Aanvullend verslag op de master thesis voor de gemeente Boxtel Het vrijwilligerstype als verantwoordelijke burger voor zijn medeburgers Perspectief op het vrijwilligerswerk vanuit de vrijwilliger en de nietvrijwilliger Gemeente Boxtel 2013 Jonie Bakarbessy (3153215) Datum: 16 juli 2013 Arbeid, Zorg en Welzijn: beleid en interventie Universiteit van Utrecht Begeleidster gemeente Boxtel: Stèphanie Lalihatu Supervisor: dr. M.J.M. Hoogenboom 2e Supervisor: Marit Hopman
Resultaten open vragen De volgende grafiek laat zien op welke manier en afhankelijk van welke omstandigheden respondenten het liefst betrokken willen raken bij een burgerinitiatief of vrijwilligersorganisatie. 50 door enquête 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Als persoonlijk benaderd Als aansluit bij idealen/kwaliteiten Als bekend hoeveel tijd het in beslag neemt Als bekend welke personen betrokken Als ik geen verre afstanden hoef af te leggen Als ik niet voor bepaalde tijd vast zit Als ik samen met iemand vrijwilligerswerk kan verrichten Als ik met pensioen ben Niet. Te weinig tijd door veel betaald werk verrichten Niet. Te weinig tijd door zorg aan gezin/ familie Niet. Ik heb zelf hulp nodig
De volgende tabel laat zien waar de respondenten vrijwilligerswerk verrichten of bij welk burgerinitiatief zij betrokken zijn. Niet alle vrijwilligersorganisaties worden genoemd, alleen de vrijwilligersorganisaties waar meer dan één respondent vrijwilligerswerk verricht, op het burgerinitiatief Samen in Lennisheuvel na. Vrijwilligersorganisatie/ burgerinitiatief Aantal betrokken mensen 1. Sportvereniging 13 2. Basisschool/ peuterspeelzaal 6 3. Contour de Twern 5 4. Buurtvereniging 5 5. Kerk 6 6. Rode Kruis 4 7. Werkgroep Natuur- en LandsBeheer 4 8. Wereldwinkel 3 9. Stichting Nabij 3 10. Cello 3 11. Bibliotheek 2 12. KBO 2 13. Kinderboerderij 2 14. EHBO 2 15. Zonnebloem 2 16. Stichting Omroep Dommelland 2 17. Amnesty International 2 18. Collecteren 2 19. Woonzorgcentra Elde 2 20. Samen in Lennisheuvel (SiL) 1
Aanbevelingen voor de praktijk en verder onderzoek Uiteindelijk is het onderzoek uitgevoerd in opdracht van de gemeente Boxtel. De overheid moet een stapje terug doen. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning moet ervoor zorgen dat de bal weer bij de burger komt te liggen. De gemeente Boxtel vraagt zich af hoe zij haar burgers het best kan stimuleren om hulpbehoevende burgers vrijwillig te steunen en te helpen, zodat deze hulpbehoevende burgers zelfredzaam kunnen leven. Op basis van het onderzoek kan geconcludeerd worden welk type burger veel hulpvaardig gedrag vertoont, welk type burger minder, welk type burger vrijwilliger is en welk type burger niet-vrijwilliger is. Het type burger dat zichzelf identificeert als vrijwilliger vertoont het meest hulpvaardig gedrag. Burgers die zichzelf identificeren als vrijwilliger worden vaak gezien als het type vrijwilliger, hebben een positieve kijk op het verrichten van vrijwilligerswerk en schatten de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te verrichten positief in. Burgers die geen vrijwilligerswerk verrichten identificeren zichzelf niet als vrijwilliger, worden niet gezien als het type vrijwilliger, hebben merendeels een negatieve kijk op het verrichten van vrijwilligerswerk en zien de mogelijkheden om vrijwilligerswerk te verrichten negatief in. Om te stimuleren dat burgers die minder hulpvaardig gedrag vertonen dit meer gaan doen en niet-vrijwilligers wel vrijwilligerswerk zullen verrichten, kan ik een aantal aanbevelingen doen: een positieve norm omtrent vrijwilligerswerk zal moeten worden gecreëerd, een positief beeld van het verrichten van vrijwilligerswerk en