1 0 Samenvatting 16 reacties: 11 gemeenten, 5 belangenorganisaties (milieufederaties, Melkveehouders Vakbond, RIWA Maas, Vereniging Industriewater) 1 Gemeente s-hertogenbosch 2 Gemeente Rucphen Urgentie zoetwateropgave wordt onderschreven; Op hoofdlijnen instemming met doelen, aanpak en proces DPZW; Aandacht gevraagd voor specifieke regionale problematiek; Ruimte gevraagd voor gebiedsgerichte regionale uitwerking; Diverse specifieke aandachtspunten. Bij Beschikbaar water effectief en zuinig gebruiken kijken naar afvoerbeperkingen naar Maas bij droogte. Regionale watersystemen van o.a. Aa en Dommel en inliggende (natuur)functies kunnen baat hebben van langer vasthouden van water door minder af te voeren. Op hoofdlijnen instemming met strategie en maatregelpakket hoge zandgronden; Partijen herkennen en bevestigen rol in uitvoering en worden graag betrokken in vervolgproces; Uitvoeringsprogramma roept bij gemeenten nog wel vragen op (onderbouwing maatregelen, uitwerking maatregelen per gemeente, relatie tot bestaande plannen/programma s, financiering van maatregelen); Diverse gemeenten vragen om toelichting en agendering in regionale gremia; Diverse specifieke aandachtspunten. Stelt het zeer op prijs betrokken te blijven; In planperiode 2016-2021 geen maatregelen gepland/budget beschikbaar voor groenblauwe structuren; In gemeentelijk rioleringsplan 2016-2017 jaarlijks 150.000 voor afkoppelen verhard oppervlak. Er is reeds verhard oppervlak afgekoppeld en er zijn in 2014 en 2015 afkoppelprojecten gepland; In 2013 en 2014 ism WBD reeds natte EVZs gerealiseerd, waarmee watersysteem robuuster is gemaakt middels waterberging.
2 3 Gemeente Oosterhout 4 St. Milieufederatie Limburg Instemming met hoofdlijnen aanpak; Strategie en aanpak kan in verschillende regio s sterk verschillen; regio s moeten daar ruimte voor hebben; In Limburg zijn al veel plannen ontwikkeld gericht op aanpak verdroging en voorkoming wateroverlast (bijv. WB21, GGOR). Deze zijn vaak al uitgevoerd, worden thans uitgevoerd of zijn opgenomen in de diverse uitvoeringsprogramma s. Het kan een verkeerd signaal zijn als gesteld wordt dat deze maatregelen pas op lange termijn aan de orde komen. Ihkv verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vgrp) van 2012 zijn en worden nu al projecten uitgevoerd t.b.v. robuuster watersysteem; Verneemt graag of uitgevoerde / geplande projecten (o.a. afkoppelen) in aanmerking komen voor te behalen doelstellingen en daaraan gekoppelde Rijksbijdrage. Conceptrapport bevat goede uitgangspunten voor een strategie gericht op langdurige droge perioden. Opmerkingen/suggesties: P.18: meer voorraadvorming in grond- en oppervlaktewater in en buiten beekdalen vermindert bergingscapaciteit, waardoor kans op wateroverlast groter wordt; P.19: bij verdere uitwerking van plannen en instrumenten moeten duidelijke grenzen worden gesteld aan de benutting van met name grondwater door de landbouw; betreffend regels moeten in Brabant en Limburg hetzelfde zijn, om ongelijkheden in Peelgebied te voorkomen; P.22: in afgelopen decennium al veel maatregelen uitgevoerd/in uitvoeringsprogramma s waterschappen opgenomen (beekherstel, klimaatbuffers, GGOR). Onderscheid tussen dergelijke altijd goed maatregelen en maatregelen voor een robuust en veerkrachtig watersysteem (die hier bovenop komen) moet beter tot uitdrukking komen; Werkelijke kosten van de uitvoering van het Deltaplan zitten in de extra maatregelen die op termijn extra genomen moeten worden; Waterbesparing kan bij (nieuwe) sport- en golfterreinen relatief makkelijk worden gerealiseerd door regenwater op te vangen in spaarbekkens, zodat het later kan worden gebruikt voor beregening; Relatief veel kosten worden bij het rijk gelegd, met als argument dat de maatregelen een bijdrage leveren aan de ontlasting van het hoofdsysteem. Goede onderbouwing is nodig om claim op rijksgeld geloofwaardig te maken; P. 15: parallel aan toekomstgerichte aanpassing van natuurdoeltypen en wetgeving moet ook gekeken worden naar aanpassingen in de landbouw. Naast zuinig omgaan met water moet landbouw zich nu al concentreren op toekomst met minder watervragende gewassen.
