De bruiloft van het Lam Openbaring 19:5-9 en 21:1-14 Mag ik een misschien wat intieme vraag stellen aan de jongeren hier? Wie van jullie heeft in de afgelopen weken een vakantieliefde gehad? Dan behoor je tot een uitstervende soort. Het blijkt dat de vakantieliefde steeds minder vaak voorkomt. Ik citeer De Telegraaf van 24 juli 2006: De traditionele vakantieliefde bestaat niet meer. Het fenomeen is vervangen door meerdere vluchtige liefdes-voor-één-nacht, zei de Belgische deskundige Bo Coolsaet maandag in de krant Het Laatste Nieuws. Jongeren die de avond ervoor een scharrel hebben, zoeken een ander voor de volgende avond. Het is een opvallende trend dat een groep jongeren schrik heeft om een echte relatie aan te gaan. Als ze twee weken samen zijn met hun vakantieliefje, kunnen ze niet meer doen en laten wat ze willen... denken ze. De vrees om zich te binden komt volgens Coolsaet door de ouders. Jongeren zien hoe volwassenen scheiden. Die weg willen ze zelf niet inslaan, dus houden ze het liever bij vluchtige contacten. Ze willen wel de liefde van hun leven, maar durven niet. Als meneer Coolsaet gelijk heeft, ziet het er somber uit voor de huwelijksindustrie: de verkopers van bruidsjurken en bruidstaarten, de verhuurders van feestzalen, de trouwfotografen, enz. Want wanneer mensen bang zijn om zich aan elkaar te binden, dan is trouwen natuurlijk het laatste waar je aan denkt. En het is de realiteit: het huwelijk is bij grote massa s mensen uit de gratie. Toch zal er in de toekomst nog steeds getrouwd worden. In het laatste Bijbelboek lezen we namelijk ook over een huwelijk. We lezen daarover twee gedeelten uit Openbaring: hoofdstuk 19:5-9 en 21:1-14 Vanaf de troon klonk een stem, die zei: Loof onze God! Laat al zijn dienaren die ontzag voor hem hebben, jong en oud, hem loven! Toen hoorde ik iets als een stem van een grote menigte, van geweldige watermassa s en van krachtige donderslagen zeggen: Halleluja! De Heer, onze God, de Almachtige, heeft het koningschap op zich genomen. Laten we blij zijn en jubelen, laten we hem de eer geven! Want de bruiloft van het lam is gekomen en zijn bruid staat klaar. Zij mag zich kleden in zuiver, stralend linnen. Want dit linnen staat voor al het goede dat gedaan is door de heiligen. Toen zei hij tegen mij: Schrijf op: Gelukkig zijn zij die voor het bruiloftsmaal van het lam zijn uitgenodigd. En hij vervolgde: Wat God hier zegt, is betrouwbaar. Ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Want de eerste hemel en de eerste aarde zijn voorbij, en de zee is er niet meer. Toen zag ik de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, uit de hemel neerdalen, bij God vandaan. Ze was als een bruid die zich mooi heeft gemaakt voor haar man en hem opwacht. Ik hoorde een luide stem vanaf de troon, die uitriep: Gods woonplaats is onder de mensen, hij zal bij hen wonen. Zij zullen zijn volken zijn en God zelf zal als hun God bij hen zijn. Hij zal alle tranen uit hun ogen wissen. Er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij. Hij die op de troon zat zei: Alles maak ik nieuw! Ik hoorde zeggen: Schrijf het op, want wat hier wordt gezegd is betrouwbaar en waar. 1
