Association de la Ville et des Communes de la Région de Bruxelles-Capitale Section CPAS Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Afdeling OCMW C O N F E R E N C E D E S 1 9 C P A S DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE LES PRESIDENTS ET SECRETAIRES C O N F E R E N T I E V A N DE 19 O C M W S VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST DE VOORZITTERS EN SECRETARISSEN Brussel, 21 mei 2015 OVERDRACHT WERKLOOSHEID OCMW: WELKE GEVOLGEN VOOR DE BRUSSELSE OCMW S? Sinds 2014 wordt heel wat debat gevoerd over het einde van het recht op inschakelingsuitkeringen. De vorige federale regering heeft immers de duur van de inschakelingsuitkeringen beperkt tot maximum 3 jaar. En de huidige federale regering heeft de regels voor de opening van het recht op die uitkeringen gewijzigd door er diplomavoorwaarden aan te koppelen voor jongeren onder de 21 jaar en de leeftijdsgrens op maximum 25 jaar te brengen. Deze wijzigingen die op federaal niveau beslist werden, komen nog bovenop andere maatregelen zoals: de verlenging van de wachttijd met 3 maanden, de sancties en uitsluitingen met betrekking tot het begeleidingsplan voor werklozen, de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen Al deze maatregelen hebben een impact op de OCMW s. Als laatste vangnet in de sociale bescherming vormen de OCMW s immers het ultieme schild tegen de totale verarming van de kansarmen van ons Gewest. Om de gevolgen van deze hervormingen op de Brusselse OCMW s te meten verrichte de Afdeling OCMW van de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Gewest (VSGB), samen met de Conferentie van de 19 OCMW s, sinds januari 2015 een monitoring. Deze oefening van de Brusselse OCMW s werd gesteund door Minister-Voorzitter Rudi Vervoort en Minister voor tewerkstelling Didier Gosuin. AVCB Afdeling OCMW Arlonstraat, 53 / 4-1040 Brussel tél. 02/238.51.57 fax 02/280.60.90 e-mail : cpas-ocmw@avcb-vsgb.be website : www.avcb.be Conferentie van 19 OCMW S van het Brussels Hoofdestedelijk Gewest, Fernand Bernierstraat 40-1060 Brussel tél. 02 /600.54.11 fax 02 /600.54.19 1
Vandaag kunnen wij u een eerste precieze evaluatie geven van het aantal uitgeslotenen die OCMW-bijstand aangevraagd hebben. Om hoeveel personen gaat het precies? Wie zijn zij? Ontvangen zij voortaan OCMW-steun? De RVA maakte eind januari 2015 voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest melding van 3.300 gesanctioneerden als gevolg van de stopzetting van het recht op een inschakelingsuitkering. Op de voorlopige cijfers van het 1 e trimester, ingewonnen bij de 19 Brusselse OCMW s, tellen wij momenteel: - 1.480 steunaanvragen als gevolg van de overdracht van de werkloosheid naar het OCMW - waarvan 977 enkel verband houden met de stopzetting van het recht op een inschakelingsuitkering - Die 977 steunaanvragen leidden tot 736 toekenningen en 174 weigeringen (in 67 dossiers is er nog geen beslissing genomen). Om een idee te geven van het aantal personen voor wie de Brusselse OCMW s bijstand uitgekeerd hebben in de loop van het eerste trimester 2015: dit komt overeen met de maandelijkse last van de leefloners van het OCMW van Jette in 2014 (maandelijks, voor het jaar 2014, keerde dit OCMW aan 742 personen een leefloon uit). Uit onze monitoring blijkt ook het volgende: In totaal heeft 27 % van de gesanctioneerden die hun uitkering verliezen, een steunaanvraag ingediend bij het Brusselse OCMW 1. Het zijn voornamelijk de grote OCMW s (nl. de OCMW s die een terugbetalingspercentage op federaal niveau van 70 % van het leefloon 2 genieten) die de steunaanvragen ontvingen (Anderlecht, Brussel-stad, Etterbeek, Evere, Vorst, Elsene, Sint-Jans-Molenbeek, Sint-Gillis, Sint-Joost-ten-Node en Schaarbeek). Die OCMW s vertegenwoordigen 85 % van de leefloners van het Brussels Gewest en 70 % van de Brusselse bevolking, en ontvingen 80 % van de nieuwe aanvragen wegens verlies van het recht op inschakelingsuitkeringen. 