RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES. over het wetsontwerp betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt

Transcriptie

1 R.v.V. 201 RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES over het wetsontwerp betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt Brussel, 5 maart 1999

2 De Raad voor het Verbruik die, gebruik makend van zijn recht op initiatief, beslist heeft om zich het wetsvoorstel aanhangig te maken betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, is op 5 maart 1999 in plenaire zitting bijeengekomen, onder het voorzitterschap van de heer Ramaekers en heeft het volgende advies aangenomen. De Raad voor het Verbruik heeft de voorzitter verzocht dit advies over te maken aan de Eerste Minister, aan de voogdijminister, aan de Minister belast met Energie, aan de betrokken Ministers en aan de Parlementsleden. ADVIES De Raad voor het Verbruik, Gelet op het wetsontwerp betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt; Gelet op de uiteenzetting van de heer Verbruggen, Professor aan de UFSIA; Gelet op de uiteenzetting van de heer Vandermarliere, vertegenwoordiger van het Kabinet van de Minister belast met Energie; Gelet op de werkzaamheden van de Commissie "Liberalisering Energie" tijdens de vergaderingen van 21 en 28 januari 1999 en 4 en 10 februari 1999; Gelet op de deelname aan de werkzaamheden van de deskundigen: de dames Lewin en Schockaert (Coordination Gaz-Electricité) en Panneels (F.G.T.B.), de heren Aertsens (Fedichem), Claes (Fedichem), Ducart (O.I.V.O.), Janssen (Kabinet van de Minister belast met Energie), Melon (C.S.C.), Stulens (Bestuur Handelsbeleid), Vandermarliere (Kabinet van de Minister belast met Energie) en Verbruggen (Professor); Gelet op de uitwerking van het advies door de heren Ducart (O.I.V.O.) en Latteur (V.B.O.); Gelet op het advies van 11 februari 1999, wegens de dringendheid uitgebracht door het Dagelijks Bestuur van de Raad voor het Verbruik; BRENGT HET VOLGENDE ADVIES UIT :

3 De Raad voor het Verbruik heeft zich over het wetsontwerp betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt gebogen teneinde een advies uit te brengen over de grote lijnen van het ontwerp. Met dit doel werden binnen de Commissie "Liberalisering van de Energie" verscheidene deskundigen gehoord, te weten: de vertegenwoordigers van de Coordination Gaz-Electricite-Eau, Professor Verbruggen (UFSIA) en de vertegenwoordigers van de Minister belast met Energie. De Raad is zinnens de werkzaamheden verder te zetten na de goedkeuring van het wetsontwerp en kan terzake nog andere adviezen uitbrengen. Algemene opmerkingen van de Raad 1.1. De regering is zinnens de goedkeuring van bedoeld ontwerp snel af te sluiten, en dit voor 19 februari Dit belangrijk ontwerp werd officieel in het Parlement neergelegd in de tweede helft van januari. De Raad vraagt om in de toekomst nauw betrokken te worden bij de verderzetting van de besprekingen over de liberalisering, in die mate dat het huidig wetsontwerp een inleidend kader is dat vele uitbreidingen vraagt (koninklijks besluiten, ministeriële besluiten, regionale decreten, enz.). De Raad hoopt dat een diepgaande bedenking gehouden wordt in het Parlement over de inzet van dit debat ten overstaan van de ingewikkeldheid van het wetsontwerp. Hij vraagt dat een reeks ongerustheden en fundamentele eisen op een diepgaande wijze zouden overwogen worden, ter bescherming van de residentiële verbruikers, en in het bijzonder de minst begunstigden onder hen, maar ook voor de KMO's en de niet verkiesbare ondernemingen. (hierna de gebruikers genaamd) In dit opzicht benadrukt de Raad het feit dat de liberalisering van de elektriciteitsmarkt moet vergezeld zijn van regelingsmechanismen, die aan alle categoriëen van gebruikers de verzekering geven te genieten van de positieve effecten die van de liberalisering verwacht worden inzake tarieven, toelatend alle kruissubsidies te vermijden tussen verschillende soorten van klanten en die een billijke financiering van het sociale beleid regelt. De Raad uit inderdaad zijn gegronde vrees, in hoofdzaak gebaseerd op twee vaststellingen: a. het bestaan van exclusiteitscontracten tussen de producenten en de verdelers die hen verbindt tot in 2007 en deels tot in 2011 en waar zelfs de Gewesten verre zijn van het uitstippelen van hun openbare dienstverlening; b. het ontbreken van tastbare resultaten voor de residentiële verbruiker in het kader van de huidige liberalisering van de sector van de telecommunicaties, hoofdzakelijk op het vlak van de vaste telefonie (bijvoorbeeld: verhoging van de toegangsbijdrage, verhoging van de prijs van de oproepen vanuit openbare cellen, enz.) De Raad vraagt een globale benadering, duidelijk en geëngageerd ten voordele van het geheel van alle categoriëen van gebruikers, in het bijzonder van de huishoudelijke verbruikers en ten voordele van de ontwikkeling van een sociaal beleid inzake energie. De memorie van toelichting van het wetsontwerp definieert de bescherming van de huishoudelijke verbruikers als zijnde een Belgische doelstelling en omschrijft de voornaamste krachtlijnen ervan: afwezigheid van kruissubsidies, toegankelijke prijzen voor de huishoudelijke verbruikers, specifieke tarieven om de allereerste behoeften ervan te dekken,.... De Raad stelt echter vast dat deze krachtlijnen onvoldoende uitgedrukt zijn in het ontwerp De Europese Richtlijn, waarvan een der doelstellingen is de economische en sociale cohesie te versterken stelt: "Het opleggen van de verplichting van een openbare dienstverlening kan nodig zijn om de zekerheid van toelevering, de bescherming van de verbruiker en de bescherming van het milieu dat, volgens sommige Lid Staten, de vrije concurrentie, alleen, niet noodzakelijk kan vrijwaren". In dit opzicht, zelfs indien de voorschriften van het ontwerp, de openbare dienstverplichtingen en de vaststelling van maximum prijzen, voorzien, meent de Raad dat zij algemeen, en weinig uitdrukkelijk zijn en dat hun toepassing exclusief toevertrouwd is aan de Executieve.

