PESTPROTOCOL WELLANTCOLLEGE ALPHEN 14-5-2013
Inleiding Wellant Alphen wil een school zijn waar pesten niet wordt getolereerd. Tijdens dagopening, mentorlessen en gedurende lesdag willen we kleinschaligheid, herkenbaarheid en veiligheid als kernwaarden door laten klinken. Pesten is een probleem Uitgangspunt is: Als pesten en pestgedrag plaatsvindt, ervaren we dat als een probleem op onze school zowel voor de leerkrachten als de ouders, de kinderen, de gepeste kinderen, de pesters en de 'zwijgende' groep kinderen. Ook heeft de school een inspanningsplicht om pestgedrag te voorkomen en aan te pakken door het scheppen van een veilig pedagogisch klimaat waarbinnen pesten als ongewenst gedrag wordt ervaren en in het geheel niet wordt geaccepteerd. Vormen van pesten Er zijn diverse manieren van pesten: - Direct of indirect Voorbeelden van indirecte pesterijen zijn sociale isolatie en uitsluiting. - Lichamelijke agressie Duwen, trekken, schoppen, slaan, aan haren of kleren trekken, vechten enz. - Verbale agressie (al dan niet digitaal) Uitlachen, schelden, dreigen, afpersen, roddelen - Materiele agressie Bezittingen van anderen stelen of vernielen - Uitsluiting en sociale isolatie Negeren, niet mee laten doen. De bovenstaande manieren van pesten wordt afgekeurd door het Wellantcollege Alphen. Dit protocol zal ingezet worden indien er sprake is van pesten op school. Rol van de docent De docenten moeten tijdig inzien en alert zijn op pestgedrag in algemene zin. Indien pestgedrag optreedt, moeten docenten duidelijk stelling en actie ondernemen tegen dit gedrag. Het ondernemen van actie als pestgedrag is waargenomen, valt onder de verantwoordelijkheid van de docent. Het alert reageren op pestgevallen omvat een bredere aanpak, waarbij de school, de leerling en de ouders betrokken bij zijn. Dan ligt de verantwoordelijkheid niet primair bij de docent, maar bij de schoolorganisatie. In het vak van docent stimuleer je gewenst gedrag en keur je ongewenst gedrag af. Je wijst leerlingen op de noodzaak van het hebben van wederzijdse respect voor elkaar en wilt ze een veilig leer- en werkklimaat bieden. - De docent laat merken dat hij/zij een goede samenwerking tussen leerlingen waardeert en zorgt ervoor dat leerlingen rekening houden met elkaar. - De docent ziet wat er gebeurt in de klassen waarmee hij/zij werkt. De docent luistert naar de leerlingen en reageert op hen, spreek hen aan op ongewenst gedrag en stimuleert gewenst gedrag. Hij/zij laat de leerlingen in hun waarde en zorgt ervoor dat de leerlingen respect op brengen voor hem/haar en voor elkaar. 2
Preventieve maatregelen door school De mentor bespreekt met de leerlingen de algemene afspraken en regels in de klas en op school als normaal gebruikelijk aan het begin van het schooljaar. Het onderling plagen en pesten wordt hier benoemd en besproken in alle klassen van de school. De regels van het pestprotocol worden expliciet besproken. Indien de leerkracht aanleiding daar toe ziet, besteedt hij of zij expliciet aandacht aan pestgedrag in een groepsgesprek. Verder zal aan het begin van het schooljaar een actie zijn, waarbij er in de eerste week een foto wordt gemaakt met de klas. Deze komt in een lijst met daarin de tekst : Wij pesten niet en spreken pesters aan op hun gedrag. Die ingelijste foto, met de tekst en de handtekeningen van elke leerling, komt dan in de gang te hangen. Pestprotocol Wanneer pesten, ondanks alle inspanningen weer optreedt, voert de school de uitgewerkte protocollaire procedure uit. Dit pestprotocol wordt door het hele team onderschreven en ondertekend en ook alle ouders ter inzage