RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK PCBS DE ARK School : pcbs De Ark Plaats : Schagen BRIN-nummer : 10HN Onderzoeksnummer : 94313 Datum schoolbezoek : 31 mei 2007 Datum vaststelling : 12 september 2007
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING...5 2 KWALITEITSPROFIEL...7 3 BESCHOUWING...11 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 3
1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 31 mei 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs pcbs De Ark in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school wel aan de orde geweest. De inspectie heeft de indicatoren 1.7 en 1.8 van de kwaliteitszorg gewaardeerd omdat deze niet eerder tijdens een (jaarlijks) onderzoek zijn beoordeeld. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. De school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: Plannen voor verbetering van het rekenonderwijs, 10 april 2007; Ontwikkeling binnen De Ark van thematisch werken vanuit ontwikkelingsgerichte principes, van 2004 tot 2008; Uitslag ouderenquête 2005-2006; Verslag naar aanleiding van ouderenquête 2005-2006, inclusief verbeterplannen; Kwaliteitskaarten Primair Onderwijs, uitwerking van de volgende (onder)delen: zorg voor de kwaliteit, onderwijs en leren, opbrengsten, en beleid en organisatie. Inclusief verbeterplannen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 5
De gegevens die uit deze documenten naar voren kwamen, zijn voor de inspectie aanleiding geweest om het oordeel op de volgende kernindicator alleen te verifiëren: De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de schoolactiviteiten (kwaliteitsprofiel: 9.3). Dit PKO werd aangevuld met een themaonderzoek naar het reken- en wiskundeonderwijs. De inspectie rapporteert in een afzonderlijk rapport over dit onderzoek. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal, en rekenen en wiskunde. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider(s). Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, leraren en ouders Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met directie en team. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 6
2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van pcbs De Ark Kwaliteitszorg 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 7
Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 11.3 De school voert de zorg planmatig uit. 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 8
Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 13.2 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 9
3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de protestants-christelijke basisschool De Ark te Schagen. Algemeen beeld De inspectie concludeert dat het onderwijs op De Ark over de gehele linie van voldoende kwaliteit is. De leerresultaten van de leerlingen zijn zowel aan het einde van de basisschoolperiode als tussentijds van voldoende niveau. De school slaagt er in te voldoen aan de (kern)doelen van het basisonderwijs. De leerlingen leren bovendien in voldoende mate de kennis, de vaardigheden en de houdingen die bij eigentijds basisonderwijs behoren. De leraren geven gedegen onderwijs. De positief beoordeelde kwaliteit van het onderwijs wordt mede bepaald doordat de leerlingen worden begeleid door een collegiaal ingesteld en vakbekwaam schoolteam. Het team heeft zicht op de kwaliteit van haar onderwijs en zet verbeteractiviteiten in daar waar verbeteringen nodig en wenselijk zijn (reken- en wiskundeonderwijs). De school profileert zich als een school voor inclusief onderwijs, of wel passend onderwijs voor alle leerlingen. De inspectie constateert dat de school dat weet waar te maken. De hulp aan de zogenoemde zorgleerlingen is van goede kwaliteit. Hieronder volgt een toelichting op het algemene beeld en een aantal aspecten uit het kwaliteitsprofiel. Toelichting Leerresultaten van de leerlingen (opbrengsten) Op grond van de toetsuitslagen van drie achtereenvolgende leerjaren, concludeert de inspectie dat de eindresultaten, gezien de achtergrondkenmerken van de leerlingen, op het verwachte niveau liggen. Ook voor de tussentijdse opbrengsten geldt dat de resultaten op of rond het niveau liggen dat van de school verwacht mag worden. Wel merkt de inspectie op dat de leerresultaten voor rekenen en wiskunde in het leerjaar 6 onder druk staan. De school onderkent dit probleem en heeft maatregelen getroffen om het niveau van het reken- en wiskundeonderwijs niet alleen in deze groep, maar ook schoolbreed te verhogen. De leraren houden de leeropbrengsten van de leerlingen goed in de gaten, omdat de leerlingenpopulatie gekenmerkt wordt door geringe (intellectuele) vermogens; het gemiddelde intelligentiecoëfficient van de leerlingen ligt onder het landelijk gemiddelde. Deze scherpte is noodzakelijk omdat bij de minste storing de leerresultaten onder druk kunnen komen te staan. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 11
