Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014
Weidevogelgroep Zoeterwoude De Weidevogelgroep Zoeterwoude is een groep vrijwilligers die zich al vele jaren inzet om samen met de boeren de weidevogels in de regio Zoeterwoude te beschermen. Waren we in eerste instantie slechts een groep vrijwilligers, vanaf 2000 hebben we met zijn allen een vereniging gevormd. Het verenigingsbestuur: Stef Verburg Riet van de Voort John van Rijn Mieke Boly Joop Binnema 071-5809849 voorzitter 071-5801322 penningmeester 071-5803012 boerenbelangen en materiaal 071 5801495 activiteitencommissie 071-5802137 secretaris Inhoud Voorwoord 1 Het weer in 2014 (bron KNMI). 3 En dan de weidevogels 4 Het eerste ei 4 Nestresultaten 2014 4 Nestresultaten per polder 8 Monitoring 9 Predatiecijfers 9 Financieel overzicht 2014 10 Weidevogelmanifest 11 Foto voorblad: Zwaluwen @Vogeldagboek.nl
Voorwoord Met veel genoegen presenteren wij hierbij weer het jaarverslag van de Weidevogelgroep Zoeterwoude en omstreken. In dit verslag zullen wij kort de activiteiten beschrijven die in het kader van het weidevogelbeheer hebben plaatsgevonden. Tevens komen natuurlijk de resultaten van de weidevogelbescherming aan de orde. En als laatste zullen we financieel verantwoording afleggen. In het verslag, dat hier voor u ligt, gaan we nog kort in op de ontwikkelingen bij Landschap en Erfgoed Zuid-Holland en op de wijze waarop onze activiteiten nu door de provincie Zuid-Holland worden ondersteund via de Groene Motor. Dit alles in navolging op de opheffing van Landschapsbeheer Zuid-Holland in 2013. Daarnaast geven we een schets van de weersomstandigheden in het voorjaar 2014, een bepalende factor voor de nestresultaten en uiteraard ook voor ons plezier in het veld. Onze startavond voor het weidevogelseizoen vond dit jaar plaats op donderdag 13 maart 2014. Naast de gebruikelijke onderwerpen was er dit jaar ruimte voor een presentatie van onze buurvereniging. Na de pauze werd vanuit de vogelwerkgroep Koudekerk-Hazerswoude een beeld geschetst van de activiteiten die door haar worden georganiseerd. Met daarbij vooral veel aandacht voor het natuurgebied De Wilck. Op Hemelvaartsdag, 29 mei verzorgden wij tijdens de jaarlijkse landschapsdag van Wijk en Wouden, een informatiestand op de boerderij van Cornelis de Jong aan het Westeinde. Deze stand was vooral bedoeld voor de deelnemers aan de traditionele fietstocht op die dag. Ondanks het slechte weer was er toch de nodige belangstelling van voorbijgangers. De vaste bezetting van de stand, Mieke Boly en Frank van Rijn, willen wij bij deze hiervoor ook hartelijk danken. Onze weidevogelgroep was medeondertekenaar van het door de Natuur- en Milieufederatie Zuid- Holland aangeboden weidevogelmanifest. Het persbericht dat naar aanleiding hiervan werd uitgebracht is als bijlage bij dit jaarverslag gevoegd. De op zaterdag 15 november geplande excursie naar de Groene Jonker als afsluiting van het seizoen hebben we wegens gebrek aan animo moeten annuleren. Achteraf gezien ook niet zo erg gelet op het regenachtige weer op die dag. Verder maken we ons grote zorgen over de gevolgen van de aanleg van de Rijnlandroute dwars door de Oostvlietpolder. Dat deze weg er zal komen staat nu wel vast. Extra zorg is het bouwterrein. Ten behoeve van de aan te leggen boortunnel onder de Vliet door, zal er midden in de Oostvlietpolder een bouwterrein van ongeveer 5 ha worden ingericht. Gedurende de aanleg van de weg en de te boren tunnel zal dit een zeer grote bron van verstoring zijn in dit mooie weidevogelgebied. Hier zullen de weidevogels niet blij mee zijn. En hopelijk keren ze na al deze verstoring nog terug in het stukje polder dat dan nog over is. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 1
