AMBASSADE VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Afdeling voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit LNV-AKTUALITEITEN uit SPANJE en PORTUGAL Nr 3/2010 INHOUDSOPGAVE Multilaterale landbouwpolitieke ontwikkelingen Spanje: Brussel claimt 49,2 mln Euro bij Spanje voor onregelmatigheden in de uitgaven onder het GLB Spanje: Dikke onvoldoende voor Spaans EU voorzitterschap Nationale landbouwpolitieke aangelegenheden Spanje: Financiële impuls vernieuwing landbouwmachines en technieken Spanje: 130 mln voor schadeloosstelling noodweer Markt- en handelsaangelegenheden Portugal: Campagne koop wat van ons is Spanje: Betalingstermijnen onder de loep Spanje: Geen uitzonderingen op mededingingsregels voor agrosector Spanje: Btw met 2% omhoog Akker- en Tuinbouw Spanje: FEPEX komt met voorstel hervorming GOM groenten en fruit Spanje: 120 mln. Euro voor herstructurering tuinbouwsector Portugal: Organisatie in tuinbouwsector Visserij en aquacultuur Portugal: Illegale visserij neemt toe Voedings- en kwaliteitsaangelegenheden Portugal: Nieuwe reclamecode tegen kinderobesitas Dierenwelzijn Spanje: Diversen Spanje: VVO kritisch over dierenwelzijn in Spanje blijft grootste biologische producent van Europa
MULTILATERALE LANDBOUWPOLITIEKE ONTWIKKELINGEN Spanje: Brussel claimt 49,2 mln Euro bij Spanje voor onregelmatigheden in de uitgaven onder het GLB De Europese Commissie heeft Spanje verzocht om de teruggave van 49,2 mln Euro aan onjuist gebruikte fondsen. De grootste post van 47,5 mln is voor onrechtmatig uitgekeerde steun aan de groenten- en fruitsector. De meeste onregelmatigheden zijn gevonden in uitvoeringsprogramma s, milieumanagement (verpakkingen) en de erkenning van producentenorganisaties. Spanje: dikke onvoldoende voor Spaans voorzitterschap De twee belangrijkste Spaanse landbouworganisaties, ASAJA en UPA, zijn niet erg tevreden over de resultaten van het Spaanse EU Voorzitterschap. Alhoewel er waardering is voor het feit dat het Spanje gelukt is om landbouw een plekje te geven in de EU strategie 2020 (aldus de beleving van ASAJA en UPA), zijn er toch te weinig concrete resultaten geboekt. Grote zorgen maakt men zich over de onderhandelingen met Marokko en de hervatting van de onderhandelingen met Mercosur. Dit zal fatale gevolgen hebben voor de Europese landbouwsector, aldus de voorzitters van beide organisaties. Spanje: gebruik GLB middelen Spanje ontvangt jaarlijks een bedrag van ruim 3,2, mld. aan directe betalingen. Er is nu onderzoek gedaan naar de geografische spreiding van de ontvangers. Dat zijn er in totaal ruim 800.000. Het gewest met de meeste ontvangers is Andalusië (driehoek Jaen, Cordoba, Sevilla). Hier stroomt jaarlijks 1,14 mld. Euro naartoe, m.n. vanwege de grote olijfolieproductie, katoenteelt en geïrrigeerde gewassen. Op de tweede plaats staat Castilla y León met 592 mln. EURO per jaar, gevolgd door Castilla-La Mancha met 364 mln. en Extremadura met 248 mln. EURO per jaar. Het onderzoek geeft tevens inzicht in de verdeling van de middelen: 20% van de ontvangers zijn goed voor 80% van de middelen. ¼ van de betalingen is bestemd voor slechts 1% van de begunstigden. NATIONALE LANDBOUWPOLITIEKE AANGELEGENHEDEN Spanje: Financiële impuls vernieuwing landbouwmachines en technieken De Spaanse regering heeft voor dit jaar 7 mln euro uitgetrokken voor de vernieuwing van landbouwmachines en verbetering van landbouwtechnieken. De steun is bestemd voor de vervanging van oude versleten machines Tussen 2007/09 zijn 8.100 aanvragen goedgekeurd, 9.478 machines gingen naar de sloop en 8.077 nieuwe machines, m.n. tractoren, zijn het land opgegaan. Spanje: 130 