Gladheidsbestrijding,

Gladheidsbestrijding, de zorg voor stroeve routes Beleidsnota gladheidbestrijding 2015-2020 Gemeente Leeuwarden

Hoofdstukindeling 1. Inleiding 2. Beleid Gladheidsbestrijding, de zorg voor stroeve routes 3. Juridische aspecten 4. Visie 5. Beleidsdoelen 6. Beleidsmaatregelen 7. Verantwoordelijkheden 8. Uitvoering 9. Communicatie 10. Financieel 11. Samenvatting Bijlagen: - Overzicht te bewerken gebied - - Risicoanalyse

1. Inleiding De zorg voor veilige, toegankelijke wegen en fietspaden, met name binnen de bebouwde kom, behoort tot de primaire verantwoordelijkheid van de wegbeheerder, in deze de gemeente. De maatschappij veranderd sterk, evenals de infrastructuur in en rond Leeuwarden. De voortschrijdende inzichten en aanpassingen met betrekking tot de mobiliteit vragen om die redenen om een hernieuwde en toekomstbestendige visie aangaande de gladheidbestrijding in gemeente Leeuwarden. Het huidige beleidsplan gladheidbeheersing is ruim vijf jaar oud en vraagt daarom om herziening en aanpassing. De uitvoering van de gladheidbestrijding maakt deel uit van de prestatieovereenkomst zoals overeengekomen met Omrin I&R. Om onze aanpak naar weggebruikers te kunnen verantwoorden en om onze opdracht naar Omrin I&R correct te formuleren, is gemeentelijk beleid voor gladheidbestrijding noodzakelijk. In de rol van wegbeheerder zijn we als gemeente immers verantwoordelijk voor de gladheidbestrijding ook al besteden we de uitvoering van deze taak uit aan Omrin I&R. Met het vaststellen van deze beleidsnota geven we aan hoe deze zorgplicht wordt vervuld en waar de eigen verantwoordelijkheid van bewoners en ondernemers begint. Bovendien kan de beleidsnota dienen als een juridisch instrument bij eventuele aansprakelijkstellingen. De beleidsnota moet waarborgen dat het gemeentelijk beleid ten aanzien van gladheidbestrijding op een juiste manier in de prestatieovereenkomst met Omrin I&R wordt opgenomen. De beleidsnota bestaat uit twee delen: De beleidsnota: Gladheidsbestrijding, de zorg voor stroeve routes, met daarin de beleidskeuzes voor de periode 2015 t/m 2020. Het uitvoeringsprogramma, waarin beschreven wordt wie, wat, waar (gebieden/routes), wanneer en de wijze waarop de gladheidbestrijding wordt uitgevoerd. Dit uitvoeringsprogramma dient jaarlijks, na evaluatie van het voorgaande winterseizoen, te worden geactualiseerd en vastgesteld. Het beleid is ontwikkeld op basis van: - Beleidsnota s (o.a. Vrij-Baan, richtingwijzer fiets en het gemeentelijk verkeers- en vervoerplan, GVVP); - Praktijkervaringen van de afgelopen winterperiodes; - De CROW publicaties Gladheidbestrijding op fietsers en voetgangerspaden en Gladheid: voorspellen, voorkomen, bestrijden; - Evaluatie gladheidbestrijding winter 2014-2015. De bereikbaarheid van Leeuwarden is gebaseerd op een aantal keuzemogelijkheden, gemotoriseerd verkeer, openbaar vervoer, maar ook met name de fiets. De plannen van Vrij-Baan en het GVVP van gemeente Leeuwarden besteden daarom specifieke aandacht aan de fietser. Gemeente Leeuwarden richt zich op het algemeen belang ten aanzien van bereikbaarheid, verkeersveiligheid, doorstroming, en leefbaarheid. De gemeente hecht daarbij veel waarde aan de keuzevrijheid waarop de weggebruiker zich verplaatst. Naast deze keuzevrijheid speelt ook met name het gemeentelijk beleid om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen en daarmee de reductie CO 2 te bevorderen een prominente rol. De keuzevrijheid voor de weggebruiker wil gemeente Leeuwaren ook s winters bij kans op gladheid blijven bieden met in achtneming van het beleid om het gebruik van fossiele brandstoffen daar waar mogelijk te beperken. De kwetsbaarheid van de fietsers als verkeersdeelnemers speelt daarbij een belangrijke rol. Daarom moeten zowel de vrij liggende fietspaden, alsook de fietsstroken in de strooiroutes goed begaanbaar zijn. De mogelijkheden ter voorkoming van gladheid zijn begrensd, zowel technisch als financieel. Er moet daarom gekozen worden waar de gladheid wel en waar niet bestreden wordt. Gemeente Leeuwarden vindt het acceptabel dat iedere bewoner binnen een straal van 350 m 1 een gestrooide route kan bereiken. Impliciet betekent dit dat er grote delen van woonwijken zijn waar géén gladheid wordt bestreden, zoals woonstraten en trottoirs.