1 Dit percentage is iets hoger dan dat van de Federatie van Waalse OCMW s (22,2 %) maar hun gegevens hadden slechts betrekking op een periode van 2 maanden. 2 Te herinnering, het saldo valt ten laste van de gemeenten 2
In meer dan 80 % van de gevallen hebben de OCMW s effectief steun toegekend op basis van de aanvraag. Wat betreft het publiek dat zijn recht op een inschakelingsuitkering verliest en een steunaanvraag indient bij het OCMW, wijzen we op 3 elementen: Dienden een steunaanvraag in bij het OCMW: 43 % van de gesanctioneerde gezinshoofden, 49 % van de gesanctioneerde alleenstaanden en 11 % van de gesanctioneerde samenwonenden. Het gaat voornamelijk om vrouwen (58,8 %), tussen 35 en 44 jaar (50,3 %) of tussen 25 en 34 jaar (33,2 %). Vrouwen onder de 25 jaar zijn zeer weinig vertegenwoordigd (3,6 %). De mannen vertegenwoordigen 41,2 % van de aanvragen. Zij zijn voornamelijk tussen 35 en 44 jaar (49,3 %) of van 25 tot 34 jaar (32 %). Mannen jonger dan 25 jaar nemen 5,9 % van de aanvragen voor hun rekening. Ter vergelijking: de gebruikelijke verhouding man/vrouw die een leefloon ontvangen van een OCMW in het Brussels Gewest is 54,8 % / 45,2 % (jaarcijfers van verschillende personen, gemiddeld over de periode 2008-2014) maar de jongeren onder de 25 jaar zijn goed voor 29,5 %. ENKELE OPMERKINGEN EN VRAGEN IVM DE CIJFERGEGEVENS UIT ONZE MONITORING Waren er in de gemeenten van de zogenaamde arme sikkel meer aanvragen dan in de andere gemeenten? Het antwoord is negatief. We hebben deze dimensie ook geverifieerd op het niveau van de categorieën personen. Blijkt dat er niet meer aanvragen ingediend werden door gezinnen of alleenstaanden bij de OCMW s van de gemeenten van de arme sikkel. Er zou dus geen verband zijn tussen de indiening van steunaanvragen en de woonplaats van de door de maatregelen getroffen personen. Een steunaanvraag indienen bij een OCMW is een individuele keuze. Tot op heden hebben we geen verklaring voor het feit dat slechts 27 % van de gesanctioneerden wegens einde van het recht een steunaanvraag ingediend hebben bij het OCMW. De OCMW s vrezen echter dat we van een situatie van verarming (financieel, maar ook op het vlak van rechten, sociale identiteit en band met de samenleving) zullen overgaan naar een kloof voor een deel van deze bevolking. Als een aanvraag bij het OCMW pas laat ingediend wordt, bestaat het risico dat de betrokkene in een spiraal 3
van problemen terechtkomt en voor de instelling wordt de werklast dan veel groter dan als de aanvraag tijdig ingediend werd. De voortzetting van onze monitoring de komende maanden zal uitwijzen of dat risico reëel is. De Brusselse OCMW s blijven ook alert voor de boodschappen van de verenigingswereld. Tot op heden vingen wij geen alarmsignalen op dat het publiek dat geen aanvraag indient bij het OCMW, massaal aanspraak zou maken op de diensten van de verenigingswereld. In een gewest zoals Brussel waar de verschillen het grootst zouden zijn en de armoede terrein blijft winnen zijn deze cijfers alarmerend. Wij weten niet waarom 73 % van de personen die hun recht op een inschakelingsuitkering verliezen, niet bij het OCMW gaan aankloppen terwijl zij alsmaar armer worden. Dat interpelleert ons ook als instelling. Kan het OCMW zijn rol als laatste sociaal vangnet