Mammacare poli Uw huisarts heeft u doorverwezen naar de mammacare poli (mamma = borst). Deze poli is er op gericht zo snel en goed mogelijk uit te zoeken of u een borstafwijking heeft waarvoor behandeling nodig is. In deze folder leest u wat u van het bezoek aan de mammacare poli kunt verwachten. Informatie over de verschillende onderzoeken vindt u in de aanvullende folders. Informatie voor patiënten van Rijnstate Arnhem en Rijnstate Zevenaar Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
De reden van doorverwijzing naar de mammacare poli kan bijvoorbeeld zijn dat u of uw arts een knobbeltje of verandering in de borst heeft gevoeld of dat u verwezen bent door het Bevolkingsonderzoek Borstkanker. Borstafwijkingen komen veel voor bij vrouwen. Hoewel het kan gaan om onschuldige afwijkingen is het verstandig om bij bepaalde veranderingen in de borst uit te zoeken wat er aan de hand is. Afspraak Afspraken voor de mammacare poli kunnen alleen via de huisarts worden gemaakt, ook wanneer u via het Bevolkingsonderzoek Borstkanker wordt doorverwezen. De mammacare poli is een onderdeel van de polikliniek Chirurgie, zowel in Rijnstate Arnhem als in Rijnstate Ziekenhuis Zevenaar. Bij dit bezoek raden wij aan uw partner, een familielid of een goede bekende mee te nemen. Mammacare poli U kunt op de mammacare poli voor uw eerste bezoek terecht van maandag tot en met vrijdag. Een bezoek kan een dagdeel in beslag nemen. Wanneer u geen Rijnstatekaart heeft, vragen wij u op de dag van uw afspraak om u te melden bij de balie in de hal. U heeft dan uw verzekeringspasje en u identiteitsbewijs nodig. Het maken van de Rijnstatekaart duurt ongeveer tien minuten. Vervolgens meldt u zich op de poli Chirurgie. U wordt gezien door de mammacareverpleegkundige en door de mammachirurg. Zij vragen u naar uw klachten. Uw borsten worden onderzocht op eventuele afwijkingen. Hierna wordt u doorverwezen naar de afdeling radiologie voor het laten maken van borstfoto s. Er zijn vier chirurgen die mammacare als aandachtsgebied hebben: Dr. Blanken-Peeters, Dr. Bröker, Dr. Van Eekeren en Dr. Rütter. 2 Mammacarepoli
Mammografie en/of echografie? Op de afdeling radiologie wordt in principe een mammografie (een röntgenfoto) gemaakt als de patiënt boven de 30 jaar is. Dit is ook het geval als u al bij het bevolkingsonderzoek bent geweest. Afhankelijk van uw klachten, het lichamelijk onderzoek en bevindingen bij de mammografie, wordt er aansluitend een echografie van een borst (foto s met geluidsgolven) gemaakt. Als u jonger bent dan 30 jaar wordt eerst een echografie en zo nodig daarna een mammografie gemaakt. De verschillende technieken met röntgen en geluidsgolven leveren andere beelden, die de mammaradioloog direct beoordeelt. Soms is het nodig om oude foto s van u uit een ander ziekenhuis of van het Bevolkingsonderzoek op te vragen om tot een goede beoordeling te komen. Als u bent doorverwezen via het bevolkingsonderzoek zijn de recente foto s bij ons al bekend op het moment dat u de afspraak heeft. Wanneer de radioloog het nodig acht, wordt de mammografie opnieuw gemaakt. Na de onderzoeken op de afdeling radiologie gaat u terug naar de mammacare poli. De mammaradioloog verstuurt het verslag van de foto s direct via het ziekenhuisnetwerk naar de mammacare poli. Hier krijgt u de uitslag van de radiologische onderzoeken en uitleg over eventuele vervolgonderzoeken. Punctie of Biopsie? Als de radioloog, op grond van de mammografie en/of echografie, geen zekere uitspraak kan doen over de borstafwijking kan hij/zij adviseren om te prikken in de afwijking. Dit kan voor de meeste onderzoeken direct tijdens deze afspraak gebeuren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen een (cytologische) punctie van losse cellen of een (histologische) biopsie van een reepje weefsel uit de afwijking. Bij vaste borstafwijkingen gaat de voorkeur meestal uit naar een histologisch biopt voor de meest zekere diagnose. 3
Een cytologisch punctie wordt gedaan als er sprake is van een pijnlijke, goedaardige cyste (vochtblaas) om de pijn te verminderen. Maar ook bij een lymfkliervergroting (in de oksel) wordt er cytologisch geprikt om de oorzaak van de vergroting vast te stellen. Het prikken geschiedt het liefst met behulp van de echografie, omdat dit voor u het meest comfortabel en het snelste is. De afwijking moet dan wel goed met behulp van geluidsgolven zichtbaar of voelbaar zijn. Als de afwijking alleen goed op de mammografie zichtbaar is moet er middels röntgen een zogenaamd stereotactische biopsie volgen. Dit is vaak het geval als de afwijking alleen bestaat uit zeer kleine verkalkingen. In zeer uitzonderlijke gevallen wordt er geprikt met behulp van het magnetisch veld van de MRI scan. Voor deze beide onderzoeken geldt dat er een afspraak gepland moet worden. Echogeleide biopsie Wanneer er sprake is van een vaste, op de foto s onduidelijke, borstafwijking wordt er meestal een echogeleid naaldbiopt verricht. Dit onderzoek duurt ongeveer 30 minuten. Dit weefselonderzoek wordt uitgevoerd door de radioloog, die u vraagt ontspannen op een onderzoeksbank te liggen. Er wordt eerst een verdoving gegeven van de huid tot op de borstafwijking. Na een heel klein sneetje in de huid wordt met een wat dikkere holle naald enkele malen een reepje weefsel uit de afwijking genomen. Soms wordt er na de biopten een miniem markertje achtergelaten waardoor duidelijk blijft waar gebiopteerd is. Dit weefsel wordt na bewerkingen in het Laboratorium voor Pathologie door de patholoog onderzocht onder de microscoop. De uitslag is, in de meeste gevallen, dezelfde dag (eind van de middag) bekend. 4 Mammacarepoli
