IJsselland VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT Jongerenmonitor 2015 77% ontbijt dagelijks 10.3 jongeren School 13-14 jaar 15- jaar 76% een gezond gewicht 15% beweegt voldoende Genotmiddelen Psychosociale gezondheid Seksueel gedrag Voeding, bewegen, gewicht Samenvatting en aanbevelingen
RUIM 10.000 JONGEREN In schooljaar 2014-2015 hebben 10.3 leerlingen woonachtig in de regio IJsselland een vragenlijst ingevuld over gezondheid, welzijn, leefstijl en schoolbeleving. Het onderzoek vond plaats in klas 2 en 4 op het voorgezet onderwijs. Deze vragenlijsten worden door de jeugdgezondheidzorg (JGZ) gebruikt voor de individuele zorg voor de leerlingen. Daarnaast worden de gegevens gebruikt voor de jongerenmonitor die iedere 4 jaar wordt uitgevoerd. Met deze monitor wordt de gezondheidssituatie van de jongeren in de regio IJsselland in kaart gebracht. Hiermee kan het regionaal en lokaal gezondheidsen jeugdbeleid onderbouwd worden. Omdat een deel van de jongeren buiten de regio naar school gaat, zijn er gegevens van GGD Flevoland toegevoegd. Waar mogelijk wordt met recente landelijke cijfers vergeleken. De landelijke cijfers zijn verzameld door middel van de landelijke Jongerenmonitor die in het najaar van 2015 is uitgevoerd door alle GGD en in Nederland. In het landelijk onderzoek hebben de jongeren anoniem een vragenlijst ingevuld. De jongeren in de regio IJsselland hebben de vragenlijst niet anoniem ingevuld. Omdat de onderzoeksmethodiek en doelgroep van de jongerenmonitor 2015 verschilt van de eerdere jongerenmonitoren is het niet mogelijk een trend weer te geven. Deze factsheet gaat over voeding, bewegen en gewicht van jongeren van 13 t/m jaar in de regio IJsselland. Voeding Gezonde voeding en voldoende beweging zijn van groot belang voor een goede gezondheid. Een verkeerde balans tussen voedselinname en de hoeveelheid beweging is de belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van overgewicht. Overgewicht op jonge leeftijd vergroot de kans op overgewicht op volwassen leeftijd en kan leiden tot veel gezondheidsproblemen, zoals suikerziekte, hart- en vaatziekten en gewrichtsproblemen. Wanneer iemand eenmaal overgewicht heeft, is het moeilijk om dat weer kwijt te raken. Ontbijten Ongeveer drie kwart (77%) van de jongeren ontbijt dagelijks. 88% ontbijt minstens 5 dagen in de week. In klas 2 ontbijten minder jongeren dagelijks dan in klas 4. Meer meisjes dan jongens ontbijten dagelijks. Op het ontbijten minder jongeren dagelijks dan op. Vijf procent van de jongeren geeft aan nooit te ontbijten. Dat zijn vooral jongeren in klas 4, jongeren op en meisjes. Dagelijks of minstens 5 keer per week ontbijten (%) 80 90 Meisjes 73 85 78 74 89 86 72 83 82 92 0 20 40 60 80 100 5 of meer keer per week ontbijten dagelijks ontbijten Ontbijt dagelijks
Fruit en groente eten Het Voedingscentrum adviseert om dagelijks 2 stuks fruit en 250 gram groente te eten. In het huidige onderzoek is gevraagd naar het aantal dagen dat de jongere fruit en groente eet. Voor fruit is ook gevraagd naar het aantal stuks fruit per dag. Minimaal 5 dagen per week ontbijten, dagelijks fruit en groente eten Dagelijks fruit en groente eten (%) Meisjes 31 28 35 39 33 35 33 33 0 28 31 38 38 10 20 30 40 50 82% 31% 88% 34% dagelijks groente eten dagelijks fruit eten 41% 33% Een derde van de jongeren eet dagelijks groente en 34% eet dagelijks fruit. 