Een nieuwe heup
Maatschap orthopedie R.M. Feenstra dr. W.G. Horstmann P.T.D. Kingma H.A.J. van Laarhoven dr. R.E.A.M Zwartelé www.kg.nl/orthopedie
EEN NIEUWE HEUP U heeft met uw specialist de mogelijkheid van een nieuwe heup besproken. Het vervangen van een heupgewricht door een kunstgewricht is geen kleine ingreep. Het is daarom belangrijk dat u goed weet wat de ingreep inhoudt en waar u na de operatie rekening mee moet houden. Een gezond heupgewricht Het heupgewricht verbindt het bekken met het dijbeen. Een gewricht bestaan uit twee botdelen die precies tegen elkaar passen. Het heupgewricht is een kogelgewricht: het ene botdeel heeft de vorm van een kop, het andere van een kom. De kop zit boven aan het dijbeen; de kom zit in het bekken (zie illustratie). Om het gewricht zit een kapsel dat de delen op hun plaats houdt. Hier omheen zitten spieren en pezen die het bewegen van het gewricht mogelijk maken. Om het gewricht gemakkelijk te bewegen, zijn de kop en de kom bekleed met een laagje kraakbeen. Slijtage Bij veel oudere mensen komt gewrichtsslijtage (artrose) voor. De gladde, veerkrachtige kraakbeenlaag in het gewricht raakt versleten en verdwijnt soms helemaal. Hierdoor glijden de kop en de kom niet meer soepel over elkaar en wordt bewegen steeds moeilijker en pijnlijker. 1
Andere klachten kunnen zijn: - pijn in de lies, die soms uitstraalt naar de bil, het bovenbeen en de knie; - stijfheid bij het opstaan, startpijn; - moeilijk lopen, bukken, traplopen of fietsen; - verder toenemende bewegingsbeperkingen. Wanneer medicijnen en fysiotherapie niet meer helpen, is een heupoperatie vaak de enige oplossing. Het heupgewricht wordt dan vervangen door een kunstgewricht. De operatie De anesthesioloog leidt volgens de afgesproken methode de verdoving, meestal is dit een ruggenprik. Voor de operatie krijgt u een slangetje (catheter) in de blaas om de urine af te voeren. De orthopeed maakt een snede in de huid over de heup. Daarna wordt de kop van het heupgewricht afgezaagd en de kom schoongemaakt. In de schoongemaakte kom wordt een cupje (kom) geplaatst. In het dijbeen komt een metalen steel met daarop een kopje. Daarna worden de spieren en de wond gehecht. Om bloed en wondvocht af te voeren krijgt u een slangetje (drain) in het wondgebied. Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. Hier worden regelmatig uw bloeddruk, polsslag en ademhaling gecontroleerd. Zodra de controles goed zijn, gaat u terug naar de afdeling. 2
Na de operatie De eerste dag na de operatie heeft u een infuus om vocht en zo nodig bloed toe te dienen. Indien de bloedwaarden acceptabel zijn, mag het infuus dezelfde dag verwijderd worden. Omdat het gewrichtskapsel tijd nodig heeft om weer aan te groeien ligt u na de operatie op uw rug, de benen gespreid, met een speciaal kussen ertussen. De revalidatie begint al snel. Onder begeleiding van de fysiotherapeut doet u spieroefeningen om de kracht van het been en de beweeglijkheid te verbeteren. De eerste dag na de operatie mag u al uit bed, even in een stoel. De fysiotherapeut vertelt u hoe u het beste kunt gaan staan, liggen, zitten en opstaan en staan. Na enkele dagen leert u weer lopen, eerst met een looprekje en daarna met twee elleboogskrukken. Zo leert u stap voor stap de bewegingen weer op een goede manier uit te voeren. Zeker in het begin vraagt dit veel energie. Er kunnen enkele maanden voor nodig zijn voor u weer normaal kunt lopen. De ligduur van een patiënt met een totale heup prothese is 3 tot 4 dagen en is afhankelijk