inzicht moet bij burgers worden gecreëerd dat het wel mogelijk is om vrijwilligerswerk te verrichten, ook al is het maar één uur in de week of is het advies geven (zodat niet veel fysieke inspanning nodig is). Daarnaast kan middels het onderzoek geconstateerd worden op welke manier en onder welke omstandigheden een niet-vrijwilliger betrokken zou willen raken bij een burgerinitiatief of vrijwilligersorganisatie. De meeste burgers zouden betrokken willen raken bij een vrijwilligersorganisatie of burgerinitiatief mits bekend is dat zij niet voor een bepaalde tijd vast zitten aan het vrijwilligerswerk, mits bekend is hoeveel tijd het vrijwilligerswerk in beslag zal nemen en als de persoonlijke idealen/ kwaliteiten aansluiten bij de activiteit. Zij zouden persoonlijk benaderd willen worden om vrijwilligerswerk te verrichten en zij willen geen verre afstanden hoeven afleggen om betrokken te zijn bij de organisatie. In mindere mate willen burgers weten welke personen betrokken zijn bij de organisatie en willen ze de mogelijkheid hebben om samen met iemand een vrijwilligersactiviteit uit te voeren.
En als laatst is het voor de gemeente Boxtel van belang bij welk burgerinitiatief of bij welke vrijwilligersorganisatie inwoners in Boxtel vrijwilligerswerk verrichten. De meeste burgers zijn actief bij een sportvereniging, daarna volgen respectievelijk op een basisschool of een peuterspeelzaal, bij Contour de Twern, bij een buurtvereniging, bij een kerk, bij het Rode Kruis, Cello, de wereldwinkel en stichting Nabij. Overige vrijwilligersorganisaties zijn bij de resultaten te vinden. Onderzoek GfK Overigens zijn de resultaten vanuit het GfK (Growing from Knowledge) marktonderzoeksbureau ook van belang voor de gemeente Boxtel. Dit onderzoek is vooral gericht op de rol van de gemeente omtrent burgerinitiatieven. Ik heb het seminar Burgers, bron van inspiratie bijgewoond als bron van informatie voor mijn onderzoek. Dit seminar werd verzorgd door het GfK, waarin onder andere de resultaten van het onderzoek werden besproken. Het onderzoek is uitgevoerd onder burgers uit gemeenten in heel Nederland. Uit het onderzoek is gebleken dat de meeste burgers de burgerinitiatieven zien als iets van de burgers zelf, maar dat de gemeente deze initiatieven tot op zekere hoogte wel moet ondersteunen (43%). De mening dat burgerinitiatieven extra aandacht verdienen en dat de gemeente dit moet aanmoedigen, wordt ook gesteund maar in mindere mate (38%) (GfK, 2013). Als er knelpunten zijn bij burgerinitiatieven dan komt dat volgens de burgers vooral door de manier waarop gemeenten en andere organisaties omgaan met deze initiatieven (43%). In mindere mate komt dit volgens de burgers door de slechte randvoorwaarden, zoals het ontbreken van begrijpelijke formulieren en van voldoende subsidiemogelijkheden (24%) (GfK, 2013). De gemeente moet de burgerinitiatieven vooral ondersteunen (54%) en aanmoedigen (42%) volgens de burgers. De ondersteuning die aangeboden moet worden is volgens de burgers vooral praktische ondersteuning, bijvoorbeeld een ruimte beschikbaar stellen (55%). Daarna volgen informatie geven (48%), loket waar bewoners met hun initiatieven terecht kunnen (44%), inhoudelijke ondersteuning bij het uitwerken van het plan (43%) en financiële ondersteuning (43%) (GfK, 2013). Burgers willen dat de gemeenten de burgerinitiatieven in beperkte mate beïnvloeden, de gemeente kan ideeën aandragen, maar het is uiteindelijk aan de initiatiefnemers zelf om te beslissen wat ze er mee doen (48%). In mindere mate willen burgers een redelijk grote invloed vanuit de gemeente met als reden dat initiatiefnemers behoefte hebben aan ondersteuning (29%) (GfK, 2013).