14% van de jongeren eet dagelijks 2 stuks fruit en voldoet daarmee aan het advies van het Voedingscentrum. Tien procent van de jongeren eet bijna nooit fruit en 1% eet bijna nooit groente. Meisjes eten vaker dagelijks fruit en/of groente dan jongens. Op het wordt door minder jongeren dagelijks fruit en/of groente gegeten dan op. Landelijke cijfers In vergelijking met de cijfers uit de landelijke jongerenmonitor ontbijten jongeren in IJsselland vaker 5 of meer keer per week. Dat verschil is vooral in klas 4 te zien (86% in IJsselland en 78% landelijk). Het percentage jongeren dat dagelijks groente eet ligt in IJsselland lager dan landelijk. Lichaamsbeweging Lichamelijk actief zijn heeft een positief effect op de conditie, het welzijn en het lichaamsgewicht. Het verkleint daarmee de kans op gezondheidsproblemen die in het latere leven kunnen ontstaan, zoals hart- en vaatziekten, suikerziekte en depressie. Ook vergroot sporten het zelfvertrouwen van jongeren. Lidmaatschap van sportvereniging en bewegen (%) 71 77 67 Meisjes 13 68 Het merendeel van de jongeren (69%) is lid van een sportvereniging. Ruim een derde van de jongeren (38%) sport maximaal 1 uur per week bij een sportvereniging, 10% sport tussen 1 en 3 uur en 53% sport 3 uur of meer ( veel ) per week bij een sportvereniging. Vooral jongeren in klas 2, jongeren op en jongens zijn lid van een sportvereniging en sporten veel. 0 72 15 75 14 63 14 69 71 74 74 20 40 60 80 100 lid van sportvereniging dagelijks minstens 1 uur bewegen (norm gezond bewegen) beweegt minstens 7 uur per week 64
Voldoet aan de norm voor gezond bewegen (1 uur per dag) Norm voor gezond bewegen De Nederlandse norm gezond bewegen voor jongeren onder 18 jaar is 7 dagen per week minimaal 60 minuten per dag bewegen. In het onderzoek is gevraagd naar hoeveel dagen in de week de jongere minimaal één uur lichamelijk actief is. Hieronder wordt verstaan: lopen en fietsen naar school, schoolgym, sporten bij een sportvereniging en sporten buiten een vereniging om. Vijftien procent van de jongeren voldoet aan de norm voor gezond bewegen. voldoen vaker aan de norm dan meisjes. Jongeren op voldoen ook vaker aan de norm dan jongeren op het. besteedt dagelijks veel tijd (gemiddeld 2 uur per dag of meer) aan beeldschermen. Meer jongens (50%) dan meisjes (37%) besteden veel tijd aan beeldschermen. Op het (48%) besteden meer jongeren veel tijd aan beeldschermen dan op (39%). Er is geen verschil tussen klas 2 en 4. Voldoet aan de norm voor gezond bewegen Landelijk heeft in klas 2 ruim een vijfde (22%) minstens 1 uur per dag beweging gehad en in klas 4 bijna 19%. Voor regio IJsselland ligt dat lager op 15% en 14%. In het onderzoek is ook bepaald hoeveel jongeren minstens 7 uur lichamelijk actief zijn per week. Bijna drie kwart van de jongeren (72%) beweegt minstens 7 uur per week. meer dan meisjes. In klas 2 bewegen meer jongeren 7 uur per week dan in klas 4 en op meer dan op. Televisie kijken en computergebruik Bijna twee vijfde (38%) van de jongeren zit dagelijks achter de computer (niet voor school) en 42% van de jongeren kijkt dagelijks televisie. Er is ook gekeken naar het totaal gebruik van beeldschermen. Ruim twee vijfde (43%) van de jongeren 20% 15% Gewicht Lengte en gewicht zijn tijdens de reguliere gezondheidsonderzoeken door medewerkers van de jeugdgezondheidszorg gemeten. Met deze gegevens is de Body Mass Index uitgerekend, waarmee bepaald kan worden of de jongere een gezond gewicht heeft. Ruim drie kwart (76%) van de jongeren heeft een normaal gewicht. Bij 7% is sprake van ondergewicht en bijna % van de jongeren heeft overgewicht. Op het hebben meer jongeren overgewicht dan op. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes en klas 2 en 4. Overgewicht komt meer voor bij jongeren uit een eenoudergezin (24% vs %) en bij allochtone jongeren (29% vs %). Beleving gewicht Er is ook gevraagd naar de mening van jongeren over het eigen gewicht. Zeven procent vindt zichzelf (veel) te licht, 69% vindt het eigen gewicht normaal en 24% vindt zichzelf (veel) te zwaar. Meisjes (35%) vinden zich vaker te zwaar dan jongens (14%). Op het (27%) vinden meer jongeren zich te zwaar dan op (22%).
