Samenspel in communicatie en participatie De spelregels in de gemeente Hengelo
1. Meedenken, de mogelijkheden Dichter bij elkaar Veel burgers willen betrokken worden bij de keuzes die het gemeentebestuur Uw mogelijkheden om invloed uit te oefenen staan daarin weergegeven in de vorm van een participatieladder. Waar leest u wat? Dit boekje beschrijft verschillende onderwerpen. Zo leest u in hoofdstuk 2 moet maken. Het gemeentebestuur wil Door het opstellen van bijvoorbeeld hoe het proces van idee tot uitvoering gemeente en burgers dichter bij elkaar deze spelregels is het duidelijk wat u loopt. Hoofdstuk 3 gaat over wijkgericht Burgers willen de kans hebben brengen. Daarom is het vergroten van op het gebied van participatie van de werken, gevolgd door hoofdstuk 4 om mee te denken, te praten de betrokkenheid en participatie van gemeente kunt verwachten. En ook wat waarin we de inspraakmogelijkheden en te beslissen over wat er de bevolking een van de belangrijkste de gemeente van u kan verwachten. toelichten. De participatieladder staat in in hun stad, wijk en buurt punten voor het gemeentebestuur. Daarnaast bestaat er ook een formele hoofdstuk 5 toegelicht. En in hoofdstuk 6 gebeurt. Een goede zaak, Daarnaast probeert het gemeente- vorm van inspraak. In de laatste hoofd- leest u wat rechtsbescherming inhoudt. vindt de gemeente Hengelo. bestuur de burgers meer bij de eigen stukken leest u hoe de inspraak van Hoe eerder burgers bij de plannen betrokken worden, hoe groter het draagvlak voor die plannen. De gemeente begrijpt heel goed dat ze de problemen niet leefomgeving te betrekken. De leefbaarheid in de wijken en buurten is immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Wijkgericht werken Om mee te kunnen praten over uw leef- burgers formeel geregeld is en welke rechtsbescherming u geniet. Natuurlijk kunnen niet alle regels in een boekje als dit volledig worden beschreven. U kunt aan de inhoud van dit boekje geen rechten ontlenen. Voor de letterlijke tekst van de Participatiewijzer Hengelo en de Inspraakverordening kunt u terecht op www.hengelo.nl > bestuur organisatie > inspraak en meedenken. alleen kan oplossen. Om de omgeving, moet u weten wat daar speelt betrokkenheid van de burgers en welke plannen de gemeente heeft. bij het beleid van de gemeente Door wijkgericht te werken probeert te vergroten, is de gemeente de gemeente onderwerpen zo dicht opzoek gegaan naar mogelijk- mogelijk bij u als burger te brengen. heden om de inwoners meer invloed te geven. De spelregels Invloed in dit boekje zijn daar de Wanneer en over welke onderwerpen weerslag van. kunt u meepraten? Op welke manier kunt u meepraten? Dit is vastgelegd in de Participatiewijzer Hengelo. 4 5
2. Van idee tot uitvoering Wie bepaalt uiteindelijk welke plannen er worden uitgevoerd? Hoe en wanneer kunt u invloed uitoefenen op die plannen? De gemeente moet zorgen dat er in Hengelo voldoende mogelijkheden zijn om te wonen, te werken, te leren en te ontspannen. Daarvoor moeten plannen bedacht worden. Wie doet dat? Welke procedures gelden daarvoor? Hebt u zelf een idee? gemeenteadvertentie en de internetsite Als u zelf een idee hebt, kunt u het in van de gemeente Hengelo in de gaten. principe op de agenda van de gemeenteraad plaatsen. Dit heet een burgerinitiatief. Wilt u op de hoogte blijven van De gemeentelijke besluitvorming Belangen afwegen de gemeentelijke plannen, houd dan de is vaak ingewikkeld. Het college van Burgemeester en Wethouders (B en W) en de gemeenteraad beoordelen de voorstellen en moeten daarbij verschillende belangen tegen elkaar afwegen. Een nieuwe weg is bijvoorbeeld goed voor de doorstroming van het verkeer, maar misschien slecht voor de leefbaarheid. Daarom kan een wethouder, raadslid of ambtenaar