Activiteiten Landschap en Erfgoed Zuid-Holland. In ons vorige jaarverslag meldden we dat het in 1979 opgerichte Landschapsbeheer Zuid-Holland (LBZH) per 31 december 2013 is opgeheven. Voor de weidevogelgroepen heeft LBZH in de jaren 90 een belangrijke rol gespeeld in de professionalisering van het weidevogelbeheer door het bieden van cursussen, coördinatie en promotie materialen. Voor ons betekende dit met name ondersteuning bij de rapportage van de resultaten van het weidevogelbeheer, ondersteuning bij het verkrijgen van de jaarlijkse vergunningen om bij de boeren op het land te mogen, ondersteuning bij de opleiding van nieuwe vrijwilligers en het helpen bij de omslag van het zoeken van nesten naar monitoring. Ook zorgde LBZH voor zover nodig voor materiaal. Ondertussen zijn de taken, inclusief een aantal medewerkers, overgenomen door Landschap en Erfgoed Zuid-Holland. Wij zijn erg blij dat de ondersteuning vanuit deze organisatie is voortgezet en we hopen dat we nog lang met ze samen kunnen werken. Er is door de provincie Zuid-Holland een beleidsvisie Groen vastgesteld, waarin ze streeft naar een toename van recreatie, met behoud van biodiversiteit en ontwikkeling van het agrarisch landschap. Dit laatste is uitgewerkt in een nota De Groene Motor. De Groene Motor loopt vooralsnog twee jaar (2014/2015). Verwacht wordt dat de provincie na die twee jaar de investering in groen zal continueren. De Groene Motor is gebaseerd op 3 pijlers: 1. het ondersteunen van het vrijwilligerswerk met een servicecentrum; 2. het organiseren en faciliteren van diverse (regionale) netwerken: 3. het oppakken en tot bloei brengen van nieuwe initiatieven. De uitvoering van de Groene Motor is inmiddels ondergebracht bij de stichting Landschap en Erfgoed Zuid Holland. Met ingang van 2014 vormt de stichting Landschap en Erfgoed Zuid Holland het nieuwe contactpunt voor landschaps-, weidevogel- en andere vrijwilligers in natuur en landschap. Een van de activiteiten van de Groene Motor waarvan we konden kennisnemen was het organiseren van de Weidevogeldag Zuid-Holland in Reeuwijk op 13 december. Hier werden we bijgepraat over de consequenties van het nieuwe landbouwbeleid voor de bescherming van vogels in het boerenland. Kernboodschap is dat we ons in Zuid-Holland moeten organiseren in grote gebieden (gebiedscollectieven). Deze gebiedscollectieven moeten vervolgens kansrijke gebieden (kerngebieden) aanwijzen die voor subsidie in aanmerking komen. Alleen voor deze gebieden waarvan verwacht mag worden dat de nestresultaten de sterfte van de weidevogels tenminste zullen compenseren, is de provincie bereid nog subsidie te verlenen. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 2
Wij vallen onder het gebiedscollectief De Groene Klaver. De Groene Klaver is een federatie van vier Agrarische Natuur- en Landschapsverenigingen in de Leidse en Haagse regio, te weten ANV Santvoorde, ANLV Geestgrond, VANAde en ANVL Wijk en Wouden. Door de Groene Klaver moeten de kerngebieden in onze regio worden aangewezen. Hoe dit zal uitpakken is rond de jaarwisseling nog niet duidelijk. Wel duidelijk is dat de nieuwe aanpak met ingang van 2016 van start zal gaan. Het weer in 2014 (bron KNMI). Per maand schetste het KNMI het volgende beeld: Maart Gemiddeld was maart zeer zonnig, landelijk scheen de zon gemiddeld maar liefst 208 uur. Normaal is dat 125 uur. Overdag steeg het kwik tot recordwaarden en in de nacht koelde het vaak af tot onder het vriespunt. Maart was droog met een landelijk gemiddelde van 26 mm neerslag. Normaal is dat 68 mm neerslag. April Met een gemiddelde temperatuur van 12,1 C tegen 9,2 normaal eindigde april op de vierde plaats in de rij van zachtste aprilmaanden sinds 1901. In De Bilt werden acht warme dagen (20 graden of hoger) geregistreerd tegen drie normaal. De neerslag was ongeveer gemiddeld en ook het aantal uren zonneschijn was ongeveer normaal. Mei De gemiddelde temperatuur in mei bedroeg 13,2 C, vrijwel gelijk aan het gemiddelde van 13,1 C van vorig jaar. De maand kenmerkte zich vooral door een mooie begin en daarna veel dagen met depressieweer; somber en nat met een extra dip rond Hemelvaartsdag. Uiteindelijk was het aantal zonuren ongeveer normaal. Juni Met een gemiddelde temperatuur van 16,2 C was juni vrij warm. Gemiddeld is dat 15,6 C voor deze maand. Vooral het Pinksterweekend en de dagen erna kenmerkten zich door fraai zomerweer. Juni was een vrij droge maand met gemiddeld over het land 47 mm neerslag tegen 68 normaal. Het aantal zonuren bedroeg 227. Normaal is dat in juni 194. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 3