van de wond en mobilisatie. Complicaties en risico s Hoewel een overgrote meerderheid van de heupoperaties zonder problemen verloopt zijn er net als bij elke operatie complicaties mogelijk. Infecties Elke operatie geeft kans op infectie. Bij een heupoperatie is dat bijzonder vervelend omdat dit vaak betekent dat de nieuwe heup verwijderd moet worden om de infectie tot rust te laten komen. Hierna kan de heup meestal wel opnieuw geplaatst worden. Elke infectie kan, zelfs na jaren, een risico betekenen voor uw heup. Krijgt u ergens in uw lichaam een ontsteking, zoals een kaakontsteking, een blaasontsteking, een keelontsteking of een steenpuist, dan moet u direct contact opnemen met uw huisarts. Trombose/embolieën Na een heupoperatie is er kans op trombose of embolieën. Daarom krijgt u vanaf de dag van opname tot gedurende 6 weken na de operatie Fraxiparine. Dit is een anti-stollingsmiddel dat d.m.v. een prikje in de buik of het been wordt toegediend. Tijdens de opname wordt u en/ of uw partner hierover geïnstrueerd. Decubitus Een andere complicatie die op kan treden is doorliggen (decubitus) aan stuit en of hielen. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen is het verstandig om voor de operatie in een goede voedingstoestand te verkeren. De verpleegkundige zal na de operatie de huid regelmatig op doorliggen controleren. Het is belangrijk dat u niet passief in bed ligt, maar zo snel mogelijk volgens het schema gaat mobiliseren. 3
Luxatie Tijdens het mobiliseren kan, door zwakte van het kapsel of een verkeerde beweging, de kop uit de kom schieten. Beenlengteverschil De kans dat er een beenlengteverschil ontstaat is klein maar niet geheel uitgesloten. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen die wij nemen zij dit vervelende complicaties die een enkele keer kunnen voorkomen. Via de voorlichtingsbijeenkomst en de folder Weer thuis met een nieuwe heup krijgt u instructies over wat u wel en (nog) niet mag doen na de operatie. Tot slot Wat u van uw nieuwe heup kan verwachten is van veel zaken afhankelijk. U zult enige beperkingen ondervinden, maar de vermindering van de pijn en de verbetering van het lopen wegen hier vaak ruimschoots tegenop. Uw gegevens worden in verband met een nationale protheseregistratie ingevoerd in een database voor wetenschappelijk onderzoek. Indien u hiertegen bezwaar wilt maken, dient u dit kenbaar te maken bij uw specialist. Vragen Bij vragen kunt u bellen met de polikliniek orthopedie (023) 545 3130 of met de senior verpleegkundige van de verpleegafdeling. De senior verpleegkundige is te bereiken via telefoonnummer 06-11038920. Voorlichtingsfilm over een nieuwe heup U kunt een voorlichtingsfilm bekijken over het krijgen van een nieuwe heup. Dit kan op www.kg.nl/orthopedie. U klikt dat links op het onderwerp Een nieuwe heup en kunt onderaan de pagina onder het kopje Proces in beeld het filmpje bekijken. Alle onderdelen, van uitleg over de operatie tot de nazorg hebben een eigen filmpje. Indien u niet in de gelegenheid bent om de film thuis via internet te bekijken, dan kunt u een dvd te leen krijgen. Daarnaast is er de mogelijkheid om op de verpleegafdeling orthopedie de voorlichtingsfilm te bekijken. U kunt hiervoor een afspraak maken met de seniorverpleegkundige van de afdeling orthopedie. Het telefoonnummer kunt u vinden onder het bovenstaande kopje vragen. 4
www.kg.nl Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem Telefoon: (023) 545 35 45 e-mail: info@kg.nl 1021853-05-2014 1021853-05-2014