Gemeente Leeuwarden wil ook een beroep doen op de maatschappelijke verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van de bewoners, ondernemers en zorg- en onderwijsinstellingen om zelf gladheid te bestrijden voor hun perceel. De eigen bereikbaarheid waarborgen, dat doe je gewoon.

2. Beleid Gladheidsbestrijding, de zorg voor stroeve routes Beleidscyclus Het beleid geformuleerd in de nota Gladheidsbestrijding, de zorg voor stroeve routes benoemt de algemene uitgangspunten van de gladheidbestrijding. Deze gelden voor de periode van 2015 t/m 2020. De concrete uitwerking van het beleid vindt plaats op basis van het jaarlijks op te stellen Uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding. Evaluatie van de acties en de ervaringen van een voorgaand winterseizoen kunnen leiden tot bijstellingen waardoor en waarmee de uitvoering steeds verder wordt verbeterd. Wettelijk kader: - Juridisch - Arbo ijk - kader Veiligheid Integrale visie: - Veiligheid - Bereikbaarheid - Doorstroming - Leefbaarheid Gemeentelijk kader: - Duurzaamheid - Mobiliteit - Betrokkenheid inwoners Beleid gladheidbestrijding: - Formulering en vaststellen uitgangspunten - Actualiseren nota(1x per vijf jaar) Toetsing bestaande situatie: - Voortschrijdend inzicht - Actualiseren techniek Uitvoeringsplan gladheidbestrijding: - Jaarlijks evalueren acties - Jaarlijks actualiseren plan - Jaarlijks aanpassen uitvoering

3. Juridische aspecten Algemeen In dit tijdsgewricht wordt het bijna als vanzelfsprekend ervaren dat ook onder winterse omstandigheden de verkeersveiligheid voor de weggebruiker, de bereikbaarheid van het reisdoel en de doorstroming van het verkeer op het gewenste niveau blijft. Volgens de Wegenwet en de Wegenverkeerswet ligt de zorgplicht hiervoor bij de wegbeheerder. In de wet is bepaald dat de wegbeheerder al het redelijke moet doen om gevaar voor de weggebruiker te voorkomen, te beperken of op te heffen. Wettelijke verplichtingen Wettelijk gezien ligt bij de gemeente Leeuwarden de zorg om, als wegbeheerder, een inspanningsverplichting te plegen om gladheid van het wegdek te voorkomen dan wel te bestrijden. In beginsel staat het de gemeente vrij op welke wijze zij hieraan invulling geeft. De wegbeheerder is op grond van artikel 15 e.v. van de Wegenwet verantwoordelijk voor het onderhoud van de weg. Als hij niet voldoet aan deze verantwoordelijkheid en er ontstaat daardoor schade bij weggebruikers, kan hij voor die schade aansprakelijk worden gesteld. De aansprakelijkheid van de wegbeheerder kan op twee gronden worden gebaseerd: 1. Artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek: regelt de mogelijke aansprakelijkheid voor ongevallen door zaken op het wegdek, bij een onrechtmatige daad. Bij gladheidbestrijding moet de eisende partij bewijzen dat de gemeente hieraan onvoldoende zorg heeft besteed. 2. Artikel 6:174 van het Burgerlijk Wetboek: de verantwoordelijkheid voor gebreken aan de weg en de weguitrusting. Dit artikel regelt niet alleen de mogelijke aansprakelijkheid van de wegbeheerder voor zaken en substanties die niet op het wegdek thuishoren, zoals zand en olie, maar ook sneeuw, ijzel, of rijp. Autonomie gemeente De wegbeheerder gemeente- heeft een zekere mate van vrijheid om de wijze en volgorde van gladheidbestrijding te zelf bepalen. Dat mag gebeuren met inachtneming van alle daarvoor in aanmerking komende belangen. Dat betekent ook dat gemeente Leeuwarden delen van haar grondgebied kan uitsluiten van gladheidbestrijding. Fundamentele voorwaarde daarbij is wel dat een en ander is vastgelegd in een beleidsplan gladheidbestrijding en dat het plan op vereiste wijze is openbaar gemaakt. Belangrijke onderdelen van het gladheidplan vormen een risico-inventarisatie, de wijze van gladheidbewaking en mogelijk samenwerking met andere wegbeheerders. Uitvoering gladheidbestrijding door derden Een belangrijk punt bij de aansprakelijkstelling is de vraag of de wegbeheerder of de uitvoerende aannemer, in deze Omrin I&R, verwijtbaar heeft gehandeld. Het aantonen van dit aspect ligt in beginsel bij de eisende partij. Uit oogpunt van verweer is het hierbij van belang dat de wegbeheerder kan aantonen dat op structurele wijze aan de zorgplicht is voldaan. Belangrijke instrumenten die de beheerder hiervoor kan aanwenden zijn: een gladheidbestrijdingsplan dat is gepubliceerd; het hanteren van een gladheidmeldsysteem; administratie van uitgevoerde acties en gereden routes; het voorhanden hebben van voldoende materieel; consistentie in beleid en uitvoering. APV Het sneeuw- en ijsvrij houden van trottoirs is de eigen verantwoordelijkheid van elke bewoner. De eigenaar of (ver)huurder van een perceel wordt geacht de toegang tot zijn perceel zo veilig en toegankelijk mogelijk te houden. In de APV van Leeuwarden zijn geen bepalingen opgenomen over het sneeuw- en ijsvrij houden van trottoirs. Arbo en veiligheid De regels voor de arbeidstijden en consignatie zijn vastgelegd in de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit. De bepalingen hebben betrekking op de maximale (gemiddelde) arbeidsduur per etmaal, per week en per maand en op de maximale duur van de consignatie.

