B&W.nr. 10.0241, d.d. 2-3- 2010 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Vaststelling brief aan de Raad over uitvoering motie M090068/21, duurzaam sparen. BESLUITEN 1 Bijgaande brief aan de raad vast te stellen 2 Motie M090068/21 als afgedaan te beschouwen. Samenvatting Duurzaam sparen is een optie als er sprake is van een omvangrijk bedrag dat gedurende langere tijd kan worden uitgezet. De meest recente liquiditeitsplanning verwacht de komende tien jaar geen liquiditeitsoverschotten. Bij duurzaam sparen dient gerealiseerd te worden dat het wettelijk kader voor openbare lichamen de mogelijkheden tot duurzaam sparen ernstig beperkt en dat als gevolg daarvan ook de rendementsmogelijkheden worden beperkt. Het treasurystatuut van Leiden stuurt aan op uitzettingen bij AAA geldnemers en in mindere mate bij AA geldnemers. In de huidige situatie prevaleert het belang van zekerheid over de terugbetaling van het gemeenschapsgeld expliciet boven rendement en duurzaamheid. Dat willen wij graag zo houden. Dat neemt niet weg dat wij in de toekomst bij een eventueel liquiditeitsoverschot in overleg met de BNG zullen bekijken welke mogelijkheden er zijn om duurzaam te sparen binnen de triple A vereiste. 1
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden Aan de Raad van de gemeente Leiden Bezoekadres Postadres Telefoon E-mail Website Gemeente Leiden Stadhuis Stadhuisplein 1 Postbus 9100 2300 PC LEIDEN 071-516 51 65 sleutel@leiden.nl www.leiden.nl/gemeente Datum 2 maart 2010 Contactpersoon Hans Smit Ons kenmerk Doorkiesnummer 5062 Onderwerp Afdoening motie M090068/21, duurzaam sparen. Geachte leden van de Raad, Op 8 juli 2009 heeft u bij motie ons college gevraagd bij de uitwerking van de voorstellen voor de uitzetting van de (tijdelijk) overtollige gelden naast het begrip veiligheid het begrip duurzaamheid een belangrijke en doorslaggevende rol te laten spelen en zich te laten inspireren door het Haagse beleid op dit punt; Uw raad is van mening dat de gemeente Leiden haar liquide middelen op een zo duurzaam mogelijke manier dient weg te zetten. Vraagstelling in dit verband is of een dergelijk beoogde duurzame uitzetting van middelen te verankeren is in het treasurystatuut. Op 24 maart 2009 hebben indieners van de motie, de raadsleden Van Egdom en Ette een brief aan u en ons college gezonden over dit onderwerp. Volgens de briefschrijvers hoeft duurzaam sparen geen rendement te kosten, is duurzaam sparen niet in strijd met Wet Fido en is na gemeente Den Haag, gemeente Leiden aan de beurt. Briefschrijvers roepen op actie te ondernemen om te komen tot een treasurybeleid waarbij duurzaamheid een belangrijk criterium moet worden. De briefschrijvers zijn in hun brief van 24 maart 2009 enthousiast over duurzaam sparen en roepen ons college op actie te ondernemen. De gemeente Den Haag vormt met duurzame beleggingen ter grootte van 300 miljoen euro een inspirerend voorbeeld en gemeente Leiden kan dit nu ook doen doordat Triodos en Delta Lloyd in 2008 een op de gemeenten en provincies gericht duurzaam beleggingsfonds hebben ontwikkeld dat voldoet aan de normen van de Wet Fido. Probleemstelling Hoe kan de gemeente Leiden duurzaam sparen. 2
1. Wat is duurzaam? Volgens de World Commission on Environment and Development moet onder duurzaam verstaan worden: het voorzien in behoeften van de huidige generatie zonder dat dit ten koste gaat van het vermogen van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien. Benadrukt wordt dat duurzaam sparen niet hetzelfde is als duurzaam inkopen, duurzaam investeren of duurzaam ondernemen. Treasury gaat over het beheersen van risico s, het optimaliseren van kosten en rendement van financiering en liquiditeitenbeheer. In het algemeen richt duurzaam sparen zich op: - Bedrijven die rekening houden met mensen en milieu; - Zwarte lijst van bedrijven (bv die clusterbommen maken, of actief in landen met VN boycot); - Toetsen op goede corporate governance (personeelsbeleid, managementsystemen, openheid); - Stimuleren van schone technologieën. 