RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES

R.v.V. 359 RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES Betreffende het antwoordformulier voorzien door het artikel 1411quater 2, 3 van het Gerechtelijke Wetboek (bescherming van inkomsten die vatbaar zijn voor beslag en overdracht als ze op een bankrekening worden gestort) Brussel, 18 Mei 2006 1

De Raad voor het Verbruik die op 31 januari 2006, op aavraag van de Minister van Justitie verzocht werd een advies uit te brengen betreffende het formulier voorzien door het artikel 1411quater, 2, 3 van het Gerechtelijke Wetboek, is op 18 mei 2006, onder het voorzitterschap van de heer Robert Geurts, in plenaire vergadering bijeengekomen en heeft het hiernavolgend advies goedgekeurd. De Raad voor het Verbruik heeft de Voorzitter verzocht dit advies over te maken aan de Minister van Justitie en aan de Minister van Consumentenzaken. ADVIES De Raad voor het Verbruik, Gelet op de wet van 14 juni 2004 betreffende de onvatbaarheid voor beslag en de onoverdraagbaarheid van de bedragen waarvan sprake is in de artikelen 1409, 1409bis en 1410 van het Gerechtelijke Wetboek wanneer die bedragen op een zichtrekening gecrediteerd zijn ; Gelet op de artikelen 2 tot 11 van de wet van 27 december 2005 houdende diverse bepalingen; Gelet op artikel 1411quater, 2, 3 van het Gerechtelijke Wetboek; Gelet op het voorontwerp van sneuveltekst van een formulier; Gelet op de werkzaamheden van de Commissie "Financiële diensten" tijdens de vergaderingen van 23 maart en 4 mei 2006; Gelet op de deelname aan de werkzaamheden van de volgende deskundigen : de dames Colautti (FOD Economie), Moreau (Observatoire du Crédit et de l'endettement), Evrard (Test-Aankoop) en Van den Broeck (OIVO), de heer Guinotte (Strategische Cel van de Minister van Justitie); Gelet op het ontwerpadvies opgesteld door Mevrouw van den Broeck (OIVO) en de heer Van Bulck (FEBELFIN); BRENGT HET VOLGENDE ADVIES UIT : 2

SAMENVATTING Door de programmawet van 27/12/2005 werden de artikelen 1411bis tot quater in het Gerechtelijk Wetboek ingevoegd. Deze artikelen betreffen de problematiek van de bescherming van inkomsten die vatbaar zijn voor beslag en overdracht als ze op een bankrekening worden gestort. De Raad heeft zich ingezet voor het opstellen van een antwoordformulier dat, krachtens artikel 1411quater 2, 3 van het Gerechtelijk Wetboek, op straffe van nietigheid, moet worden gevoegd bij de berekening die door de schuldeiser of de gerechtsdeurwaarder aan de schuldenaar wordt verstuurd. De Raad heeft zich ingespannen voor het formuleren van een tekst die zich beperkt tot de hoofdzaak, met name: de uitleg van het mechanisme van bescherming van de bedragen die op een zichtrekening worden gestort, de mogelijkheid die aan de beslagene wordt gelaten tot betwisting van de afrekening van het beslag en de termijnen en vormvoorwaarden waarmee bij betwisting rekening moet worden gehouden. Het formulier werd zoveel mogelijk gevulgariseerd om een zo groot mogelijke toegankelijkheid te verzekeren. De Raad is er zich bijgevolg wel van bewust dat deze vulgarisatie het document vaak onvolledig en zelfs onvoldoende genuanceerd maakt. De Raad is van mening dat de plafonds toegepast op het in beslag genomen bedrag gemakkelijk toegankelijk moeten zijn voor de consument in een jaarlijks bijgewerkte bijlage. De Raad is wel van mening dat dit formulier slechts nuttig zal zijn als het vergezeld gaat van een volledige, duidelijke en overzichtelijke afrekening. Hij beveelt dan ook aan dat een model van afrekening zou worden opgesteld in samenwerking met de Federale Overheidsdienst Justitie en de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders. Dit model zou door elke afzender van een afrekening moeten worden gebruikt. 3