in gesprek met burgers vaak niet meteen duidelijkheid bieden of concrete toezeggingen doen. Wie doet wat? De gemeenteraad De gemeenteraad is rechtstreeks door de burgers gekozen en heeft het dus uiteindelijk voor het zeggen in de gemeente. De raad luistert zo goed mogelijk naar de burgers, bepaalt het beleid op hoofdlijnen en neemt de belangrijkste beslissingen, zoals het vaststellen van een begroting of een bestemmingsplan. Verder Wilt u op de hoogte blijven, houd dan de gemeenteadvertentie en de internetsite van de gemeente Hengelo in de gaten. benoemt de raad de wethouders, die samen met de burgemeester het college van B en W vormen. De raad controleert of het college het afgesproken beleid uitvoert. Een aantal keren per jaar organiseert de raad Trefpunt Hengelo. Daar ontmoeten burgers, bestuur en bedrijven en organisaties elkaar om in een informele setting te praten over belangrijke ontwikkelingen in de stad. Het college van B en W Het college van B en W is het dagelijks bestuur van de gemeente en legt verantwoording af aan de gemeenteraad. Ook neemt het college besluiten, zoals het verlenen van vergunningen. Elke wethouder heeft zijn/haar eigen taakgebied of portefeuille, zoals onderwijs, openbare ruimte, financiën, huisvesting, sport en cultuur. De ambtenaren 6 7
ondersteunen het college van B en W bij het bedenken en uitvoeren van beleid. Raadscommissies Gemeenteraadsleden doen meer dan alleen raadsvergaderingen bijwonen. Ze zitten bijvoorbeeld ook in raadscommissies. Daar bespreken ze de plannen van het college en adviseren ze de gemeenteraad hierover, vóór deze in de voltallige raad op de agenda komen. Daarom richten burgers en belangengroepen zich vaak tot raadscommissies, om zo invloed te kunnen uitoefenen op besluiten. U kunt spreektijd aanvragen bij de raadsgriffie. Wanneer communiceren? Het schema hiernaast laat in zijn meest uitgebreide vorm zien hoe het proces van idee tot uitvoering verloopt. U ziet dat er nogal wat stappen tussen zitten. Tijdens dit proces moeten allerlei keuzes gemaakt worden. De gemeente krijgt vaak het verwijt dat ze pas naar de burger stapt als de plannen al definitief zijn. Dat verwijt is soms terecht. Aan de andere kant valt het niet altijd mee om te overleggen over een plan dat nog in een beginstadium verkeert. Wat is voor de gemeente een goed moment om bewonersorganisaties en burgers erbij te betrekken? Duidelijke taal Wil het gemeentebestuur een weloverwogen besluit kunnen nemen, dan moet vanuit verschillende invalshoeken naar een plan gekeken worden. Bewoners en bewonersorganisaties weten wat er allemaal in de wijk speelt. Zij zijn de ervaringsdeskundigen. Ambtenaren zijn deskundig op een bepaald vakgebied. Beide groepen kijken dan ook op een andere manier naar een onderwerp. Daarom is het belangrijk dat alle partijen duidelijke taal spreken, zodat er geen misverstanden ontstaan over de doelen die worden nagestreefd en de eventuele verschillen daarin. Tijdens een gesprek moeten duidelijke afspraken worden gemaakt over wie wat doet en wat de volgende stap is. een idee/plan onderzoek en overleg eventueel: Trefpunt Hengelo conceptnotitie en B en W-advies principebesluit door college van B en W reacties en zienswijzen B en W-besluit raadscommissie raadsbesluit uitvoering evaluatie en beoordeling 8 9