mln. voor schadeloosstelling noodweer De Spaanse ministerraad heeft een bedrag ter hoogte van 130 mln Euro goedgekeurd voor schade geleden in de landbouw als gevolg van extreme weersomstandigheden (regenval) en branden in 2009 en het begin van 2010. De zwaarst getroffen regio is Andalusië, met een schade van 1 mld. Euro, gevolgd door Galicië en de Canarische Eilanden. In Andalusië (Murcia en Almería) is de ijsbergslaproductie bijvoorbeeld met 30% achteruitgegaan. Dat betekend dat de bedrijven niet aan de vraag van de grote distributieketens in Europa kunnen voldoen. De recente weersomstandigheden leiden ook tot fytosanitaire problemen. Zo heeft de teelt van de Canarische tomaat te maken met een aanval van het virus Tuta Absoluta, waardoor ongeveer 40% van de oogst verloren ging. In Almeria zorgt de Pseudomona syringe voor de nodige problemen in te tomatenteelt met een verhoging van het bacterieniveau van 8.8% in maart tot 16.6% in april j.l.
MARKT- EN HANDELSAANGELEGENHEDEN Portugal: Campagne koop wat van ons is Het Ministerie van Landbouw heeft onlangs een protocol ondertekend met de AEP (Vereniging van Portugese Ondernemers) om zich aan te sluiten bij de campagne koop wat van ons is. Het doel is om de consument over te halen meer nationale producten te kopen om zo de Portugese landbouw levensvatbaar te maken en de import van producten te beperken. Deze campagne zal nog voor de zomer worden gelanceerd. Spanje: betalingstermijnen onder de loep Het betalingsmoreel is er in Spanje met de economische crisis niet beter op geworden. Vandaar dat de nieuwe Wet ter voorkoming van een achterstand van betalingen, die onlangs door het parlement met unanimiteit van stemmen is goedgekeurd, enthousiast is ontvangen. De wet voorziet ondermeer in een verkorting van de betalingstermijn voor verse producten. I.p.v. 100-150 dagen kan de leverancier binnen 30 dagen na levering met zijn geld rekenen. De regeling wordt onmiddellijk van kracht. Ook de betalingstermijnen voor overige producten worden drastisch ingekort. Bovendien is vastgelegd dat leverancier en afnemer geen andersluidende afspraken mogen maken, die afwijken van de wettelijke bepalingen. Het systeem van sancties is daarvan expliciet uitgesloten. D.w.z. dat het regelen van sancties in het geval van niet nakoming vooralsnog aan partijen wordt overgelaten. Spanje: geen uitzonderingen op mededingingsregels voor agrosector De nationale mededingingautoriteit heeft nogmaals d.m.v. een studie bevestigd, dat uitzonderingen voor de landbouwsector op mededingingsregels niet aan de orde mogen zijn. Eind vorig jaar had de autoriteit boetes opgelegd aan rijstproducenten, sapproducenten, tuinbouwverenigingen en verenigingen van voedselverwerkende bedrijven. Het ging om een totaalbedrag van ruim 1,5 mln. EURO boete onder tenlastelegging van m.n. prijsafspraken. Dat zorgde voor hevig kritiek vanuit de sector en de toezegging van de mededingingsautoriteit de zaak nogmaals onder de loep te zullen nemen. Het ministerie van Landbouw steunt de conclusies van de Mededingingautoriteit. Spanje: Btw met 2% omhoog Met ingang van 1 juli 2010 is de btw in Spanje van 16% naar 18% verhoogd. Het gereduceerde btw tarief, dat o.a. van toepassing is op landbouwgrondstoffen, zoals meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en diervoeders is van 6% naar 8% verhoogd. Het btw tarief voor levensmiddelen (categorie extra gereduceerd ) is niet verhoogd en ligt nog steeds bij 4%. AKKER- EN TUINBOUW Spanje: FEPEX komt met voorstel hervorming GOM groenten en fruit De Spaanse Vereniging voor Producenten en Exporteurs van Groenten, Fruit, Planten en Bloemen (FEPEX) meent