ABTO-cijfers dalen met 3,7 % tot 2,5 miljoen

Afgiftekantoor 8500 Kortrijk 1 2de afd. - P3A9173 Afz.-V.U. Evolution Media Group Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke PROFESSIONEEL MAGAZINE VOOR DE REISWERELD Maandelijks, uitgezonderd januari, april, juli, augustus en oktober - 16de jaargang nr. 130 - december 2013 - Nr. 7 I-EXPERIENCE STARFLYER ZEILCRUISE > PAG 16 I-NEWS BUSWORLD > PAG 8 I-EXPERIENCE IERLAND > PAG 20 I-FOCUS JETAIRFLY > PAG 22 Met 1,9 miljoen zomervakanties in 2013 zit het aantal reserveringen via leden van de Association of Belgian Touroperators (ABTO) op het laagste niveau sinds 1998-1999. Met 287.875 vakanties (-6,4%) scoren citytrips nauwelijks beter dan tien jaar geleden. Het reisverbod voor Egypte, de slechte weersomstandigheden en gewijzigd boekingsgedrag, worden als voornaamste oorzaken genoemd. > ZIE VERDER PAG. 4 NIET MEER VAKANTIES DAN 10-15 JAAR GELEDEN ABTO-cijfers dalen met 3,7 % tot 2,5 miljoen De ABTO-touroperators eindigden zomer 2013 met 1,9 miljoen vakanties of een daling met 2,6% in vergelijking met vorig jaar. Terwijl de vliegreizen in de zomer een lichte groei met 1,1% kenden tot 1,1 miljoen vakanties, stortte het segment van de autovakanties in met 7,3% tot 761.300 vakanties. Na het topjaar 2008 is er een dalende trend. Naast de financiële en economische malaise werden wij ook geconfronteerd met onvoorziene en oncontroleerbare aspecten zoals de IJslandse aswolk, de Arabische lente en de onlusten in Egypte, waarvoor een tijdelijke reisverbod van kracht was, stelt ABTO-voorzitter Claude Pérignon. Het slechte weer in het voorjaar heeft er wellicht toe geleid dat velen de autovakantie hebben geruild voor een zonzekere en relatief laag geprijsde vliegvakantie. Winter 2012-2013 en zomer 2013 samengeteld, noteert ABTO 2,5 miljoen vakanties, wat neerkomt op een daling met 3,7% tegenover vorig werkingsjaar. Vliegvakanties noteren 0,4% minder en stagneren op 1,4 miljoen. Voor autovakanties is er een achteruitgang met 7,5% tot iets meer dan 1 miljoen. Over het jaar 2013 werden 287.875 citytrips geboekt (-6,4%). Rechtstreeks en online boeken Voor winter- en zomervakanties zakt men tot op het niveau van 1998-1999, voor citytrips scoort men niet hoger dan in 2002. Diverse oorzaken liggen aan de basis van de terugval. Naar bestemming toe zindert de Arabische lente nog na voor landen zoals Egypte (-23,5%) en Tunesië (-12,3%). Budgettaire implicaties hypothekeren ook de verre reizen (-6,8%). Bij dichtbij- en autovakanties gaat alleen Italië erop vooruit (+2,4%) bij ABTO. Frankrijk verliest 7% en dat onder meer door een flink verminderde belangstelling voor Disneyland Parijs. Verder speelt wellicht de toename van het aantal online boekingen bij rechtstreekse aanbieders. Lastminute afficheren zij meer dan eens lagere prijzen dan in touroperatorbrochures. Dat kan onder meer verklaren waarom de ABTO-leden slechts één op vier van de 1,2 miljoen in België geboekte citytrips registreren. Gewijzigd consumentengedrag met meer rechtstreekse boekingen ligt wellicht ook aan de basis voor dalende ABTO-cijfers op bijvoorbeeld Champagne- Ardennes (-6,8%), Bretagne (-12,8%), Duitsland (-11,7%), en België: Omdat citytrips en autovakanties niet zelden een tweede of derde vakantie zijn, wordt ook verondersteld dat sommige consumenten hiervoor hebben afgehaakt. Daar tegenover staat dat touroperators via internet ook nieuwe klanten registreren. Klanten reserveren anders en mengen on- en off-line-reserveringen. Het is perfect mogelijk dat zij een ticket only reserveren bij touroperator-gebonden airlines en dat zij zelf een hotel reserveren via internet. Het omgekeerde is ook mogelijk. In het eerste geval gaat het om seat only - boekingen en die worden niet verrekend in de ABTO-cijfers. Wanneer zij het hotel via een ABTO-lid reserveren en zelf hun vlucht regelen, worden zij wel geteld, aldus nog Claude Pérignon. GEERT VAN LIERDE

staying in touch WE WISH YOU A WONDERFUL NEW YEAR! 2014 Tel: 053/76.75.95 General: sandra.claeys@btn.be Technical: support@btn.be Fax: 053/76.75.99 Helpdesk: 053/76.75.90 Ninovesteenweg 198 9320 Erembodegem

i COMMENT GEERT VAN LIERDE 2013 was alles behalve een goed jaar voor de georganiseerde reissector. ABTO-cijfers die tien tot vijftien jaar terug duiken, zijn niet meteen positief. Enige relativering is zeker noodzakelijk want in segmenten zoals auto- en sneeuwvakanties of verre reizen zijn er ook tal van andere reisorganisatoren actief. Daarnaast stelt zich de vraag wat deze cijfers nu precies omvatten, wanneer één van de grote touroperators stelt dat onlinereserveringen niet worden vermeld op de maandelijkse aangifte. Daarmee valt dan ook meteen het woord waarrond het tegenwoordig allemaal draait: online. Feit is dat consumenten steeds meer ervaren dat internet naast een handige informatiebron, ook een effi ciënt distributiekanaal is. Wanneer reserveringen voor bepaalde citytrip-bestemmingen en dichtbije regio s teruglopen, is het misschien omdat klanten snel rechtstreeks online reserveren in binnen- en buitenland. Dat zij daarmee ook een consumentvriendelijke regelgeving naast zich neer leggen, weten zij nauwelijks. Wie reserveert bij bekende merken, loopt wellicht geringe risico s omdat veel aanbieders inzetten op kwaliteitsgarantie. Dat het zo gevreesde Booking.com onlangs in Nederland werd geprezen als online reisbureau dat het beste omgaat met klachten omdat het bijna alle klachten binnen één dag oploste, zullen velen niet graag horen. De risicofactor verhoogt evenwel spectaculair wanneer men zelf hybride pakketjes samenstelt met bijvoorbeeld een bij de touroperator geboekte cruise en een persoonlijk rechtstreeks gereserveerde vlucht en een hotel in de vertrekhaven. Wanneer er dan één schakel hapert of tussenuit valt, stort de complete vakantie in mekaar. Een uitermate realistisch scenario waarop ook de tegenwoordig fel besproken zelfregulering geen antwoord op kan geven. Zelfregulering kan een antwoord geven op sectoriële verzuchtingen om het eigen kwaliteitsimago hoog te houden. Vraag is of het wel het antwoord is waarop de hedendaagse zappende en bricolerende reislustige consument zit te wachten. Die wil een geslaagde vakantie over de hele lijn, ongeacht hoe hij die geboekt heeft en wie de uitvoerders zijn. Beleef uw Travelworld moment op de Maltese eilanden! MALTA & GOZO, de perfecte keuze voor een zonovergoten citytrip 365 dagen per jaar. 5d/4n kan nu al vanaf 299 p.p., inclusief rechtstreekse Air Malta vluchten vanuit Brussel. INHOUD 4 I-NEWS Consument wacht verder af 5 VVR: vrees voor malafide spelers 6 Thomas Cook Airlines 8 8 e IRU European Bus and Coach Forum 10 Africa by Excellence 14 I-SERVICE Passie voor service: Caractère 16 I-EXPERIENCE Zeilcruise met de Star Flyer 18 Thailand en het paradijs 20 Ierland: WAW-effect 22 I-FOCUS 10 jaar Jetairfly 24 Brussels Airport & Ryanair 26 Luxereizen InfoTravel is een uitgave van EVOLUTION MEDIA GROUP bvba, Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke, België, en verschijnt 7 keer per jaar Directie: Piet Desmyter: tel. +32 56 60 73 33, fax +32 56 61 05 83 Hoofdredacteur: Geert Van Lierde, tel. +32 54 32 01 51, fax +32 54 33 64 27, e-mail: geert.van.lierde@telenet.be - skype geertvanlierde Eindredacteur: Peter Van Oyen, tel. +32 55 30 55 20, gsm +32 478 83 00 26, e-mail: pvanoyen@telenet.be Redactie: Servane Calmant, Filip Godelaine, Daniel Steevens, René Van Hoof, Patrick Van Looy, Jos Verhoogen Advertising manager: Michèle Grassi, tel. +32 475 89 59 21, e-mail: m.grassi@evolution.be Oplage: 5.300 ex. (3.300 NL - 2.000 FR - controlled circulation) Distributie: alle vergunde reisbureau s in België en G.H. Luxemburg, touroperators, incentive houses, business travel managers, autocarondernemingen, luchtvaartmaatschappijen, toeristische diensten en ambassades, hotelbedrijven, cruise-, ferry, en treinmaatschappijen, dienstenbedrijven Prepress & druk: Oranje, tel. +32 56 60 18 18 Abonnementen (7 nummers): 28, buitenland (Europa): 43 via overschrijving op BBL 385-0451160-76 Verantwoordelijke uitgever: Piet Desmyter, Vlasstraat 17, B-8710 Wielsbeke Overname, zelfs gedeeltelijk, van artikels en publicitaire projecten, is voorbehouden aan het copyright van het tijdschrift. Elke medewerker is verantwoordelijk voor zijn bijdrage. Edition française sur demande. Ontdek de nieuwe Travelworld «Malta & Gozo 2014» brochure nu, met prijzen t.e.m. eind oktober 2014. Het ruimste aanbod van de Benelux aan de allerbeste prijs. Contacteer het Travelworld team via info@travelworld.be of op het nummer 059/80.73.74. INFOTRAVEL DECEMBER 2013 3

