Oost-Vlaams roodbonte runderen in Bos t Ename Pieter Blondé
Oost-Vlaams roodbonte runderen in Bos t Ename Chronologisch overzicht kuddebeheer Bos t Ename Aanpassingen van de grazer aan de winter Toetsing criteria zelfredzaamheid Belgische rundvee rassen Kuddebeheersvormen Waarom zou NP oude rassen behouden?
2002 begrazingsblok van 22,5 ha Konikspaarden Oost-vlaams roodbonte runderen
Oost-Vlaams roodbont = Witrode ras van Oost- Vlaanderen. Gaat terug op het Denderrund van de 18 eeuw, ingekruisd met Engelse Durham of Shorthorn stieren. 4 Dubbeldoel ras met witte vacht, gekleurde halsvlakte, eventueel vlekken op romp en poten.
2002: Op zeker spelen 1e kalving en bijvoedering op stal Natuurlijke dekking
2003 Bosbegrazing en straffe kalvingen Een kalving bij 10 C Rund sterft door taxus
2004 tot 2007: nog meer koetjes 2004 Wisselbegrazing 20 + 40 ha Ename (1GVE/2,5 ha) Start seizoensbegrazing Everbeek 2005 6 Niet Oost-Vlaams roodbonte dieren weg (1GVE/2,5ha) Geen bijvoedering meer 2006 60 ha aaneengesloten door veeroosters (1GVE/4ha) 2 Kalfjes te groot => dood Kweekprogramma met stamboek 2007 19 runderen in 4 reservaten
Huidig beleid kuddeopbouw 1) Jaarrondbegrazingskudde Ename Natuurlijke dekking Ruil / aankoop bij boeren KI voor stierenlijnen S E L E C T I E Zelfredzaamheid Stamboek 2) Seizoensbegrazingskudde met winteropvang 3) Pot
De winter, die moeilijke periode
Criteria extensieve jaarrondbegrazing in natuur Selectiecriteria dedomesticatie Stichting Ark 1999 1) Kalveren zonder hulp (bekkens OK, kalf te groot, 15/18 OK) 2) Weerstand tegen het weer (winter en zomervacht) 3) Vermogen voeding stoffen vinden in winter (conditietscore 18/19) 4) Goede melkgift en uier (grote uier, nog geen problemen 18/20) 5) Adequate lichaamsbouw (opgelet voor te vet 30/31) 6) Alert en zelfverzekerd gedrag 7) Goed ontwikkelde moedereigenschappen (kalf verstoppen) 8) Vet onderhuids en tussen de spieren Bijkomend: compatibiliteit met wandelaars (30/31, 1 x probleem met gesocialiseerde stier, 6/7 stieren OK)
Verschil Schotse rassen versus onze lokale rassen Weinig literatuur gegevens => 4 x 2 ervaringsdeskundigen
Verschil Schotse rassen versus onze lokale rassen Stichting Ark (Beunigerwaard en Beneden Geuldal) -Zelfredzaamheid: brandrode runderen meer problemen bij kalveren en grotere uier t.o.v. galloways. Galloways in zomer soms last van warmte. -Effect: verschil onbekend New Forrest -Zelfredzaamheid: Schotse rassen op basis van conditiescore tijdens extreme situaties (hier winter) minder snel bijvoeding nodig -Effect: verschil vermoedelijk zeer klein, Schotse rassen eten ook heide als er geen gras is.
Verschil Schotse rassen versus lokale rassen Agentschap voor natuur en bos -Zelfredzaamheid: geen eigen ervaring met lokale rassen -Effecten: individuele verschillen groter dan rasverschillen? Natuurpunt?
Verschil Schotse rassen versus lokale rassen Eigen mening -Zelfredzaamheid: Heel weinig verschil voor seizoensbegrazing, lokale rassen meer selecteren op natuurlijk kalven, vermoedelijk sneller bijvoederen nodig in extreme situaties (zie conditiescore) -Effecten: Vermoedelijk relatief verwaarloosbaar in open terreinen, mogelijk meer bos- en water bezoek door Schotse rassen bij warmte (vertrappeling, vraat, nutriënten transport,???) => Onderzoek nodig!!!
