Wetenschappelijk jaaroverzicht 2013

Wetenschappelijk jaaroverzicht 2013

Wetenschappelijk jaaroverzicht 2013 1

Inhoud Samenstelling Wetenschapscommissie 3 Woord vooraf 4 Wetenschappelijk jaarverslag Wetenschapscommissie 2013 5 Wetenschappelijk jaaroverzicht 2013 per vakgroep 11 Anesthesiologie 12 Cardiologie 20 Chirurgie 25 Dermatologie 38 Gynaecologie 41 Intensive care geneeskunde 45 Interne geneeskunde 46 Kindergeneeskunde 56 Klinische chemie 61 Klinische fysica 63 KNO 64 Leerhuis 65 Maag, darm- en levergeneeskunde 68 Medische microbiologie 71 Neurologie 77 Neurochirurgie 79 Oogheelkunde 80 Orthopedie 81 Pathologie 82 Psychiatrie 88 Poliklinische apotheken 89 Radiologie 90 Reumatologie 95 Spoedeisende geneeskunde 96 Urologie 97 Ziekenhuisapotheek 98 Promoties ASz 2013 100 Wetenschapsdag ASz 2013 101 Mondelinge presentaties 102 Poster presentaties 108 Verantwoording 124 2

Samenstelling Wetenschapscommissie Dagelijks bestuur dr. M.C.J.M. Kock, voorzitter, radioloog dr. M-D Levin, vice-voorzitter, internist-hematoloog drs. C.N. van Waardhuizen MSc, beleidsadviseur mw. E.Y. de Kruyf, secretariaat Leden wetenschapscommissie dr. ir. B. van den Berg, klinisch fysicus dr. A. Bischoff, KNO-arts dr. E.F.H. van Bommel, internist-nefroloog drs. R.P.M. Ceulen, dermatoloog drs. L.P.L.H. Cuijpers, klinisch psycholoog dr. M.A. Fouraux, klinisch chemicus (METC) dr. H.M.E. Frenay, arts-microbioloog mw. R. van Hof, medisch informatiespecialist drs. A.M. van der Velden, arts-assistent spoedeisende geneeskunde drs. A.D. Klaren, manager Leerhuis & Kwaliteit, Veiligheid en Innovatie drs. S. Hendriks, intensivist-anesthesioloog drs. A.M.J.V. Schyns van den Berg, intensivist-anesthesioloog dr. P.W. Plaisier, chirurg drs. J.M.M. van de Ridder, adviseur Medische Vervolgopleidingen Leerhuis dr. T.C.J. Sas, kinderarts dr. A.C. de Mol, kinderarts-neonatoloog drs. E.M. de Vogel, ziekenhuisapotheker drs. M.M. Beex Oosterhuis, ziekenhuisapotheker drs. T.A.G. Tijssen, ziekenhuisapotheker dr. P.J. Westenend, patholoog dr. L.J.P.M. van Woerkens, cardioloog dr. D. Zemel, neuroloog dr. F.H.J. Wolfhagen, MDL arts dr. D. Cheung, longarts drs. S. Rombout-de Weerd, gynaecoloog dr. N.B. Swarte, gynaecoloog dr. N. van Putte Katier, radioloog mw. J. Erkelens, AAV, arts-assistent ziekenhuis apotheek mw. J. Brakel, AAV, arts-assistent chirurgie dr. R. Castel, AAV, arts-assistent klinisch chemicus dr. I.J.H. van Vlodrop, arts-assistent klinisch chemicus mw. K. Koppelaar, IC verpleegkundige R. Hemerik, fondsenwerver (buitengewoon lid) Hoofdredactie wetenschappelijk tijdschrift WASz drs. A.M. van der Velden, arts-assistent spoedeisende geneeskunde mw. C. Spruyt, arts-assistent spoedeisende geneeskunde mw. R. Hagens, arts-assistent spoedeisende geneeskunde dr. N.B. Swarte, gynaecoloog 3 Samenstelling Wetenschapscommissie

Woord vooraf Hierbij presenteren wij u de wetenschappelijke output van het ASz over het jaar 2013. Ook dit jaar hebben wij getracht alle informatie rondom wetenschap in het ASz handzaam bijeen te brengen. Er zijn vanuit de wetenschapscommissie en het Leerhuis inmiddels veel faciliteiten aanwezig om wetenschappelijk onderzoek te faciliteren. Daar gaan wij hierna nader op in. Wij prijzen alle vakgroepen en afdelingen van het ASz die mooie wetenschappelijke data hebben verzameld, onderzocht en gepubliceerd. Op deze manier zorgen wij ervoor dat de kwaliteit van onze patiëntenzorg nóg beter wordt en wij verder kunnen innoveren. Namens de wetenschapscommissie, Dr. M.C.J.M. (Marc) Kock 4