Het is vanzelfsprekend dat in te zetten materieel dient te voldoen aan eisen behorende bij CE keurmerken. Richtlijnen De leidraad gladheidbestrijding van CROW beschrijft de onderdelen die een rol spelen bij het bepalen van het beleid en bij de uitvoering. Deze leidraad is mede een hulpmiddel geweest bij de totstandkoming van deze nota.

4. Visie Verkeersveiligheid Verkeersveiligheid voor weggebruikers is essentieel. Onderdeel van verkeersveiligheid vormt het veilig en doelmatig gebruik van openbare wegen. Volgens de Wegenverkeerswet ligt de zorgplicht voor het wegonderhoud bij de wegbeheerder. De wetgever heeft daarbij bepaald dat de wegbeheerder al het redelijke moet doen om gevaar voor de weggebruiker te voorkomen, te beperken of op te heffen. Dit wordt een inspanningsverplichting genoemd. Een onderdeel van deze inspanningsverplichting betreft het voorkomen en de bestrijding van gladheid. Het vigerende uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding is mede bedoeld om aan te tonen dat de gemeente Leeuwarden voldoet aan deze inspanningsverplichting. Rol gemeente bij de gladheidbestrijding De gemeente voert de regie bij de uitvoering van de gladheidbestrijding. Dit is een rol die zich kenmerkt door een professionele aanpak en een functionele dienstverlening. Deze rol uit zich onder andere in een deskundige wijze van de gladheidbestrijding op belangrijke aan- en afvoerroutes, ontsluitingswegen voor autoverkeer, openbaar vervoerroutes en ook met name op trajecten voor fietsverkeer. Binnen een straal van 350 m 1 van de woningen in Leeuwarden is een gestrooide route bereikbaar. Voorziene gewijzigde omstandigheden Binnen afzienbare tijd zal er sprake zijn van de definitieve uitwerking van gemeentelijke herindelingsplannen. Concreet betekent dit de samenvoeging van de gemeente Leeuwarderadiel en een deel van gemeente Littenseradiel met gemeente Leeuwarden, voorzien per 1 januari 2018. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor de gladheidbestrijding. Gebruikelijk is dat tot uiterlijk twee jaar na de formele opheffing/samenvoeging de gladheidbestrijding binnen deze voormalige gemeenten ongewijzigd wordt voortgezet. Wel zal de bestrijding worden ingebed binnen de gemeentelijke structuren van gemeente Leeuwarden, mogelijk zelfs al voor de definitieve opheffing van betreffende gemeenten. Inbedding van de gladheidbestrijding vindt in ieder geval plaats voor de aanvang van een actieseizoen. Landelijk en gemeentelijk kader Er zijn verschillende landelijke en gemeentelijke overkoepelende beleidsdocumenten die van toepassing zijn op het gladheidbestrijdingsbeleid. Bijvoorbeeld de Wegenverkeerswet, het Burgerlijk Wetboek, het Mobiliteitsbeleid, de leidraad gladheidbestrijding van het CROW, de APV en Arbowetgeving.