INLEIDING Op 4 december 2002 bracht de Raad voor het Verbruik het advies nr 280 uit over de problematiek van de bescherming van inkomsten die vatbaar zijn voor beslag en overdracht als ze op een bankrekening worden gestort. Ingevolge dit advies werd de wet van 14 juni 2004 uitgevaardigd betreffende de onvatbaarheid voor beslag en de onoverdraagbaarheid van de bedragen waarvan sprake is in de artikelen 1409, 1409bis en 1410 van het Gerechtelijk Wetboek wanneer die bedragen op een zichtrekening gecrediteerd zijn. Deze wet van 14/06/2004 werd opgeheven en vervangen door de programmawet van 27/12/2005 die de artikelen 1411bis tot 1411quater in het Gerechtelijk Wetboek invoegde. Die artikelen zullen uiterlijk op 1 januari 2007 in werking treden. Krachtens artikel 1411quater 2, 3 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt de Koning een model van antwoordformulier dat, op straffe van nietigheid, moet worden gevoegd bij de berekening die door schuldeiser of de gerechtsdeurwaarder aan de schuldenaar werd verstuurd. ADVIES VAN DE RAAD De Raad heeft kennis genomen van het voorontwerp van sneuveltekst van het formulier, dat door de Minister van Justitie werd overgezonden. De Raad is van mening dat deze sneuveltekst, die in juridisch jargon is opgesteld, weinig of zelfs helemaal niet verstaanbaar dreigt te zijn voor de consument. De Raad formuleert een tekstvoorstel dat, in zijn ogen, de volgende voordelen biedt : 1. De inhoud van het formulier blijft beperkt tot de hoofdzaak, met name : het mechanisme van bescherming van de bedragen die op een zichtrekening worden gestort, de mogelijkheid tot betwisting van de afrekening van het beslag, de termijnen en vormvoorwaarden waarmee bij betwisting rekening moet worden gehouden, en het eventueel betalend karakter van deze betwisting. 2. De consument die meer informatie wenst wordt verwezen naar de bijlagen 1 (bescherming van de op een zichtrekening gestorte bedragen) en 3 (mogelijke bijstand in geval van betwisting). Het betwistingsformulier wordt weergegeven in bijlage 2. Het lijkt de Raad immers logisch, dat een dergelijke betwisting niet geldig kan worden ingediend zonder eerst de in bijlage 1 opgenomen toelichtingen te lezen. 3. Het voorgestelde formulier is zoveel mogelijk gevulgariseerd, om een zo groot mogelijke toegankelijkheid te verzekeren. De Raad is zich wel bewust van de soms onvolledige, zelfs onvoldoende genuanceerde aard van het document. Er werd opzettelijk geopteerd voor een goede leesbaarheid (elk document beslaat maximum een A4), wat soms in het nadeel uitvalt van een volledige juridische retranscriptie van deze zeer technische en complexe materie. Wat de plafonds betreft, toegepast op het in beslag genomen bedrag, is de Raad van mening dat die gemakkelijk toegankelijk moeten zijn voor de consument, zodat deze de afrekening met kennis van zaken kan betwisten. In dit verband vindt de Raad het dan ook logisch dat de tabellen met die plafonds in een bijlage zouden worden opgenomen. 4

De Raad maakt ook de bedenking dat het nuttig zou zijn deze verschillende tabellen eveneens op de website van het Ministerie van Justitie te plaatsen. De Raad is wel van mening, dat dit formulier, hoe duidelijk en hoe leesbaar het ook is, nooit 100 % voldoeninggevend zal zijn voor de consument die de exacte berekening van het beslag wenst te kennen, als het niet vergezeld gaat van een volledige, duidelijke en overzichtelijke afrekening. Hij beveelt dan ook aan dat een model van afrekening zou worden opgesteld in samenwerking met de Federale Openbare Dienst Justitie en de Nationale Kamer van gerechtsdeurwaarders. Dit model zou door elke afzender van een afrekening moeten worden gebruikt. 5