En dan de weidevogels Het eerstee ei Het eerste kievitsei in ons werkgebied werd op 13 maart gevonden door Kornelis Kalsbeek. Het eerste kievitsei in Nederland werd op 5 maart gevondenn op een maisakker in Zaltbommel. Het eerste grutto ei in Zoeterwoude werd woensdag 26 maart gevonden door Hen Hauserr en Jan Koek op het land van Overdevest. Naast die mooie berichten over eerstgevonden eieren past het ook om o stil te staan bij de gestage achteruitgang van de aantallen weidevogels. Zo nam het aantal scholeksters sinds 1990 aff met 60 %, het aantal kieviten met bijna 40 %, het aantal grutto' s met ruim 50 % en het aantal tureluurs met ca. 10 %. Helaas zien we deze afname ook terug in de nestresultaten in ons werkgebied. w. En leeuweriken krijgen we zelfs nog maar zelden te horen. Deze ontwikkelingg gaat nog steeds s door. Als (mede)oorzaken van deze ontwikkeling worden vooral genoemd, verlaging van het waterpeil en de sterke afname van kruidenrijk grasland Nestresultaten 2014 In onderstaande overzichten gaan we wat dieper in op de behaalde resultaten het afgelopen seizoen. Dit ook in verhouding tot de voorgaande jaren. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 4
Ook dit jaar is er weer wat te zien aan de cijfers. Er is om te beginnen een kleine correctiee doorgevoerd op de beschermde hectares. Doordat op een aantal bedrijven het aantal nesten tot bijna 0 was terug gelopen is hier gestopt met zoeken. Ik denk dat er nog steeds wat teveel hectares vermeld staan in de gezochte oppervlakte, maar dit is een puntje van aandachtt voor het komende seizoen. Een wat meer exacte opgave van dee beschermde hectares. Met betrekking tot de aantallen valt het volgende te melden. Na eenn opleving vorig jaar iss het aantal grutto nesten opnieuw afgenomen. Ook het aantal gevonden nestenn van de kievit is weer gedaald. Het aantal nesten van de tureluur is min of meer stabiel gebleven. De kievit Het verhaal van de kievit in ons gebied sluit aan bij de in ons vorigg jaarverslagg genoemdee cijfers van SOVON. Het blijkt dat de kievit toch in een behoorlijke val in aantallen terecht is gekomen. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 5
De grutto De grutto is na een opleving in enkele voorgaande jaren weer op het oude (teleurstellende) niveau terug. De tureluur Bij de tureluur zien we dat dit ongeveer gelijk is gebleven aan dat van v vorig jaar, maar veel minder dan in de jaren 2011 en daarvoor.. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 6
De dichtheid van nesten per 100 hectare is ook stabiel met afgelopen jaar. En het moet gezegd wornesten per den dat er nog steeds zeer veel gebieden zijnn waar men jaloers is opp bijna 40 uitgekomen 100 hectare. Dit zijn aantallen die echt nog meetellen. Toch is dit slechts bijnaa de helft van 2008. De uitgekomen nestenn over de afgelopen 6 jaar zijn al redelijk aan de orde geweest. Het totaalbeeld t hierbij is over deze soorten een lichte afname Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 7
Nestresultaten per polder Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 8
De nestresultaten per polder spreken wel enigszins voor zich. Helaas zien we dit jaar het trieste resultaat van de werkzaamheden in de Oostvlietpolder wel erg nadrukkelijk terug komen. Na jarenlange stijgingen in het aantal soorten is, na de werkzaamheden van 2012, het aantal nesten op het lagere niveau blijven steken. De Groote Westeindsche polder is de hoek waar stabilisatie optreedt. Aantal is ten opzichte van vorig jaar licht gestegen. Bijna alle uitgekomen gruttonesten van ons hele werkgebied zijn gevonden in de Groote Westeindsche polder. Volhouden! Ons zoekgebied is momenteel eigenlijk beperkt tot de Oostvliet-, Groote Westeindsche- en Westbroekpolder. De overige gebieden zijn geminimaliseerd. Monitoring Dit jaar geen monitoring gegevens. Er is een poging gedaan om monitoring van de grond te krijgen. En op beperkte schaal is er aan monitoring gedaan, maar helaas zijn er geen gegevens van terug gekomen die we konden verwerken. Het is nog wel de wens van de agrarische natuurverenging om toch gebieden met uitgestelde maaidatum in kaart te brengen door monitoring. Misschien