5. Beleidsdoelen Om de Leeuwarder visie voor gladheidbestrijding te verwezenlijken, zijn de volgende beleidsdoelen geformuleerd: 1. Zorgplicht Op structurele en duurzame wijze voldoen aan de wettelijke zorgplicht om ook onder winterse omstandigheden de verkeersveiligheid van alle weggebruikers, de doorstroming van het verkeer, de leefbaarheid en bereikbaarheid binnen de gemeente zo goed mogelijk te waarborgen. 2. Milieu Ook op het gebied van gladheidbestrijding expliciete aandacht voor het milieu. Daar waar mogelijk de milieubelasting door strooizout terugdringen. Middelen en mogelijkheden daarbij zijn: - het terugdringen van het zoutgebruik door een aangepaste wijze van gladheidbestrijding, sproeien van een zoutoplossing. Jaarlijkse besparing voor gemeente Leeuwarden 35%-40% zout, (circa 350-500 ton per jaar). - Gedifferentieerde uitvoering van de gladheidbestrijding, alleen die gebieden bewerken waar reële kans op gladheid is. Bijvoorbeeld alleen buitengebieden, bruggen en viaducten, sierbestratingen in de binnenstad etc. - Bevorderen van het gebruik van de fiets en daarmee een bijdrage leveren aan CO 2 reductie. In het kader van gladheidbestrijding daarom specifieke aandacht voor de fietser bij winterse omstandigheden. 3. Participatie Een brede en gedeelde verantwoordelijkheid in de samenleving bereiken voor gladheidbestrijding in de openbare ruimte. In dit kader publiceert de gemeente jaarlijks, voorafgaand aan de periode van de gladheidbestrijding, wat wel en wat niet binnen het uitvoeringsplan valt. Van de (steeds meer) zelfredzame burger wordt verwacht dat die zelf de eigentoegang en waar nodig het trottoir schoon en begaanbaar houdt. Ook van bedrijven en instellingen wordt dit verwacht.

6. Beleidsmaatregelen Om de voornoemde beleidsdoelen te kunnen realiseren zijn de volgende maatregelen en uitgangspunten toegepast: Bij het voorkomen van de gladheid en de bestrijding ervan hanteert gemeente Leeuwarden de leidraad 270 van CROW: Gladheid: voorspellen, voorkomen, bestrijden. Gladheidpreventie gaat waar mogelijk boven gladheidbestrijding. Meldingen van meteodiensten worden geregistreerd en gearchiveerd. Uitgevoerde strooiacties worden digitaal vastgelegd. Met behulp van de gladheidmeldsystemen (GMS) in de rijbanen en fietspaden welke in gebruik zijn bij Omrin I&R, is een betrouwbare voorspelling voor het al dan niet ontstaan van gladheid gewaarborgd. Relevant digitaal samengesteld kaartmateriaal maakt deel uit van het uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding. De uitvoering van de preventieve gladheidbestrijding is gebaseerd op het sproeien van een zoutoplossing op de daarvoor aangewezen wegdelen. Met ingang van het seizoen 2015-2016 volledig sproeien van 20% zoutoplossingen in water op de fietspaden. Vanaf het seizoen 2016-2017 wordt het gehele areaal bewerkt door middel van sproeien. Er wordt gebruik gemaakt van materieel en middelen welke voldoen aan de vereiste criteria en actuele inzichten van toepasbare technieken. In geval van sneeuw en ijzel wordt gladheid veelal curatief bestreden. In extreme situaties kan gebruik gemaakt worden van een steenzout. Met deze vorm van zout (grove korrelstructuur) is er sprake van een langduriger en daarmee in deze situatie effectievere dooiwerking. Bij het bewerken van fietsroutes wordt er op gelet dat ook de aansluitingen (kop en staart van de route) worden meegenomen. De gladheidcoördinator van Omrin I&R beschikt over het diploma gladheidcoördinator. Dienstdoende chauffeurs beschikken over aantoonbare vakbekwaamheid, voldoen aan de eisen behorende bij de opleiding Specifieke Deskundigheid Winterdienst van het CROW Bij de uitvoering van de gladheidbestrijding wordt rekening met gehouden met kwetsbare gebieden (bijvoorbeeld groenvoorzieningen en kwetsbare bomen). De methode van sproeien beperkt de gevolgen van zout maximaal (geen verwaaien van zout, minimale dosering). De uitvoering van de gladheidbestrijding wordt integraal afgestemd met interne en externe partijen die betrokken zijn of belang hebben bij de gladheidbestrijding waaronder de betrokken vertegenwoordigers van gemeente Leeuwarden, buurgemeenten, hulpdiensten, openbaar vervoermaatschappijen, Provincie en Rijkswaterstaat. Gemeente Leeuwarden stelt het plan en de routes digitaal beschikbaar via de website. Een uitruk voor de gladheidsbestrijding wordt via Twitter bekend gemaakt. Er wordt een beroep gedaan op de zelfredzaamheid van de bewoner en ondernemer: sneeuwvrij houden van eigen stoep en trottoirdelen. Gemeente Leeuwarden geeft daarbij, als goed huisvader, het voorbeeld: bij sneeuwval verzorgt de gemeente Leeuwarden waar mogelijk, tijdens kantooruren, het sneeuwruimen op de toegangen naar gemeentelijke gebouwen en trottoirs in nabije omgeving daarvan. Ervaringen van voorgaand winterseizoen worden geëvalueerd, verbeteringen worden opgenomen in het vigerende uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding.