3 5 Brabantse Milieufederatie (BMF) Aandacht voor zoetwaterproblematiek van belang. Hoogst nodig dat waterschappen instemmen met duurzame oplossing verdelingsvraagstuk (oplossing Gouda). Niet langer grote hoeveelheden zoet water via Nieuwe Waterweg spuien om verzilting tegen te gaan. Weer openen Haringvliet is een van onze prioriteiten. Hierover zeggen Deltabeslissingen niets. Waardering voor de manier waarop dit wordt opgepakt. Zorgen over nadruk op wateraanvoer vanuit de Maas. Alle klimaatscenario s laten zien dat die rivier die kwantiteit nooit kan leveren. Veel meer aandacht dient er te zijn voor het verhogen van de ontwateringsbasis, het vasthouden en het werken aan kwelherstel. Een robuust en klimaatbestendig watersysteem is gegrondvest op balans, niet op aanvoer. 6 Gemeente Heusden 7 Gemeente Bernheze Onderschrijft voornemen voorbereid te zijn op de gevolgen van de klimaatverandering in al zijn facetten en daarbij dus ook de zoetwatervoorziening. Aanpak zoetwatervoorziening is grotendeels vraagstuk tussen waterbeheerders (waterschappen), agrariërs en natuurorganisaties, maar het raakt de gemeenten. Genoemde opgaven zijn groot en roepen verschillende vragen op: - hoe zijn opgaven tot stand gekomen (afweging doel en effect) - hoe worden opgaven verdeeld over gemeenten; - betreft dit resultaatsverplichting of inspanningsverplichting; - komt het bovenop bestaand opgaven of zijn die hierin meegenomen; - gevraagde cofinanciering Rijk is marginale bijdrage op totale kosten. Wie betaalt het overige deel, veel van de maatregelen komen namelijk ten goede aan bijvoorbeeld bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties; - er zijn aanvullende maatregelen denkbaar, zijn die meegenomen in de afweging? Graag toelichting op het deelprogramma Zoetwater. Daarvoor kan afvalwaterteam Doelmatig Waterbeheer in regio De Meierij als platform worden gebruikt. Onderschrijft voornemen voorbereid te zijn op de gevolgen van de klimaatverandering in al zijn facetten en daarbij dus ook de zoetwatervoorziening.