Wetenschappelijk jaarverslag Wetenschapscommissie 2013 5

Wetenschapscommissie De wetenschapscommissie is opgezet met als doel medisch wetenschappelijk onderzoek te ondersteunen, te stimuleren en om een breed gedragen goed onderbouwd wetenschapsbeleid te maken. In 2009 is een bredere basis gelegd en participeert bijna iedere afdeling van ons ziekenhuis binnen de wetenschapscommissie. In 2010 is een beleidsmedewerker wetenschapscommissie aangesteld. Het dagelijks bestuur is gevormd welke maandelijks samenkomt. De voltallige wetenschapscommissie komt 4 maal per jaar samen. In 2012 zijn statici van de afdeling Biostatistiek van het Erasmus MC aangesteld voor een dag in de week om statistiek consulten aan te bieden. In 2014 is een klinisch epidemioloog aangesteld als wetenschapscoördinator en om consulten aan te bieden ten aanzien van studieopzet, epidemiologievraagstrukken en dergelijke. De wetenschapscommissie wordt ondersteund door het secretariaat van het Leerhuis, de statistici, beleidsadviseur, klinisch epidemioloog / wetenschapscoördinator. Vergaderdata wetenschapscommissie 2013 Dinsdag 5 maart van 17.15 uur tot 19.00 uur zaal 2 Dordwijk Dinsdag 17 september van 17.15 uur tot 19.00 uur zaal 5 Dordwijk Dinsdag 19 november van 17.15 uur tot 19.00 uur zaal 5 Dordwijk Vergaderdata dagelijks bestuur wetenschapscommissie 2013 Dinsdag 8 januari Dinsdag 12 februari Dinsdag 5 maart Disndag 2 april Dinsdag 7 mei Dinsdag 2 juli Dinsdag 6 augustus Dinsdat 10 september Dinsdag 1 oktober Albert Schweitzer Stipendium De wetenschapscommissie heeft in 2010 in samenwerking met het Leerhuis en Raad van Bestuur het Albert Schweitzer Stipendium in het leven geroepen. De wetenschapscommissie toetst de aanvragen die voor het wetenschapsfonds in aanmerking wensen te komen op transparante wijze. Deze inschrijfronde is een- tot tweejaarlijks, afhankelijk van het overgebleven budget. Jaarlijks wordt momenteel een budget van 70.000 euro toegekend vanuit budget van het Leerhuis. Het Albert Schweitzer Stipendium is bedoeld voor patiëntgebonden, klinisch relevant onderzoek dat wordt uitgevoerd in en door het ASz en is geïnitieerd vanuit het ASz. Deze zijn bij voorkeur binnen de inhoudelijke prioriteiten die door de Raad van Bestuur zijn benoemd. Het indienen en beoordelen van deze projecten verloopt volgens een vaste procedure in een aantal fases. Doel van deze procedure is om de rechtsgelijkheid tussen indieners te garanderen, de transparantie van de beoordeling te vergroten en een vergelijking met subsidieprocedures elders mogelijk te maken. Het Stipendium biedt onderzoekers de mogelijkheid zich fulltime bezig te houden met research activiteiten. In 2013 zijn de volgende onderzoeksaanvragen gehonoreerd: 6