7. Verantwoordelijkheden De gemeente Leeuwarden heeft als wegbeheerder een inspanningsverplichting om maatregelen te nemen om gladheid van het wegdek te voorkomen, dan wel te bestrijden. Essentieel hierbij is dat er sprake is van een inspanningsverplichting, geen resultaatsverplichting. De gemeente heeft de vrijheid om te bepalen welke routes prioriteit hebben, op welke wijze gladheid wordt bestreden en welke middelen ze daarvoor wil inzetten. Met de toepasselijkheid van deze beleidsnota neemt de gemeente haar verantwoordelijkheid om keuzes vast te leggen en kenbaar te maken ten aanzien van prioritering en uitsluiting van wegen voor gladheidbestrijding. De gladheidbestrijdingsperiode loopt van medio november tot medio maart. De exacte data worden jaarlijks bepaalt en vastgelegd in het uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om ieder jaar voorafgaand aan het gladheidseizoen het uitvoeringsprogramma vast te stellen en te publiceren. Aansluitend aan de afloop van het gladheidseizoen wordt de uitvoering van het gladheidbestrijding samen met de gemeente Leeuwarden geëvalueerd. Gewenste bijstellingen en aanpassingen worden in het uitvoeringsprogramma van het nieuwe winterseizoen verwerkt. Verantwoordelijkheden en taakafbakening a. Gemeente Leeuwarden De sector Wijkzaken van de gemeente Leeuwarden is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het beleid ten aanzien van de gladheidbestrijding en de uitvoering ervan. De sector is ook verantwoordelijk voor de beschikbaarstelling en bewaking van financiële middelen. De verantwoordelijke ambtenaar is de intermediair tussen de gemeentelijke organisatie en Omrin I&R. Taken van de intermediair zijn onder andere: Beoordeling van de uitvoering; Afhandeling van specifieke vragen, meldingen en klachten, (afhandeling van vragen gerelateerd aan de uitvoering worden door Omrin I&R afgehandeld). Activeren van de buitendienst in geval aanvullende inzet in de wijken gewenst is; In geval van calamiteiten zoals extreme weersomstandigheden, zouttekort e.d. bepaalt de verantwoordelijke ambtenaar, in overleg met Omrin I&R, de te volgen strategie/prioritering. b. Omrin I&R Gemeente Leeuwarden heeft de uitvoering van de preventieve gladheidbestrijding uitbesteed aan Omrin I&R. Hiertoe is overeenkomst gesloten over de wijze waar en op welke op gladheid dient te worden voorkomen dan wel te worden bestreden. Omrin I&R is verantwoordelijk voor de bewaking van gladheid en de uitvoering van de bestrijding ervan. Aan de hand van een aantal criteria en beoordelingen (onder andere de interpretatie van gegevens vanuit het GMS, contacten met dienstdoende meteoroloog) bepaald de coördinator van Omrin I&R het moment van de actie en de wijze waarop de gladheid wordt voorkomen dan wel wordt bestreden. Onder gladheidbestrijding wordt verstaan het bestrijden, dan wel voorkomen van gladheid ten gevolge van condensatie, neerslag, ijzel en/of bevriezing, sneeuwvrij maken van wegen, fietspaden en terreinen. Dit ter voorkoming van gevaarlijke situaties en overlast voor weggebruikers. De overeenkomst met gemeente Leeuwarden omvat de bewerking van verharde openbare wegen, fietspaden en terreinen in de gemeente Leeuwarden zoals aangegeven op de bij deze overeenkomst behorende kaarten. Alleen op deze gebieden zal gladheid worden voorkomen en/of worden bestreden. c. Politie De politie kan autonoom veiligheidsmaatregelen nemen. Er kunnen zich situaties voor doen waarbij de politie besluit wegen of delen van wegen tijdelijk af te sluiten vanwege gladheid. Weggebruikers worden hierover zo spoedig mogelijk geïnformeerd door vertegenwoordigers van gemeente Leeuwarden. d. Overig Gemeente Leeuwarden wil de participatie van bewoners, instellingen en bedrijven stimuleren. Het gaat hierbij om zowel eigen initiatief, zelfwerkzaamheid, als meedenken en meedoen.