Toen zei hij tegen mij: Het is voltrokken! Ik ben de alfa en de omega, het begin en het einde. Wie dorst heeft geef ik vrij te drinken uit de bron met water dat leven geeft. Wie overwint komen al deze dingen toe. Ik zal zijn God zijn en hij zal mijn kind zijn. Maar voor hen die laf en trouweloos zijn geweest, die zich hebben ingelaten met gruwelijke dingen, met moord, ontucht, toverij of afgodendienst, voor allen die de leugen hebben gediend: hun deel is de vuurpoel met brandende zwavel, dat is de tweede dood. Een van de zeven engelen met de offerschalen die gevuld waren met de laatste zeven plagen kwam op me af en zei: Ik wil je de bruid laten zien, de vrouw van het lam. Ik raakte in vervoering, en hij nam mij mee naar een heel hoge berg en liet me de heilige stad Jeruzalem zien, die uit de hemel neerdaalde, bij God vandaan. De stad schitterde door Gods luister, met een schittering als van een edelsteen, als een kristalheldere jaspis. Ze had een grote, hoge muur met twaalf poorten en bij elke poort stond een engel. Op de poorten waren namen geschreven: de namen van de twaalf stammen van Israëls zonen. Vanuit het oosten gezien waren er drie poorten, vanuit het noorden drie, vanuit het zuiden drie en vanuit het westen drie. De stadsmuur had twaalf grondstenen, met daarop de namen van de twaalf apostelen van het lam. Voor wie niet bekend is met het taalgebruik van Johannes moet het een rare benaming zijn: de bruiloft van het Lam. Gaat nu dan de dierenwereld maar huwelijken aan omdat de mensen het niet meer willen? Nee, natuurlijk niet. Het Lam is een symbolische naam. En het is geen dier, maar een méns: Jezus. De apostel Johannes beschrijft in zijn evangelie hoe zijn naamgenoot Johannes de Doper tot tweemaal toe op Jezus wijst als Gods Lam: De volgende dag zag hij (Johannes de Doper) Jezus naar zich toe komen, en hij zei: Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt De volgende dag stond Johannes er weer met twee van zijn leerlingen. Toen hij Jezus voorbij zag komen, zei hij: Daar is het lam van God. 1 Door Jezus een lam te noemen, legde Johannes een verband tussen Jezus en de Oudtestamentische eredienst. 2 In de tabernakel en de tempel werden lammeren veelvuldig als offerdier gebruikt om het contact tussen God en mens te herstellen. 3 De bruiloft van het Lam is dus een feest ter ere van het huwelijk van Jezus. Maar met wie trouwt Hij dan? Wie is de vrouw van het Lam, de bruid van Jezus, waarmee Hij zich in eeuwige trouw verbindt? Het Bijbelgedeelte wat we net in Openbaring lazen is er vrij cryptisch over. De bruid mag zich kleden in een bruidsjurk die geweven is uit de goede daden van de heiligen. En nóg vreemder wordt het in hoofdstuk 21. Daar ziet de apostel een stad uit de hemel neerdalen, zo mooi versierd als een bruid. Om te bevestigen dat die stad inderdaad de vrouw van Jezus is, zegt de engel in vers 9: Ik wil je de bruid laten zien, de vrouw van het lam. En Johannes krijgt opnieuw de hemelse stad Jeruzalem te zien, die bij God vandaan komt en op aarde neerdaalt. Als het Lam een mens is, namelijk Jezus wie wordt dan voorgesteld door het nieuwe Jeruzalem? 2
Om dit raadsel op te lossen maken we een uitstapje naar de brief van Paulus aan de Galaten, een brief die hij schreef aan de gemeenten van Galatië 4. In hoofdstuk 4 zegt Paulus iets heel bijzonders over het hemels Jeruzalem: Er staat geschreven dat Abraham twee zonen had: een van zijn slavin en een van zijn vrijgeboren vrouw. De zoon van de slavin dankte zijn geboorte aan de loop van de natuur, maar die van de vrijgeboren vrouw aan de belofte. Dit is een beeld: de vrouwen staan voor twee verbonden. Hagar staat voor het verbond van de berg Sinai in Arabia, dat slaven baart. Als beeld van dat verbond belichaamt Hagar het huidige Jeruzalem, dat met zijn kinderen in slavernij leeft. Maar het hemelse Jeruzalem is vrij, en dat is onze moeder, want er staat geschreven: Wees verheugd, onvruchtbare vrouw, jij die niet baart. Jubel en juich, jij die geen weeën kent. Want zij die zonder man is, heeft meer kinderen dan zij die met een man is. En u, broeders en zusters, bent net als Isaak kinderen van de belofte. 