Leerlingen-informatieboekje Groep 7 8 nov. 2015 - maart 2016 NME Liemers Vestersbos 2 6901 BV Zevenaar (0316) 52 77 43 info@nmeliemers.nl
Over wilgen en knotten Jullie gaan binnenkort met de klas wilgen knotten. Dat betekent dat je met een zaag of snoeischaar de takken van de wilg afsnoeit. Er blijft een kale stam over waar de komende jaren opnieuw takken zullen uitgroeien. Een klus die elke paar jaar herhaald moet worden. En dat gebeurt al tijden zo. Maar waarom doen mensen dat eigenlijk? Even bijpraten. Wilgen De wilg is een boomsoort die veel voorkomt in Nederland. Je hebt verschillende soorten wilgen. Misschien ken je de katwilg wel, daar zitten in het voorjaar van die zachte, harige knopjes aan. De meeste wilgen groeien gewoon en hoef je niet te snoeien maar van sommige wilgen zijn knotwilgen gemaakt. Je moet ze wel snoeien omdat anders de takken te zwaar worden en kunnen afbreken. Ze zijn van jongs af aan geknot en dat moet je bijhouden. Vroeger gebruikte men knotwilgen voor het aangeven van de grens van een weiland of het erf van een boerderij. Dat was handig want ook het snoeihout was goed te gebruiken. Van de dunne takken die over zijn na het knotten, wilgentenen heten ze, werden manden gevlochten. Of men vlocht er een hekwerk van zodat de dieren niet weg konden lopen. Sommige boeren maakten van de dikke takken klompen. Dieren Oude knotwilgen zijn van grote waarde voor veel planten en dieren. Planten als vlier, lijsterbes maar ook varens, mossen en zelfs paddestoelen groeien goed in en op de stam van een knotwilg. Omdat ze vaak hol zijn bieden ze ook een goede schuilen broedplaats voor vogels. Eén van de trouwste bewoners is het steenuiltje, maar ook andere vogels nestelen graag in de holletjes, zoals de torenvalk en spechten. Knotten Knotwilgen moeten eens in de 3 tot 5 jaar worden geknot. Het is niet verstandig om langer dan 5 jaar te wachten, omdat de kans dan groter is dat de bomen aangetast zullen worden door de watermerkziekte. Daarbij komt nog eens dat de tak te zwaar zal gaan worden en op den duur afbreekt. nme wilgen knotten, leerlingenboekje 1
Maar hoe knot je zo n wilg nu eigenlijk? Kijk goed naar onderstaande plaatjes, je zult het dan vast al een beetje begrijpen. Dikke takken: 1. Eerst inzagen om inscheuren van tak te voorkomen. 2. Daarna tak afzagen. Zeer dikke takken: 1. Eerst inzagen om inscheuren van tak te voorkomen. 2. Daarna tak afzagen. 3. Tenslotte stomp op 10 á 15 cm afzagen. Waar moet je die tak dan precies afzagen? Je snoeit de takken dicht bij de stam. Voor dikke takken gebruik je een zaag, dunne takken kunt je afknippen. Als je een hele dikke tak hebt is het stompje wat langer dan bij een dunne tak. Zo blijft een mooie geknotte stam over als je klaar bent. Waar moeten de takken naar toe? Als de takken zijn afgezaagd/geknipt dan komen ze op stapels tussen de bomen te liggen. Zorg ervoor dat de kontjes naar dezelfde kant liggen. Meestal worden ze na afloop opgehaald en afgevoerd. Op sommige plekken mogen ze blijven liggen. Dan maken we banen van takken tussen de bomen. Daar rotten ze vanzelf weg. Is dit gevaarlijk? Een paar weetjes. De bomen die wij gaan knotten zijn niet heel hoog. Toch sta je af en toe op een ladder en moet je goed uitkijken. Je klimt bijvoorbeeld altijd met lege handen de ladder op en de zaag of snoeischaar die je nodig hebt wordt aangereikt. Je werkt altijd met handschoenen aan. Niet alleen omdat het warmer is maar ook omdat de zagen en scharen scherp zijn. Zorg ook dat je het gereedschap op een veilige plek weglegt als je er even niet mee werkt! Dat kan onder aan de boom., Iedere leerling moet verplicht een veiligheidshelm op. Soms is het ook handig om een bril op te zetten als je onder een tak moet zagen. Dan krijg je geen zaagsel in je ogen. Als je bijna klaar bent met zagen en een tak gaat bijna vallen dan kijk eerst of er iemand onder loopt. Die personen waarschuw je voordat je verder gaat met zagen. Je roept dan En dan zijn er nog wat handigheidjes De veiligheidsregels staan achterin nog eens op een rijtje. scharnier nme wilgen knotten, leerlingenboekje 2
Als een boom bijt Bijt de boon in de zaag? Dan moet je z n bek open duwen. Zo krijg je de zaag weer los en kun je veilig verder werken. In één keer of niet? Drie handen nodig? Maak dan een kerf. Deze dikte kan in één keer. < zaagsnede 1 < dit is de kerf < zaagsnede 2 nme wilgen knotten, leerlingenboekje 3
Gereedschappen jiri-zaag grote beugelzaag kleine beugelzaag snoeizaag uilenbek Voor de veiligheid werkhandschoen helm nme wilgen knotten, leerlingenboekje 4
De veiligheidsregels 1. We werken in kleine groepjes, maar we werken maar met één persoon tegelijk aan een boom of struik. 2. We werken met twee handschoenen aan en helm op. 3. We letten niet alleen op onszelf, maar ook op anderen die in de buurt aan het werk zijn. 4. Laat een tak pas vallen als er niemand in de buurt is en laat dat duidelijk én op tijd horen door van onderen!! te schreeuwen. 5. We werken niet allemaal op één kluitje. 6. We kijken altijd naar de zaag of de tang als we aan het werk zijn. 7. We zagen zo dicht mogelijk bij de stam van de boom. 8. We lopen óf met gereedschap, óf met takken. Als we op de ladder klimmen hebben we geen gereedschap of takken in de hand. 9. Als we met grote takken lopen, letten we goed op wat er achter ons gebeurt (het is heel vervelend als een ander een tak in zijn gezicht krijgt). 10. We zorgen voor een schone werkvloer, we laten geen takken of gereedschap slingeren waarover we kunnen struikelen. Leg ze onder de boom waar je aan het werk bent. 11. We leggen gezaagde takken meteen met de kontjes bij elkaar op een stapel zodat die niet om kan vallen. nme wilgen knotten, leerlingenboekje 5