Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtemonitor (update) 8 september 2015 (update van droogtemonitor 25 augustus) Nummer 2015-14 Droogte voorbij, afvoeren Maas en Rijn blijven laag Door de grote hoeveelheid neerslag in de afgelopen weken is het neerslagtekort verder gedaald. Lokaal is op verschillende plekken zelfs sprake geweest van wateroverlast. Bovendien is de vraag naar water sterk afgenomen door de lagere temperaturen en de rijping van gewassen (het groeiseizoen loopt ten einde). Beregeningsverboden zijn op de meeste plaatsen ingetrokken. De grondwaterstanden keren terug naar standen normaal voor de tijd van het jaar. Wel zijn de afvoeren van de Rijn en Maas nog steeds lager dan normaal, maar voldoende om in de beperkte watervraag te voorzien. Droogte gerelateerde problemen worden niet meer verwacht. Wel is het nodig om de lage afvoeren van de Maas en met name de Rijn nauwlettend te blijven monitoren. Schippers krijgen daarom het advies www.vaarweginformatie.nl in de gaten te houden. Lokaal doen zich nog enkele problemen met de waterkwaliteit voor (met name blauwalgen). Actuele informatie over de zwemwaterkwaliteit is beschikbaar via www.zwemwater.nl. De criteria voor boezemkade-inspecties worden niet meer gehaald. De inspecties zijn inmiddels gestaakt. Dit is de laatste droogtemonitor die de LCW in 2015 uitbrengt. Wel kan het zijn dat de rivierafvoer - met name van de Rijn - op enig moment nog aanleiding geeft om een laagwaterbericht te verspreiden. Droogtemonitor Pagina 1 van 6
Weer Door de neerslag die gevallen is de afgelopen weken is het landelijk gemiddelde neerslagtekort sterk gedaald en is het nu lager dan gemiddeld voor de tijd van het jaar (figuur 1). Dit beeld is goed terug te zien in figuur 2. Grote delen van Nederland zijn nu zelfs vrij nat en kennen geen tekort aan neerslag meer. Alleen in het zuiden is nog sprake van een neerslagtekort, maar door de regen van de afgelopen weken is het tekort hier ook sterk gedaald. Een krachtig hogedrukgebied boven de Britse Eilanden gaat deze week zijn invloed uitoefenen in vrijwel de gehele stroomgebieden van Maas en Rijn. Vandaag valt nog af en toe regen of motregen in niet al te grote hoeveelheden, vanaf dinsdag wordt het meest droog. Vandaag en morgen is het nog iets kouder dan normaal, maar vanaf woensdag worden weer waardes rond het langjarig gemiddelde verwacht. Komend weekeinde neemt de hogedrukinvloed af en komt er weer een westcirculatie op gang. Als gevolg daarvan passeert een aantal fronten met een significante maar vrij normale hoeveelheid neerslag. Figuur 1. Landelijk gemiddeld neerslagtekort, 8 augustus 2015. Bron: KNMI. Figuur 2.Doorlopend potentieel neerslagoverschot. Bron: KNMI. Afvoer In het stroomgebied van de Rijn is het in de maanden juni en juli droog geweest. De afvoer bij Lobith heeft hierdoor sinds eind juni een dalende trend gekend en bereikte rond 11 augustus een minimum van circa 1040 m 3 /s. Halverwege de maand augustus heeft een omslag plaatsgevonden, en is in het stroomgebied weer neerslag van betekenis gevallen. De afvoer is daardoor tijdelijk gestegen door de neerslag, met een kleine piek van 1370 m 3 /s op 19 augustus. Sindsdien is de afvoer weer gestaag aan het dalen. Op dit moment bedraagt de afvoer circa 1100 m 3 /s. De afgelopen week is in het Rijnstroomgebied in Duitsland en de Alpen weinig tot geen neerslag van betekenis gevallen. Voor deze week wordt wederom geen neerslag van betekenis verwacht, waardoor de afvoer bij Lobith komende week daalt tot waarden tussen de 1000 en 1100 m 3 /s. Voor de langere termijn (14 tot en met 21 september) is de afvoerverwachting bij Lobith onzeker. De kans is groot dat vanaf eind deze week enige neerslag van betekenis gaat vallen. Hierdoor wordt verwacht dat de afvoer volgende week gaat stabiliseren en mogelijk zelfs licht gaat stijgen. Als de verwachte neerslag in het stroomgebied echter uitblijft, zou de afvoer bij Lobith kunnen dalen tot onder de 1000 m 3 /s (drempelwaarde LCW), mede doordat de Zwitserse meren lager staan dan gemiddeld. Droogtemonitor Pagina 2 van 6