3. Wijkgericht werken stadsdeel een eigen stadsdeelwethouder, die vanuit het college een stadsdeel als aandachtsgebied heeft. Voor meldingen beleid rekening mee houden. Om alle inspanningen in elke wijk goed op elkaar af te stemmen en gebeuren. De plannen zijn gebaseerd op de inbreng van bewoners, organisaties, gemeente, ondernemers en instellingen en vragen over beheer en onderhoud om elkaar blijvend op de hoogte te in de wijk. Bij elk wijkplan hoort een uit- van de openbare ruimte kunt u terecht houden, is in elke wijk een overleg- voeringsplan. Hierin staan de projecten Slangenbeek Door u goed te informeren en vroegtijdig bij het beleid te betrekken, kunnen problemen sneller en bij het Meldingennummer. Voor contactgegevens, zie achterin dit boekje. orgaan ingesteld met vertegenwoordigers van bewonersorganisaties, die de gemeente en partners dat jaar willen gaan uitvoeren. Dit uitvoerings- Buitengebied Hasseler Es Stadsdeel Noord beter worden aangepakt. Al geruime tijd wordt in de gemeente Hengelo Bewonersorganisaties woningcorporaties, welzijnsorganisaties (bijvoorbeeld ouderenzorg en jongeren- plan wordt elk jaar geactualiseerd. Bij de totstandkoming van het wijkplan hebben wijkgericht gewerkt. Het doel hiervan is het Elke wijk heeft één of meer bewoners- werk) en de politie. Dit heet bewoners invloed tot en met trede 3 Buitengebied Hengelose Es Stadsdeel Midden Woolde Noord gemeentebestuur dichter bij de burger te brengen en de inwoners van Hengelo meer bij hun eigen leefomgeving te betrekken. Het gemeenschappe- organisaties. Ze krijgen subsidie van de gemeente. Daarmee organiseren ze activiteiten als wijkavonden of buurt- het wijkplatform. Zaken waar het wijkplatform zich mee bezighoudt, zijn bijvoorbeeld het terugdringen van ver- adviseren volgens de participatieladder, die in hoofdstuk 5 wordt toegelicht. Wilderinkshoek Binnenstad Berflo Es Stadsdeel Zuid Groot Driene Buitengebied lijke streven is veilige, schone wijken en buurten, waar het goed en prettig wonen is. Hengelo is verdeeld in tien wijken. Een aantal wijken samen is een stadsdeel. Er zijn drie stadsdelen: Noord, Midden en Zuid. feesten. Ook kunnen ze het geld gebruiken voor een wijkkrant of bijvoorbeeld een bijdrage in de speelvoorzieningen. Bewonersorganisaties zijn de ogen en oren van de wijk en daarom een belang- keersoverlast, het tegengaan van zwerfvuil, de jeugd en de zorg voor veiligheid in de wijk. Maar ook grote projecten als bijvoorbeeld het Gezondheidspark en de herstructurering van de Berflo Es Over wijkplannen en over stedelijke projecten kunt u meer lezen op www.hengelo.nl Beckum rijke gesprekspartner van de gemeente en andere organisaties in de wijken, staan op de agenda. Daarnaast levert het wijkplatform een belangrijke bijdrage Buitengebied zoals politie, woningcorporaties, Carint aan de wijk- en uitvoeringsplannen. Het Bij wie kunt u terecht in uw wijk? U als bewoner kunt met uw vragen terecht bij de stadsdeelregisseur. Hij of zij is een bruggenbouwer in het krachtenveld tussen de gemeente, bewoners(organisaties) en maatschap- en SCALA. Wat speelt er in uw wijk? Wat er speelt in uw wijk is belangrijk wijkplatform wordt voorgezeten door de stadsdeelregisseur. Het wijkplan De stadsdeelregisseur is er om de pelijke partners. Elke stadsdeelregis- voor u, maar ook voor de gemeente. De gemeente ontwikkelt wijkplannen communicatie en participatie binnen seur wordt ondersteund door een Als de gemeente weet wat er leeft in voor alle wijken. In het wijkplan staat een stadsdeel in goede banen te leiden. stadsdeelmedewerker. Verder heeft elk de wijk, kan ze daar bij het maken van wat er de komende jaren in uw wijk gaat 10 11