4 De Raad vraagt dat de duurzaamheid van deze verplichtingen gewaarborgd zou zijn, voor elke opening van de markt wat betrefet de distributieklanten, en in het bijzonder door deraad voor het Verbruik erbij te betrekken. Vanuit dit gezichtspunt vraagt hij een schets van de opdrachten, van de publieke sector naar het publiek toe, waaraan niet spontaan wordt tegemoet gekomen door de marktsector. In het kader van de omzetting van de Richtlijn en in de teopassing van het subsidiariteitsprincipe, dringt hij aan op de noodzaak bakens te zetten, in het bijzonder op Regionaal vlak, voor het principe en de elementen van de toegangswaarborg tot de energie voor alle gebruikers: inhoud, kwaliteit van levering, toegankelijke prijzen en voorwaarden, basisdienst, financiering... Deze opdrachten moeten op een duidelijke wijze gedefinieerd worden door de Lidstaten, waaronder België. Het wetsontwerp kan de gelegenheid zijn om het debat te openen dat niet plaatsvond op Europees niveau, in tegenstelling tot wat zich voordeed voor de telecommunicatiesector. De Raad is in alle geval klaar om het debat voort te zetten over concrete inhoudelijke voorstellen en van een financiering voor een gewaarborgde toegang tot de energie, volgens een goed opgestelde kalender. Om dit te verwezenlijken acht de Raad het fundamenteel om een opgelegde reglementeringskalender te voorzien tel laatste in 2006, door de Europese Commissie gekozen ogenblik om de toestand te evalueren Voor de Raad zijn de overdrachten aan de federale Executieve en / of aan de Minister belast met Energie te talrijk en stellen problemen inzake democratische controle en de doorzichtigheid van beslissingen. De Raad stelt voor om in de toekomst te werken volgens twee opties: ofwel, daar waar het zich opdringt, bijvoorbeeld, om de verplichtingen inzake openbare dienstverplichtingen te bepalen, een wettelijke verlenging aanbrengen aan het huidig ontwerp om een breder democratisch debat op te wekken, ofwel, voor bijzondere punten die niet raken aan de fundamentele opties, mogelijkheid om te discussiëren over de uitvoeringsbesluiten in adviserende instanties, zoals het huidig wetsontwerp soms voorziet Voor de Raad is het noodzakelijk dat regelingsmechanismen van een vrije markt beschikken over een sterk en onafhankelijk regelingsorgaan door het voldoende technisch en menselijke middelen toe te kennen om zijn mandaat uit te oefenen, door zijn informatie te versterken en door te waken over zijn autonomie van handelen en zijn onafhankelijkheid Voor de Raad moet het eventueel probleem van de verloren kosten het onderwerp zijn van een wetsbeschikking die voorziet in: I. een duidelijke definitie van dit begrip; II. een onafhankelijke en grondige analyze van de eventuele verloren kosten. III. de tenlasteneming van deze kosten in funktie van de eigen verantwoordelijkheid van de elektriciteitssector en de verplichtingen die hem werden opgelegd; IV. de verzekering dat de financiering van de eventuele kosten de doelstellingen van het wetsontwerp ten voordele van de gebruiker, evenals de verplichtingen van een elders bepaalde openbare dienstverlening, niet op het spel zetten De Raad stelt vast dat nieuwe begrippen of nieuwe belangrijke actoren nader omschreven worden in het ontwerp, namelijk de beheerder van het transportnet waarvan de taken zeer belangrijk zijn. De Raad is van mening dat het onafhankelijkheidsprincipe van de beheerder moet geconcretiseerd worden voor de werkelijke opening van de markt Voor de Raad lijkt de organisatie van een financieringsfonds nog heel vaag wat betreft de bijdragen. Er moet bovendien gediscussieerd worden over de rol van dit financieringsfonds bij de inwerkingtreding van de openbare dienstverplichting. In dit opzicht is de bepaling van de mechanismen van het financieringsfonds prioritair in het kader van de liberalisering teneinde dit fonds operationeel zou zijn voor enige opening van de markt voor de klanten van de distributie De Raad vraagt dat bijkomende beschermende maatregelen voorzien worden voor de niet verkiesbare verbruiker en in het bijzonder de oprichting van een structuur tot regeling van geschillen, die opvallend ontbreekt in de sector.