Belgische Rundveerassen Eind 18 e eeuw: eerste rundveetelling: grote variaties maar per streek sterk op mekaar gelijkende populaties Vanaf Belgische onafhankelijkheid: invloed van Engelse Durham of Shorthoorn stieren. Zwartbonte ras (Polder): opgeslorpt door Zwartbonte Holstein 17 VRV foto archief
Belgische rundveerassen In België nog maar 2 (dominant) voorkomende rassen. Beide rassen regelmatig in Seizoensbegrazing Witblauw dikbil Inteelt Geboorteproblemen (en na keizersnede tot 1/3 sterfte) Gezondheidsproblemen (hart, longen, ziektes, ) Geen vetvoorraad tussen de spieren
Belgische rundveerassen Zwarte Holstein Inteelt Nauwelijks geboorteproblemen Ziektegevoelig Geen vetvoorraad
Belgische Rundveerassen Het Belgisch Witblauw dubbeldoel (BWB dd) stamt af van de Condroz Het Witblauw Dubbeldoel ras Begin jaren 50 selectie op vlees-productie => dikbiltype Soms geboorteproblemen, middelmatige ziektegevoeligheid Soms in seizoensbegrazing 20
Belgische Rundveerassen Witrode ras van Oost-Vlaanderen Het witrode ras van Oost- Vlaanderen gaat terug op het Denderrund van de 18 eeuw Typisch dubbeldoel rund Vandaag sterk verdrongen door rode Holstein ras. Sommige bloedlijnen geboorteproblemen, weinig ziektegevoelig 21 In Bos t Ename
Belgische Rundveerassen West-Vlaamse rode vee Gaat terug op het Frans-Belgische Casselse rode vee uit 18 eeuw Dubbeldoel type en vlees type Ras op sterven na dood Meerdere bloedlijnen problemen met kalven In Broekelzen
Belgische Rundveerassen Het Kempens Rund Roodbonte runderen die nog niet werden opgeslorpt door MRIJ of door Holstein SLE zet stamboek op Kalfgemak? Sterk ras In Dassenaarde (Bolhuis hoeve) 23
Raszuivere koeien onder 180 160 140 melkcontrole (bron SDVR) Rode ras Witblauw DD Witrode ras 120 100 80 60 40 20 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2004 24
Tabel 1: Geregistreerde fokzuivere dieren en bedrijven Ras 1995 1998 2001 2004 Aantal geregistreerde jongvee-dieren Rood 72 63 81 83 WB-dd 145 248 263 394 Witrood 3883 663 411 313 Aantal veestapels waar het Rood 4 2 1 ras meer dan 50 % van de runderen vertegenwoordigt WB-dd 6 13 11 Witrood 224 41 27 Aantal geregistreerde koeien onder melkcontrole Rood 3634 2363 436 WB-dd 294 460 285 Witrood 20277 13920 3684 Aantal actief geregistreerde stieren voor natuurlijke dekking Rood 25 3 4 WB-dd 24 15 27 Witrood 183 40 20 135 388 1121 3 31 15 Bron: Studie- & Documentatiecentrum voor de Vlaamse Runderrassen, VRV, Jaarverslagen.
Kuddebeheer Intensieve(re) veehouderij Vleesvee, melkvee Aandeel reservaatsgronden beperkt
Kuddebeheer Extensieve vleesveehouderij Inkomen vleesveeproductie Graasgronden grotendeels in reservaten Vb. New forrest Engeland
Kuddebeheer Natuurbeheerbedrijf Maximale eisen voor biodiversiteit Landbouwproductie = aanvullend Vb. Bolhuishoeve
Waarom zou NP oude rassen behouden? Verlies aan genetische diversiteit Genetische verschraling binnen de soort als binnen de rassen =>Bescherming tegen (veranderende) externe factoren (Temperatuur, droogte, vochtigheid, ) Subsidiering voor instandhouding genetische diversiteit 100 euro/dier Net zoals een plantensoort, de natuur, een molen, een landschap, behoren ze tot ons cultuurhistorisch patrimonium Verbreden draagvlak voor natuurbehoud extra dimensie (tot natuur voor de boeren) ander publiek
Lokale runderrassen, nog een toekomst? Met dank aan Steunpunt Levend Erfgoed www.sle.be