dat de concept verordening van de Commissie ter vervanging van Verordening 1580/2007 geen antwoord biedt voor het oplossen van de basisproblemen van de Gemeenschappelijk Ordening van de Markten (GOM). Het voorstel is m.n. ontoereikend waar het gaat om vereenvoudiging van de administratieve lasten, verbetering van de financiering van basismaatregelen en preventieve crisismaatregelen. FEPEX heeft een voorstel voorbereid met aanpassingen op de volgende onderdelen: - de communautaire steun verhogen tot maximaal productiekosten; - opzetten van een meldingssysteem voor ernstige crisis
- verhogen van het productiepercentage van uit de markt te nemen goederen - verbeteren van recall voorwaarden voor goede doelen en verwerkende industrie Volgens FEPEX zou de Commissie meer rekening moeten houden met de positie van het EP en terugkeren naar kwaliteitsnormen via de hervorming van bovengenoemde verordening. Spanje: 120 mln. Euro voor herstructurering tuinbouwsector: De regio Andalusië stelt samen met de federale overheid de komende 3 jaar 120 mln Euro ter beschikking voor investeringen in de tuinbouwsector. Gedacht wordt daarbij aan modernisering van de kassen en investeringen in nieuwe technologieën, waaronder cogeneratie. Doel van de maatregelen is het vergroten van de productiviteit en daarmee een versterking van de concurrentiekracht. De gemiddelde productie in de voedingstuinbouw ligt in Spanje momenteel bij 12-15 kg per vierkante meter en men wil toe naar tenminste 25 kg per vierkante meter. Portugal: Organisatie in tuinbouwsector De minister van landbouw, António Serrano, heeft recentelijk een MoU (memorandum of understanding) getekend met 120 tuinbouwinstanties. 98% van de vertegenwoordigers van de groenten-, fruit- en bloemensector hebben dit MoU ondertekend. De bedoeling is om binnen vier maanden een productschap op te richten die de belangen van de tuinbouwbedrijven en verenigingen, zowel in binnen- als buitenland, behartigt. Dit productschap zou de productieketen en de export aanzienlijk moeten verbeteren, aldus de minister. Het ligt in de bedoeling dat dit initiatief zich in de toekomst gaat uitbreiden tot de vlees-, melk en rijst sector. VISSERIJ EN AQUACULTUUR Portugal: Illegale visserij neemt toe De illegale visserij in Ria Formosa (Algarve) neemt toe. Dit is hoofdzakelijk te danken aan de toenemende werkloosheid in het gebied door het dalende toerisme. Volgens de professionele vissers is er onvoldoende controle op de illegale visserij en hebben zo de sportvissers, die maar twee kilo vis en/of schelp- en schaaldieren voor eigen consumptie mogen vangen, de vrije hand om meer dan het toegestane te vissen. Dit geldt ook voor mensen zonder visvergunning. Er zijn wetten genoeg die de illegale visserij verbieden; de controle op naleving van de wetten ontbreekt echter, aldus de professionele vissers. VOEDINGS- EN KWALITEITSAANGELEGENHEDEN Portugal: Nieuwe reclamecode tegen kinderobesitas Vanaf mei geldt een nieuwe reclamecode om obesitas onder kinderen te beperken. In deze code is bijv. vastgelegd dat reclamespots waarin kinderen etend achter de computer of televisie te zien zijn dienen te worden vermeden. Dit geldt ook voor reclames waarbij een kind met onder- of overgewicht wordt gebuikt; dit om te voorkomen dat het kind wordt aangetast in zijn/haar waardigheid. Ook wil de sector zo voorkomen dat de regering wettelijke maatregelen neemt die nadelig zouden kunnen uitvallen voor de sector. In november 2009 hadden verschillende voedings- en genotmiddelenproducenten al besloten om reclame van producten die teveel suiker, zout en vetten bevatten, pas na kinderbedtijd uit te zenden.