2013 Aanvrager Specialisme Onderwerp Yusuf Karamermer Radiologie Renal DENervation in End-stage Renal Failure (DENERF) Ingrid Steenis Afdeling B3, Oncologie Lijninfecties in zicht Karlijn Stouten GKCL Waarde en bruikbaarheid van verschillende hepcidine testen om ijzer status te bepalen in patiënten met ijzer deficiëntie anemie en anemie bij chronische ziekte Elles Zock Neurologie Reducing delay in acute stroke care Carlo Holtzer Plastische chirurgie Zijn er functiestoornissen van de bovenste extremiteit na percutane coronaire interventie via de arteria radialis Martijn van Hooft SEH Remifentanil-TCI for procedural sedation and analgesia in the Emergency Department: a randomized controlled trial Wetenschappelijk tijdschrift WASz Het wetenschapstijdschrift van het ASz, de WASz, wordt twee keer per jaar in reguliere vorm uitgegeven en een keer in de vorm van een abstractenboek van de wetenschapsdag. Door middel van het tijdschrift worden medewerkers, verwijzers en andere geinteresseerden periodiek op de hoogte gehouden van allerlei wetenschappelijke activiteiten van het Albert Schweitzer ziekenhuis. De kosten voor de uitgifte van de WASz worden volledig gedragen door de advertentie opbrengsten. De oplage van het WASz was 1000 en is verspreid aan de specialisten, arts-assistenten, Raad van Bestuur, bedrijfsleiders, stafhoofden, wetenschapsbureaus, STZ ziekenhuizen, huisartsen, fysiotherapeuten, apothekers en overig geïnteresseerden. 7

Cursussen De volgende cursussen zijn aangeboden in 2013. Scholing Door wie? Frequentie Good Clinical Practice ROCHE 1 x per jaar (oktober) BROK Vanuit STZ n.v.t. Wetenschappelijk Engels Externe partij: Text en training 1 x per jaar 6 bijeenkomsten (oktober, november en december) SPSS c.q. opzet ws onderzoek Statistici c.q. Wetenschapscoördinator 3 workshops (januari en februari) Evidence Based practice n.v.t. n.v.t. Cursus poster maken Onderwijskundige 1 keer per jaar PubMed Medisch informatie specialist Op aanvraag door dede medisch informatie specialist 3 x in groepsverband 3 x individueel Jaarlijkse Wetenschapsdag De 9e jaarlijkse wetenschapsdag van het Albert Schweitzer ziekenhuis heeft op 20 juni 2013 plaatsgevonden in het Auditorium van het ASz. Op de wetenschapsdag waren 120 deelnemers aanwezig. Er zijn 23 posters getoond inclusief posterpresentaties en 8 voordrachten gegeven. - De posterprijs is dit jaar gegaan naar mw. B. Postema van der Heijde van de vakgroep anesthesiologie (Early Goal Directed Therapy with Vigileo cardiac output measurements). - De prijs beste presentatie is dit jaar gegaan naar mw. N. de Graaf, verpleegkundige specialistisch longziekten (Ademhalingsondersteuning (thuis) bij patiënten met zeer ernstig COPD in de palliatieve fase. Leidt dit tot minder ziektelast; hogere kwaliteit van leven en minder ziekenhuisopnames?) - De prijs beste publicatie is R. Castel, arts-assistent klinisch chemicus. Titel publicatie: The transferrin/log (ferritin) ratio: a new tool for the diagnosis of iron deficiency anemia. Speciale aandacht hadden we dit jaar voor de boekpresentatie van dr. E.F.H. van Bommel Idiopatische retroperitoneal fibrose (irpf), een chronische ontsteking achterin de buik. Dr. van Bommel heeft baanbrekend werk verzet door dit belangrijke onderwerp op deze manier de afgelopen jaren te onderzoeken en zo te publiceren. Wij zijn daar zeer trots op! 8