Ontwerp van formulier en bijlagen Geachte heer/mevrouw, Bepaalde bedragen die op uw zichtrekening staan werden in beslag genomen. Een beslag houdt in dat een gerechtsdeurwaarder op verzoek van één van uw schuldeisers, de opdracht heeft gekregen die bedragen van uw rekening te halen om zo uw schuld bij uw schuldeiser in te lossen. De Belgische wetten voorzien in een bescherming tegen beslag. Vanaf 1 januari 2007 geldt deze bescherming ook voor de beschermde bedragen die op uw zichtrekening worden gestort. Bepaalde bedragen kunnen niet in beslag worden genomen. Andere bedragen zijn slechts voor een gedeelte vatbaar voor beslag. Het loon of het vakantiegeld bijvoorbeeld zijn slechts beperkt beslagbaar. Andere bedragen zijn zelfs volledig onbeslagbaar, zoals de kinderbijslag of het leefloon. Elk bedrag dat beschermd is en op uw rekening wordt gestort wordt aangeduid met een code /A/, /B/ of /C/ al naargelang het bijvoorbeeld een door uw werkgever gedane storting betreft (=/A/), pensioen- of ziekenfondsuitkeringen (=/B/) of kinderbijslag (=/C/). Deze codes staan vermeld op de rekeninguittreksels. Voor meer uitleg zie bijlage 1. 1. Indien u akkoord gaat met de afrekening van het beslag. In dit geval hoeft u niet te reageren. Het bedrag zal in beslag worden genomen zoals bepaald in de afrekening. 2. Indien u niet akkoord gaat met de afrekening van het beslag. In dit geval kan u uw opmerkingen kenbaar maken aan de afzender van de afrekening. Die opmerkingen moeten worden meegedeeld aan de hand van het document in bijlage 2, bij ter post aangetekende brief met ontvangstbewijs, binnen 8 dagen te rekenen vanaf de aanbieding van de aangetekende brief die u is toegestuurd. Als u uw opmerkingen tijdig meedeelt zijn twee hypothesen mogelijk : - de afzender van de afrekening aanvaardt ze en het beslag zal worden gewijzigd op basis van uw opmerkingen, of ; - de afzender van de afrekening betwist uw opmerkingen, en dan zal het probleem worden geregeld door de beslagrechter, zonder dat u enig ander initiatief moet nemen. Deze procedure voor de rechter is niet gratis en u kan, net zoals uw tegenpartij, veroordeeld worden tot betaling van de gerechtskosten als u de zaak verliest. Als u de afrekening wenst te betwisten, en u wenst daarbij te worden geholpen, weet dan dat er verschillende mogelijkheden van bijstand bestaan (voor verdere uitleg, zie bijlage 3). 3. Indien u niet akkoord gaat met het beslag op zich Een gerechtelijke verzetprocedure tegen het beslag kan worden ingesteld voor de beslagrechter. Dit verzet kan in geen geval gebeuren via het formulier van betwisting van de afrekening, dat bij dit document is gevoegd. Als u het beslag wenst te betwisten en u wenst daarbij hulp, weet dan dat er verschillende mogelijkheden van bijstand bestaan (voor meer uitleg, zie bijlage 3). 6