Vervolg van pag. 1 NEWS Twee op drie wintervakanties reeds geboekt CONSUMENT WACHT VERDER AF Einde november waren, volgens ABTO, reeds 368.334 wintervakanties geboekt of twee op drie in vergelijking met de cijfers van vorig jaar. Concreet gaat het evenwel om een achterstand van 11,4% wat erop wijst dat de consument een nog meer afwachtende houding aanneemt dan voor de zomerboekingen. Het resultaat wordt evenwel sterk beïnvloed door de krokusvakantie die vorig jaar in het Franse laagseizoen viel. Voor de winter 2013-2014 hadden de ABTO-leden einde november al 368.334 vakanties op zak. In vergelijking met de 571.188 vakanties van vorige winter gaat het om een daling met 11,4%. Omgerekend werden reeds twee op drie vakanties geboekt. Voor alle segmenten is er een achterstand: vliegvakanties -6,5%, verre reizen -0,5%, autovakanties en logies -16%, skivakanties -12%. Het is duidelijk dat de afwachtende houding van de consument zich nog meer doet voelen in de winter dan in de zomer, geeft ABTO-voorzitter Claude Pérignon aan. Wij moeten de wintercijfers wel in de juiste context plaatsen want vorig jaar viel de krokusvakantie niet samen met de vakanties in Frankrijk, Parijse regio in het bijzonder. Hierdoor konden klanten reizen in laagseizoen. Deze winter valt onze krokusvakantie opnieuw samen met die van de buurlanden, waardoor de logiesprijzen stijgen en er ook minder bedden beschikbaar zijn. Bovendien valt de paasvakantie in 2014 zeer laat, waardoor veel skiërs minder geneigd zijn om een skivakantie te boeken voor die periode. lichte stijging met 1,7%. Forse verliezen zijn er voor Frankrijk (-18,5%), Duitsland (-10,5%), België (-18,5%), Nederland (-16%) en Zwitserland (-9,7%). De citytrips staan met 58.986 reserveringen 18,1% achter tegenover vorige winter; omgerekend zijn bijna zes op tien citytrips geboekt. Topbestemmingen blijven Londen (-16,5%) en Parijs (-26,2%). Met +28,5% noteert Budapest een aanzienlijke groei, naast Athene (+14,4%) en Madrid (+16,3%). Milaan (+46,2%) en Napels (+20,8%) lijken, net zoals tijdens de voorbije zomer, opnieuw in trek te zijn. Het negatieve reisadvies voor Egypte laat zich nog steeds voelen omdat het advies er kwam in een belangrijke boekingsperiode, licht Claude Pérignon toe. De Canarische eilanden recupereren een deel van dit cliënteel, maar kunnen niet elke vraag beantwoorden door een verschil in prijs en een te sterke vraag tijdens de schoolvakanties. Citytrips staan winter en zomer in de min omdat het wellicht tweede vakanties zijn. Het is duidelijk dat de economische crisis zich nog steeds laat voelen. Een hoopgevend element is evenwel dat het consumentenvertrouwen opnieuw stijgt. De ervaring heeft ons geleerd dat dit vaak een signaal is dat de Belg weer meer vakanties gaat reserveren. i-more: www.abto.be GEERT VAN LIERDE > Claude Pérignon: De consument neemt een afwachtende houding aan. Egypte levert helft in Wij hebben in het verleden al aan diverse onderwijsministers gevraagd om de krokusvakantie niet te laten samen vallen, maar tevergeefs. Nochtans kan de politiek een consumentvriendelijke beslissing nemen, heeft de consument meer keuze uit arrangementen tegen lagere prijzen en wint ook de reissector erbij omdat men meer klanten kan bereiken. Voor een volwaardige analyse van de winter 2013-2014 is het nog te vroeg, maar er zijn al wel enkele duidelijke indicaties. Spanje groeit met 7,8%. Het gaat dan vooral om de zuidelijke costa s en de Canarische eilanden, die mogelijk worden geboekt als alternatief voor Egypte (-58,4%). Turkije stijgt met 5% en dat bijna uitsluitend in de regio Antalya. Met 10% noteert Marokko een aanzienlijke groei en dan vooral op Marrakech (+7,1%) en Agadir (+10,9%). Met -1% lijkt Tunesië stilaan terug bij te benen. Voor Oostenrijk is er een SAMENWERKING MET SAFESHOPS.BE Opdat consumenten hun vakantie in vertrouwen kunnen reserveren start ABTO een samenwerking met Safeshops.be. Op dit ogenblik hebben al negen ABTO-leden het Safeshops.be-label voor hun e-commerce-activiteiten. Internetonderzoek heeft uitgewezen dat Belgische consumenten het voorbije jaar 38% logies en 31% vervoertickets online reserveerden. De volgende twaalf maanden overweegt 51% online reservering van logies en 45% online reservering van tickets voor vlieg- en treinreizen. In het kader van een kwalitatieve zelfregulering ontwikkelden ABTO en Safeshops.be aanvullende criteria voor kwaliteitsvolle e-commerce-activiteiten. Naast allerhande wettelijke bepalingen voor e-commerce wordt het Safeshops.belabel voor ABTO-leden toegekend wanneer zij in orde zijn met hun verzekering tegen financieel onvermogen, zij een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid hebben, zij de Geschillencommissie Reizen erkennen, de reiscontractenwet naleven en ook de sectorgerichte koninklijke besluiten respecteren. i-more: www.safeshops.be 4

VVR vreest opmars malafide spelers STERK MERKBEELD ONTWIKKELEN De Vereniging Vlaamse Reisbureaus (VVR) ontvangt sinds een drietal maanden wekelijks een vijftal aanvragen van personen en bedrijven die na 1 januari 2014 een reisorganisatie willen opstarten in Vlaanderen. De VVR vreest een opmars van malafide spelers en stuurt aan op zelfregulering door een mogelijk gebrek aan efficiënte controles door de FOD Economie. Zo nodig wil de VVR zelf een eigen, sterk merkbeeld in de markt zetten. In de marge van BTExpo lijstte de Vereniging Vlaamse Reisbureaus (VVR) nogmaals het ontstaan en de teloorgang van het Vlaamse reisbureaudecreet op. Mr. Rob De Koninck stelde dat men het reisbureaudecreet beter had opgekalefaterd. Door de afschaffing ervan is de remedie erger dan de kwaal. Ondanks opeenvolgende vergaderingen rond het opstarten van een initiatief rond zelfregulering werd er tot nog toe geen tastbaar resultaat bereikt. Theoretisch kan de federale regelgeving volstaan om op te treden tegen Vlaamse reisbureaus die de reiscontractenwet met voeten treden en die zich niet wapenen tegen financieel onvermogen. De VVR vreest evenwel dat het de controlediensten van de FOD Economie ontbreekt aan knowhow om efficiënt op te treden. Daarom vindt de VVR dat Vlaams toerisme-minister Bourgeois het dossier opnieuw naar zich moet trekken en zo nodig een nieuw statuut moet uitvaardigen om toekomstige imagoschade voor de reissector te vermijden. buitenland van personen buiten de reissector die weten dat enkel een verzekering tegen financieel onvermogen volstaat om na 1 januari 2014 een reisbureau te starten in Vlaanderen, stelt Antoon Van Eeckhout. Wie dat wil, kan hiervoor intekenen op de groepsverzekering van de VVR wanneer men de lidmaatschapsvoorwaarden van de VVR inzake beroepsbekwaamheid, verplichte bijscholing en solvabiliteit respecteert. Ik vrees evenwel dat sommigen in de reissector zullen starten zonder verzekering. Daartegen procederen neemt minstens anderhalf jaar in beslag. Binnen de VVR zijn wij overeengekomen om kandidaatreisbureaus uit te nodigen voor een interview om te peilen naar hun ernst en vakbekwaamheid. Tot nog toe had het reisbureau-beroep prestige, maar dat lijkt nu weg te vallen. Als er geen verder initiatief komt voor een sectoriële zelfregulering, dan zal de VVR zelf investeren in een sterk merkbeeld waarmee vakbekwame en kwaliteitsbewuste reisbureaus zich kunnen onderscheiden. GEERT VAN LIERDE Uw klanten hebben voortaan altijd en overal hun ticket bij de hand! NMBS Europe/ Agent lanceert Mobile Ticket! Bel ons voor meer info: 02/528.27.06 Vijftal aanvragen per week Sinds een drietal maanden ontvangen wij wekelijks een vijftal aanvragen uit binnen- en i www.vvr.be 7 Plus Focus op Maleisië Volgend jaar gaat Maleisie sterk inzetten op het thema toerisme. 7 Plus grijpt dit feit aan om zijn spots te zetten op dit Aziatische land. De nichetouroperator hertekende de 10-daagse reis naar Borneo volledig. De individuele reis focust op natuur en cultuur. Naast de deelstaat Sarawak wordt ook Saba bezocht met o.a een bezoek aan Borneo het Nationale Park van Kinabalu. De reis kan aangevuld worden met een strandverblijf. 7 Plus organiseert ook een 10-daagse reis naar het Maleisische schiereiland met o.a bezoeken aan Kuala Lumpur en de Cameron Highlands. Deze reis kan verlengd worden met een strandverblijf te Langkawi. www.7plus.be (PVO) INFOTRAVEL DECEMBER 2013 5