Wetenschapslunch In 2013 is een maandelijkse wetenschapslunch opgezet waar onderzoekers hun lopende onderzoek kunnen presenteren. Het doel is om van elkaar te leren, opbouwende kritiek te leveren, interdisciplinaire samenwerking t.a.v. wetenschappelijk onderzoek te stimuleren. De wetenschapslunch is opgezet zodat onderzoekers vaker dan 1x per jaar op de wetenschapsdag elkaar kunnen ontmoeten en ideeen uit wisselen. In 2013 zijn de volgende vakgroepen als sprekers aan bod gekomen: Datum Onderwerp Spreker/vakgroep 29-01-2013 Slaapapneu en zwangerschap Klachten en anatomische afwijkingen één of twee jaar na een totaalruptuur 26-02-2013 Victoza bij patiënten met diabetes type 2 Lupus anticoagulans bij diepe veneuze trombose en longembolie Ingrid Vlot AIOS gynaecologie Josine Klop en Irene Koning AIOS gynaecologie Evert van Velsen AIOS Interne Marieke van der Zwan AIOS Interne 26-03-2013 Pre-hospitale sepsis behandeling Merel Willeboer AIOS SEH 28-05-2013 Digitale microscopie Moleculaire diagnostiek 24-09-2013 Renale denervatie MRI bij DCIS (Pink Ribbon) 29-10-2013 ANIOS en wetenschap; hoe pak ik dit aan? Stoma trials: stand van zaken 26-11-2013 Bewegingsbeperkingen gedurende en na oncologische behandeling van de oudere patiënt Meten van aandacht Francoise Verheijen Klinische Chemie Jürgen Riedl Klinische Chemie Yusuf Karamer AIOS Radiologie Albert ter Braak AIOS Radiologie Linda van Gelder ANIOS Chirurgie Maartje Sier AIOS Chirurgie Marieke Meinardi Geratrie Erwin de Groot - Geriatrie Beleidsplan In 2013 heeft de Wetenschapscommissie haar dienstverlening verder geprofessionaliseerd. In een addendum bij het beleidsplan Zorg voor Wetenschap heeft de Wetenschapscommissie de verdere lijnen naar de toekomst uitgezet, voorzien van een praktisch overzicht van prioriteiten ten aanzien van beleidsplan ten behoeve van de Raad van Bestuur. Om de strategische punten te realiseren zijn de concrete doelstellingen voor de periode 2012-2015 vastgelegd in de vorm van een plan van aanpak om het wetenschapsbeleid te verankeren in het ziekenhuisbeleid voor de komende vijf jaar. De huidige ontwikkelingen en snelle veranderingen maken het echter wel aannemelijk dat tussentijds doelen aangepast en/of toe gevoegd zullen moeten worden, afhankelijk van het urgentieniveau. De praktische tools om deze doelen te realiseren zullen door de wetenschapscommissie worden uitgewerkt. 9

10

Wetenschappelijk jaaroverzicht 2013 per vakgroep 11

Anesthesiologie PubMed publicaties Patients with severe radiographic osteoarthritis have a better prognosis in physical functioning after hip and knee replacement: a cohort-study. Keurentjes JC, Fiocco M, So-Osman C, Onstenk R, Koopman-Van Gemert AW, Pöll RG, Kroon HM, Vliet Vlieland TP, Nelissen RG. PLoS One. 2013;8(4):e59500. INTRODUCTION: Although Total Hip and Knee Replacements (THR/TKR) improve Health- Related Quality of Life (HRQoL) at the group level, up to 30% of patients are dissatisfied after surgery due to unfulfilled expectations. We aimed to assess whether the pre-operative radiographic severity of osteoarthritis (OA) is related to the improvement in HRQoL after THR or TKR, both at the population and individual level. METHODS: In this multi-center observational cohort study, HRQoL of OA patients requiring THR or TKR was measured 2 weeks before surgery and at 2-5 years follow-up, using the Short-Form 36 (SF36). Additionally, we measured patient satisfaction on a 11-point Numeric Rating Scale (NRSS). The radiographic severity of OA was classified according to Kellgren and Lawrence (KL) by an independent experienced musculoskeletal radiologist, blinded for the outcome. We compared the mean improvement and probability of a relevant improvement (defined as a patients change score Minimal Clinically Important Difference) between patients with mild OA (KL Grade 0-2) and severe OA (KL Grade 3+4), whilst adjusting for confounders. RESULTS: Severe OA patients improved more and had a higher probability of a relevant improvement in physical functioning after both THR and TKR. For TKR patients with severe OA, larger improvements were found in General Health, Vitality and the Physical Component Summary Scale. The mean NRSS was also higher in severe OA TKR patients. DISCUSSION: Patients with severe OA have a better prognosis after THR and TKR than patients with mild OA. These findings might help to prevent dissatisfaction after THR and TKR by means of patient selection or expectation management. PMCID: PMC3616074 PMID: 23573200 [PubMed - in process] Hip and knee replacement patients prefer pen-and-paper questionnaires: Implications for future patient-reported outcome measure studies. Keurentjes JC, Fiocco M, So-Osman C, Ostenk R, Koopman-Van Gemert AW, Pöll RG, Nelissen RG. Bone Joint Res. 2013 Nov 7;2(11):238-44. OBJECTIVES: Electronic forms of data collection have gained interest in recent years. In orthopaedics, little is known about patient preference regarding pen-and-paper or electronic questionnaires. We aimed to determine whether patients undergoing total hip (THR) or total knee replacement (TKR) prefer pen-and-paper or electronic questionnaires and to identify 12