BIJLAGE 1: Bescherming van de op de zichtrekening gestorte bedragen 1. Bescherming gedurende 30 dagen Zodra de beschermde bedragen op uw zichtrekening worden gecrediteerd, zijn deze bedragen tegen beslag beschermd voor een periode van 30 dagen. De beschermde bedragen worden aangeduid met de code /A/, /B/ of /C/ al naargelang ze voor een gedeelte onbeslagbaar (/A/ of /B/) of volledig onbeslagbaar (/C/) zijn. De codes staan vermeld op uw rekeninguittreksels. Alleen de bedragen met een code (/A/, /B/ of /C/) die binnen 30 dagen voorafgaand aan het beslag werden gestort worden door uw bank aan de gerechtsdeurwaarder of aan uw schuldeiser meegedeeld met het saldo op de dag van het beslag. Opgelet : 1.1. De gerechtsdeurwaarder of de schuldeiser zal dus geen rekening houden met andere specifieke bedragen die ook beschermd zouden kunnen zijn. Als u bijvoorbeeld meer dan een maand geleden een som hebt ontvangen die voor bescherming in aanmerking zou kunnen komen (een opzegvergoeding van 6 maanden bijvoorbeeld, of een som gestort ter regularisatie van achterstallig pensioen of kinderbijslag), dient u de gerechtsdeurwaarder of uw schuldeiser daarvan op de hoogte te brengen aan de hand van dit formulier; de bank zal deze informatie niet meedelen, omdat ze niet over deze informatie beschikt. U dient bijgevolg zelf mee te delen of een specifiek bedrag langer dan een maand op uw zichtrekening staat. 1. 2. Het is niet verplicht om voor de stortingen van onderhoudsgeld de code /B/ te vermelden. Indien er geen code staat, moet u zelf opgeven of een specifiek bedrag betrekking heeft op onderhoudsgeld. 2. De bescherming neemt af met de tijd De bescherming neemt af naarmate de periode van 30 dagen verder verloopt. Het onbeslagbaar gedeelte van de geldsom die op uw rekening gecrediteerd is vermindert naar rata van het aantal resterende dagen van de beschermingsperiode. Voorbeeld : U ontvangt op de 1ste dag van de maand op uw zichtrekening een volledig beschermd bedrag (bv. kinderbijslag) van 300. De beschermingsduur bedraagt 30 dagen. Bij het begin van deze periode is het bedrag beschermd ten belope van 300, maar elke dag vermindert deze bescherming met 10 (300 : 30 dagen = bescherming elke dag verminderd met 10 ). Na 10 dagen zal de bescherming nog slechts betrekking hebben op 200 (300 - (10 dagen x 10 ) = 200 ). In geval van beslag op de 10 de van de maand kan al wat de som van 200 overschrijdt dus ook in beslag worden genomen. Bijgevolg verandert het beschermde bedrag naargelang het moment waarop het beslag gebeurt. De afzender van de afrekening (gerechtsdeurwaarder, schuldeiser of fiscus) moet met deze bescherming rekening houden wanneer hij tot beslagname overgaat. In de afrekening die u wordt toegestuurd wordt dus normaal gezien ook met deze bescherming rekening gehouden. 7

3. Gedeelte van de onbeslagbare en onoverdraagbare inkomsten, geactualiseerd op grond van het koninklijk besluit van 7 december 2005 tot uitvoering van artikel 1409 & 2 van het Gerechtelijk Wetboek 1. 3.1. Code /A/ voorbeeld : bedragen gestort door de werkgever, vakantiegeld,. Nettoloon Beslagbaar gedeelte Beslagbaar maximum U verdient tot 907 Niets is beslagbaar - U verdient tussen 907,01 en 974 20 % van de som tussen deze twee bedragen kan in beslag Maximaal : 13,40 U verdient tussen 974,01 en 1075 U verdient tussen 1075,01 en 1175 worden genomen 30 % van de som tussen deze twee bedragen kan in beslag worden genomen 40 % van de som tussen deze twee bedragen kan in beslag worden genomen ( 13,40) + 30,30 maximaal ( 13,40 + 30,30) + 40 maximaal Boven 1175,01 Alles is beslagbaar 13,40 + 30,30 + 40 + alles boven 1175,01 Opgelet: de bedragen in de 1 ste kolom moeten worden vermeerderd met 56 per kind ten laste van de schuldenaar. In principe heeft de gerechtsdeurwaarder of uw schuldeiser reeds rekening gehouden met het aantal kinderen te uwen laste. 3.2. Code /B/ voorbeeld : pensioen, werkloosheidsuitkering, onderhoudsgeld,... Netto loon Beslagbaaar gedeelte Beslagbaar maximum U verdient tot 907 Niets is beslagbaar - U verdient tussen 907,01 en 20 % van de som tussen deze Maximaal : 13,40 974 twee bedragen kan in beslag U verdient tussen 974,01 en 1175 worden genomen 40 % van de som tussen deze twee bedragen kan in beslag worden genomen (13,40) + 80,40 maximaal Boven 1175,01 Alles is beslagbaar 13,40 + 80,40 + alles boven 1175,01 Opgelet:. de bedragen in de 1 ste kolom moeten worden vermeerderd met 56 per kind ten laste van de schuldenaar. In principe heeft de gerechtsdeurwaarder of uw schuldeiser reeds rekening gehouden met het aantal kinderen te uwen laste. 3.3. Code /C/ voorbeeld : kinderbijslag, leefloon Netto bedrag Beslagbaar gedeelte Beslagbaar maximum Ongeacht het ontvangen Niets alles is beschermd Alles is beschermd bedrag 1 Deze bedragen moeten jaarlijks worden aangepast aan het indexcijfer van de consumptieprijzen van de maand november. Een eerste aanpassing zal dus nodig zijn voor deze wet in werking treedt. Voor verdere info : http://www.observatoire-credit.be/siteoce/site.nsf/.pagew?readform&key=mediation Klik «Documents utiles» aan, vervolgens «quotités des revenus insaisissables et incessibles». 8