4 8 Gemeente Woensdrecht 9 Ned. Melkveehouders Vakbond Graag meer aandacht voor verdrogingsproblematiek in onze gemeente. Woensdrecht ligt in verdroginggevoelig gebied en is grotendeels aangemerkt als Natura 2000 gebied. Verdroging komt door ligging op hoge zandgronden en kunstmatig ingrijpen door de mens (wijziging in bovenstrooms gelegen bekenstructuur en onttrekking drinkwater Evides). Onderschrijft voorgestelde zoetwaterstrategie met een nadrukkelijk streven naar zelfvoorziening middels een Aanpak zoetwatervoorziening is grotendeels vraagstuk tussen waterbeheerders (waterschappen), agrariërs en natuurorganisaties, maar het raakt de gemeenten. Genoemde opgaven zijn groot en roepen verschillende vragen op: - hoe zijn opgaven tot stand gekomen (afweging doel en effect) - hoe worden opgaven verdeeld over gemeenten; - betreft dit resultaatsverplichting of inspanningsverplichting; - komt het bovenop bestaand opgaven of zijn die hierin meegenomen; - gevraagde cofinanciering Rijk is marginale bijdrage op totale kosten. Wie betaalt het overige deel; - zijn er aanvullende maatregelen denkbaar die alsnog kunnen worden meegenomen in de afweging? Graag toelichting op het deelprogramma Zoetwater. Daarvoor kan afvalwaterteam van de watersamenwerking As50+ als platform worden gebruikt. Wij vinden het spijtig niet eerder van de stuurgroep Deltaplan Hoge Zandgronden vernomen te hebben en niet eerder in de gelegenheid zijn geweest punten voor het Deltaprogramma Zoetwater in te kunnen brengen. Onderschrijft voorgestelde zoetwaterstrategie met een nadrukkelijk streven naar zelfvoorziening middels een robuust en veerkrachtig watersysteem. Enkele opmerkingen: Het is van groot belang minder afhankelijk te worden van de aanvoer van water. Volledige
5 (NMV) robuust en veerkrachtig watersysteem. onafhankelijkheid zal echter niet mogelijk zijn. NMV pleit voor maximale aanvoer in de periodes dat dit mogelijk is, zodat dit water opgeslagen kan worden en als buffer kan dienen voor de droge periodes. De NMV vindt dat voor beregenen zolang als mogelijk gebruik gemaakt moet kunnen worden van oppervlaktewater. Als onnodig snel overgeschakeld moet worden op grondwater zal dit ten koste gaan van de opgebouwde buffer en tot gevolg hebben dat het grondwaterpeil onnodig snel daalt. Een belangrijk middel om water in het gebied vast te houden is peilgestuurde drainage. Door in periodes met voldoende water, oppervlaktewater in dit systeem te pompen, blijft de buffer in de grond en de beschikbaarheid van grondwater voor de gewassen zo groot mogelijk. In een droge periode kan beregen dan langer of zelfs volledig uitgesteld worden. NMV pleit er voor dat aanleg van peilgestuurde drainage in het hele gebied van de hoge zandgronden mogelijk is en zelfs gestimuleerd gaat worden om het watersysteem veerkrachtig en robuust te maken. In de Zoetwater Strategie wordt aangenomen dat beregenen van maïs- en grasland minder kosteneffectief is dan beregenen van akker- en tuinbouwgewassen. Bij enkele individuele gewassen kan dit het geval zijn, maar de NMV bestrijdt dat dit in algemene zin zo is. Het is ook bij gras en maïsteelt zeer belangrijk en snel kosteneffectief om maatregelen te nemen. 10 Gemeente Boxtel Onderschrijven belang goed voorbereid te zijn op gevolgen klimaatontwikkeling om waterhuishouding, leefbaarheid en economische belangen te kunnen waarborgen; Brede landelijke aanpak en gedegen proces met herkenning en bijdrage belangengroepen heeft belangrijke Herkenbaarheid van de trits sparen, aanvoeren, accepteren/adapteren is krachtig en zeer bruikbaar element; Instemming met aanpak, wel kanttekeningen: Onderschrijven vier categorieën van maatregelen voor korte termijn; geen strikte scheiding van publieke en private maatregelen; wie verantwoordelijk is moet niet eerste prioriteit krijgen; van belang is dat partijen zo snel mogelijk gezamenlijk optrekken; Enkele bestaande goede voorbeelden worden gemist zoals Schoon Water, Actief Randenbeheer, Bufferboeren;