variables that predict preference for electronic questionnaires. METHODS: We asked patients who participated in a multi-centre cohort study investigating improvement in health-related quality of life (HRQoL) after THR and TKR using pen-andpaper questionnaires, which mode of questionnaire they preferred. Patient age, gender, highest completed level of schooling, body mass index (BMI), comorbidities, indication for joint replacement and pre-operative HRQoL were compared between the groups preferring different modes of questionnaire. We then performed logistic regression analyses to investigate which variables independently predicted preference of electronic questionnaires. RESULTS: A total of 565 THR patients and 387 TKR patients completed the preference question. Of the THR patients, 81.8% (95% confidence interval (CI) 8.4 to 84.7) preferred penand-paper questionnaires to electronic questionnaires, as did 86.8% (95% CI 83.1 to 89.8) of TKR patients. Younger age, male gender, higher completed level of schooling and higher BMI independently predicted preference of electronic questionnaires in THR patients. Younger age and higher completed level of schooling independently predicted preference of electronic questionnaires in TKR patients. CONCLUSIONS: The majority of THR and TKR patients prefer pen-and-paper questionnaires. Patients who preferred electronic questionnaires differed from patients who preferred penand-paper questionnaires. Restricting the mode of patient-reported outcome measures to electronic questionnaires might introduce selection bias. Cite this article: Bone Joint Res 2013;2:238-44. PMCID: PMC3834769 PMID: 24203164 [PubMed] Frequent use of blood-saving measures in elective orthopaedic surgery: a 2012 Dutch blood management survey. Voorn VM, Marang-van de Mheen PJ, Wentink MM, So-Osman C, Vliet Vlieland TP, Koopman-van Gemert AW, Nelissen RG, Van Bodegom-Vos L; LISBOA study group. BMC Musculoskelet Disord. 2013 Aug 5;14:230. doi: 10.1186/1471-2474-14-230. BACKGROUND: Blood loss in hip and knee arthroplasties may necessitate allogeneic blood transfusions. Different blood-saving measures (BSMs) were introduced to reduce these transfusions. Purpose of the present study was to assess the frequency of BSM use, stratified by type and hospital setting of orthopaedic departments in the Netherlands. METHODS: An internet-based questionnaire was sent to all heads of orthopaedic departments of Dutch hospitals and private clinics (n = 99). Questions were asked on how often BSMs were used, reported on a 5-point Likert scale (never, almost never, regularly, almost always, always). In addition there were questions about discontinuation of anticoagulants preoperatively, the number of annually performed arthroplasties (size) and hospital setting. RESULTS: The survey was completed by 81 (82%) departments. BSMs used frequently (regularly, almost always, always) were erythropoietine (EPO), with 55 (68%) departments being frequent users; acute normovolemic hemodilution, used frequently in 26 (32%) departments; cell saver in 25 (31%) and postoperative drainage and re-infusion in 56 (69%) departments. When compared by size, frequent EPO use was more common in large departments (with 22 (88%) large departments being frequent users versus 13 (63%) small departments and 16 (55%) intermediate departments, p = 0.03). No differences by size or type were observed for other BSMs. 13 Anesthesiologie

CONCLUSIONS: Compared with previous survey s there is a tremendous increase in use of BSMs. EPO and autologous blood salvage techniques are the most often used modalities. Costs might be saved if use of non-cost-effective BSMs is stopped. PMCID: PMC3750265 PMID: 23915322 [PubMed - indexed for MEDLINE] Overige publicaties A rare cause of cardiac failure following transthoracic oesophagectomy. Wicherts DA, Hendriks S, Hesp WLEM, Hoeven van JAB, Ponssen HH. The Neth J Crit Care 2013; 17 (1): 30-33. 2-days introduction program Medical doctors in a large teaching hospital in the Netherlands. Koopman AWMM, Kooi GS, Juliana IC. BMJ Quality mei 2013. http://quality.bmj.com/project/876. Pre-operatie Iron use as blood sparing technique in orthopaedic surgery (the POP-I-study. Van Nordennen JJ, Koopman-van Gemert AWMM, So-Osman C, Zwaginga JJ and Nelissen RGHH. Vox Sanguinis, Volume 105; Issue Supplement S1, pagina 267. Post-transfusion red blood cell alloimmunization incidence after a first single routine or extended matched transfusion. Schonewille H, Hudig C, te Boekhorst PA, de Vries RRP, Berendes P, Koopman- van Gemert AWMM and Brand A. Vox Sanguinis, Volume 105; Issue Supplement S1, pagina 267. Rapid Response Teams: verleden, heden en toekomst. So KL. Anesthesiologie & Intensive Care Nascholingstijdschrift over perioperatieve geneeskunde 2013 vol.3 ; p.13-16. Bloedtransfusie besparende technieken bij electieve orthopedische chirurgie. Van TOMaat- naar de POP-i- studie. Koopman-van Gemert AWMM, So-Osman C, Nordennen van JJ,. Kuijpers Visser AG namens de POP-i-studie groep. WASz 2013; 5 (1) : 14-17. De POP-i-studie gestart! Nordennen van JJ, Koopman-van Gemert AWMM, So-Osman C, Kuijpers Visser AG namens de POP-i-studie groep. WASz 2013; 5(3): 36-38. 14