NEWS Thomas Cook Airlines evolueert naar hybride concept FOCUS OP FLIGHT ONLY Thomas Cook Airlines evolueert van een klassieke chartermaatschappij naar een hybride concept met vakantie- en lijnvluchten. Er wordt gefocust op flight only -formules die rechtstreeks online worden verkocht en die voor de reissector beschikbaar zijn via gds en BTN. In samenwerking met zustermaatschappijen uit de Thomas Cook-groep komt weldra ook het Condor-vluchtaanbod beschikbaar. Begin dit jaar startte Thomas Cook Airlines met de omvorming van een klassieke chartermaatschappij die deel uitmaakt van een touroperatorgroep naar een meer hybride vorm. Daartoe werd onder meer de IATAcode gewijzigd. Het aantal rechtstreekse vakantievluchten werd fl ink verhoogd; vorige zomer waren acht op tien vluchten non-stop, terwijl dat vroeger hooguit één op twee was. Voor 2014 streeft men naar 90% nonstop-verbindingen. De nieuwe bestemmingen Bastia (Corsica) en Reykjavik (IJsland) werden als fl ight only gecommercialiseerd en haalden bezettingsgraden boven 80%. Ook werd een eerste stap gezet naar een ruimere distributie met onder andere de integratie van Thomas Cook Airlines in Amadeus. Internationaal werd gezocht naar synergiën met andere luchtvaartmaatschappijen van de Thomas Cook-groep, waaronder het Duitse Condor. In 2014 evolueren wij nog verder naar een luchtvaartmaatschappij die de beste elementen uit de concepten van vakantie- en lijnvluchten verenigt, stelt netwerk-manager Bram Van Nieuwerburgh. Met het Kroatische Split en het Corsicaanse Ajaccio komen er twee nieuwe routes bij, waardoor wij wekelijks meer dan 160 vluchten naar 50 bestemmingen aanbieden vanuit Brussel. Luik en Rijsel Verder hebben wij een duidelijke visie ten aanzien van de regionale luchthavens. Tot op heden waren wij beperkt actief in Luik met overwegend één vlucht per week naar Griekenland, Marokko, Spanje, Tunesië en Turkije. Vanaf 2014 vliegen wij minstens tweemaal per week naar die bestemmingen, wat meer flexibiliteit in vertrek- en aankomsttijden oplevert. Acht op tien vluchten vertrekken tussen 10 en 17u., waardoor wij ons als family carrier positioneren. In overleg met Thomas Cook Frankrijk bouwen wij Rijsel uit als tweede regionale luchthaven. Wij vliegen van daaruit naar achttien steden in Griekenland, Marokko, Spanje, Tunesië, Turkije, Portugal, Corsica en Kroatië. Ook hier zal 80% van de vluchten vertrekken tussen 10 en 17u. Een belangrijke stap voorwaarts wordt gezet inzake distributie. Dit jaar werd reeds 30% meerverkoop gerealiseerd met fl ight only -tickets. Voor 2014 wordt gerekend op een gelijkaardige groei. Integratie van Thomas Cook Airlines binnen gds-systemen en BTN is daarvan één element. Ook worden de vluchten gecommercialiseerd via het Duitse Condor. Op middellange termijn worden alle Condor-vluchten geïntegreerd in het aanbod van Thomas Cook Airlines, en dat bijvoorbeeld in combinatie met Lufthansa-vluchten tussen Brussel en Frankfurt. Nieuw toeristisch cliënteel aanspreken Tickets worden hoofdzakelijk als fl ight only gepresenteerd exclusief maaltijden aan boord. Klanten kunnen optioneel een maaltijd reserveren. Voor Thomas Cook- en Pegase-klanten zijn maaltijden inbegrepen, voor Neckermann-klanten zijn geen maaltijden voorzien in het standaardpakket. Verder kijken wij naar nieuwe bestemmingen buiten het klassieke massatoerisme, geeft Bram Van Nieuwerburgh aan. Met Reykjavik en Bastia hebben wij een ander cliënteel aangesproken zoals rugzaktoeristen, huurders van vakantiewoningen, individuele reizigers. In overleg met touroperating willen wij ook het vluchtaanbod voor pakketreizen optimaliseren en zo veel als mogelijk rechtstreekse vluchten uitvoeren. Door efficiënter te vliegen en een betere bezetting na te streven, kunnen wij ook voordeliger vliegen en betere ticketprijzen aanbieden. Non-stop-vluchten zijn essentieel binnen ons streven naar kwaliteit. In het kader daarvan wordt eerlang de oudste Airbus A320 vervangen door twee jongere toestellen, waardoor wij over zes eigen toestellen zullen beschikken. Na de zomer van 2014 start ook renovatieprogramma voor het cabine-interieur en het infl ight entertainment. Vanaf 2015 is een verdere vlootvernieuwing voorzien, aldus nog Bram Van Nieuwerburgh. GEERT VAN LIERDE > Van links naar rechts netwerkmanager Bram Van Niewerburgh, sales & marketing manager Kate Croisier en general manager Jean-Christophe Degen. i i-more: www.thomascookairlines.be 6 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

GRATIS Ice-Watch t.w.v. 79 + prijsgarantie + korting tot 200 p.p. * GRATIS Zomer 2014: boek vóór 20/01 V.U.: Tim Van Genechten p.a. - TCRB NV - Tramstraat 67c, 9052 Gent, BTW 0412.677.887 RPR Gent - Lic. (A)1067. * Actie onder voorwaarden op een selectie van brochures. Zie p. 1 in de Thomas Cook brochures zomer 2014.

8e IRU European Bus and Coach Forum SENIOREN AANSPREKEN BUITEN HET HOOGSEIZOEN Senioren vormen, volgens de International Road Transport Union (IRU), een belangrijke potentiële doelgroep om de toekomst van het touringcartoerisme te waarborgen. Tijdens een Europees forum kwam naar voor dat zij een specifieke aanpak vergen, gastheerschap hoog inschatten en niet gestigmatiseerd willen worden. De cruciale vraag of een touringcarreis toekomstige senioren nog kan aanspreken, bleef evenwel onbeantwoord. IRU-secretaris-generaal Umberto di Pretto stelde tijdens het Europees forum op Busworld dat touringcarreizen een mooi product zijn voor senioren. Een verdubbeling van hun aantal buiten het toeristisch hoogseizoen behoort tot de mogelijkheden. Op basis van een Frans onderzoek verduidelijkte Jamil Benabdallah (Détente Consultants SRL) dat men de seniorenmarkt niet mag overschatten. Vaak wordt aangevoerd dat zij een potentiële doelgroep vormen omdat zij over tijd en geld beschikken. Principieel is dat juist maar zij besteden veel tijd aan familie en zijn socio-cultureel sterk geëngageerd. Reizen is slechts één van hun activiteiten. Wie voordien veel reizen heeft gemaakt, blijft dat ook doen wanneer hij met pensioen is. Wie vroeger nauwelijks heeft gereisd, gaat zeker niet meer of langer reizen. Kleine fysieke beperkingen spelen hen vaak parten, maar zij willen dat individueel worden aangepakt. Ook blijkt dat senioren almaar sportiever worden en tijdens hun vakantie willen fietsen, wandelen en zwemmen. Zij zijn heel gevoelig voor onthaal, gastheerschap en informatieverstrekking, maar je mag hen geenszins beschouwen als idioten. Belangrijk is dat zij niet gestigmatiseerd willen worden en dat hun doelgroep niet als een getto wordt beschouwd. Promotioneel willen zij helemaal niet aangesproken worden als senioren; zij willen opgaan in een samenleving met verschillende leeftijdsgroepen. Ten slotte willen zij reizen, ontdekken en beleven in een comfortabele omgeving, zonder dat het om vier- en vijfsterrenaccommodatie moet gaan. Verkopen via reisbureaus Jean-François Dufour (Voyages Léonard/Sales-Lentz) pleitte ervoor dat touringcarondernemers de zwakten van de budget- > Aan nieuwe, milieuvriendelijke en technologisch hoogstaande voertuigen en snufjes geen gebrek op Busworld, maar het is zeer de vraag of je daarmee toekomstige senioren gaat bereiken als potentiële doelgroep. Virtuele reisleider Met zijn Driver workplace and cabin of the future stelde Bosch een staaltje van hedendaags technologisch vernuft voor dat chauffeur en reizigers voorziet van nuttige informatie, infotainment en entertainment. Misschien is het nog een droom, onrealistisch is het niet. Een front view - camera gekoppeld aan gps en database verstrekt alle nuttige informatie en films van zodra men een bepaalde locatie nadert of passeert. 8 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