aangeboden. Planmatig handelen: Signaleren: Het signaleren van pesten kan op verschillende manier gebeuren. Eigenlijk zou de leerling zelf aan moeten geven dat hij/zij gepest wordt maar dit gebeurd meestal niet. De gepeste is vaak te bang voor de gevolgen om dit te doen. Wat zijn de mogelijkheden om te signaleren: - De leerling geeft zelf bij de vertrouwenspersoon aan dat hij/zij gepest wordt, - De docent signaleert dat een leerling gepest wordt en geeft dit door aan de mentor, - De pauzewacht signaleert een leerling. die gepest wordt en geeft dit door aan de mentor. - De mentor signaleert zelf, of krijgt informatie van collega s of klasgenoten over leerlingen uit zijn klas die gepest worden. Slachtofferhulp: Slachtofferhulp is belangrijk. Hiermee stopt het pesten niet, maar in eerste instantie moet ervoor gezorgd worden dat het slachtoffer in een veilige omgeving terecht komt. De stappen zijn: - Is het een spoedgeval en moet je ingrijpen, zorg dan dat je het slachtoffer op een veilige plek neer kan zetten, - Gesprek met het slachtoffer om zo veel mogelijk informatie te verzamelen (doe dit schriftelijk) en geeft deze door aan de mentor, - Is het pesten niet een éénmalig gebeurtenis, neem dan contact op met de zorgcoördinator op school. De gepeste krijgt hulp /zorg aangeboden via de mentor en/of teamleider. Aanpak van de pester (protocollaire procedure): - Gesprek mentor: Indien er sprake is van incidenten betreffende pestgedrag dan wordt dat met de betrokken leerling(en) besproken door de mentor. Dit gesprek staat niet op zichzelf maar wordt regelmatig herhaald om het probleem aan te pakken. Van dit gesprek worden aantekeningen gemaakt van zowel de pester als het gepeste kind. De pester krijgt een opdracht mee (een werkstuk over pesten en de mogelijke gevolgen daarvan). Ouders worden op de hoogte gebracht en moeten het werkstuk ondertekenen. 3
- Gesprek met de ouders: Indien er sprake is van herhaald pestgedrag dan worden de ouders van de pester in het bijzijn van de pester op de hoogte gesteld van de ongewenste gebeurtenissen in een gesprek op school. Aan het eind van dit oudergesprek worden de afspraken met de pester uitdrukkelijk doorgesproken en ook vastgelegd. De teamleider wordt uiterlijk in dit stadium op de hoogte gesteld van de gesprekken met de leerlingen en de ouders en kan de gemaakte afspraken terugvinden in het leerlingendossier. - Melden teamleider bij blijvend pestgedrag: Indien het probleem zich toch blijft herhalen dan meldt de mentor dit gedrag aan de teamleider. De mentor overhandigt de teamleider een gedocumenteerd protocol met daarin de data van de gebeurtenissen, de data en inhoud van de gevoerde gesprekken en de vastgelegde afspraken, zoals die gemaakt zijn om het pesten aan te pakken. - Gesprek teamleider met ouders: De teamleider roept de ouders van de pester op school voor een gesprek. Ook het kind wordt in dit eerste gesprek met teamleider betrokken. De teamleider gaat uit van het opgebouwde archief van de mentor en vult dit archief verder aan met het verloop van de gebeurtenissen. - Doorverwijzing naar de zorg; Indien het gedrag niet verbetert, kan er een verwijzing plaatsvinden naar het zorgsysteem met eventuele doorverwijzing naar externe hulpverlening. - Isolatie of schorsing: Indien het pestgedrag van de pester niet aanzienlijk verbetert (d.w.z. de vastgelegde afspraken worden niet binnen de termijn behaald), en/of de ouders van het kind werken onvoldoende mee om het probleem ook aan te pakken dan kan de teamleider overgaan tot bijzondere maatregelen zoals daar zijn: isoleren van de pester of een tijdelijke