5 Hier verbindt Paulus het Jeruzalem van boven met de Gemeente van Jezus! Het hemelse Jeruzalem is de uiteindelijke woonplaats van de gelovigen, die deel uitmaken van de gemeente van Jezus Christus. Paulus noemt het onze moeder, dat wil zeggen: waar wij thuis horen, waar we ons veilig en geborgen weten. Ons huis daarboven wordt nu door de Bruidegom in gereedheid gebracht en straks komt Hij ons halen om bij Hem te mogen wonen! Jezus zegt daar zelf over: In het huis van mijn Vader zijn veel kamers; zou ik anders gezegd hebben dat ik een plaats voor jullie gereed zal maken? Wanneer ik een plaats voor jullie gereedgemaakt heb, kom ik terug. Dan zal ik jullie met me meenemen, en dan zullen jullie zijn waar ik ben. 6 Dus daarom is het nieuwe Jeruzalem dat uit de hemel neerdaalt een symbool voor de Gemeente als bruid van het Lam. Nu we weten wie de huwelijkspartners zijn, is het tijd om eens wat nauwkeuriger naar dit huwelijksfeest te kijken. Daardoor wordt ons wellicht nog duidelijker hoe bijzonder het huwelijk is als instelling van God. En ik hoop dat wij als bruid van Christus nog meer gaan verlangen naar dit feest. Bij dat verlangen hoort dan ook, dat wij ons voorbereiden op die grote dag. Laten we eerst eens wat kenmerken van een bruiloft opnoemen: - Er is wederzijdse liefde van de partners; - de partners verlaten hun ouderlijk huis om één gezin te vormen; - beide partners zijn, hoewel verschillend, toch gelijkwaardig; - tijdens het feest draagt de vrouw een prachtige bruidsjurk; - we nodigen gasten uit om het bruiloftsfeest mee te vieren; - het feest op zich duurt vrij kort, maar het huwelijk duurt tot de dood ons scheidt. Als we deze kenmerken toepassen op de bruiloft van het Lam, zien we een aantal geweldige overeenkomsten. Eigenlijk wel logisch, als je bedenkt dat God zelf de bedenker was van het huwelijk. 3
Dat deed Hij al in het paradijs, toen God aan Adam een vrouw gaf een volwaardige partner om samen één te zijn. Jezus zegt daarover: Maar al bij het begin van de schepping heeft God de mens mannelijk en vrouwelijk gemaakt; daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één worden, ze zijn dan niet langer twee, maar één. 7 Daarom kwam Jezus onder andere 8 naar de aarde: Hij verliet zijn vader in de hemel, om zich te hechten aan zijn vrouw, de gemeente, om één met haar te worden. Voor dat huwelijk had Jezus alles over. Heel mooi en duidelijk staat dat in Efeze 5: Mannen, heb uw vrouw lief, zoals Christus de kerk heeft liefgehad en zich voor haar heeft prijsgegeven om haar te heiligen, haar te reinigen met water en woorden en om haar in al haar luister bij zich te nemen, zodat ze zonder vlek of rimpel of iets dergelijks zal zijn, heilig en zuiver. Zo moeten mannen hun vrouw liefhebben, als hun eigen lichaam. Wie zijn vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief. Niemand haat ooit zijn eigen lichaam, integendeel: men voedt en verzorgt het, zoals Christus de kerk, want dat is zijn lichaam en wij zijn de ledematen. Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één lichaam zijn. Dit mysterie is groot en ik betrek het op Christus en de kerk. 9 Inderdaad, zo mag je dat wel noemen: een groot mysterie. De bruid van Christus is een deel van zijn eigen lichaam. Hier is de parallel met het eerste huwelijk wel heel treffend: Eva werd door God gemaakt uit een rib van Adam, terwijl hij sliep. 10 Toen hij weer opstond, zag hij zijn vrouw en juichend zong Adam: Eindelijk een gelijk aan mij, mijn eigen gebeente, mijn eigen vlees, een die zal heten: vrouw, een uit een man gebouwd. Door een wond in Adams zij werd zijn vrouw Eva gevormd. Eva was daarmee een ledemaat van Adam. Zie je de parallel met de kerk? Ook Jezus had een wond in zijn zij 11, opgelopen toen Hij alles gaf om zijn bruid te verkrijgen. Zoals Eva uit de man gevormd werd, zo is de kerk uit Christus gevormd. Zoals Eva been van zijn gebeente was en vlees van zijn vlees, zo zijn wij ledematen van Christus lichaam. In het lied van Adam en de beschrijving van het mysterie door Paulus zien we nóg een bijzonder kenmerk van het huwelijk: een huwelijk gaat uit van de gelijkwaardigheid van de partners. Adam kreeg van God de keuze, toen hij de dieren een naam mocht geven, maar geen van de dieren paste bij hem als gelijkwaardige partner. 12 Hij koos bijvoorbeeld geen lief chimpanseevrouwtje, want hij zag in haar zijns gelijke niet. Daarom maakte God een vrouw voor hem uit hetzelfde vlees en gebeente. Daarom zong Adam zo blij in zijn lied: Eindelijk één gelijk aan mij! Maar hoe zit dat bij de bruiloft van het Lam? Als je het over gelijkwaardigheid hebt, zal dat Lam dus ook met een schaap gaan trouwen. Zou het daarom zo zijn, dat Jezus vaak over gelovigen spreekt als schapen 13? Misschien wel, maar veel duidelijker wordt het, wanneer we bedenken dat Jezus naar de aarde is gekomen om mens te worden. Daarmee werd Hij één gelijk aan ons, met hetzelfde gebeente en hetzelfde vlees. 14 4
Tegelijkertijd leert de bijbel ons, dat wij ook aan Jezus gelijk zullen zijn wanneer Hij komt om ons te halen. 15 En was het niet zo begonnen? Al bij het begin van de schepping verlangde God naar een gelijke voor zichzelf. 16 God zei: Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op ons lijken; zij moeten heerschappij voeren over de vissen van de zee en de vogels van de hemel, over het vee, over de hele aarde en over alles wat daarop rondkruipt. God schiep de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep hij hem, mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen. 17 De mens kreeg als enige schepsel Gods eigen adem in zijn neus ingeblazen. 18 Zo werd Adam door de goddelijke adem een levend wezen dat meer was dan de dieren: evenbeeld van God. Door het afdwalen van de mensen en hun zonden is er van dat Godgelijke niet zo veel meer over. Dit was niet zoals God het bedoeld had en daarom stuurde Hij zijn Zoon naar de aarde: God wil de liefdesband tussen Hem en ons herstellen, zodat we weer meer en meer op Hem gaan lijken. Bij de bruiloft van het Lam wordt die gelijkwaardigheid weer zichtbaar: de kerk is dan de bruid van Christus, wanneer Jezus gekomen is om de gemeente bij zich in huis te nemen. Bij die bruiloft zal de bruid in zuiver stralend linnen gekleed voor de Bruidegom staan. Bij de voorbereidingen voor een huwelijk hoort zeker ook het uitzoeken een passen van een bruidsjapon. Er zijn zoveel bruidsjurken, maar