NEWS Schiphol, uw kortste weg van België naar de wereld? Amsterdam Schiphol 1-2 uur Antwerpen Brussel 1-2 uur vliegers meer zouden uitspelen. Hij hekelde de bagagebeperkingen en toeslagen, de gebruiksonvriendelijke reserveringsmogelijkheden, de falende naverkoop en dienstverlening en het geringe zitcomfort. Verder raadde hij touringcarondernemers aan om zich beter te profileren op sociale media zoals Facebook. Opmerkelijk was zijn oproep naar touringcarondernemers om meer reizen te verkopen via reisbureaus dan wel via rechtstreekse verkoop. 2-3 uur 2-3 uur Vanuit de European TourOperators Association (ETOA) stelde Allan Edmondson dat touringcarbedrijven een totaalbeleving moeten creëren. Hij merkte eveneens op dat reislustige senioren er regelmatig in kleinere groepen op uit trekken, overnachten in kleinere hotels, maaltijden nemen in kleinere, lokale restaurants. Ook verkennen zij vaak landelijke regio s met een kleine touringcar of midibus. Een pertinente vraag vanuit het publiek of toekomstige medioren en senioren nog voor een touringcarreis zullen kiezen, bleef onbeantwoord. Alle aangehaalde onderzoeken focussen immers op medioren en senioren die al met de touringcar reizen. Nochtans zijn de meeste niet-gebruikers sinds hun schooltijd niet meer op een touringcar gestapt. Zij kennen de moderne touringcar niet en reizen veel zelfstandiger met auto en vliegtuig. De moderator oordeelde het een belangrijke en interessante vraag, maar helaas was de tijd om. GEERT VAN LIERDE Twee minuten Twee minuten resten er slechts om alle passagiers uit een touringcar te evacueren nadat brand in het motorcompartiment wordt opgemerkt. In die korte tijdspanne zet een flash over het gehele voertuig in lichterlaaie. Daarom werd er bij constructeurs op aangedrongen dat zij meer werk zouden maken van het sneller kunnen uitstappen dan wel het vlot instappen te promoten. Herhaaldelijk werd gewezen op het belang van informatie over noodprocedures, bereikbaarheid van nooduitgangen en het houden van safety drills naar het voorbeeld van de luchtvaart. Waarom is Amsterdam Airport Schiphol de ideale luchthaven voor uw klanten? Makkelijk en snel bereikbaar vanuit België: Met de Thalys, 1 uur en 32 minuten vanuit Brussel en vanuit Antwerpen slechts 54 minuten Met de Antwerp-Schiphol KLM Express rechtstreekse busverbinding Met de bus2airport verbinding vanaf Brussel of Antwerpen naar Schiphol www.bus2airport.eu Met de wagen rechtstreeks via de E19, parkeren kan aan voordelige tarieven Schiphol ligt ten zuiden van Amsterdam waardoor men de drukke agglomeratie vermijdt i www.busworld.org I www.iru.org I www.busworldacademy.org www.schiphol.be INFOTRAVEL DECEMBER 2013 9

NEWS AFRICA BY EXCELLENCE MANU DONCK START NIEUWE TOUROPERATOR OP In samenspraak met de partners van Travel by Excellence Wings n Wheels, Imagine, Sudamericatours die mede-aandeelhouder zijn, start Manu Donck de niche-touroperator Africa by Excellence op. Namibië, Zuid-Afrika, Tanzania, Senegal en Gambia worden de belangrijkste bestemmingen, maar even goed komen landen zoals Ethiopië, Benin en Togo aan bod. OP 1 JANUARI 2014 KOMT ER, AL- THANS VOOR WIE TOT DE REIS- BUREAUSECTOR IN VLAANDE- REN WIL TOETREDEN, EEN EINDE AAN DE VERGUNNINGSPLICHT. ONS STANDPUNT IS BEKEND: HET IS DE DOMSTE BESLISSING IN VERBAND MET ONS BEROEP, DIE HET VLAAMS PARLEMENT OOIT HEEFT GENOMEN. MAAR HET LEVEN GAAT VERDER Jan Van den Abeele, voorzitter Vereniging Vlaamse Reisbureaus. > Manu Donck: Met Africa by Excellence bieden wij originele initiatieven en unieke belevenissen aan. Na eerder bij Sunair, Jetair, Thomas Cook en Kuoni gewerkt te hebben, ging Manu Donck kortstondig aan de slag in de mice-sector. Touroperating en de productie van wereldreizen bleven evenwel knagen. Gesprekken met Geert Raes (Wings n Wheels) en Paul Ryckaseys (Imagine Travel) effenden het pad voor de oprichting van een niche-touroperator op Afrika. Voor mij is het bijzonder tof om dit project te kunnen realiseren in samenwerking met vennoten die heel wat ervaring en vakmanschap hebben inzake niche-touroperating, geeft zaakvoerder Manu Donck aan. Africa by Excellence wordt opgezet door vier vennoten: naast mezelf zijn dat de eigenaars van Wings n Wheels, Imagine Travel en Sudamericatours. Doorheen de jaren heb ik overal in Afrika gezeten, van het toeristische bekende zuidelijk Afrika tot het vrijwel onbekende Oost-Afrika en landen zoals Ethiopië, Burkina Fasso, Togo en Benin. Vanuit die achtergrond starten wij met een gevarieerd aanbod van reizen waarin ontdekken en beleven centraal staan. Verder streven wij naar originele arrangementen zoals een cruise met een piratenschip voor de kusten van Kaapstad, een ballonvlucht met champagne-ontbijt in de Serengeti. Liever dan bestaande concepten en arrangementen te kopiëren, wil ik originele initiatieven en unieke belevenissen integreren in het aanbod. Rondreizen en à la carte-formules worden even goed uitgestippeld als familievakanties. Op dit ogenblik werken wij volop aan een brochure die eerder een smaakmaker zal zijn en die begin 2014 uitkomt als jaarbrochure, stelt Manu Donck alvorens te beklemtonen dat Africa by Excellence wordt gepositioneerd als een product exclusief voor reisagenten. Persoonlijke favoriet in het Afrika-aanbod van Manu Donck wordt ongetwijfeld Ethiopië met de monolitische rotskerken van Lalibela. Die hebben echt een heel diepe indruk op mij gemaakt. Gewoonweg fascinerend! Verder denk ik aan de natuurpracht van Tanzania en aan de Dogon-vallei in Mali, hoewel die regio nu niet meteen te bezoeken is. Afrika heeft echt veel in zijn mars. Toeristisch lonkt een mooie toekomst omdat ook hotels en faciliteiten volop verbeteren. (GVL) > De kerken in Lalibela (UNESCO werelderfgoed in Ethiopië) zijn allemaal uit de rotsen gehouwen (foto pvo). TOP 10 Online aankopen Drie op vier Belgische internetgebruikers of 59% van de bevolking koopt online, zo berekende Comeos, de nieuwe naam voor Fedis dat de Belgische handel en diensten vertegenwoordigt. Een derde daarvan kocht reisproducten zoals vluchten, hotels, pakketreizen. 1. Schoenen en kledij 46% 2. Logies 38% 3. Evenemententickets 31% 4. Tickets voor vliegtuig, trein en boot 31% 5. Boeken 30% 6. Computer hard- en software 23% 7. Persoonlijke gezondheidszorg 21% 8. Elektronica 20% 9. Dvd s, cd s, blu-ray, spelletjes 18% 10. Telecom 16% www.comeos.be 845.000.000 Internationale toeristen werden tussen januari en september geteld door de World Tourism Organization. Dat zijn er 6% meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Europa noteert +6%, wat zelfs tweemaal zoveel is als de verwachte jaarlijkse groeicijfers tussen 2000 en 2012. 18 Procent van de touroperator-vakanties wordt in de provincie Antwerpen geboekt, berekenden ABTO en WES. Oost-Vlaanderen is tweede met 17%, West- Vlaanderen derde met iets meer dan 15%. Henegouwen is de eerste Waalse provincie met 7%, op de voet gevolgd door Luik. 10 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

Mihai-Bogdan-Lazar / Fotolia.com sborisov / Fotolia.com THALYS VERSTERKT ZIJN AANBOD TUSSEN BRUSSEL EN AMSTERDAM THALYS ZAL OP ELKE WEEKDAG TWEE EXTRA HEEN- EN TERUGREIZEN AANBIEDEN TUSSEN BRUSSEL EN AMSTERDAM INFORMATIE EN RESERVERINGEN IN DE REISKANTOREN. www.enjoyparadise.com luxury holidays RESERVATIE & INFORMATIE VIA UW REISAGENT SEVEN SEAS VOYAGER, Hong Kong tot Peking 18 dagen, incl vluchten LH, transfers, 1 n hotel Hong Kong tot 39 excursies inbegrepen 2 dagen 2 dagen SEVEN SEAS VOYAGER, Dubai tot Rome 22 dagen, incl vluchten LH/SN, transfers tot 65 excursies inbegrepen 2 dagen 3 dagen SEVEN SEAS NAVIGATOR, Vancouver tot Vancouver 10 dagen, incl vluchten LH, transfers, 1 n hotel Vancouver tot 31 excursies inbegrepen ALL INCLUSIVE 4865 Balkonsuite ALL INCLUSIVE 5485 Balkonsuite ALL INCLUSIVE 3579 Balkonsuite ENJOY PARADISE Grotesteenweg 111 2600 Antwerpen Vraag ons naar een specialist in uw buurt tel: 03 230 00 60 - info@enjoy-paradise.be Cruise in All Inclusive en in 2-persoonssuite. Inclusief excursies, havengelden, fooien, BTW en garantiefonds. Onder voorbehoud van beschikbaarheid. INFOTRAVEL DECEMBER 2013 11