Gemeente Leeuwarden wil hierbij als voorbeeld fungeren. Beheerders van gemeentelijke gebouwen houden daarom de toegang tot het terrein en het aanpalende trottoir sneeuw- en ijsvrij.

8. Uitvoering Gladheid wordt voorkomen door het uitvoeren van reguliere preventieve acties. Bij prioriteit 1 is er sprake van te verwachten gladheid. Bij zowel het stadium prioriteit 2 als prioriteit 3 is er sprake van een calamiteit. De coördinatie van de in deze stadia uit te voeren gladheidbestrijdingswerkzaamheden valt onder verantwoordelijkheid van gemeente Leeuwarden. De gemeentelijke coördinator bepaalt de fasering van de werkzaamheden en bepaalt waar, wanneer welke middelen door wie worden ingezet. Leidraad voor de aanpak van deze situaties vormt het uitvoeringsplan Sneeuw!, onderdeel van het uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding van gemeente Leeuwarden. De nadere detaillering van de uitvoering wordt in dit deelplan Sneeuw! beschreven. Prioriteit 1: Bewerken van hoofdwegen, rondweg en invalswegen binnen 3½ uur na aanvang van bestrijdingsactie. Parallelroutes en fietsstroken en -routes, bruggenroutes, busbanen en busroutes, hulpdienstroutes dienen binnen 3½ uur na aanvang van een actie begaanbaar te zijn. De verwachte gladheid op voornoemde routes wordt voorkomen door middel van sproeien van een zoutwateroplossing op het wegdek en of fietspad. Prioriteit 2: Hierbij is er sprake van curatieve gladheidbestrijding. Veelal is er sprake van sneeuw. In voorkomende gevallen is er sprake van ijzel. Bewerking binnen 3½ uur na aanvang van de actie. Sneeuw wordt geruimd vanaf een laagdikte van circa 2-3 cm. Sneeuw dient binnen 3,5 uur na aanvang van de werkzaamheden te zijn geruimd. Gemeente Leeuwarden coördineert de uitvoeringswerkzaamheden. Prioriteit 3: Er is sprake van langdurige- aanhoudende sneeuwval. Gemeente Leeuwarden coördineert de uitvoeringswerkzaamheden. Het ruimen van sneeuw beperkt zich tot de wegen/wegdelen genoemd in het uitvoeringsplan Sneeuw!.

9. Communicatie Gemeente Leeuwarden maakt aan bewoners en bedrijven duidelijk wat zij kunnen verwachten bij de gladheidbestrijding. Bewoners, ondernemers en instellingen vooraf informeren. Daarnaast kan op eenvoudige wijze informatie worden verkregen over wat ze van de gemeente kunnen verwachten en wat van henzelf wordt verwacht. Hiertoe wordt het plan en de routes op de website gepubliceerd. Het informeren van de afdelingen binnen de gemeente Leeuwarden die betrokken zijn of belang hebben bij de gladheidbestrijding. Externe partijen waaronder, hulpdiensten, openbaar vervoer- maatschappijen, ondernemersverenigingen, buurgemeenten en Provincie Fryslân worden mede geïnformeerd over het gladheidbestrijdingsbeleid. De uitruk voor een gladheidsbestrijdingsactie wordt aan inwoners van Leeuwarden en weggebruikers kenbaar gemaakt via Twitter. Meldingen en klachten worden klantvriendelijk opgenomen en afgehandeld. Meldingen ten aanzien van de uitvoering gaan naar Omrin ter afhandeling.