voor dit publiek nog vervullen? Naast het debat over de mogelijke fusie tussen gemeente en OCMW een debat dat de aandacht wegtrekt van de echte problemen waarmee de mensen kampen vinden wij het primordiaal dat de mensen centraal staan en instellingen gezien worden als vorm van antwoord op hun behoeften. Daartoe is meer informatie nodig over het lot van deze mensen. Een analyse van hun parcours in de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid lijkt ons noodzakelijk. Wij van onze kant zullen de aanvragen die de komende maanden in de Brusselse OCMW s ingediend blijven worden, blijven monitoren. Door de hervormingen van het werkloosheidsstelsel en specifieker doordat mensen hun recht op een inschakelingsuitkering verliezen, worden de OCMW s geconfronteerd met een publiek dat kwalificaties heeft of had, maar die a priori onvoldoende gevalideerd heeft op de arbeidsmarkt om volledig recht op sociale zekerheid te hebben. De begeleiding door de gewestelijke tewerkstellingsdienst is er niet in geslaagd deze 3.300 personen aan het werk te zetten. Nu moeten de OCMW s dat proberen. Volgens ons kan 88,5 % van de gesanctioneerden (omwille van geen recht meer op inschakelingsuitkeringen) die bij het OCMW terechtkomen aan het werk gaan. Voor de overige 11,5 % kunnen gezondheids- of billijkheidsredenen ingeroepen worden om de betrokkenen vrij te stellen om zich beschikbaar te stellen voor de arbeidsmarkt. Dankzij de socioprofessionele inschakeling van de OCMW s en de tewerkstelling op basis van het art. 60 7 de organieke wet, kunnen bepaalde mensen een duurzame plaats verwerven op de arbeidsmarkt, maar voor sommigen blijft er de werkloosheid. Aangezien het toezicht op de controle op de beschikbaarheid van de werklozen regionaliseerd werd, moeten de betrokkenen niet door Actiris gesanctioneerd worden om vervolgens door het OCMW aan het werk gezet te worden en zo voort, in een institutioneel pingpongspelletje. 4
Onze besluiten De OCMW s doen hun werk met de middelen die ze hebben. Het federaal niveau zou deze lastenoverdracht compenseren, maar die belofte is vooralsnog niet ingelost. Wij eisen dat de verbintenissen van minister Borsus nagekomen zouden worden, nl. dat er een compensatie komt voor de lasten die het gevolg zijn van deze transfer. Dat kan via een verhoging van de terugbetaling van het leefloon en de subsidiëring voor de kosten van de behandeling van de dossiers. De overdracht van de sociale zekerheid naar de sociale bijstand brengt ook een overdracht teweeg van de begeleiding inzake socioprofessionele inschakeling van deze personen, van het regionaal naar het lokaal niveau. Het is niet langer Actiris die deze mensen zal volgen maar de OCMW s. Dat vergt middelen, zowel voor begeleiding als tewerkstelling, bovenop de middelen die momenteel noodzakelijk zijn opdat de OCMW s hun SPI-beleid zouden kunnen voortzetten. Maar die middelen zijn wellicht niet opgenomen in het kader van de zesde staatshervorming Wij doen een oproep opdat het Gewest de OCMW s zou kunnen helpen bij de uitvoering van hun taken. Laurette Onkelinx, die mee rond de tafel zat bij de onderhandelingen betreffende het Brusselse regeerakkoord, sprak over een bijkomende 10 miljoen euro voor het beleid inzake artikel 60. De Brusselse OCMW s zijn bereid om die uitdaging aan te gaan. In het kader van het gewestelijk tewerkstellingsbeleid moeten de acties van Actiris en de OCMW s complementair zijn. Er is nood aan een platform voor overleg tussen Gewest, Actiris en de OCMW s. Info Michel COLSON VSGB/AVCB - tel. 0478 49 26 55 Jean SPINETTE Conferentie van 19 OCMW s tel. 0498 58 87 51 5