NEWS Luxe campingvak anties Vacansoleil bij Jetair Vacansoleil Camping Holidays heeft het distributieakkoord met Neckermann stopgezet. De luxe-bungalow-vakanties van Vacansoleil worden voor de zomers 2014 en 2015 aangeboden in de Jetaircenters en bij de Jetair Premium Partners. Als Europees en Belgisch marktleider in luxe campingvakanties, heeft Vacansoleil, naast de directe verkoop via de eigen website en callcenter, de verkoop via reisbureaus steeds als een belangrijke toegevoegde waarde ervaren. Dit alles kadert in de multichannel distributiepolitiek van Vacansoleil, waarbij Vacansoleil van oordeel is dat de vakantieganger zelf bepaalt waar en hoe hij zich voor zijn vakantie informeert of/en waar hij boekt. De samenwerking met de Jetaircenters en Jetair Premium Partners is voor Vacansoleil het levende bewijs dat Vacansoleil sterk gelooft in een multichannel aanpak, waarbij de reisagent een blijvende meerwaarde kan betekenen naast de online verkoop. Wij zijn bijzonder blij omdat we met deze deal een sterkere verankering hebben in de klassieke retail door middel van een zeer professioneel en deskundige gerunde reisbureauketen die bovendien nationaal goed verspreid is, aldus Pierre Fivet, directeur Vacansoleil België. www.vacansoleil.be (GVL) 105 Europese afvaarten Holland America Line Voor reizigers die Europa in 2014 willen ontdekken, biedt het nieuwe cruiseprogramma van Holland America Line uitkomst. Acht van de vijftien schepen worden ingezet voor 105 Europese afvaarten op 57 unieke routes. Cruises van het noorden van Noorwegen tot aan de stranden in Turkije, variërend van 7 tot 42 dagen, inclusief 6 nieuwe routes en 7 maiden calls. De vloot die wordt ingezet voor Europa cruises bevat de twee signature schepen van Holland America Line; het MS Eurodam en het MS Nieuw Amsterdam. Daarnaast varen ook de Maasdam, Noordam, Rotterdam, Ryndam en Veendam volgend seizoen in Europa. Het MS Prinsendam, het kleinste en intieme schip, wordt op 13 Europese routes worden ingezet. Maiden calls die in 2014 op de planning staan zijn Antalya (Turkije), Burgàs (Bulgarije), IJmuiden (Nederland), Itea en Kavala (Griekenland), La Palais, Belle-lle-en-Mer en Montoir-de-Bretagne (Frankrijk). Veel van de routes kunnen worden uitgebreid tot de een zogenaamde Collectors Voyage. Een ultieme Europese cruise-ervaring waarbij verschillende routes met elkaar worden gecombineerd. Er staan komend jaar een aantal gedenkwaardige routes op de planning van Holland America Line. Op 29 april vaart het MS Eurodam van Rome naar Kopenhagen voor een 12-daagse cruise ter ere van 70 jaar D-Day. Op elke Europa cruise biedt het On Location programma de mogelijkheid om te proeven van de lokale tradities, cultuur en culinaire verwennerijen. Zowel aan boord als aan wal kunnen gasten genieten van verschillende activiteiten uit de regio, waaronder een Turkse Taraf met buikdanseressen, een tapas afvaart feest of regionale bier- en wijnproeverijen. www.hollandamerica.com Selectair Selecthotel Awards (GVL) Selectair heeft voor de tweede maal de Selecthotel Awards uitgereikt. De laureaten werden geselecteerd op basis van de besprekingen van klanten op de website www.selectair en het hoogst aantal punten. Momenteel telt Selecthotel meer dan 10.000 commentaren in de categorie skivakantie, vliegvakantie, autovakantie, citytrip en cruisevakantie. Winnaars Selecthotel Awards 2013 Ferienhotel Sonnenhof Zillertal, Oostenrijk Selecthotel Awards Citytrips: Hotel Mercure Paris Versailles Vaurigard, Frankrijk Selecthotel Awards Autovakantie: Best Western Ambassador Hotel Eupen, België Selecthotel Awards Vliegvakantie: Hotel Amara Wing Belek, Turkije Selecthotel Awards Vliegvakantie Longhaul: Hotel Riu Montego Bay, Jamaica www.selectair.be Europese migr atie Red Star Line Museum (PVO) In Antwerpen opende het Red Star Line Museum zijn deuren. Het museum brengt de vergeten geschiedenis van de Red Star Line weer tot leven op de plek van waaruit zo n twee miljoenen Europeanen hun migratie naar Noord-Amerika aanvatten. Ondergebracht in de gerestaureerde vertrekloodsen voor derdeklasse-passagiers vertelt het museum aan de hand van de verhalen van de Red Star Line passagiers het universele verhaal van migratie. In deze gebouwen ondergingen derde-klassepassagiers allerlei medische en administratieve controles, hier werd over hun lot beslist. De oude gebouwen van de rederij ademen nog steeds geschiedenis. De hoop, de teleurstelling, de slapeloze nachten, alle emoties en verhalen van de landverhuizers zijn hier voelbaar, tastbaar en zichtbaar. Het is een Belgisch verhaal over mensen die door armoede, maar ook door een zucht naar avontuur inscheepten op de Red Star Line. Eenvoudige mensen, vooral uit Oost- en West-Vlaanderen en Henegouwen, die vol verwachting Amerika tegemoet reisden, veelal op zoek naar een nieuw en beter leven. Het is ook een Europees verhaal. De meeste BTExpo Vrouwen boven bij Prijs Walter Baeke Op de vakbeurs BTEXpo wordt ieder jaar de Prijs Walter Baeke uitgereikt, die reisjournalisten bekroont die het afgelopen jaar hun stempel hebben gedrukt op de berichtgeving over reizen. In 2013 voeren de vrouwen de toon aan. Sarah De Beuckelaer, rubriekleider toerisme bij de kranten De Gazet Van Antwerpen en Het Belang van Limburg, was de Nederlandstalige laureaat. Freelance journaliste Béatrice Demol (Tendances, Le Ligueur, L Echo en Femmes d Aujourd hui) mocht de prijs voor de Franstaligen in ontvangst nemen. In de marge kreeg Robrecht Willaert, directeur Travel Magazine, nog een speciale prijs van BTExpo ter gelegenheid van het 10-jarig jubileum van de vakbeurs. www.btexpo.be 12 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

NEWS passagiers kwamen immers uit Oost-Europa, uit het Russische en het Oostenrijk-Hongaarse rijk. Het Red Star Line Museum vertelt ook een Amerikaans verhaal, over de voorouders van Amerikanen, over hun roots en hoe zij daar terecht zijn gekomen. Het Red Star Line Museum kijkt verder dan de geschiedenis. Al bij de start van de tentoonstelling confronteert het de bezoeker met de vraag wat het verhaal van de Red Star Line passagiers en hun passage door de gebouwen vandaag betekenen. Ook aan het einde van de historische museumopstelling kijkt het museum vanuit een hedendaags perspectief terug op wat honderd jaar geleden in de gebouwen gebeurde. Dertien Antwerpenaren met een migratieverhaal getuigen over de impact die deze ervaring heeft gehad op hun leven. Het is aan de bezoeker om uit te maken of er fundamentele verschillen zijn met de vele historische getuigenissen van Red Star Line passagiers elders in de tentoonstelling. www.redstarline.be (GVL) Relais & Châteaux Creation-geschenkdoosjes Relais & Châteaux vond de kunst van het schenken opnieuw uit en lanceerde in oktober 2013 de CREATION-geschenken. Dat is een nieuwe collectie van levenskunstervaringen om cadeau te doen, met de hand én het hart ondertekend door de gepassioneerde hotelen restauranthouders en Chefs van Relais & Châteaux. Er zijn 14 originele creaties om te proeven van de hoge gastronomie, te ontsnappen naar een uitzonderlijke plek of een reis langs de zintuigen te maken. Meer dan 350 authentieke Chefs en hotel- en restauranthouders hebben deze collectie ondertekend. Of bijna 2.800 unieke ervaringen, over de hele wereld. Er zijn drie formules. Met Gastronomie verwen je de zintuigen met een driegangenmaaltijd en breng je een ode aan het talent van een Grand Chef door middel van een degustatiemenu. Wie opteert voor Verblijf, reist naar naar een magische, tijdloze plek... Met de productlijn Passie kan je puur genieten in alle rust. De geschenkbonnen zijn twee jaar geldig, zonder beperkingen, in al de deelnemende Maisons overal ter wereld. De vereniging is volgend jaar 60 jaar jong. Meer dan ooit wil Relais & Châteaux een meerwaarde bieden. Naast de CREATION-geschenkdoosjes, lanceerde de vereniging van hotelhouders en chefs ook nog voor de allereerste keer het boekje Taste of the Americas dat al de Maisons op het Amerikaanse continent verenigt om de reisverlangens aan te wakkeren. Relais & Châteaux heeft recent ook 85 familievilla s & -huizen in 11 landen ingehuldigd, waar de leden de sleutel toevertrouwen aan hun gasten, zodat die kunnen proeven van de levenskunst en magische momenten kunnen beleven met familie of vrienden. Paviljoenen in een privéhotel, op een cruisejacht, een cottage uit het Victoriaanse tijdperk, een hutje in het bos, een chalet hoog in de bergen... er is veel mogelijk. De routes du Bonheur (waar je via een uitgestippelde route reist van Relais naar Relais) werd uitgebreid. De vereniging stelt nu 53 Routes du Bonheur voor, op vijf continenten, langs de helft van de leden. Binnenkort komen er nog twintig nieuwe droomreizen bij, door de Baltische Staten, China, India, Australië, Nieuw-Zeeland... Kortom: Relais & Châteaux mag dan met haar 60 jaar een gezegende leeftijd bereikt hebben: bij de pakken blijven zitten doet de vereniging niet. www.relaischateaux.com (PVO) Easytours B2B verhaal Touroperator Easytours zag begin 2011 het levenslicht na het faillissement van Besttours. Oprichter Antoine Noens (woonachtig in China en voormalig Product Director van Besttours) verzamelde enkele oud-collega s rond zich en startte met Easytours onmiddellijk een nieuwe reisaanbieder op. Toch wilde hij het over een totale andere boeg gooien als bij zijn vroegere werkgever. Easytours zou een B2B verhaal worden en uitsluitend werken met de reisagent. Easytours maakt kant en klare reispakketten voor de reisagent. Het gaat enerzijds om klassieke groepsrondreizen, waarbij de hoogtepunten van een land bezocht worden. Maar Easytours puzzelt ook beleefreizen op maat voor een beperkt aantal personen in elkaar. Meestal worden de reizen op maat van een reisagent samengesteld, die er dan zijn logo of label op plakt. In 2014 focust Easytours op Sri Lanka. De nichetouroperator wil volgende jaar ook buiten de begane paden treden. Zo meldt Antoine Noens ons dat er gesleuteld wordt aan mooie reizen in Zimbabwe en Nicaragua. Ook staat er een ontdekkingsreis per boot door Cambodja, Laos en het Noorden van Vietnam op stapel. Reisagenten kunnen inloggen op www. easytours.be en zich registeren. (PVO) Uw partner in de verhuur van unieke vakantiehuizen! Check de beschikbaarheid op: www.novasol.be INFOTRAVEL DECEMBER 2013 13