Een gezond gewicht Meisjes 0 Gewicht van jongeren (%) 8 77 7 76 17 8 77 7 76 17 7 73 20 8 80 13 20 40 60 80 100 ondergewicht normaal gewicht overgewicht De mening over het eigen gewicht komt niet altijd overeen met het gemeten gewicht. Van de jongeren met overgewicht denkt 35% dat zij een normaal gewicht hebben. Een groot deel (58%) van de jongeren met ondergewicht vindt dat hij/zij een normaal gewicht heeft. Ruim drie kwart van de jongeren met een normaal gewicht vindt dat hij/zij een normaal gewicht heeft, 19% van hen vindt zich te zwaar en 5% vindt zichzelf te licht. met een normaal gewicht vinden minder vaak dat zij te zwaar dan meisjes (8% vs 28%). met overgewicht vinden minder vaak dat zij te zwaar zijn dan meisjes met overgewicht (51% vs 75%). Lijnen en vreetbuien Tien procent van de jongeren heeft in de 4 weken voorafgaand aan het onderzoek aan de lijn gedaan. Meisjes (15%) hebben vaker aan de lijn gedaan dan jongens (6%). Op het (12%) hebben meer jongeren aan de lijn gedaan dan op HAVO/ VWO (9%). Ik heb een normaal gewicht, maar ik denk dat ik te zwaar ben (19%) ik denk dat ik te licht ben (5%) Eenendertig procent van de jongeren heeft in de 4 weken voorafgaand aan het onderzoek één of meer vreetbuien gehad. Meisjes (38%) hebben vaker vreetbuien gehad dan jongens (25%) en jongeren in klas 4 (35%) vaker dan jongeren in klas 2 (28%). Jongeren met overgewicht (25%) hebben vaker aan de lijn gedaan dan jongeren die geen overgewicht hebben (7%). Vreetbuien komen bij jongeren met en zonder overgewicht evenveel voor. Er is geen verband tussen ondergewicht en lijnen of het hebben van vreetbuien. Jongeren die aan de lijn hebben gedaan hebben, hebben vaker één of meer vreetbuien gehad dan jongeren die niet aan de lijn hebben gedaan (45% vs 30%).
Overgewicht in relatie tot gezondheid en leefstijl Er is een relatie tussen overgewicht en een aantal factoren voor gezondheid. Jongeren zonder overgewicht ervaren hun gezondheid vaker als (heel) goed dan jongeren met overgewicht. Ook hebben jongeren zonder overgewicht vaker een normale psychosociale gezondheid dan jongeren met overgewicht. Elf procent van de jongeren zonder overgewicht is niet tevreden met het uiterlijk tegenover 25% bij jongeren met overgewicht. Er is ook een relatie tussen overgewicht en een aantal leefstijlfactoren. Jongeren met overgewicht ontbijten minder vaak dagelijks. Er is geen verschil in het dagelijks eten van groente en/of fruit. Wat betreft bewegen is er een verschil in lidmaatschap van een sportvereniging en dagelijks 1 uur bewegen. Er zijn minder jongeren met overgewicht lid van een sportvereniging en minder jongeren met overgewicht bewegen dagelijks 1 uur dan jongeren zonder overgewicht. Er is geen verschil in het percentage dat veel tijd achter een beeldscherm zit. Jongeren met overgewicht zijn vaker actuele rokers en hebben vaker weleens alcohol gedronken dan jongeren zonder overgewicht. School IJsselland Kennis- en Expertise Centrum Postbus 1453 8001 BL Zwolle T. 038 428 24 E. KEC@ggdijsselland.nl I. www.ggdijsselland.nl De jongerenmonitor 2015 wordt in een vijftal factsheets beschreven: Genotmiddelen Psychosociale gezondheid Seksueel gedrag Voeding, bewegen en gewicht Samenvatting en aanbevelingen Gemeentelijke cijfers zijn te vinden op www.gezondheidsatlasggdijsselland.nl