10. Financiën In de vigerende prestatieovereenkomst met Omrin I&R zijn mede financiële afspraken aangaande gladheidbestrijding overeengekomen en opgenomen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen: a. Vaste kosten; b. Variabele kosten. ad. a De vaste kosten voor de gladheidbestrijding bestaan in hoofdzaak uit de kapitaallasten voorvloeiend uit de investeringen ten behoeve van benodigd materieel, gladheidmeldpunten, overige voorzieningen en consignatievergoedingen. Benodigde investeringen worden of zijn verricht door Omrin I&R. De daaruit voortvloeiende kapitaallasten en consignatievergoedingen worden als vaste kosten jaarlijks doorbelast aan gemeente Leeuwarden. ad b. Omrin I&R behartigt, in opdracht van gemeente Leeuwarden, de uitvoering van de gladheidbestrijding. Vuistregel is dat er gemiddeld per jaar 30 acties worden uitgevoerd. Ervaring leert dat het aantal acties dit getal (fors) kan fluctueren. Door Omrin I&R uitgevoerde bestrijdingsacties en verbruikte middelen worden achteraf, separaat verrekend. De uiteindelijke omvang van deze variabele kosten wordt bepaalt door het aantal uitgevoerde acties, het in voorkomende gevallen verlengen van de consignatieperiode en verbruikte dooimiddelen.

11. Samenvatting In dit beleidsplan en uitvoeringsprogramma gladheidbestrijding bepaalt de gemeente Leeuwarden haar visie en werkwijze. Daarmee is voor een ieder duidelijk welk beleid gemeente Leeuwarden daartoe hanteert en op welke wijze daaraan uitvoering wordt gegeven. Met vaststelling van dit beleid en het publiceren ervan voldoet gemeente Leeuwarden aan de wettelijke zorgplicht en is daarmee voorbereid op eventuele aansprakelijkheidstellingen die samenhangen met gladheidbestrijding. Bij de bestrijding van gladheid is er sprake van een inspanningsverplichting door de wegbeheerder. Waarborging mobiliteit De huidige en toekomstige bereikbaarheid van Leeuwarden is van wezenlijk belang voor de vitaliteit, leefbaarheid, duurzaamheid en het economisch klimaat van de stad en de omliggende regio. Gemeente Leeuwarden streeft er naar om de bereikbaarheid van de knooppunten en de belangrijkste bestemmingsgebieden binnen de stad waar mogelijk verder te verbeteren. Bij het vaststellen van de routes waarop gladheid wordt bestreden zijn keuzes gemaakt. Veiligheid, doorstroming, leefbaarheid en toegankelijkheid staan daarbij voorop. Met de vaststelling van deze nota is er sprake van een dekking welke voldoet aan de doelstelling zoals verwoordt in hoofdstuk 2, met name de keuzevrijheid voor de weggebruiker: de fiets, auto of het openbaar vervoer. Wel wordt hierbij opgemerkt dat het gebruik van de fiets steeds belangrijker wordt. Met de komst van de elektrische fiets en de aanleg van (snel)fietsroutes wordt het gebruik van de fiets, ook voor langere afstanden, interessant. Dergelijke fietsroutes moeten ook onder winterse omstandigheden veilig en herkenbaar zijn. Bewoners kunnen maximaal binnen 350 m een gestrooide route bereiken. Voor dit deel en het laatste deel tot de plaats van bestemming wordt dus extra voorzichtigheid van de weggebruikers verwacht. Daarnaast wordt een actieve betrokkenheid verwacht van bewoners, instellingen en ondernemers bij de bestrijding van gladheid ten behoeve van de eigen toegang/bereikbaarheid. Bewaking Bij de bewaking van omstandigheden die leiden tot winterse gladheid wordt gebruikt gemaakt van gladheidsignaleringssystemen en meteorologische adviesdiensten. Het streven is preventief te handelen: voordat gladheid ontstaat wordt actie ondernomen. Indien nodig wordt curatief gehandeld bijvoorbeeld bij sneeuw en of ijzel. Toekomstbestendige gladheidbestrijding Er duidelijk sprake van voortgaande inzichten en technische ontwikkelingen bij de uitvoering van de gladheidbestrijding. Voor de fietspaden is het materieel vervangen door eenheden waarmee zoutwateroplossingen gesproeid kunnen worden. Zorg voor het milieu Binnen gemeente Leeuwarden wordt op fietspaden de methodiek preventief sproeien van een zoutwateroplossing toegepast. Dit biedt meer veiligheid voor de weggebruiker, de kans op ongewenste gladheid is daarbij vrijwel nihil. Er is aantoonbaar minder zout nodig, de besparing van zout (en daarmee ook een financieel te behalen voordeel) bedraagt uiteindelijk mogelijk circa 450 ton per jaar. Deze methode levert ook een gunstig effect op voor het milieu, er is geen sprake van verwaaiing van zout en minder vervuiling van oppervlaktewater vanwege in hemelwater opgelost zout. Specifieke aandacht voor fietsers De aanpassingen bij de inrichting van de infrastructuur en de door het gemeentebestuur gewenste Vrij-Baan gedachte voor fietser leidt mede tot aanpassingen. Fietspaden en fietsstroken krijgen bij het voorkomen en bestrijden van gladheid specifieke aandacht. Bij preventieve acties wordt op deze trajecten een zoutoplossing gesproeid, ingeval van sneeuw wordt er in één werkgang geborsteld en gesproeid. Hiermee wordt de kwaliteit van de gladheidbestrijding voor met name fietsers verbetert. Sneeuw Bij extreme weersomstandigheden zoals langdurige sneeuwval, ijzel etc. treedt een calamiteitenplan in werking. In geval van sneeuw voert gemeente Leeuwarden de regie over de uit te voeren bestrijdingswerkzaamheden.