2. Het wettelijk kader. De Wet financiering decentrale overheden stelt dat het aangaan en verstrekken van leningen en garanties alleen mag in het kader van de publieke taak en dat uitzettingen en derivaten een prudent karakter moeten hebben. Verder noemt de wet twee richtlijnen voor het beheersen van renterisico s, dit zijn de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. De Wet Fido is eind oktober 2008 gewijzigd. Een toevoeging aan de wet is het verbod op nieuwe hypotheekverstrekking en het afgeven van garanties op hypothecaire leningen aan eigen personeel. Verder is de grondslag voor berekening van de renterisiconorm gewijzigd en is de verplichting om kasgeldlimietoverzichten per kwartaal naar de toezichthouder te sturen komen te vervallen. Wat zegt het wettelijk kader? De Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo)is, als gevolg van de kredietcrises, gedurende het tweede kwartaal 2009, flink gewijzigd. Openbare lichamen zetten slechts gelden uit bij financiële ondernemingen die zijn gevestigd in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (EER) en waarvan de lidstaten beschikken over een AA rating, afgegeven door ten minste twee ratingbureaus. Ook de financiële ondernemingen of de door hen uitgegeven waardepapieren dienen te beschikken over de AA rating. Als gelden worden uitgezet voor een periode van ten hoogste drie maanden volstaat een A rating, afgegeven door ten minste twee rating bureaus. Voor de regelingwijziging gold dat overheden uitzettingen konden doen bij instellingen met een A rating. De Ruddo vervolgt met een artikel dat openbare lichamen geen leningen aangaan met het enkele doel de aangetrokken gelden tegen een hoger rendement uit te zetten. Er mag dus niet geleend worden om het bedrag vervolgens tegen een hogere rente elders uit te zetten. Het is decentrale overheden slechts toegestaan tijdelijk overtollige gelden van aangetrokken leningen voor projectfinanciering uit te zetten bij dezelfde financiële onderneming als waar de lening is aangegaan. Openbare lichamen zetten uitsluitend gelden uit in de vorm van producten waarbij de hoofdsom aan het eind van de looptijd in tact blijft of in de vorm van vastrentende waarden uitgegeven door een instelling die voldoet aan de ratingvereiste. 3
Het Besluit leningvoorwaarden decentrale overheden stelt dat het decentrale overheden slechts toegestaan is om te lenen, uit te zetten en te garanderen in euro s (of in één van de nationale munteenheden van de EU lidstaten). Voorlopig kan geconcludeerd worden dat duurzaam sparen een optie is waarbij gerealiseerd dient te worden dat in het wettelijk kader voor openbare lichamen de mogelijkheden tot duurzaam sparen ernstig beperkt is en dat als gevolg daarvan ook de rendementsmogelijkheden worden beperkt. 3. Wat zijn de treasury doelstellingen? Kijkend naar de treasuryfunctie dan heeft deze voor de gemeente Leiden de volgende doelstellingen. Het verzekeren van duurzame toegang tot de financiële markten. Het beheersen van financiële risico s. Het minimaliseren van de rentekosten van de opgenomen leningen. Het optimaliseren van het rendement van de overtollige, uit te zetten middelen. Deze doelstellingen zijn dus expliciet ondersteunend aan de primaire processen die binnen een gemeentelijke organisatie plaatsvinden. De uitvoering van activiteiten om deze doelstellingen te realiseren zijn, mede door het wettelijk kader en de aard van de organisatie, complex en tijdrovend. Overigens stelt het huidige treasury statuut van de gemeente Leiden strengere eisen aan het uitlenen van geld dan de wet Fido. De wet Fido stelt als voorwaarde een dubbel A rating. Het treasury statuut stelt triple A rating als voorwaarde. 4. Mogelijkheden voor Leiden. Als er aan het wettelijk kader extra regels in verband met duurzaam sparen worden toegevoegd wordt de kans op het niet realiseren van de treasury doelstellingen aanzienlijk vergroot. De invulling van de treasuryfunctie zal immers meer kosten in menskracht en uitgaven en hoogstwaarschijnlijk minder rendement opleveren. Het zou ook raar zijn als in een ondersteunend proces niet wordt gekozen voor de meest rationele oplossing. Dit kan echter wel gebeuren bij (dwingende) toepassing van duurzaam sparen. Rationele belangen uit het ondersteunende proces kunnen conflicteren met het beleidsdoel duurzaam sparen. Mocht bovendien achteraf niet gehandeld zijn in overeenstemming met de aanvullende duurzame regels dan zal dat bij accountantscontrole leiden tot een discussie over het rechtmatigheidsvraagstuk. Eveneens geïnspireerd door de gemeente Den Haag, onderzocht de gemeente Zoetermeer, hoe de gemeente bij treasuryactiviteiten het concept van duurzaam sparen als beleidsregel kan invoeren. Na een uitgebreide beschouwing concludeert de gemeente Zoetermeer dat bij de uitvoering van treasuryactiviteiten de Wet Fido uitgangspunt is en blijft, dat er eigenlijk geen adequate duurzame beleggingsproducten zijn en dat er geen aanleiding is om een volgorde van meer maatschappelijk verantwoord aan te brengen in de lijst van in aanmerking komende partijen voor uit te zetten gelden. 4