SERVICE NIEUW LABEL BUITENGEWOON Caractère serveert ultieme en originele reiservaringen Caractère timmert al 22 jaar aan de toeristische weg en is altijd bekend geweest omwille van hotels met een bijzonder karakter en individuele beleefreizen. De touroperator lanceert voor 2014 een nieuwe lading creativiteit onder de noemer Buitengewoon. Bovendien wordt Montenegro als nieuwe bestemming aan het aanbod toegevoegd. Gedelegeerd Bestuurder Carmen Van den Bossche kondigde op de persconferentie fier het nieuwe productengamma Buitengewoon aan. Dat zijn pakketten (4 dagen/3 nachten) met ultieme reiservaringen, die exclusief voor Caractère ontwikkeld werden en bijgevolg niet op het internet gevonden kunnen worden. De nichetouroperator ging voor deze pakketten vooral ten rade bij de mensen ter plaatse. Een pakket bevat meestal een hoofdactiviteit met een hoge belevingsfactor, vol authenticiteit. Het gaat vooral om aangename, menselijke ontdekkingen en niet om waanzinnige excessen. Naast de hoofdactiviteit zijn er binnen het pakket ook nog 2 of meer extra activiteiten die meer de nadruk leggen op verwennerij. Op dit ogenblik werden er voor Caractère reeds 18 pakketten ontwikkeld en het ziet er ook naar uit dat dit aantal zal uitbreiden. Voorbeelden zijn kajakken rond Dubrovnik zodat de klant de stad op een andere manier ontdekt. In Portugal kan je sterren kijken in de Alentejo met je geliefde. De wijngaarden van de Provence kan je dan weer doorkruisen met een solex. En wat dacht je van een dagje vissen met echte vissers in Bretagne? De pakketten Buitengewoon kunnen afzonderlijk geboekt worden, maar zullen wellicht vooral gecombineerd worden met andere Caractère-hotels en beleefreizen. Carmen Van den Bossche denkt bovendien dat dit nieuw initiatief een echte meerwaarde betekent en zuurstof kan geven aan de reisagenten die een extra tool krijgen bij de verkoop van het product. Montenegro als nieuwe bestemming Caractère voegt met Montenegro eveneens een nieuwe bestemming toe aan het aanbod. Het balkanlandje heeft op een kleine oppervlakte enorm veel te bieden. In de brochure lezen we dat het land de stranden van Kroatië, de bergen van Zwitserland, de canyons van Amerika, de paleizen van Toscane, de burchten van Schotland en het klimaat van de Middellandse Zee heeft. En dat klopt ook. Voor het eerste seizoen pakt Caractère hier uit met 2 beleefreizen en de beste hotels. > Skadarmeer, in Montenegro, nieuwe bestemming bij Caractère. Beleefreizen en karakterhotels Bij de beleefreizen (met vast programma of à la carte) op de andere 7 bestemmingen zijn er meer dan 10 nieuwigheden te melden. In Normandië wil Caractère de 70-jarige herdenking van de landing niet voorbij laten gaan. De TO tekende een traject uit langs de stranden die geschiedenis schreven. Daarnaast speelt Caractère in op de huidige belangstelling van Rocco Granata met zijn Marina. Je kan op zoek gaan naar de roots van de charmezanger met een nieuwe beleefreis in Calabrië. In Griekenland beleef je dan weer de eilandengroep Cycladen op een andere manier. Kortom: het aantal beleefreizen werd fors uitgebreid. De zoektocht naar bijzondere karakterhotels leverde maar liefst 50 nieuwe adressen op (voor de volledigheid zijn er natuurlijk ook een aantal hotels uit het aanbod verdwenen). Tot slot zet Caractère de samenwerking met de prestigieuze rederij Compagnie du Ponant verder. In het 2de seizoen is er een uitbreiding met boetiekcruises op de Middellandse zee en thematische cruises (golf, muziek en gastronomie). www.caractère.be PETER VAN OYEN 14 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

EXPERIENCE Litanie van alle zeilen met de Star Flyer TIPS VOOR EEN GESLAAGDE ZEILCRUISE Cruisen op een viermaster heeft toch iets apart. Je beleeft op zo n zeilschip de nostalgische sensatie van een echte zeereis, toen gracieuze klippers nog bemand waren met mannen met baarden. We stapten aan boord van de Star Flyer om ons een week lang met de wind te laten meevoeren. Op de grens tussen Europa en Afrika overviel mij het mateloze verlangen om eeuwig te blijven varen. Probeer het dus zelf ook eens. Enkele tips voor een geslaagde zeilcruise. In Malaga zien we het zeilschip, dat een week onze thuis zal zijn, voor het eerst. De viermaster heet de Star Flyer en het zal zeilen naar de havens Casablanca, Tanger, Cadiz, Gibraltar, Motril om opnieuw aan te leggen in Malaga. Eens je de loopplank opgelopen bent, weet je dat je een zeilcruise in niets kan vergelijken met een klassieke cruise. De Star Flyer is gebouwd naar het model van een gracieuze 19 de eeuwse zeilklipper en biedt daarom slechts plaats aan maximum 170 passagiers. Met haar mahoniehouten dekken, koperwerk en vier masten met talrijke zeilen, wordt onmiddelijk de sfeer van vroeger opgeroepen. Rond het middendek vind je de mooie bibliotheek en de Tropical Bar (in de buitenlucht onder een canvas). Langs beide zijden van de toog heb je twee klapdeurtjes, waarmee je in de Pianobar in Victoriaanse stijl komt. Via de Pianobar daal je dan af naar het schitterende restaurant, met aan weerszijden een tiental patrijspoorten die een zicht op zee bieden. De eetzaal geeft langs beide zijden uit op de dekken met de kajuiten, die met hun ronde patrijspoorten en stalen vergrendeling ook authenticiteit uitstralen. Verdwalen op dit ranke zeilschip kun jij écht niet. Toch heeft ieder passagier voldoende ruimte voor zich. Op de voor- of achtersteven is er steeds wel een plaatsje voor jou alleen. Zo wagen weinigen zich op het kluivernet bij de boegspriet, waar je letterlijk in de touwen hangt, terwijl het diepblauwe water onder jou je door de mazen van het net koelte toewuift. Wie s nachts het bovendek opgaat en de masten lijnen ziet trekken tussen de fonkelende sterrenhemel boven zee, is moederziel alleen op misschien één enkele poëtische ziel na. Het mooiste moment telkens weer, is wanneer de Star Flyer de haven uitvaart. Eens buitengaats, zie je de Star Flyer in al haar glorie als een zestig meter hoog kasteel van masten, zeildoeken en koorden. Terwijl de zeebries de zeilen bolt die het schip voortstuwen, schallen de tonen van Vangelis 1492, Conquest of Paradise over het dek. Pathetisch misschien, maar het werkt. Als je dan, met de wind in de haren, over het glinsterende water kijkt, overvalt je de illusie dat je een eeuw terug in de tijd bent gezeild. Wij zelf vonden die litanie van alle zeilen dus best geslaagd. Een tocht van een week op een zeilschip als Star Flyer gaat echt onder je huid zitten. Toch is zo n zeilcruise misschien niet voor iedereen weggelegd. Wij geven daarom enkele tips voor een geslaagde zeilcruisetrip. Een paar zeemansbenen helpen De Star Flyer is een klipper en geen mastodont van een cruiseschip. Dat betekent dat je de deining bij woelige zee soms kunt voelen. Wie een kajuit heeft die net boven de waterlijn zit, ziet vaak zeewater tegen de patrijspoort klotsen. Het lijkt dan wel of je naar een wasmachine aan het turen bent. Wie daar niet tegen kan of snel zeeziek is, boekt misschien beter een andere cruise. Een stel zeemansbenen helpt in ieder geval. Weet dat er veel trappen zijn, maar geen lift. Op het dek is het soms laveren tussen de touwen van de zeilen. > Bemanning aan het werk op het kluivernet aan de boegspriet. Wees flexibel De windjammer is klein genoeg om intiemere havens aan te doen. In de Caraïben zijn er op sommige eilandjes geen havens en zetten de matrozen je af met tenders op het strand. Dat betekent soms dat je natte voeten krijgt. De Star Flyer is een zeilschip, maar heeft ook dieselmotoren. Toch zijn die soms niet sterk genoeg om de koers voldoende te corrigeren. Aangezien de veiligheid van de gasten boven alles primeert, moet de kapitein soms 16 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