Gemeentelijke herindeling Er is reeds sprake van inpassing van een deel van voormalig gemeente Boarnsterhim. Binnen afzienbare tijd zal er ook sprake zijn van gemeentelijke herindelingen die leiden tot uitbreiding van de gemeente Leeuwarden en daarmee ook de uitbreiding en aanpassing van strooiroutes. Deze aspecten in overweging nemende bieden de mogelijkheid c.q. maken het mede noodzakelijk om kritisch te kijken naar de wijze waarop gladheid in de nabije toekomst in de gemeente Leeuwarden gestalte kan worden gegeven. Communicatie De gemeentelijke afdeling communicatie en het callcenter van Omrin dragen de zorg voor goede informatie over de gladheidbestrijding. Actuele informatie is 24 uur per dag beschikbaar.

Bijlage: Te strooien areaal, kaart, via website beschikbaar. Bijlage: Risicoanalyse

Bijlage: risicoanalyse Verkeer Risico Oorzaak Maatregel Mogelijk plaatselijk glad wegvak Wel/niet strooien in hetzelfde Overleg/afstemming met aangrenzende wegvak wegbeheerder Mogelijk plaatselijk glad wegvak Geografische omstandigheden Prioriteit strooigebied bijstellen Mogelijk plaatselijk glad wegvak Overgang asfalt-klinkers Strooibeleid bijstellen op basis van ervaring Mogelijk plaatselijk glad wegvak Verkeersintensiteit Prioriteit stellen op basis CAT Mogelijk plaatselijk glad Onwetendheid weggebruiker Voorlichting burgers strooibeleid Hinder voor verkeer Strooimethode Aanpassen strooimethode (natstrooien) Materieel Risico Oorzaak Maatregel Materieel niet inzetbaar Storing Preventief onderhoud, tijdige vervanging Beperkte inzetbaarheid Obstakels, te smal wegprofiel Controle tijdens ontwerpfase, aanpassen ontwerp, aanpassen materieel Personeel Risico Oorzaak Maatregel Gezondheid Chemische samenstelling zout, Voorlichting, toepassen werkinstructies, vloeistof beschikbaar stellen PBM Uitval Ongeval Veiligheidsuitrusting strooiunit Meldsysteem Risico Oorzaak Maatregel Geen meldingen Storing GMS Jaarlijks preventief onderhoud Geen meldingen Storing telefoonlijn Automatische controle telefoonlijn Geen meldingen Storing mobiel net Activeren reservenummer vast net Onjuiste gegevens Storing GMS Sensoren jaarlijks kalibreren Milieu Risico Oorzaak Maatregel Verwaaien strooizout Strooimethode Natstrooien, sproeien zoutoplossing Aantasting bermen en begroeiing Hoge zoutbelasting Controle strooibreedte, natstrooien