welke is het mooist en past het best bij de bruid? Daar gaat vaak heel wat tijd over heen. In Openbaring 19 staat, dat ze dit bruidskleed mág dragen. De NBG 51 vertaalt: het is haar gegeven. Het oorspronkelijke Griekse woord heeft bijklanken als toegestaan, gemachtigd, gegund of geschonken. Iemand stelt de bruid als het ware in staat om dit schitterende schone kleed te dragen. Wie is die iemand? In de eerste plaats is dat natuurlijk het Lam zelf. We lazen dat zojuist in Efeze 5: Christus heeft zijn gemeente heeft liefgehad en Zich voor haar overgegeven, om haar te heiligen, haar reinigende door het waterbad met het woord, en zo zelf de gemeente voor Zich te plaatsen, stralend, zonder vlek of rimpel of iets dergelijks, zo dat zij heilig is en onbesmet. 19 Het passen van de mooie bruidskleding begon met Jezus dood, toen Hij zichzelf uit liefde gaf. Maar het gaat nog steeds door: Hij heiligt en reinigt de gemeente vandaag de dag door het waterbad met het woord. Daarin klinkt het sacrament van de doop door én het lezen, overdenken en beluisteren van Gods woord. In de doop vereenzelvig je je met de dood en opstanding van Jezus: het symboliseert de eenwording met Hem. 20 En door Gods woord te bestuderen, leer je Hem beter begrijpen. Een relatie zonder woorden is ondenkbaar, dus door de Bijbel te lezen en naar de prediking te luisteren werk je aan je relatie met God en wordt de liefde dieper. Toch is het niet zo, dat alleen het Lam de Bruidegom volledig verantwoordelijk is voor de prachtige, zuivere bruidsjapon. Kijk maar naar de toevoeging in Openbaring 19:8: dit linnen staat voor al het goede dat gedaan is door de heiligen. 5
De bruid de gemeente van Christus werkt dus ook zélf aan het bruidskleed. Hoe mooi de jurk wordt, hangt daarmee ook af van onze inzet. We weven het fijne linnen door onze goede werken, waartoe we overigens ook weer door God in staat worden gesteld, zo leert Paulus ons: zijn maaksel zijn wij, in Christus Jezus geschapen (sic!) om goede werken te doen, die God tevoren bereid heeft, opdat wij daarin zouden wandelen. 21 Wij als gelovigen krijgen dus mede de verantwoordelijkheid te dragen voor het uiterlijk van de bruid: werken we mee aan de bruidsjurk of niet? Dat kunnen we doen door ons te reinigen van de zonden die als het ware het witte zuivere linnen bevuilen. 22 Dat gebeurt wanneer we onze zonden belijden. 23 Naast het schoonmaken van wat vuil is geworden, is het ook onze verantwoordelijkheid dat de bruidsjurk niet verder vervuild wordt. Je richt je in verlangen op die grote dag en je gáát er helemaal voor om je Geliefde niet teleur te stellen. Dat verlangen, waardoor je je volledig op God gaat richten, noemt de Bijbel heiliging. 24 In Titus 2 komt deze samenwerking van Bruidegom en bruid om een schitterend bruidskleed te maken goed tot uiting: Gods genade is openbaar geworden tot redding van alle mensen. Ze leert ons dat we goddeloze en wereldse begeerten moeten afwijzen en bezonnen, rechtvaardig en vroom in deze wereld moeten leven, in afwachting van het geluk waarop wij hopen: de verschijning van de majesteit van de grote God en van onze redder Jezus Christus. Hij heeft zichzelf voor ons gegeven om ons van alle zonde vrij te kopen, ons te reinigen en ons tot zijn volk te maken, dat vol ijver is om het goede te doen. 25 Ook in deze samenwerking zie je de gelijkwaardigheid van de partners bij de hemelse bruiloft terugkeren: beiden hebben hun aandeel