DIERENWELZIJN Spanje: het VVO brengt een kritisch rapport over het dierenwelzijn in Spanje uit Het Voedsel en Veterinair Bureau van de EC (VVO) heeft een rapport gepubliceerd met de resultaten van een onderzoek in Spanje naar het welzijn van vee tijdens transport en in het slachthuis. Zoals verwacht, heeft de VVO weinig vooruitgang t.o.v. eerdere inspecties geconstateerd en blijkt er in Spanje nog steeds veel voor verbetering vatbaar te zijn. De inspecteurs bezochten Castilla y León en Extremadura en rapporteerden dat er nog veel zaken zijn waarop nauwelijks vooruitgang is geboekt, zoals opleiding personeel, vergunningen voor transporteurs, laaddichtheid, verificatie en toezicht op diertransporten, toezicht op transport gerelateerde overtredingen, procedures en controles in slachthuizen, etc. In Castilla y León werd ook een slechte coördinatie tussen het Ministerie van Milieu, Platteland en Maritieme Zaken (MARM) en het Agentschap voor Voedselveiligheid en Voeding vallend onder het Ministerie van Gezondheid en Sociale Zaken geconstateerd. Volgend op het rapport heeft de EC Spanje op het matje geroepen en een lijst met tekortkomingen bij de uitvoering van de dierenwelzijnsrichtlijnen op het gebied van transport en slachting toegezonden. Spanje heeft nu twee maanden de tijd om met een bevredigend antwoord aan Brussel te komen, anders zal de EC de zaak naar het Europese Hof brengen. De VVO zal later in het jaar nogmaals een bezoek brengen aan Spanje voor verdergaand onderzoek. Volgens de Nationale Vereniging van Veevervoerders (ANTA) in Spanje is de Brusselse mening over dierenwelzijn in Spanje onder druk van bepaalde groeperingen in Brussel tot stand gekomen en baseert op op zichzelf staande gevallen die in ieder land voorkomen. De ANTA stelt dat de Commissie niet bekend is met de werkelijke situatie in Spanje. Gelijktijdig heeft het Spaanse ministerie van landbouw een onderzoek laten uitvoeren naar het welzijn van kalveren tijdens transport tussen Roemenië en Spanje. In het onderzoek worden lichte negatieve effecten op de dieren geconstateerd, maar is tevens sprake van een snel herstel op de plaats van aankomst. In dit onderzoek is een vergelijking gemaakt met andere lidstaten die eveneens kalveren uit Oost Europa afnemen, maar het voordeel hebben van kortere reistijden. DIVERSEN Spanje: blijft grootste biologische producent van Europa Het areaal t.b.v. de teelt van biologische gewassen is het afgelopen jaar in Spanje met maar liefst 21,6% gegroeid en ligt nu bij 5,2 % van het totale Spaanse landbouwareaal. Spanje blijft daarmee de onaangevochten nummer 1 in Europa en bekleed plaats 6 in wereldverband. Meer dan de helft van de biologische teelt vindt plaats in Andalusië. De belangrijkste gewassen zijn granen, olijven en noten. Alleen met de binnenlandse consumptie wil het niet zo vlotten. Het overgrote deel van de opbrengst is bestemd voor de export. Madrid 1-7-2010