4. Wettelijk voorgeschreven inspraak De gemeente is wettelijk verplicht de burgers in bepaalde situaties inspraak te geven. Uit de inspraakverordening volgt in welke situaties inspraak geboden wordt. In dit hoofdstuk krijgt u een korte toelichting op de inspraakverordening. Wat is inspraak? Soms is een wettelijk voorgeschreven inspraakprocedure nodig. Dit ligt bijvoorbeeld vast in artikel 3.8 van de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening. Hierin staat dat op de voorbereiding van een bestemmingsplan burgers zienswijzen naar voren kunnen brengen. De gemeenteraad stelt een Inspraakverordening vast waarin de regels staan hoe burgers en andere belanghebbenden bij de voorbereiding van gemeentelijke beleid worden betrokken. Inspraak is een onderdeel van het besluitvormingsproces in de gemeente. Voor een goed begrip: inspraak staat los van andere manieren om het gemeentebestuur te benaderen, zoals een brief schrijven of bellen. Inspraak is bovendien ook iets anders dan bezwaar aantekenen of in beroep gaan tegen een besluit. Participatie is een bijzondere vorm van inspraak. U ontvangt altijd een reactie op uw zienswijze, met een uitleg waarom het beleidsvoornemen al of niet wordt aangepast. Participatie is een bijzondere vorm van inspraak. Beslissing Nadat de inspraak is afgerond, neemt het college van B en W of de gemeenteraad een standpunt in en rondt de besluitvorming af. Mensen krijgen bericht. Daarna start de uitvoering. Kijk voor meer informatie op internet www.hengelo.nl > bestuur organisatie > beleid > verordeningen. 12 13
5. Uw invloed op de plannen van de gemeente U hebt het vast wel eens meegemaakt. De gemeente organiseert een bijeenkomst om plannen toe te lichten. U kunt uw mening geven, maar wat doet de gemeente ermee? En wat is het verschil tussen een bewonersbijeenkomst en een burgerpanel? Om hier duidelijkheid over te geven, heeft de gemeente de Participatiewijzer Hengelo gemaakt. Daarin staat welke soorten bijeenkomsten en andere middelen kunnen worden ingezet bij welke trede op de participatieladder. De gemeente steekt veel energie in het zo goed mogelijk laten verlopen van bewonersbijeenkomsten. Daar hoort ook de terugkoppeling bij. U dient altijd een reactie te krijgen op uw inbreng. Meer of minder invloed De gemeente wil de burgers zoveel mogelijk betrekken bij haar plannen. Zoveel mogelijk zegt al dat dit niet in alle gevallen een haalbare kaart is. Als van tevoren duidelijk is dat een plan te duur uitvalt, heeft het geen zin er uitvoerig over te praten. Ook zijn er situaties waarin je nooit iedereen zijn zin kunt geven. Niemand wil een methadonpost in zijn straat, maar hij zal toch ergens moeten komen. Daarom is afgesproken dat het college van B en W per situatie de invloed van de burgers bepaalt. Op het plaatje ziet u de participatieladder. Deze geeft per trede aan hoeveel invloed u als burger hebt. Bij iedere trede bestaan verschillende mogelijkheden om u te betrekken bij de plannen. Het volgende schema geeft een toelichting. Trede 1: Informeren Op deze trede gaat het erom dat de gemeente u op de hoogte 1 stelt van haar plannen. U kunt verduidelijkende vragen stellen, maar er wordt niet om uw mening gevraagd. Bij alle hogere treden is dit wel het geval. De participatieladder geeft per trede aan hoeveel invloed u als burger hebt. Er zijn verschillende manieren om u te informeren. Enkele voorbeelden: Tentoonstelling De presentatie spreekt voor zich, een toelichting is niet nodig. Reacties van bezoekers worden niet geregistreerd. Bewonersbijeenkomst Een bewonersbijeenkomst is een veel gebruikt communicatiemiddel. Vaak om te informeren (trede 1). (Overigens kan een bijeenkomst ook worden ingezet om te raadplegen, trede 2, zie hieronder). participatieladder 14 15