01 02 de beslissing nemen om van koers te veranderen of een haven te mijden. Toen wij Algiers naderen, stond er strakke wind en zat de stroming naar verluidt verkeerd. Na druk gepalaver op de brug en heen en weer getelefoneer met het loodswezen, vervolgde de Star Flyer stampend over de golven zijn weg. Tanger, de magische stad aan de zee-engte tussen Afrika en Europa, verdween al snel uit ons zicht. Zeuren om die gemiste kans, helpt dan echt niet. Geniet van het gezapige leven aan boord De Star Flyer is een schip voor rustzoekers en mensen die van de zee en van zeilen houden. Wie kickt op bombastische Las Vegas shows, casino s of schreeuwerig entertainment, is er op deze klipper aan voor de moeite. Zoek dus je plekje aan boord en rust uit op één van de vele ligstoelen. Of laat je wiegen door oermoeder zee in het aan de boegspriet gespannen net. Wie genoeg geluierd of golven gezien heeft, kan gaan luisteren naar de kapiteiten of één van zijn officieren. Die houden regelmatig lezingen in de bibliotheek of vertellen stoere verhalen aan dek. Als het weer het toelaat, mag je ook naar het kraaiennest klimmen. Knikkende knieën krijg je er wel van, maar het uitzicht boven is adembenemend. Je kan de bemanning ook een handje toesteken, als je dat wil. Aan de touwen trekken van de zeilen of knopen leggen: op de Star Flyer is dit allemaal toegelaten. De matrozen laten het je wel subtiel weten wanneer je echt voor hun voeten loopt. Eén keer per reis worden alle zeilen uitgerold en mag je in een tender stappen om de Star Flyer in al haar pracht van op zee te bewonderen. Een grote photo opportunity, die je inderdaad onder geen beding mag missen. Verbroeder met bemanning en gasten De Star Flyer leent zich uitstekend voor het leggen van contacten. De kleinschaligheid van het schip impliceert dat de bemanning tussen de gasten leeft. Je kan gewoon vragen stellen aan de bemanning, die ze met plezier antwoorden. Officieren schuiven mee aan tijdens het diner. Anders dan bij mastodontcruiseschepen, ben jij als gast ook welkom in de stuurcabine van de viermaster. Vooral bij de bar of in het restaurant (free seating: iedereen kan zitten waar hij wil) is het niet moeilijk om kennis te maken met de andere passagiers. Wij leerden bijvoorbeeld moeder en dochter Anne en Katherine Balfour uit New York kennen, die voor het eerst in het oude continent waren en niet konden wachten om Spanje te zien. Hou het informeel Laat dat pak of die cocktailjurk maar beter thuis. Op de Star Flyer gaat het er immers informeel aan toe. Op het dek is een korte broek of badpak (er zijn twee kleine zwembadjes) heel gewoon. In het restaurant (erg lekker eten overigens) is de dresscode ook casual, maar daar wordt toch gevraagd om de shorts of de marcellekes achterwege te laten. De Star Flyer is vooral een goed weer schip (weinig ruimte binnenin). Een windjack of pull op volle zee of s avonds is geen overbodige luxe. Doe je zin aan land In elke haven kan de passagier kiezen uit één of meerdere excursies. Aangezien er niet zo veel passagiers zijn, verloopt de ontscheping erg vlot, zodat je niet veel tijd verliest. Het is ook aangenaam dat de groep die aan een excursie deelneemt nooit echt groot is. Iedereen kan in één bus(je) en dat is met mastodontschepen PRAKTISCH Goed om weten: De rederij Star Clippers (Monaco) heeft een vloot van drie zeilschepen. Wij vaarden mee op de viermaster Star Flyer, dat net als haar zusterschip Star Clipper plaats biedt aan maximum 170 passagiers (tegenover 70 bemanningsleden). De Royal Clipper is als vijfmaster iets groter, met plaats voor 227 mensen (106 bemanningsleden). In de zomer vind je de schepen vooral in de Middellandse Zee, Europa en recent ook op de Baltische Zee. In het voor- en najaar steken ze de Atlantische Oceaan over om te overwinteren in de zonnige Caraïben. Meer info op www.starclippers.com. Touroperator: Bij een cruise met Star Clippers zijn het verblijf en de maaltijden inbegrepen (vol pension). Drankjes, fooien en excursies zijn niet inbegrepen. Via een touroperator kan u een totaalpakket boeken (vluchten en tranfers inbegrepen). Wij reisden met de Cruise- en Verre Reizen Specialist Enjoy Paradise (www.enjoyparadise.be). 01 De Star Flyer in al haar glorie als een zestig meter hoog kasteel van masten, zeildoeken en koorden. 02 Wij ontdekten te voet en op eigen houtje de boeiende eeuwenoude stad Cadiz. wel even anders. Wij probeerden de excursie in Casablanca (met bezoek aan de stad en Grote Moskee) uit. Vanuit Motril deden we ook een uitstap naar Granada om het beroemde Moorse Alhambra paleis te bezoeken. Het viel ons op dat die trips goed georganiseerd waren en niet zo duur. Maar je kan natuurlijk ook andere plekjes op je eigen tempo ontdekken. Het voordeel van een klein schip als de Star Flyer is dat je vaak op een boogscheut van een stad aanmeert. Zo ontdekten we te voet en op eigen houtje de boeiende eeuwenoude stad Cadiz. In Gibraltar regelden we zelf onze tocht naar de beroemde rots met een privé-gids/chauffeur. De rest van de dag kuierden we op ons eentje rond om op een gezapige manier de Britse kroonkolonie te leren kennen. TESKST EN FOTO S: PETER VAN OYEN (PVO) INFOTRAVEL DECEMBER 2013 17