Early Goal Directed Therapy. Frank M, Postema-van der Heijden B, Kuijpers AG. WASz 2013; 5(3): 8-9. Lachgas, weer in de mode? Schyns-van den Berg AMJV. Proceedings IGO Doelen Congres 2013, Hoofdstuk 9, Obstetrie perinataal congres 19 april 2013. Effectiveness of a classroom based Crew Resource Management training in the Intensive Care Unit: a controlled study. Kemper P, Bruyne M de, Dyck C van, So KL, Tangkau P and Wagner C. Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs (NVMO), Hotel Zuiderduin,, 7 november 2013, Egmond aan zee. Boek of hoofdstuk in een boek Klassikale CRM-training, een voorbeeld van de Intensive Care. So KL en Kemper P. In: Kernboek Medisch teamwork: CRM in de gezondheidszorg eds: M.C. de Bruijne en F. Bleeker Bohn Stafleu van Loghum 2013; p.73-81 ISBN 9789031398973. Voordrachten Opeens weer modern, lachgas? Schyns-van den Berg AMJV. ASz Alert Symposium : Rondom de Zwangere patiënt, 19 januari 2013 ASz Dordrecht. Geaccrediteerd door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). Epiduraal en andere ruggenprikken tijdens partus: verhalen en realiteit. Falieres X. ASz Alert Symposium : Rondom de Zwangere patiënt, 19 januari 2013 ASz Dordrecht. Geaccrediteerd door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). Fluxus. Koopman-van Gemert AWMM. ASz Alert Symposium : Rondom de Zwangere patiënt, 19 januari 2013 ASz Dordrecht. Geaccrediteerd door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). Obese Zwangere. Koopman-van Gemert AWMM. ASz Alert Symposium : Rondom de Zwangere patiënt, 19 januari 2013 ASz Dordrecht. Geaccrediteerd door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). 15 Anesthesiologie

The White Lung Mystery. Koopman-van Gemert AWMM. Symposium Ten Years of TRIP reporting: results and the future, Museum Volkenkunde Leiden, 19 maart 2013. Medicamenteuze Opties bij Massaal Bloedverlies. Koopman-van Gemert AWMM. 4e Refresher Course Obstetrische Anesthesie, 28 maart 2013, Faculty Club Leuven. Resuscitatie tijdens de zwangerschap. Schyns-van den Berg AMJV. 4e Refresher Course Obstetrische Anesthesie, 28 maart 2013, Faculty Club Leuven. Jehova s Getuigen. Koopman-van Gemert AWMM. Nationaal Co-assistenten-congres, 13 april 2013, Hotel Kijkduin Egmond aan Zee. SubQstim for low back pain, technical aspects. Gultuna ECMT. Pain Fundamentals in adults, cadaver workshop for experienced pain physicians, 11-12 april 2013, Brussel. Veiligheidsinstrumenten in de zorg. So KL. 19e IGO ( Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie) Doelen Congres Rotterdam 19 april 2013 Keuzeblok Veiligheidsmanagement - ibmg-eur; 31 mei 2013. Subcutaneous stimulation as an additional therapy to Spinal Cord Stimulation for the treatment of low back pain and leg pain in Failed Back Surgery Syndrome: four year follow up. Hamm-Faber TE, Aukes JA, Gultuna I. International Neuromodulation Society (INS ) in Berlijn; 8-13 juni 2013. Toedienen van pre-operatief ijzer: de POP-I studie. Kliniek van Bloedtransfusie. van Nordennen J en Koopman-van Gemert AWMM. Jaarlijks regionaal symposium Sanquin Zuid-West. Faculteit der Geneeskunde EMC, Rotterdam 27 juni 2013. Post-operative analgesia after C section: parenteral drugs. Schyns-van den Berg AMJV. ESRA annual Congress (European Society for Regional Anesthesia), Glasgow 5-7 september 2013. Neuraxial blocks in obstetrical Emergencies: is there a role? Schyns-van den Berg AMJV. SRA annual Congress (European Society for Regional Anesthesia), Glasgow 5-7 september 2013. 16