De school brengt de sociale vaardigheden van de leerlingen aan het einde van de basisschoolperiode in kaart met behulp van een landelijk genormeerde toets. De onderwijsbegeleidingsdienst neemt deze toets af. Omdat de inspectie nog geen normering heeft voor de gebruikte toets vindt er geen beoordeling plaats. Het pedagogisch-didactisch handelen van de leraren en het schoolklimaat Uit het kwaliteitsprofiel blijkt dat de inspectie het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren, en het schoolklimaat als positief beoordeelt. In de school heerst een taakgerichte werksfeer. Er wordt in voldoende mate rekening gehouden met verschillen tussen leerlingen. Kortom, er wordt gedifferentieerd bij de instructie en de verwerking van de leerinhouden. De leraren leggen de leerinhouden duidelijk uit en geven nadrukkelijk les in denk- en leerstrategieën. De gekozen leer- en hulpmiddelen dragen bij aan een goed en ondersteunend leerklimaat. Daarbij wordt goed gebruik gemaakt van de inzet van computers. Deze computers bevinden zich binnen en buiten het eigenlijke klaslokaal. De leraren geven de leerlingen voldoende verantwoordelijkheid en vertrouwen om ook buiten het klaslokaal taakgericht te werken. Uit de gevoerde gesprekken met leerlingen en leraren blijkt dat zij zich op school veilig voelen. De inspectie karakteriseert het schoolklimaat op De Ark als positief. Bij de eerste signalen van normoverschrijdend gedrag, bijvoorbeeld pestgedrag, grijpen de leraren adequaat in. De leerlingen kunnen zich goed vinden in de wijze waarop de leraren de leerlingen die zich niet aan de regels houden, tot de orde roepen. De school heeft duidelijke gedragsregels. De regels zijn kort en helder verwoord. De leraren betrekken de leerlingen op een goede manier bij het uitvoeren van praktische en organisatorische taken. Er is aandacht voor samenwerkend leren. Actieve en zelfstandige rol van de leerlingen De inspectie concludeert dat de leerlingen voldoende mogelijkheden krijgen om zelfstandig te leren werken. De leraren geven voldoende keuzemogelijkheden aan de leerlingen om individueel of in groepjes te werken aan opdrachten die ze zelf kunnen kiezen, plannen en evalueren. Uit het gesprek met de leerlingen blijkt dat zij meer huiswerkopdrachten willen en dat zij meer onderwijs in Engels willen ontvangen, bijvoorbeeld ook deze lessen in de groepen 5 en 6. Bij het werken op de computer bestaat de mogelijkheid voor de leerlingen om gericht aan eigen gekozen taken (of werkstuk) te werken. Van deze mogelijkheid wordt op De Ark in voldoende mate gebruik gemaakt. Begeleiding en zorg De leraren volgen de leerlingen nauwgezet in hun ontwikkeling met methodegebonden en methodeonafhankelijke toetsen. De leraren leggen de resultaten overzichtelijk en duidelijk vast in de klassenadministratie. De inspectie constateert dat de extra aanvullende hulp aan leerlingen wordt beschreven in een handelingsplanning. Deze planning voldoet aan de eisen die de inspectie daaraan stelt. De leerlingenzorg is professioneel opgezet en wordt ook als zodanig uitgevoerd. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 12
Het klassenmanagement is zodanig georganiseerd dat de groepsleraren in voldoende mate de handelingsplanning tijdens het werken met de gehele (jaar)klas kunnen uitvoeren. De handelingsplanning wordt bovendien systematisch en regelmatig geëvalueerd. Ook gaat de school na of de aangeboden extra hulp effect heeft. De school informeert de ouders van de 'zorgleerlingen' over het aanbieden van de aanvullende zorgtaken. Vervolgstappen in de specifieke zorg voor leerlingen worden ook in overleg met de ouders genomen. Recente wetgeving Onlangs is de wet- en regelgeving veranderd met betrekking tot sociale veiligheid, en sociale integratie en burgerschap. In deze beschouwing en in het kwaliteitsprofiel beschrijft en waardeert de inspectie deze aspecten. De inspectie beoordeelt het beleid voor sociale veiligheid als voldoende. Op school is een veiligheidsbeleid aanwezig: dat wil zeggen een beleid dat gericht is op de preventie en de afhandeling van sociale onveiligheid en geweld. De inspectie heeft de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs voor de bevordering van actief burgerschap en sociale integratie als voldoende beoordeeld. Dat is gebaseerd op het feit dat zich in school vooralsnog geen risico's voordoen ten aanzien van intolerantie, extremistische ideeën of discriminatie. Het onderwijsaanbod op dit domein wordt bij het volgende kwaliteitsonderzoek van de inspectie beoordeeld. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 13
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek pcbs De Ark - 31-5-2007 15