6 meerwaarde; Onderschrijven voorkeursstrategie: behouden en versterken van het watersysteem als buffer en aanvoerroute voor zoetwater, waarmee door maatregelen in het hoofdwatersysteem én in de regio én bij gebruikers een robuuster systeem wordt gecreëerd; Instrument voorzieningenniveau als het gezamenlijk Rijk, regio en gebruikers afstemmen van belangen en mogelijkheden (geen normen). Als gezamenlijk opgesteld stuk, waarbij gezamenlijke belangen, behoeften en mogelijkheden worden vastgesteld. Niet duidelijk hoe opgave in maatregelen tot stand is gekomen en of dat gebaseerd is op een gedegen afweging van doelstellingen en kosten-effect relatie; Onderschrijven mogelijkheden en dragen bij aan gemeentelijke inspanningen bij maatregelen voor stedelijk gebied, optimaliseren waterhuishouding en zwemplassen. Willen ook communicatie (waterbewustmaking burger) en ruimtelijke ordening bijdragen. Daarnaast kunnen gemeenten een rol spelen in het bij elkaar brengen van vraag en aanbod (wateroverschot en watertekort). Niet duidelijk hoe tot een verdeling te komen van maatregelen over diverse gemeenten. Boxtel is al ver gevorderd met afkoppelen van verhard oppervlak, wordt daar rekening mee gehouden met nog te verwachten bijdragen aan het totaalpakket? Is bijdrage Rijk voor afkoppelen verhard oppervlak realistisch in tijd van bezuinigingen? Betreft aanzienlijke kostenpost voor gemeenten. Moet op financiële haalbaarheid worden getoetst. Baten-kostenverhouding is macro-economisch mogelijk in evenwicht, maar kan naar de diverse partijen gerekend anders liggen en spanningen opleveren. 11 Vereniging Industriewater 12 Gemeente Veghel Het is erg veel tekst, versnipperd, ingewikkeld, onduidelijk en weinig concreet. Het bestuur vraagt zich af hoe hier op te reageren en of dat überhaupt effectief is. Onderschrijft streven goed voorbereid te zijn op de gevolgen van de klimaatverandering in al zijn facetten en daarbij dus ook de zoetwatervoorziening. Aanpak zoetwatervoorziening is grotendeels vraagstuk tussen waterbeheerders (waterschappen), agrariërs en natuurorganisaties, maar het raakt de gemeenten. Genoemde opgaven zijn groot en roepen verschillende vragen op: - hoe zijn opgaven tot stand gekomen (afweging doel en effect); - hoe worden de opgaven verder invulling gegeven; - betreft dit resultaatsverplichting of inspanningsverplichting; - komt het bovenop bestaand opgaven of zijn die hierin meegenomen;
7 - gevraagde cofinanciering Rijk is marginale bijdrage op totale kosten. Wie betaalt het overige deel; - zijn er aanvullende maatregelen denkbaar die alsnog kunnen worden meegenomen in de afweging? Graag toelichting op het deelprogramma Zoetwater. Daarvoor kan afvalwaterteam van de watersamenwerking As50+ als platform worden gebruikt. 13 RIWA Maas Omvattend uitvoeringsprogramma. Kwantiteitsvraagstukken explicieter behandeld dan kwaliteitsvragen. Twee aandachtspunten: Regionale KRW-maatregelen zijn nodig voor betere kwaliteit Maaswater bij droogte. In Uitvoeringsprogramma wordt voor kwaliteitsmaatregelen verwezen naar KRW maatregelen die opnieuw beschouwd moeten worden vanuit het oogpunt van zoetwatervoorziening. Bij die beschouwing ook effect van droogte op waterkwaliteit van de Maas meenemen. Waterkwaliteit Maas is bij innamepunten voor drinkwater naast de buitenlandse invloed in hoge mate afhankelijk van de waterbeheermaatregelen in gebied hoge zandgronden (geheel Limburg en Noord-Brabant). Bij verzoek aan het Rijk om internationale afspraken te maken over waterafvoer Maas eveneens waterkwaliteit als onderdeel benoemen. Inzet Maas-Waalkanaal zorgt ook voor grotere beschikbaarheid Maaswater bovenstrooms. Hoewel wateraanvoer van Waalwater naar de Maas via het Maas-Waalkanaal is niet rechtstreeks van invloed is op de beschikbaarheid van Maaswater voor de zandgronden, er is wel een indirecte waarde. Immers in droge tijden zal het beschikbare Maaswater tussen alle gebruikers verdeeld worden en zal een grotere beschikbaarheid in het rivierengebied ook indirect leiden tot een grotere beschikbaarheid in de zuidelijke inlaatpunten van de hoge zandgronden. Overweging waard om deze als aanbeveling over te nemen. 14 Gemeente Landerd Hoewel zoetwatervoorziening wel degelijk gemeentelijk belang kan hebben, ook in Landerd, heeft dit onderwerp regionaal karakter. Informatie en consultatie daarom regionaal