Aanbeveling voor verder onderzoek Mijn aanbeveling voor verder onderzoek is dat het hulpvaardig gedrag op een andere manier wordt gemeten, zodat de resultaten van het hulpvaardig gedrag valide zijn. Ik heb de conclusie nu vooral gebaseerd op het gegeven of respondenten vrijwilliger zijn of niet. Verder zou het interessant zijn als er een praktijkgericht onderzoek wordt uitgevoerd, waarbij de hoedanigheid wordt onderzocht van de uitvoering van mijn aanbevelingen. Het zou een goede bijdrage kunnen leveren aan dit onderzoek als wordt onderzocht op welke manier een positieve norm omtrent vrijwilligerswerk kan worden gecreëerd. En hoe een positief beeld van het verrichten van vrijwilligerswerk kan worden gecreëerd en hoe het inzicht bij burgers kan worden gecreëerd dat het wel mogelijk is om vrijwilligerswerk te verrichten. Conclusie Heel concreet kan ik aanbevelen dat de gemeente Boxtel het best burgers kan stimuleren om een actieve houding aan te nemen en zich verantwoordelijk te voelen voor de samenleving door de volgende acties te ondernemen: Het vrijwilligerswerk zal een positief karakter moeten krijgen dat burgers van verschillende leeftijden aanspreekt. - Bekend moet worden gemaakt dat het vrijwilligerswerk aansluit bij de persoonlijke idealen en kwaliteiten van de burgers. - Bekend moet worden gemaakt wat het met de ondersteunde burger doet en hoeveel waarde deze burger hecht aan de verkregen hulp van de vrijwilliger. - Bekend moet worden gemaakt dat het mogelijk is om samen met een vriend of vriendin vrijwilligerswerk te verrichten. Inzicht moet worden gecreëerd dat het mogelijk is voor burgers om vrijwilligerswerk te verrichten. - Bekend moet worden gemaakt hoeveel tijd het vrijwilligerswerk in beslag zal nemen (als wordt aangegeven dat het vrijwilligerswerk hoogstens een uur in de week zal duren, dan zullen burgers eerder geneigd zijn om zich beschikbaar te stellen). - Bekend moet worden gemaakt dat men niet voor altijd vast zit aan het vrijwilligerswerk en er een mogelijkheid bestaat om te stoppen (ik ga er vanuit dat het helpen en ondersteunen zodanig veel voldoening geeft aan de vrijwilligers dat de meesten niet zullen besluiten om te stoppen, maar dat wordt aangegeven dat de
mogelijkheid bestaat om altijd te mogen stoppen, geeft het vrijwilligerswerk een vrij ongedwongen karakter). - Bekend moet worden gemaakt wat het vrijwilligerswerk inhoudt, zodat ook oudere burgers inzien dat zij in staat zijn om vrijwilligerswerk te verrichten. Het geven van advies en wijze lessen vergt geen fysieke inspanning en kan dus ook door ouderen uitgevoerd worden. De manier van vrijwilligers werven - Burgers zouden het liefst persoonlijk gevraagd willen worden voor vrijwilligerswerk. Vaak willen burgers wel iets doen voor een ander maar weten ze niet welke burgers hulp of ondersteuning nodig hebben en hoe deze burgers te bereiken. Door de dagelijkse routine komt het bij veel burgers ook niet in hun op om zich in te zetten voor een ander. Burgerinitiatieven - De gemeente moet burgerinitiatieven ondersteunen en aanmoedigen volgens de burgers. - De ondersteuning moet vooral bestaan uit praktisch ondersteuning (zoals het beschikbaar stellen van een ruimte) en verder uit het geven van informatie, het openen van een loket waar burgers met hun initiatieven naar toe kunnen, inhoudelijke ondersteuning bij het uitwerken van het plan en als laatst financiële ondersteuning. - De gemeente moet de burgerinitiatieven in beperkte mate beïnvloeden, in de vorm van ideeën aandragen, maar het is aan de initiatiefnemers wat ze ermee doen, aldus de burgers.