General Anesthesia for C section, what s new? Schyns-van den Berg AMJV. SRA annual Congress (European Society for Regional Anesthesia), Glasgow 5-7 september 2013. The art of patient selection. Aukes H. ECMT: European Continuing Medical Training Clinical nursing experts meeting in neuromodulation. Venue EHC Hospital De Morges, Morges, Switzerland 5-6 oktober. Basic principles of Peripheral Nerve Field Stimulation (PFNS). Aukes H. ECMT: European Continuing Medical Training Clinical nursing experts meeting in neuromodulation. Venue EHC Hospital De Morges, Morges, Switzerland. 5-6 oktober 2013. Pain management; The role of the nurse within the paindepartment. Hamm-Faber T. ECMT: European Continuing Medical Training Clinical nursing experts meeting in neuromodulation, Venue EHC Hospital De Morges, Morges, Switzerland, 5-6 oktober 2013. Nurse involved in clinical research. Hamm-Faber T. ECMT: European Continuing Medical Training Clinical nursing experts meeting in neuromodulation Venue EHC Hospital De Morges, Morges, Switzerland 5-6 oktober 2013 Pijnbestrijding bij een sectio. Schyns-van den Berg AMJV. Smiths Medical Symposium: pijnmanagement bij bevalling en sectio: prik, infuus of ruggenprik?, Erasmus MC Rotterdam 24 oktober 2013. Pijnbestrijding en toepassing van Remifentanil in de verloskamers. Leeuw van der BMF. Smiths Medical Symposium: pijnmanagement bij bevalling en sectio: prik, infuus of ruggenprik? Erasmus MC Rotterdam 24 oktober 2013. Medisch teamwork - toepassen van Crew Resource Management principes in onderwijs - Ervaringen met TRM op de IC. So KL. Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs (NVMO), Hotel Zuiderduin,, 7 november 2013, Egmond aan zee. Levenslang leren en ontwikkelen door medische professionals: van competentiegericht opleiden naar individuele Appraisal and Assessment. So KL en Vermeer E. Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs (NVMO), Hotel Zuiderduin,, 7 november 2013, Egmond aan zee. 17 Anesthesiologie

Dossieranalyse als motor voor kwaliteitsverbetering. So KL. Symposium Kwaliteit van ziekenhuiszorg, NVZ/ Orde/ NFU/ DHD, JBZ Den Bosch, 21 november 2013. Rondom Workshop luchweg management Obese patiënt. van Barneveld JC. ASz Alert Symposium Luchtwegmanagement, ASz, 14 december 2013, Dordrecht. Posters The management of critical bleeding events during surgery using Rotem analyses. Koopman - van Gemert AWMM, Ven van de LLM, Ridder de MAJ. 3Th Update in transfusion Congress In Zwolle, 1-2 February 2013. Un unusual cause of intestinal ischemia. Bosch EJ, Dam van MJ. Intensivistendagen 2013, Ede 13-15 februari 2013. A 2-days introduction program Medical doctors in a large teaching hospital in the Netherlands. Koopman-van Gemert AWMM, Kooi S, Juliana I. International Quality in Safety and Health Care Congress, 16-19 April 2013, London. Saving lives by studying the deaths: identify and prioritise hospitalwide interventions by standardized chart review. So KL. International Forum on Quality & Safety in healthcare; London, 17 april 2013. A comparison of Health-related Quality of Life after Primary Total Hip and Knee Replacement. Keurentjes JC, Vliet Vlieland TPM, So-Osman C, Fiocco M, Pöll RG, Koopman-van Gemert AWMM, Onstenk R, Brand A, Nelissen RGHH. American Academy of Orthopaedic Surgeons - AAOS, 19-22 mei 2013 Illinois, USA. Little Radiographic Osteoarthritis Lowers Probability of Relevant Improvement in Patient Reported Physical Functioning And General Health in Knee Replacement, but not in Hip Replacement. Keurentjes JC, Fiocco M, So Osman C, Koopman-van Gemert AWMM, Pöll RG, Onstenk R, Kroon HM, Vliet Vlieland TPM, Nelissen RGHH. American Academy of Orthopaedic Surgeons - AAOS, Illinois, 19-22 mei 2013. Pre-OPerative Iron use as Blood Sparing technique in Orthopaedic Surgery USE (the POP-i-study). Nordennen van JJ, Koopman-van Gemert AWMM, So-Osman C, Zwaginga JJ and Nelissen RGHH (on behalf of the POP-I study group). ISBT Amsterdam 2-4 June 2013. 18