De opzet kan verschillen. Bijvoorbeeld: wel of geen centrale opening? Groepsdiscussies? Hoe gebeurt de terugkoppeling? Werkbezoek Een werkbezoek van ambtenaren of raadsleden is bedoeld om burgers ter plekke te infomeren over plannen. Ook hier kunnen vragen gesteld worden. Een discussie is echter niet aan de orde. Trede 2: Raadplegen Op deze trede wil de gemeente graag uw mening horen. Wat 2 leeft er, zijn er nieuwe ideeën? De gemeente is niet verplicht de ideeën over te nemen of de plannen aan te passen, maar houdt er wel zoveel mogelijk rekening mee. Altijd moet er een of andere vorm van terugkoppeling plaatsvinden. Voor het raadplegen van burgers zijn onder andere de volgende instrumenten beschikbaar. Op de trede 2 wil de gemeente graag uw mening horen. Klankbordgroep Dit is een vaste groep inwoners die gevraagd kan worden naar standpunten en meningen. De klankbordgroep wordt voor een langere periode samengesteld. De reacties van de klankbordgroepen worden meegenomen bij de ontwikkeling van nieuwe plannen. Enquête Van een representatieve groep betrokkenen wordt door middel van een vragenlijst de mening gepeild. De resultaten van het onderzoek worden schriftelijk weergegeven. Inloopdiscussie Bij zo n bijeenkomst worden de reacties van burgers betrokken bij de verdere ontwikkeling van de plannen. Vanzelfsprekend krijgen ze een reactie van het gemeentebestuur. Digitaal debat Dit kan gezien worden als een mix van discussieavond, inspraakavond, burgerpanel en klankbordgroep. Trede 3: Adviseren Bij de derde trede op de participatieladder krijgt u alle gelegenheid om problemen en oplossingen 3 aan te dragen. Uw inbreng speelt een volwaardige rol bij de ontwikkeling van beleid. De politiek moet goede argumenten hebben om uw adviezen niet op te volgen. Op de volgende manieren kunnen adviezen worden uitgebracht: Burgerpanel Een willekeurig samengestelde groep burgers die haar mening geeft over allerlei onderwerpen. Vooraf wordt afgesproken hoe lang het panel in functie blijft. De opmerkingen van de groep worden meegewogen bij het maken van nieuwe plannen. Stadsdebat Een mogelijkheid voor burgers om met elkaar, deskundigen en politici in debat te gaan over een bepaald onderwerp of thema. Doel is één of meer conclusies, die beschouwd moeten worden als een advies aan het bestuur. Rondetafelgesprek Dit is een eenmalige bijeenkomst waarin burgers van gedachten kunnen wisselen over een bepaald thema of project. De resultaten worden schriftelijk vastgelegd en wegen mee in de besluitvorming van het college van B en W en de gemeenteraad. Expertgroep Een groep burgers en experts die vanuit haar deskundigheid adviezen geeft. De groep bestaat voor een langere, vooraf bepaalde, periode. Vooraf krijgen de deelnemers informatie toegezonden, waarop ze kunnen reageren. De expertgroep kan ook zelf voorstellen doen. De adviezen wegen zwaar en er kan door het college van B en W en de gemeenteraad alleen op goede gronden van worden afgeweken. Adviesorgaan Dit is een door het college van B en W ingestelde commissie, die het college of de gemeenteraad adviseert over wet- en regelgeving. Voorbeelden zijn de Sportraad, Seniorenplatform en Gehandicaptenraad. 16 17
De adviezen van een adviesorgaan zijn van groot gewicht. Het college van B en W en de gemeenteraad kunnen er alleen met goede argumenten aan voorbijgaan. Trede 4: Coproduceren Hier hebben alle betrokkenen samen de touwtjes in handen. 4 De partijen zoeken gezamenlijk met de gemeente naar oplossingen. De politiek houdt zich aan deze oplossingen. De afspraak is dat u altijd een reactie krijgt op uw inbreng. Voor coproduceren bestaan onder andere de volgende werkvormen: Atelier Dit is een eenmalige bijeenkomst van burgers die samen met ambtenaren en politici werken aan beleid. Vanuit de eigen kennis geven de deelnemers hun mening en adviezen. Vooraf wordt duidelijk het doel van de samenkomst bepaald. Snelkookpan De snelkookpan is een bijeenkomst van mensen die het over een bepaald onderwerp niet met elkaar eens zijn. Aan het eind van de bijeenkomst moet er een compromis liggen, dat acceptabel en bindend is voor alle deelnemers. Werkgroep Een groep burgers werkt een korte periode samen met ambtenaren en eventueel politici aan een vooraf vastgesteld doel of product. Trede 5: Meebeslissen Op