De BNG biedt inmiddels Fido-proof spaarmogelijkheden aan waarbij duurzaamheid het uitgangspunt is. Jaarlijks, achteraf, controleert een extern onderzoeksbureau in welke mate de portefeuille duurzaam is belegd. Het rendement is op dit moment echter erg laag 1 tot 2% per jaar afhankelijk van de looptijd. Verankering van regelgeving over duurzaam sparen in het treasurystatuut bedreigt het realiseren van de treasurydoelstellingen en daarnaast de rechtmatigheid. Uitvoering van extra regels wordt bovendien nog complexer en duurder als de treasuryactiviteiten straks worden uitgevoerd door een regionaal Shared Service Center (SSC). Het SSC moet immers continue bewaken welke gelden duurzaam uitgezet moeten worden en welke regulier. Dit kost niet alleen menskracht, het SSC dreigt dan ook de (juist met de oprichting van het SSC beoogde) schaalvoordelen mis te lopen. 5. Conclusie Duurzaam sparen is een optie als er sprake is van een omvangrijk bedrag dat gedurende langere tijd kan worden uitgezet. De meest recente liquiditeitsplanning verwacht de komende tien jaar geen liquiditeitsoverschotten. Bij duurzaam sparen dient gerealiseerd te worden dat het wettelijk kader voor openbare lichamen de mogelijkheden tot duurzaam sparen ernstig beperkt en dat als gevolg daarvan ook de rendementsmogelijkheden worden beperkt. Het treasurystatuut van Leiden stuurt aan op uitzettingen bij AAA geldnemers en in mindere mate bij AA geldnemers. In de huidige situatie prevaleert het belang van zekerheid over de terugbetaling van het gemeenschapsgeld expliciet boven rendement en duurzaamheid. Dat willen wij graag zo houden. Dat neemt niet weg dat wij in de toekomst bij een eventueel liquiditeitsoverschot in overleg met de BNG zullen bekijken welke mogelijkheden er zijn om duurzaam te sparen binnen de triple A vereiste. In de herziening van het treasurybeleid zullen wij de mogelijkheden van duurzaam sparen opnemen. Duurzaamheid nastreven via beleidsmatige maatregelen is overigens vele malen krachtiger, effectiever en efficiënter en gaat niet ten koste van ondersteunende processen. Wij beschouwen motie M090068/21, duurzaam sparen hiermee als afgedaan. Burgemeester en Wethouders van Leiden, de Secretaris, de Burgemeester, 5
Geraadpleegde bronnen Wet financiering decentrale overheden d.d. oktober 2008 Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden d.d. april 2009 Besluit leningvoorwaarden decentrale overheden d.d. december 2000 Gemeente Zoetermeer, Treasurystatuut met bijlagen d.d. juni 2009 Gemeente Leiden, Treasurystatuut d.d. oktober 2001 BNG, Fondsfeiten BNG Fido Kapitaalmarktselect d.d. 2009 Triodos Bank, Triodos Bank lanceert eerste duurzame FIDO beleggingsfonds d.d. juni 2008 Triodos Bank, Triodos Bank jaarverslag 2008 d.d. 2009 Triodos Bank, Jaarverslag Triodos Fonds Management 2008 d.d. 2009 Triodos Bank, Beleggingsmogelijkheden voor FIDO- plichtige instellingen d.d. december 2009 6
RV 09.0068 Perspectiefnota 2010-2013 Motie: M090068/21 Onderwerp: duurzaam sparen De Raad van de gemeente Leiden, bijeen in de vergadering van 8 juli 2009, constaterende dat: als gevolg van de verkoop van de aandelen Nuon de gemeente Leiden over gelden zal gaan beschikken waarvoor nog niet direct een uitgave is gepland; de economische crisis heeft laten zien dat duurzaam sparen een goed alternatief kan zijn; overwegende dat: bevordering van duurzaamheid ook in het gemeentelijk treasurybeleid tot uiting moet komen; het beleid van de gemeente Den Haag op dit punt navolging verdient; verzoekt het college: bij de uitwerking van de voorstellen voor de uitzetting van de (tijdelijk) overtollige gelden naast het begrip veiligheid het begrip duurzaamheid een belangrijke en doorslaggevende rol te laten spelen en zich te laten inspireren door het Haagse beleid op dit punt; voor 1 oktober 2009 met een voorstel te komen; tot die tijd geen voorstellen aan te gaan die het duurzaam wegzetten van gelden belemmeren; Hans van Egdom (GL) Robert-Jan van Ette (PvdA) Zonder hoofdelijke stemming wordt besloten dat de motie is aangenomen met dien verstande dat de fracties van VVD en CDA worden geacht tegen te hebben gestemd. 7