Post-transfusion red blood cell alloimmunization incidence after a first single routine or extended matched transfusion. Schonewille H, Hudig C, te Boekhorst PA, de Vries RRP, Berendes P, Koopman- van Gemert AWMM and Brand A. 2-4 June ISBT Amsterdam. Cost-effectiveness of transfusion alternatives in elective orthopedic surgery: a randomized controlled study on Patient Blood Management. So-Osman C, Nelissen RGHH, Koopman-van Gemert AWMM, Onstenk R, Pöll R, Brand R, Hout van den W and Brand A. EFFORT Congres, 5-8 June 2013, Istanbul. Subcutaneous stimulation as add on therapy to SCS to treat low back pain in FBSS: A multicenter RCT (SubQ study). Gorp van EJJAA, Gultuna I, Aukes JA, Kallewaard JW, e.a.. International Neuromodulation Society (INS ) in Berlijn; 8-13 juni 2013. Subcutaneous stimulation as an additional therapy to Spinal Cord Stimulation fort he treatment of low back pain and leg pain in Failed Back Surgery Syndrome. 4 year follow up. Hamm-Faber TE, Aukes JA, Gultuna I. International Neuromodulation Society (INS ), 8-13 juni 2013, Berlijn. 19 Anesthesiologie

Cardiologie Pudmed publicaties Effect of collaterals on deaths and re-infarctions in patients with coronary artery disease: a meta-analysis. Akin S, Yetgin T, Brugts JJ, Dirkali A, Zijlstra F, Cleophas TJ. Neth Heart J. 2013 Mar;21(3):146-51. BACKGROUND: It is generally believed that there is a beneficial effect of collaterals on death and re-infarction statistics in patients with coronary artery disease (CAD) but studies to date are small and inconsistent. OBJECTIVE: To meta-analyse the studies published in this field in order to obtain more powerful information. METHODS: We searched Medline and major journals (2000 to 2011) for studies evaluating the effect of coronary collaterals on mortality. Publication bias, lack of heterogeneity, and lack of robustness were assessed using the standard procedures for such purposes. RESULTS: A total of 10 studies describing mortality, enrolling 6791 participants,were included in this analysis. In patients with collateralisation a significant relation with reduced mortality was seen compared with those without collateralisation, at an odds ratio of 0.47, p < 0.0001, and a reduction in deaths and re-infarctions at 0.54, p < 0.0001. Some publication bias, some heterogeneity and some lack of robustness were demonstrated. A meta-regression with the odds ratios of the presence of traditional atherosclerotic risk factors as predictors and the odds ratios of mortality and the composite deaths and re-infarctions as outcome showed no relationships. CONCLUSIONS: In CAD patients from the post-percutaneous coronary intervention era the presence of collaterals reduced mortality by 0.47 (p < 0.0001) and deaths and re-infarctions by 0.54 (p < 0.0001). Furthermore, in the present meta-data, the atherosclerotic risk factors were no more present in patients with collaterals than they were in those without. PMCID: PMC3578529 PMID: 23208154 [PubMed] Comparison of 3 biodegradable polymer and durable polymer-based drugeluting stents in all-comers (BIO-RESORT): Rationale and study design of the randomized TWENTE III multicenter trial. Lam MK, Sen H, Tandjung K, van Houwelingen KG, de Vries AG, Danse PW, Schotborgh CE, Scholte M, Löwik MM, Linssen GC, Ijzerman MJ, van der Palen J, Doggen CJ, von Birgelen C. Am Heart J. 2014 Apr;167(4):445-51. AIM: To evaluate the safety and efficacy of 2 novel drug-eluting stents (DES) with biodegradable polymer-based coatings versus a durable coating DES. METHODS AND RESULTS: BIO-RESORT is an investigator-initiated, prospective, patientblinded, randomized multicenter trial in 3540 Dutch all-comers with various clinical syndromes, requiring percutaneous coronary interventions (PCI) with DES implantation. Random- 20