in de verantwoordelijkheid voor een zuiver kleed. Voor ons als kerk is het dus belangrijk om zuiver en heilig te leven en ons te laten wassen door het belijden van zonden. Daarnaast zijn ook onze goede werken heel belangrijk, niet om iets te verdienen bij God, maar om het bruiloftsfeest schitterender te maken. Zo kunnen we ons voorbereiden op de bruiloft van het Lam, die in de hemel gaat plaatsvinden nadat de Heer ons heeft gehaald. In Openbaring 21 zien we dan de kerk als bruid terug, neerdalend vanuit de hemel op de aarde, omdat God voor altijd bij de mensen wil wonen. Het echtpaar komt dan als het ware uit de hemelse trouwzaal en gaat naar het nieuwe gezamenlijke huis, waar het feest van het huwelijk verder gevierd gaat worden, samen met alle gasten. In vers 9 wordt de bruid dan ook voor het eerst de vrouw van het Lam genoemd. Christus en de kerk zijn dan echt man en vrouw. En het feest van dat huwelijk duurt voor altijd. Geen huwelijk tot de dood ons scheidt, want er zál geen dood meer zijn! 6
En daarom is er feest voor iedereen. Het symbool van de nieuwe stad Jeruzalem leert ons dat: de stad heeft twaalf poorten met de namen van de stammen van Israël, Gods volk. Door die poorten kan iedereen in de stad komen. Via Israël is zo het heil voor alle volken van de aarde 26 : De poorten zullen overdag nooit gesloten worden, en nacht zal het er niet meer zijn. De volken zullen in haar hun lof en eer komen betuigen. 27 Maar het fundament de grondstenen waarop de stad gebouwd is draagt de namen van de twaalf apostelen van Jezus. Zij zijn het die de basis van de kerk gelegd hebben. 28 Zo wordt het straks wereldwijd feest, voor de kerk als de bruid, voor Gods volk Israël en zelfs voor alle volken op aarde. Iedereen is namelijk welkom op de bruiloft van het Lam. De uitnodigingen gaan tenslotte nog steeds de wereld rond, daar mogen wij als Christus gemeente zijn bruid ook volop aan meewerken: De Geest en de bruid zeggen: Kom! Laat wie luistert zeggen: Kom! Laat wie dorst heeft komen; laat wie dat wil vrij drinken van het water dat leven geeft. 29 Amen Bodegraven, 13 augustus 2006 Capelle aan den IJssel, 20 augustus 2006 Zingen: Opwekking 473 Dansend over gouden straten Opwekking 498 Er is een stad 7
Eindnoten 1 Johannes 1:29, 35-36 2 Vgl. Exodus 12:5vv, Jesaja 53:7 en 1 Korintiërs 5:7 3 Zie o.a. Exodus 29:38-42, Numeri 6 en 7 en Ezechiël 46:13 4 Galaten 1:2 5 Galaten 4:22-28 6 Johannes 14:2-3 7 Marcus 10:6-8, Matteüs 19:4-6 8 Als Lam van God betekende zijn komst uiteraard nog veel meer: Hij kwam om de zonden van de wereld weg te nemen, om de wereld in zijn totaliteit weer met God te verzoenen: Kolossers 1:21. 9 Galaten 5:25-32 10 Genesis 2:21 11 Johannes 19:34 12 Genesis 2:20 13 Zie o.a. Johannes 10 14 Zie o.a. Filippenzen 2:5-7 15 1 Korintiërs 15:47-53, Filippenzen 3:20-21, 1 Johannes 3:2 16 Zie ook Psalm 8: U hebt van de mens bijna een god gemaakt (Willibrord Vertaling 1995) 17 Genesis 1:26-27 18 Genesis 2:7 19 Efeze 5:25-27, vgl. Kolossers 1:21-22 en Titus 2:14 20 Zie Romeinen 6:3-5 21 Zie Efeze 2:10 22 Vgl. Openbaring 3:4 23 1 Johannes 1:9 24 Zie o.a. 1 Tessalonicenzen 4:7 en Hebreeën 12:14 25 Titus 2:11-14 26 Vgl. Genesis 12:2-3 en Galaten 3:8 27 Openbaring 21:25-26 28 Vgl. 2 Korintiërs 11:2 en Matteüs 16:18-19 29 Openbaring 22:17 De bijbelteksten in deze preek zijn tenzij anders aangegeven ontleend aan De Nieuwe Bijbelvertaling, Nederlands Bijbelgenootschap 2004 8