EXPERIENCE Thailand EEN VOORSMAAK VAN HET PARADIJS Geloof me vrij: Thailand is werkelijk een paradijselijke bestemming. Stralende zon, eindeloze stranden, oprecht vriendelijke bevolking, ongeziene dolce vita, gastronomische verfijning, culturele rijkdom, schitterend verleden, veeleisend hotelaanbod! Drie tips voor een geslaagde reis: onthoud de woorden swadee krab (goede dag bij het groeten van een man), swadee kha (om een dame te groeten) en mai pet (niet pikant), want ze zijn heel nuttig! Zachte landing s morgens te Phuket, na een tussenstop in Bangkok, met als eerste indruk: wat een vochtigheid! Stel je gerust, weldra zal u klagen over de airco die steeds opnieuw te hard blaast. Een boutade uiteraard, want u zal snel begrepen hebben dat het in Thailand nutteloos is te mopperen. Trouwens mopperen over wat? Hier valt het vlieden van de tijd stil en krijgt u de kans om te genieten van elk moment. Uiteraard genieten van het farniente op de stranden, maar zoveel meer! Dat geldt ook voor de excursie The All Phuket Farmer, waar u kan kennismaken met het dagelijkse leven van de boeren... en van hun partners: de waterbuffels op de velden en de makaken in de kokosbomen (je moet rekenen op 5 à 6 maand om ze te leren kokosnoten plukken). Tijdens deze leerrijke en aangename excursie ontdekt u eveneens de rubberproductie (35% van de wereldproductie komt uit Siam) en de traditionele rijstkweek. Cultureel intermezzo: het bezoek aan Baan Chinpracha, mooi voorbeeld van een Chinees- Portugees huis met open binnenkoer, geeft een idee hoe een rijke familie te Phuket verschillende decennia geleden leefde de 4 e generatie woont er trouwens nog steeds! In de sporen van 007 Morgen is een nieuwe dag. Vroeg opstaan is de boodschap om te genieten van de baai van Phang Nga, in de zee van Andaman. Het bezoek gebeurt per speedboot, per kano, per jonk. Phang Nga, beroemd omwille van de kalkformaties die uit de zee opstijgen, tot 300 meter hoog - en die doen denken aan de baai van Along in Vietnam -, bestaat uit een complex netwerk van delta s, grotten die toegankelijk zijn per kajak en mangroven. Om maar te zwijgen over de extra toeristische attractie van de uitstap - zeker niet onvergetelijk of onvermijdelijk -, maar toch moeilijk opzij te schuiven: het James Bond-eiland met de befaamde champignonvormige rots waar Roger Moore acteerde in de film The Man with the Golden Gun. Je kan best de voorkeur geven aan het bezoek van het moslim paaldorp Koh Panyi. Bij de stichting ervan op het einde van de 18 de eeuw bestond de bevolking slechts uit 2 families. Thans zijn er ongeveer 200, hetzij 1.500 à 2.000 personen. De visvangst is nog steeds de belangrijkste beroepsbezigheid van de dorpelingen... Speciale aandacht voor het voetbalterrein aangelegd op paalwerk! De stad der engelen Zo luidt de bijnaam van Bangkok. Volgens het Guinness Recordboek is het de stad met de langste naam ter wereld, in het Thais! Bangkok, een mierenhoop van mensen. De eerste indruk is het verlangen om er weg te vluchten. Dat zou een vergissing > James Bond Island: de bekende champignonvormige rots van het James Bond eiland waar Roger Moore acteerde in de film The man with the Golden Gun. Uiteraard toeristisch bij uitstek. ONZE SELECTIE HOTELS > In Phuket Twinpalms Phuket - Hotel in de rustige wijk Surin, in de nabijheid van Phuket. JW Marriott Phuket Resort & Spa - Aantrekkelijk resort bestaande uit mooie pagodes, in de nabijheid van een natuurreservaat. > In Khao Lak Casa de la Flora - 36 verleidelijke designvilla s, label Design Hotels. > In Bangkok Dusit Thani - Rechtover het Lumphini park, luxehotel voor families en zakenlui. Sofitel So - Grandioos! Een visionair design boutique hotel, geïnspireerd op de vijf elementen: water, land, hout, metaal en vuur. Interieur ontworpen door Christian Lacroix! 18 INFOTRAVEL DECEMBER 2013

01 02 03 zijn, want vrij vlug raak je gecharmeerd. Hoe zou het trouwens anders kunnen eens je oog in oog staat met het Grote Paleis? Tot dit prachtige tempelcomplex behoort Wat Phra Kaeo, met de aantrekkelijke smaragden Boeddha, en Wat Pho met de liggende Boeddha van 45m lang. Niet te missen: de wandeling langs de khlongs om het vreemde en serene leven te ontdekken op het meer, met de oude dobberende huizen op een paar stappen van de bomvolle straten van de hoofdstad. Bangkok, een stad waarvan het uitzicht voortdurend wijzigt: overdag is er de bloemenpracht met rozen, orchideeën en jasmijn (Flower Market), maar bij het vallen van de nacht wordt het leven er koortsachtig. Dan verkopen de marskramers geroosterde insecten, er is Patpong I en II met honderden stands met namaak, terwijl de ladyboys de voorbijgangers charmeren... Indien u op zoek bent naar een aangename excursie vanuit Bangkok, vraag dan om je naar het kleine station van Wong Wang Yai te brengen, waar een oude trein vertrekt die één enkele lijn bedient waarvan de lokale bevolking gebruik maakt. Pittoresk en vreemd. Richting Mahachai, op 45 km ten zuidwesten van de hoofdstad, een kleine havenstad met een markt die overheerst wordt door de reuk van vis en garnalen! Terug aan boord van een restaurantboot op de Chao Phraya rivier, langs de bekendste gebouwen van Bangkok. Ayutthaya of de pracht van het verleden Ayutthaya, gesticht omstreeks 1350, wordt de tweede hoofdstad van Siam na Sukhothaï. Tussen de 14 de en de 18 de 01 The All Phuket Farmer: om het dagelijks leven van de boeren en de waterbuffels te leren kennen! 02 Mahachai: een heel kleurrijke vismarkt. 03 Ayutthaya: De relikwieëntorens en boeddhistische kloosters geven een idee van de vroegere pracht. eeuw wordt deze bloeiende stad zelfs het wereldcentrum van de diplomatie en de handel. In 1767 werd de stad aangevallen en verwoest door het Birmaanse leger. Van Ayutthaya blijven enkel nog ruïnes over: een uitgestrekte archeologische site die deel uitmaakt van het Werelderfgoed van de Unesco. De relikwieentorens en boeddhistische kloosters met indrukwekkende afmetingen geven een idee van de pracht uit het verleden. Niet te missen, uiteraard. TEKST EN FOTO S: SERVANE CALMANT ER NAAR TOE Thai Airways International biedt 4 maal per week een vlucht van Brussel naar Bangkok. Pegase laat u de keuze uit deze 4 vluchten - de prijs ervan is steeds inbegrepen in het verblijf. Mogelijkheid tot het combineren met verschillende hotels. DE TROEF VAN PEGASE De drie brochures zijn voorzien van labels die inspelen op alle eisen van de toeristen: wellness, gastronomie, adults only, privé zwembad, golf, design, tuin en, vanaf de zomer 2014, het label Families. INFOTRAVEL DECEMBER 2013 19

EXPERIENCE Ierland introduceert 2.500 km lange kustroute WAW-EFFECT IN 2014 Bij de countdown van 2013 zullen ongeveer 8 miljoen buitenlandse toeristen Ierland bezocht hebben, een stijging een ruim 7% t.o.v. 2012. Jaarthema The Gathering werkte ogenschijnlijk als een magneet op overseas visitors (+16%), vooral uit de USA, maar ook vanuit Europese grootmachten zoals Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje noteerde Ierland recordcijfers. De bezoekersaantallen uit de Benelux zorgden op hun beurt voor een double digit groeicijfer (+11%!) in de zomermaanden; het feit dat de Benelux proportioneel al stevig Ireland-minded was, maakt die klim nog impressionanter. Tourism Ireland wil de komende jaren uiteraard een verlengstuk breien aan dit uitstekend rapport. De vraag is alleen hoe? De maatregel van 9% BTW-voet in de toeristische sector blijft de komende drie jaar gehandhaafd, en ook de tijdelijke schorsing van luchthaventaksen blijft van kracht. International Appalachian Trail Als thema speelt Ierland in 2014 in de eerste plaats z n ruige kusten uit. De Wild Atlantic Way met initialen WAW is een mega-project, want staat voor een kustroute van ca. 2500 km. Nieuw is alvast het Ierse gedeelte wandelparcours International Appalachian Trail (IAT), dat kronkelt door county Donegal, van de kliffen van Bunglass tot aan de grens met Noord-Ierland ter hoogte van Kelly s Bridge. De Ierse sectie maakt deel uit van de op geologische elementen gefundeerde hiking trail die zich zowaar aan de overzijde van de Atlantische Oceaan situeert, van Mount Katahdin in de USA-staat Maine tot Cap Gapé in Québec, met voorts gedeelten in Groenland, IJsland, Noorwegen en Zweden, en uitlopers door West-Europa tot in het noordwestelijk gedeelte van Afrika. De West Highland Way in Schotland werd een drietal jaar terug als eerste Europees gedeelte van de IAT opengesteld. Het WAW-concept bevat in Ierland uiteraard veel meer dan dit tracé IAT, want omvat de hele kustlijn van het eiland en die van de satellieteilanden. Fietsers, mountainbikers, autotoeristen of gebruikers van andere vervoermiddelen kunnen op hun beurt volop aan de bak. Bedoeling is één grote confrontatie met de aparte Ierse natuur en cultuur te creëren. > Dublin krijgt met The Dubline een nieuwe erfgoedroute, maar voor het beleven van echte craic met de locals blijft uitgaansstraat Temple Bar aangewezen. > De klippen van Moher behoren tot het spectaculairste gedeelte van Ierlands ruige kusten. Dubline in Dublin en Riverdance in Limerick Hoofdstad Dublin krijgt met The Dubline een (vernieuwde) erfgoedroute die wandelend kan afgelegd worden. Het parcours slingert zich van Trinity College tot Kilmainham, langs een pak highlights van de stad. Deze behelzen niet enkel historische monumenten, want ook het Guinness Storehouse en craic met Dubliners zijn mogelijk alnaargelang de discovery zone waarvoor deelnemers opteren. In totaal zijn er zes zones. Limerick, gelegen op een handvol miles van Shannon International Airport, wordt in 2014 Ireland s City of Culture; dit jaar was Derry/Londonderry aan het (cultureel) feest. Het programma in Limerick wordt op oudejaarsavond al op gang geschoten mits een kleurrijk vuurwerk en een dito optocht. Er staat een uitgebreid programma op het getouw, met van 16 tot 19 januari 2014 optredens van het ensemble Riverdance, dat meteen de glorieuze 20 e verjaardag viert. In april is er een Food Festival, op 21 juni concerteert fluitist James Galway en op diverse data in de zomer zijn er Proms in the Park. Giro d Italia start in Belfast De Giro d Italia is na de Tour de France het meest bekende langdurig wielerevenement ter wereld. Waar de Tour dit jaar in het Noord-Engelse Leeds start, hoeft de 97 e Giro zeker niet onder te 20 INFOTRAVEL DECEMBER 2013