Stereotactische biopsie Als de verdachte afwijking niet te voelen en ook niet (met de echografie) zichtbaar is, wordt een zogenaamd stereotactische biopsie geadviseerd. Dit onderzoek vindt op een andere dag plaats. Wij proberen dit onderzoek zo snel mogelijk voor u te plannen. Het onderzoek duurt ongeveer een uur. Voor dit onderzoek ligt of zit u op een speciale stoel met maximale ondersteuning. Na het samendrukken van uw borst tussen twee platen wordt met röntgenfoto s de afwijking in de borst opgezocht. Door middel van computerberekeningen wordt daarna de beste toegangsweg bepaald, de verdoving gegeven en een aantal dikkere reepjes weefsel uit de afwijking opgezogen door middel van een vacuümtechniek. Na de biopten wordt er altijd een miniem markertje in de borst achtergelaten zodat duidelijk blijft welk gebied gebiopteerd is. De uitslag van dit weefselonderzoek is na twee werkdagen bekend. MRI / MRI geleide biopsie Bij een beperkt aantal patiënten wordt op indicatie een afspraak voor een MRI van de borsten gemaakt. Wanneer de mammografie niet goed beoordeelbaar is, bijvoorbeeld door veel klierweefsel, is dit een reden voor een MRI. De grootte van de afwijking en eventuele bijkomende kleinere afwijkingen kunnen dan beter vastgesteld worden. Om de afwijking op een MRI betrouwbaar aan te tonen, krijgt u contrastmiddel via een infuusnaaldje toegediend tijdens het onderzoek. U ligt ongeveer 20 minuten in de scanner op uw buik met uw borsten in een uitsparing. Als er een verdachte afwijking op de MRI zichtbaar is die geprikt moet worden, wordt vervolgens een afspraak gemaakt om deze met echografie (of mammografie) terug te vinden en te prikken. Als de afwijking alleen met MRI zichtbaar blijft, wordt er een MRI geleid vacuümbiopt afgesproken. Dit onderzoek kan alleen op afspraak en wordt binnen 2 weken verricht. Het onderzoek duurt ongeveer 50 minuten. U komt met uw platgedrukte borst op uw buik op een vrij harde tafel te liggen, waarbij u meerdere malen voor korte fotoseries in en uit de scanner wordt bewogen. Na verdoving worden 5
er meerdere vacuümbiopten genomen, waarna er altijd een minieme marker wordt geplaatst om het gebiopteerde gebiedje later terug te kunnen vinden. De uitslag van dit weefselonderzoek is na twee werkdagen bekend. Uitslag Wij willen u graag zoveel mogelijk duidelijkheid geven over de klachten. Daarom proberen we alle onderzoeken die nodig zijn op één ochtend te laten plaatsvinden. Wanneer er besloten wordt een aanvullende punctie (van het afwijkend weefsel ) te verrichten zal in de meeste gevallen de uitslag op dezelfde dag bekend zijn. Dagelijks is er in de middag een multidisciplinair overleg waarbij diagnose en vervolgbeleid worden vastgesteld. Bij een kwaadaardige afwijking wordt in een tweede gesprek het behandelingsvoorstel met u besproken en komen de voor- en nadelen van de verschillende behandelingen aan de orde. Ook bij dit gesprek raden wij aan om uw partner, een familielid of een goede bekende mee te nemen. Wanneer gewenst is er daarna de mogelijkheid voor enige bedenktijd. Hierna wordt in een derde gesprek op de mammacare poli uw behandeling definitief met u doorgesproken. Als de afwijking goedaardig blijkt te zijn zal in sommige gevallen een tweede afspraak plaats vinden met de chirurg om nader uitleg te geven. 6 Mammacarepoli
Verpleegkundig spreekuur Op de mammacare poli wordt ook een verpleegkundig spreekuur gehouden door een mammacare verpleegkundige. Zij is gespecialiseerd in vrijwel alles met betrekking tot borstafwijkingen, inclusief de gevolgen daarvan. Voor vragen en problemen kunt u of uw familie altijd bij haar terecht. Ook tijdens uw bedenktijd kan zij, wanneer gewenst, verduidelijking geven. In uw hele traject vinden er gesprekken plaats met de mammacare verpleegkundige. U kunt daartoe contact opnemen met de zorgketencoördinator. Dit is uw aanspreekpunt voor uw afspraken gedurende uw gehele behandeling, maar ook voor uw partner, familieleden en betrokken hulpverleners. De mammacare poli van Rijnstate Arnhem en Rijnstate Zevenaar is bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 8.00 16.30 uur op telefoonnummer 088-005 6702 of per e-mail: mammacare@rijnstate.nl. Rijnstate Arnhem Route 55, 2e verdieping Postbus 9555 6800 TA Arnhem Tel: 088-005 6702 Rijnstate Zevenaar Route 6, begane grond Postbus 9000 6900 GA Zevenaar Tel: 088-005 6702 7
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De Liemers. @rijnstate facebook.com/rijnstate Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088-005 8888 E info@rijnstate.nl www.rijnstate.nl 002757/2015-07 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2015