Figuur 3. Afvoerverloop Rijn bij Lobith. De afvoer van de Maas bij Luik is op dit moment 55 m 3 /s (48 m 3 /s St. Pieter). Voor de komende dagen wordt weinig tot geen neerslag verwacht in het stroomgebied van de Maas. Op basis van de weersverwachting voor de komende week zal de gemiddelde afvoer van de Maas bij St. Pieter tussen de 40 en 50 m 3 /s blijven schommelen. Dit is voldoende om in de watervraag te voorzien. Figuur 4. Afvoerverloop van de Maas bij Luik. Korte schets per Regionaal Droogte-overleg (RDO) RDO Noord De waterschappen melden dat er geen sprake meer is van droogte, er is eerder sprake van een natte situatie. Daarnaast hebben de gewassen minder water nodig en is er minder verdamping. Verder worden er geen droogte-inspecties en onttrekkingsverboden meer gemeld. Tussen 20 september en half oktober worden het IJsselmeer en Markermeer geleidelijk op winterstreefpeil Droogtemonitor Pagina 3 van 6
gebracht. De planning is geleidelijk met ongeveer 1 centimeter per dag i.v.m. met de lage aanvoer via de IJssel. De watertemperatuur is 16 à 18 graden. Er zijn nog enkele waterkwaliteitsproblemen met name door blauwalgen, maar dit is normaal voor de tijd van het jaar. RDO West-Midden Binnen RDO West-Midden zijn er op dit moment geen droogteproblemen, deze worden op korte termijn ook niet verwacht. Door de grote hoeveelheid neerslag is het neerslagtekort verder gedaald. De watervraag is minimaal, momenteel zelfs nul. Er is lokaal wateroverlast gemeld door hevige regenbuien. Door voldoende afvoer van de Rijn i.c.m. de beperkte waterinname zijn er geen chloride-problemen. Ook waterkwaliteitsproblemen (blauwalg) zijn niet bijzonder groot en nemen af. Enige bijzonderheid is dat de Hoogheemraadschappen Rijnland en De Stichtse Rijnlanden een strikt peil moeten handhaven i.v.m. de berging van de bouwkranen bij Alphen a/d Rijn. RDO-en Gelderland en Twentekanalen In de regio s Gelderland en Twentekanalen spelen geen droogteproblemen. Er wordt soms zelfs water afgevoerd in plaats van aangevoerd. Sommige waterschappen geven aan dat het inmiddels gemiddeld eerder een natte dan een droge situatie is. In bepaalde gebieden zijn de grondwaterstanden boven het gemiddelde. Daarnaast vraagt de landbouw door het einde van het groeiseizoen minder water. Wel is de afvoer van de Rijn, Waal en IJssel aan de lage kant. Daarom is de voorsluis bij Eefde in gebruik, zodat scheepvaart tussen de IJssel en Twentekanalen mogelijk blijft. Vanuit de regio zijn er geen signalen dat de lage afvoer van de Rijn tot problemen leidt. Op enkele locaties zijn waterkwaliteitsproblemen met blauwalg en (mogelijk) botulisme. RDO Zuid-West De droogtemaatregelen zijn opgeheven. Wel is er nog sprake van blauwalgenoverlast. Bij Dintelsas is sprake van volledig schutbedrijf om te zorgen dat op het Mark Vlietstelsel blauwalgontwikkeling wordt voorkomen. Ook staan de inlaten langs het Schelde-Rijnkanaal nog dicht i.v.m. de aanwezigheid van blauwalg. RDO Zuid-Oost Er is voldoende water beschikbaar in de Maas en de Limburgse en Brabantse kanalen om in de watervraag te voorzien. Ondanks de neerslag van afgelopen week zijn in delen van de regio nog steeds beregeningsverboden van kracht. Overigens zal er nauwelijks nog behoefte zijn aan het onttrekken van water voor het beregenen van gewassen, omdat het groeiseizoen ten einde loopt. Op verscheidene plaatsen wordt alweer lager gestuwd ter voorbereiding op de bewerking van de akkers in het najaar. Op verschillende locaties is nog steeds blauwalg aanwezig. Maatregelenoverzicht Voorsluis Eefde is in gebruik in verband met de lage waterstand van de IJssel. Hierdoor blijft scheepvaart mogelijk tussen de IJssel en Twentekanalen. In RDO Zuid-Oost zijn nog enkele onttrekkingsverboden van oppervlakte water van kracht. Bij Dintelsas is sprake van volledig schutbedrijf om te zorgen dat op het Mark Vlietstelsel blauwalgontwikkeling wordt voorkomen. De inlaten langs het Schelde-Rijnkanaal zijn nog dicht i.v.m. de aanwezigheid van blauwalg. Conclusie De droogte is voorbij. Er zijn enkele locaties met waterkwaliteitsproblemen door met name blauwalgen. De afvoer van met name de Rijn is laag voor de tijd van het jaar. Knelpunten worden niet verwacht, wel is het zaak om de lage afvoeren van Rijn en Maas goed te blijven monitoren. Droogtemonitor Pagina 4 van 6
Droogtemonitor Pagina 5 van 6
Droogtemonitor Pagina 6 van 6