uitsluiting (schorsing) van het bezoeken van de lessen met een maximum van drie dagen. Inhoudelijke aanpak: A. Vergroten van de empathie van de pester B. Bewustwording van de hele klas; positieve krachten in de klas naar voren halen. Bij een gesignaleerd onveilige klasklimaat, moet de docent zicht zien te krijgen op de verhoudingen in de klas. 1. Maken van een sociogram (http://www.sometics.com/nl/sociogram.html) 2. Gesprekken met leerlingen om helderheid te krijgen over pester(s) meelopers en slachtoffers a. Tijdens een mentorles moeten alle leerlingen anoniem een briefje maken met daarop twee opmerkingen/gebeurtenissen die zij gedurende die dag/week hebben waargenomen in de klas tussen de leerlingen. Een positief en een negatief, zonder vermelding van de erbij betrokken personen. De mentor neemt de briefjes in en stelt twee gespreksleiders aan, een populaire, invoelende leerling en een leerling uit het pesters. Zij horen van de mentor de opmerkingen en onder hun duidelijk leiding mag de klas reageren. Bij de negatieve voorvallen/opmerkingen moet besproken worden: - waarom is dit niet leuk? - wat doet dit met iemand van binnen? - waarom zegt/doet iemand zo iets? - wat doet dit met de sfeer/veiligheid in de klas? 4
Er moet ook voldoende aandacht zijn voor het effect van een positieve melding: - waarom leuk? - waarom belangrijk? - wat doet dit met de sfeer in de klas? Er mogen geen namen genoemd worden en er is respect voor elkaar mening! Belangrijk is dat pestgedrag ook benoemd moet worden als soms onnadenkend, te weinig invoelend gedrag. Dit om de betreffende personen niet te repressief te benaderen, zij moeten een mogelijkheid hebben om enigszins respect te behouden en zichzelf waardig te kunnen veranderen qua gedrag. De docent ondersteunt zo nodig de gespreksleiders. De zaken worden op het bord genoteerd in de twee categorieën. Dit kan een hele mentorles duren of een deel van een les en een aantal keren herhaald worden met wisselende gespreksleiders. NB.Als de klas niet goed informatie aanlevert, moet men zoeken naar andere inhoudelijke zaken die besproken zouden kunnen worden (bijv. stukjes uit Pestpokke: een eenmalige uitgave ivm pesten). Het idee is dat er klassikaal gereageerd wordt en er aandacht komt voor de gevolgen van onacceptabel gedrag door het invoelend vermogen te vergroten. b. Ook kan de klas worden gevraagd naar welke maatregelen zij zouden treffen bij herhaald onacceptabel gedrag en zouden daar afspraken over gemaakt kunnen worden. c. Bespreken van de mogelijkheid om pestgedrag al dan niet anoniem te melden bij de mentor. d. Benadrukken dat veiligheid in de klas ieders verantwoordelijkheid is en ook in ieders voordeel. e. Een boek van bijv. de schrijfster Carry Slee m.b.t. de gevolgen van pesten kan gelezen en besproken worden tijdens de mentorles of tijdens een les Nederlands. Bij onverbeterlijk en aanhoudend pestgedrag kan dit een opdracht voor de pester zelf zijn. 3. Eigen observatie van mentor en van andere leerkrachten. De mentor is de spil in de zorg en de begeleiding van de leerling. Daarom is het belangrijk dat bij pestgedrag in de klas de mentor in staat wordt gesteld om inhoudelijk aandacht te schenken aan pestgevallen. Lukt dit niet binnen het mentoruur dat je een klas begeleidt, dan komt er vanuit de schoolleiding extra (financiële) steun om de tijd en middelen in te zetten die op korte termijn nodig zijn om de stappen bij punt 2. te kunnen uitvoeren. Men moet denken aan extra contacttijd en materialen en methoden (ligt op de plank, kan zo worden uitgevoerd). Te denken valt ook aan externe ondersteuning hierin. 5