kunnen we hier nog een impuls aan geven. Predatiecijfers Predatie per jaar Verliesoorzaak 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Door bunzing 0 0 0 0 9 0 0 0 0 0 Door hermelijn/wezel 12 1 3 0 0 1 0 0 0 0 Door mens 1 0 0 1 2 6 1 1 0 0 Door overige dieren 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 Door vogel bijv. kraai of meeuw 61 7 8 1 5 1 2 10 24 22 Door vos 0 0 0 4 2 8 0 0 0 0 Soort niet bekend 113 123 76 60 134 98 25 17 18 24 Totaal 188 131 87 66 152 114 28 28 43 47 Totaal bekend resultaat 1187 1106 778 731 722 434 418 343 388 316 De predatie is wisselend. Dit jaar is het percentage nesten verloren door predatie weer licht toegenomen ten opzichte van de drie voorgaande jaren. Een duidelijke oorzaak is er niet. Verdeling is momenteel vrijwel gelijk tussen vogels (kraaien of meeuwen) en soort onbekend. Kraaien lijkt hier wel een groeiend probleem te zijn. Er zitten soms behoorlijke groepen vogels die het onze broeders wel moeilijk maken. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 9
Financieel overzicht 2014 saldo per 1/1/2014 1,246.90 uitgaven startavond De Meester 296.50 bankkosten 26.40 kopieerkosten 8.90 cadeau aan leden (pen) 63.48 vleermuizen excursie 25.00 420.28 inkomsten contributie 2014 140.00 rente 6.37 146.37 verlies in 2014 273.91- saldo per 31/12/2014 972.99 Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 10
Den Haag, 29 oktober 2014 Weidevogelmanifest roept provincie en boeren op weidevogels te redden De weidevogels dreigen uit het boerenland te verdwijnen. In de afgelopen tien jaar is meer dan de helft van de weidevogels verdwenen. Het agrarisch natuurbeheer door boeren heeft daar geen verandering in gebracht. Om de weidevogels te redden is een andere aanpak nodig. Deze aanpak wordt beschreven in het Weidevogelmanifest dat de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland vandaag aanbood aan de provincie namens 54 natuurorganisaties. Vandaag heeft Alex Ouwehand, directeur van de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, het Weidevogelmanifest aan gedeputeerde Han Weber aangeboden. In het Weidevogelmanifest beschrijven 54 regionale en lokale natuurorganisaties de gewenste aanpak om de weidevogels in de provincie Zuid-Holland te redden en te zorgen voor een mooi en aantrekkelijk boerenland waarin ook toekomstige generaties kunnen genieten van weidevogels. Meer bloemrijke weides nodig Volgens de natuurorganisaties moet niet alleen het beheer van het boerenland verbeterd worden, maar moeten ook de omstandigheden in het leefgebied van de vogels worden verbeterd. Om jongen te kunnen grootbrengen, zijn meer vochtige, bloemrijke weides nodig waarin de kuikens veilig kunnen opgroeien en genoeg voedsel kunnen vinden. Alleen met een nieuwe aanpak die daarvoor zorgt kunnen de weidevogels gered worden. Een optimale inzet en samenwerking van boeren, natuurorganisaties en vrijwilligers in weidevogelgebieden is daarbij cruciaal voor het behoud van de weidevogels. Nieuw stelsel agrarisch natuurbeheer Met het Weidevogelmanifest leveren de natuurorganisaties een bijdrage aan het nieuwe stelsel agrarisch natuurbeheer dat op dit moment wordt voorbereid door de Provincie Zuid-Holland. In dit stelsel worden de subsidies voor agrarisch natuurbeheer ingezet in kerngebieden waar de beste kansen liggen voor verbetering van het leefgebied van de weidevogels. De agrarische natuurverenigingen moeten gaan zorgen voor de uitvoering van de nieuwe aanpak. In het Weidevogelmanifest roepen de natuurorganisaties de provincie, boeren en vrijwilligers op om samen een succes te maken van het nieuwe stelsel agrarisch natuurbeheer en zo de weidevogels in Zuid-Holland te kunnen behouden. U kunt het Weidevogelmanifest lezen op de website van de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland: www.milieufederatie.nl. Ook inwoners van Zuid-Holland kunnen de oproep van de 54 natuurorganisaties kracht bijzetten door hiervoor de petitie over het Weidevogelmanifest te ondersteunen op www.milieufederatie.nl. Deze petitie zal later worden aangeboden aan gedeputeerde Han Weber en Provinciale Staten. Weidevogelgroep Zoeterwoude Jaarverslag 2014 Pagina 11