8 15 Gemeente Tilburg 16 Gemeente Roermond Instemming met geformuleerde doelen en voorgestelde strategische keuzes. Verdroging en verzilting vragen om gerichte en gezamenlijke aanpak. Verdroging urgent in Limburgse regio. Kernvraag: hoe houden we voldoende uitwerken: water is gemeentegrens overschrijdend. Binnen de regio's wordt al in diverse platforms samengewerkt, bijv. gebiedsproces KRW. Landerd is deelnemer in platform "Watersamenwerking AS 50+". Uw informatie geeft niet weer wat het maatregelenpakket in de Gemeente Landerd kan of zal zijn. Verzoek om meer uitleg over deelprogramma "Zoetwater" via werkeenheid "Watersamenwerking AS 50+". Onderschrijft voornemen voorbereid te zijn op de gevolgen van de klimaatverandering in al zijn facetten en daarbij dus ook de zoetwatervoorziening. Aanpak zoetwatervoorziening is grotendeels vraagstuk tussen waterbeheerders (waterschappen), agrariërs en natuurorganisaties, maar het raakt de gemeenten. Genoemde opgaven zijn groot en roepen verschillende vragen op: - hoe zijn opgaven tot stand gekomen (afweging doel en effect); - hoe worden de opgaven verdeeld over de gemeenten; - betreft het resultaatsverplichting of inspanningsverplichting; - komt het bovenop bestaand opgaven of zijn die hierin meegenomen; - gevraagde cofinanciering Rijk is marginale bijdrage op totale kosten. Wie betaalt het overige deel, veel van de maatregelen komen ten goede aan bijv. bedrijfsleven; - er zijn aanvullende maatregelen denkbaar, zijn die meegenomen in de afweging? Graag toelichting op het deelprogramma Zoetwater. Daarvoor kan afvalwaterteam Doelmatig Waterbeheer in regio Hart van Brabant als platform worden gebruikt. De concept strategie en het uitvoeringsprogramma "Zoetwatervoorziening Hoge Zandgronden" (versie 0.3) geeft eerste aanzet met benoeming van instrumentarium en opname van maatregelenpakketten. Beide onderdelen zijn op abstract niveau beschreven en achtergrondinformatie ontbreekt vooralsnog. Ook uitwerking in concrete activiteiten (door wie, financiering etc.) blijft in deze fase nog onderbelicht. Graag aandacht daarvoor; Wijze waarop wateraanvoer vanuit hoofdwatersystemen geoptimaliseerd dient te worden en
9 kwalitatief en kwantitatief zoet water "in voorraad", hoe bouwen we die voorraad slim, robuust en toekomstbestendig op en hoe maken we zoetwater beschikbaar voor de diverse functies zonder dat dit leidt tot onacceptabele toename wateroverlast / afwenteling van ene naar andere gebruiksfunctie. Hiertoe moeten (en worden) nu onderzoeken verricht en slimme maatregelen geformuleerd. kan worden, daarmee beschikbaar komt voor de diverse functies én het belang en de wijze waarop onze internationale buren daarin een rol spelen is in deze fase nog niet geconcretiseerd. Vertaald naar de eigen regionale situatie betekent dit bijvoorbeeld dat er gewaarborgd moet zijn dat er structureel voldoende wateraanbod vanuit de Maas geleverd kan worden voor gebruik ten behoeve van onder andere de industrie en haar processen, de drinkwaterbereiding en de scheepvaart. Met name genoemde internationale component, onder andere de rol en afspraken daarover, acht ik van eminent belang om de zoetwatervoorziening en -verdeling in de toekomst in onze regio te waarborgen en daarop de nodige activiteiten/maatregelen te kunnen treffen.