BIJLAGE 2: Betwistingsformulier In het kader hieronder kan u de eventuele redenen waarom u de afrekening betwist vermelden. Een betwisting kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld : U denkt dat de berekening van het beschermde gedeelte verkeerd is (zie bijlage 1); Een bepaalde storting op uw rekening heeft betrekking op een periode van meer dan 30 dagen en daar is in de berekening nog geen rekening mee gehouden (zie bijlage 1); De in beslag genomen sommen zijn (volledig of gedeeltelijk) beschermde bedragen waarvoor geen code werd aangeduid (bv.: onderhoudsgeld). Gelieve uw opmerkingen bondig neer te schrijven en voldoende duidelijk te preciseren waarom u de afrekening precies betwist : Om de volgende redenen betwist ik de afrekening die mij is voorgelegd : Gedaan te..., op... Handtekening : In te vullen door de afzender (gerechtsdeurwaarder of schuldeiser) : Naam en voornamen van de beslagene :... Woonplaats :... 9

BIJLAGE 3 : Mogelijke bijstand in geval van betwisting U kan bij verschillende organen bijstand vragen voor het betwisten van de afrekening van de sommen op uw zichtrekening die in beslag werden genomen of, desgewenst, om het beslag op zich te betwisten : Een dienst schuldbemiddeling. Om het adres van een erkende dienst terug te vinden, kan u zich wenden tot het dichtstbijzijnde OCMW van uw woonplaats of het groene nummer van het Waals Gewest bellen, of het nummer van de GREPA voor het Brussels Gewest, of nog, het groene nummer voor het Vlaams Gewest 2. De dienst juridische permanentie van uw vakbond; De dienst juridische permanentie van een consumentenorganisatie; Het Bureau voor juridische bijstand van uw woonplaats, dat u zal kunnen zeggen of u al dan niet in aanmerking komt om (volledig of gedeeltelijk) gratis bijstand te verkrijgen van een advocaat. Om de adresgegevens te verkrijgen van het bevoegd bureau voor juridische bijstand, kan u zich wenden tot de Orde van Vlaamse, Duitstalige of Franstalige balies 3. 2 Om praktische redenen suggereert de Raad om de telefoonnummers en/of het websiteadres juist wel op het formulier te vermelden, en niet in het koninklijk besluit. 3 Ibidem. 10

LEDEN AANWEZIG OP DE PLENAIRE VERGADERING VAN DE RAAD VOOR HET VERBRUIK VAN 18 MEI 2006 VOORGEZETEN DOOR DE HEER ROBERT GEURTS 1. Leden die de organisaties van de consumenten vertegenwoordigen : Effectieve : Mevrouw DOMONT-NAERT (Test-Aankoop) De heer DUCART (Test-Aankoop) Mevrouw DE ROECK-ISEBAERT (Gezinsbond) Mevrouw GAUDIER (Ligue des Familles) De heer HOEDT (A.C.V.) Mevrouw JONCKHEERE (ACLVB) Plaatsvervangende : De heer QUINTARD (FGTB) De heer DE BIE (Test-Aankoop) 2. Leden die de organisaties van de productie vertegenwoordigen : Effectieve : De heer DECHEVRE (Febelfin) Mevrouw SWEERTS (Febelfin) De heer VAN OLDENEEL (Assuralia) De heer WALSCHOT (Agoria) Plaatsvervangende: De heer GHEUR (V.B.O) Mevrouw SEPUL (Raad voor de Reclame) 3. Leden die de organisaties van de distributie vertegenwoordigen : Effectieve : De heer de LAMINNE de BEX (Fedis) Mevrouw PINT (Fedis) 4. Leden die de organisaties van de Middenstand vertegenwoordigen : Effectief : De heer VERHAMME (Unizo) 5. Deskundigen : De heer DEJEMEPPE (Strategische cel van de Minister van Consumentenzaken) Mevrouw KYNDT (OIVO) De heer VANDERCAMMEN (OIVO) Mevrouw VAN DEN BROECK (OIVO) De heer VAN POUCKE (Strategische cel van de Minister van Consumentenzaken) 11