deze trede is uw invloed het 5 grootst. Het gemeentebestuur laat het maken van beleid - binnen de gestelde kaders - helemaal aan de betrokken partners (zoals bewonersorganisaties) over. De ambtenaren hebben een adviserende rol. Enkele voorbeelden waarbij partners konden meebeslissen zijn: Wijkbudget Voor een bepaalde wijk beslist een bewonersorganisatie, met onder- steuning van ambtenaren, over de besteding van het wijkbudget. Voordat zij hierover beslissen vragen ze aan de bewoners waaraan het budget besteed zou kunnen worden. Dit gebeurt binnen de door de gemeente vastgestelde kaders. Het budget is bedoeld voor een jaar. Kinderraadsvergadering Kinderen uit de groepen 7 en 8 van de basisscholen in één stadsdeel mogen plannen indienen om hun buurt leefbaarder te maken. Tijdens een kinderraadsvergadering wordt het beste plan gekozen. Vervolgens wordt het plan uitgevoerd met steun van de gemeente. 18 19
6. Rechtsbescherming en klachten Als u zich niet kunt vinden in besluitvorming van de overheid staan er verschillende wegen open om uw onvrede kenbaar te maken. We noemen dit rechtsbescherming. Welke weg u neemt, hangt af van het soort bezwaar dat u hebt. U kunt een klacht indienen bij de gemeente. U kunt een bezwaarschrift indienen (bij de gemeente) of een beroepschrift (bij de rechtbank, Raad van State). Een andere vorm is het indienen van een administratief beroep bij de provincie (denk aan bestemmingsplannen) en in overige gevallen bij de rechtbank. Bekendmaking tenties in het Hengelo s Weekblad en Natuurlijk kunt u alleen op een beslissing reageren als u die kent. Daarom van publicatie liggen de stukken meestal op www.hengelo.nl. Vanaf het moment maakt de gemeente alle besluiten die zes weken bij de gemeente ter inzage. voor iedereen bedoeld zijn, bekend. U kunt ze bekijken en reageren als u Dit gebeurt door middel van adver- bezwaren hebt. Bezwaar Als u het niet eens bent met een beslissing van het gemeentebestuur tegen het verlenen of weigeren van een vergunning, kunt u binnen een bepaalde termijn een bezwaarschrift indienen. In dit bezwaarschrift moet u aangeven waartegen u bezwaar maakt en waarom. U moet motiveren waarom u het niet met de beslissing eens bent, want anders kan het zijn dat uw bezwaar niet-ontvankelijk wordt verklaard. Er wordt dan niet inhoudelijk op het bezwaar ingegaan. Het bezwaarschrift kunt u indienen bij degene die de beslissing heeft genomen, zoals de gemeenteraad, het college van B en W of de burgemeester. De Commissie voor de bezwaarschriften kijkt dan opnieuw naar de beslissing en adviseert daarover. Beroep Uw bezwaar wordt binnen een bepaalde wettelijk vastgestelde termijn behandeld. Het komt voor dat burgers het daarna nog niet met de beslissing op bezwaar eens zijn of dat de beslissing te laat is genomen. In veel gevallen kan bij de Rechtbank Almelo, sector Bestuursrecht, tegen die beslissing of het uitblijven van de beslissing in beroep worden gegaan. Voorlopige voorziening Als u een bezwaarschrift of een beroepschrift indient, kunt u meestal bij de Rechtbank Almelo een voorlopige voorziening aanvragen. Dit kan inhouden dat u vraagt de werking van het aangevochten besluit te schorsen. Ook kunt u de voorzieningenrechter om een positieve beslissing vragen. Een voorbeeld: bij intrekking van een subsidie kunt u het verzoek indienen om de subsidie voort te zetten totdat op het bezwaar of beroep is gereageerd. Klachten Het klachtrecht is een andere mogelijkheid om op te komen tegen het doen en laten van de gemeente is. U mag verwachten, dat u op een zakelijke, correcte en vriendelijke manier wordt geholpen. 20 21
Samen Zichtbaar Beter Stadhuis Burg. Jansenplein 1 Stadskantoor Hengelo Hazenweg 121 Postadres: Postbus 18, 7550 AA Hengelo Internet: www.hengelo.nl