5 1.1.. De Raad vraagt dat de betrokken actoren voldoende zouden vertegenwoordigd zijn in de op te richten organen van de Regulator De Raad is van mening dat het probleem van de vaststelling van de tarieven voor het gebruik van het net en van hun controle fundamenteel is: de tarieven moeten niet enkel gecontroleerd worden door de regulator maar door hem vastgelegd worden in overleg en samenspraak met de beheerder van het transportnet. Zal de regulator trouwens bij zijn controleactiviteit, gelet op de liberalisering en het uitspelen van concurrentie tussen meerdere operatoren, kunnen beschikken over de nodige middelen en informatie betreffende de tarievenstructuur? De Raad behoudt zich het recht voor om een advies uit te brengen over andere punten en stelt met voldoening vast dat de Commissie "Liberalisering Energie" zijn werkzaamheden verderzet.

6 LEDEN AANWEZIG OP DE PLENAIRE VERGADERING VAN DE RAAD VOOR HET VERBRUIK VAN 5 MAART 1999 VOORGEZETEN DOOR DE HEER R. RAMAEKERS 1. Leden die de organisaties van de consumenten vertegenwoordigen: Werkende: Mevrouw DE ROECK (Bond van Grote en Jonge Gezinnen) De heer BONTINCKX (FEBECOOP) De heer DEJEMEPPE (Centre Coopératif d/l Consommation) De heer FRASELLE (Test-Aankoop) De heer MECHELS (Test-Aankoop) De heer STEVENS (A.C.V.) De heer STROBBE (A.C.L.V.B.) Plaatsvervangend: De heer DE MUELENAERE (A.C.L.V.B.) De heer QUINTARD (F.G.T.B.) 2. Leden die de organisaties van de productie vertegenwoordigen: Werkende: Mevrouw STRUYVEN (V.B.O.) Mevrouw SWEERTS (B.V.B.) De heer FELIX (U.P.C.) De heer VANDEPLAS (FEDICHEM) Plaatsvervangende: Mevrouw SEGHERS (FABRIMETAL) De heer DASTOT (B 3 A) De heer van OLDENEEL tot OLDENZEEL (V.B.O.) 3. Leden die de organisaties van de distributie vertegenwoordigen: Werkend: Mevrouw POLLERS (FEDIS) 4. Leden die de organisaties van de middenstand vertegenwoordigen: Werkende: Mevrouw PIRLET (U.C.M.) Mevrouw SWALENS (N.C.M.V.)