Nieuwe norm inspectie brandveiligheid

auteur Harrie Heemskerk NEN 3140 is nu echt wel ingedaald hoor Nieuwe norm inspectie brandveiligheid ET-installaties Brancheorganisatie Uneto-VNI, de Stichting Scios, inspecteursvereniging Ikeur en het Nederlands Verbond van Verzekeraars gaan samen een nieuwe norm ontwikkelen voor de periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen. Aldus de voorlopige omschrijving. Samen hebben zij daarvoor bij NEN een speciale werkgroep gevormd onder verantwoordelijkheid van Normcommissie NEC 623. Deze commissie is tevens verantwoordelijk voor onder meer NEN 3140. In het kader van deze norm worden elektrotechnische installaties eveneens periodiek geïnspecteerd. de Scios-regeling voor de certificatie van elektrotechnische inspecteurs. John de Vries is na jarenlang ondernemerschap in de elektrotechnische inspectiewereld sinds kort voorzitter van ikeur. Deze beroepsvereniging van elektrotechnische inspecteurs gaat bij NEN meewerken aan een nieuwe norm voor de periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen. John de Vries is na jarenlang ondernemerschap in de elektrotechnische inspectiewereld sinds kort voorzitter van de beroepsvereniging van elektrotechnische inspecteurs ikeur. Hij legt uit waarom er ook in de visie van ikeur naast NEN 3140 behoefte is aan een nieuwe inspectienorm. En misschien volgen er nog wel meer. De overheid treedt immers steeds verder terug. Dat vraagt om meer regulering van de veiligheid door de markt zelf, ook op het gebied van de elektrotechniek. Hierdoor ontstaan er naast de overheid andere partijen die inspecties eisen in hun voorwaarden, zoals banken en verzekeraars. Want waar de overheid terugtreedt als toezichthouder, dreigen ook voor hen de risico s groter te worden. Kortom, de wereld verandert, en de elektrotechnische inspectiemarkt verandert mee. Dus schrijdt ook de certificering van de kwaliteit en betrouwbaarheid van elektrotechnische inspecteurs op basis van normen als objectieve en onafhankelijke maatstaf verder voort. In de markt is echter behoefte ontstaan aan een grotere verscheidenheid aan elektrotechnische inspecties. En aan een gewaarborgde kwaliteit daarvan. Dat vraagt om een nieuw norm, en op basis daarvan een nieuwe scope binnen Industrie De nieuwe norm komt dus beslist niet in de plaats van NEN 3140, die vanuit Arbowet- en regelgeving dient te worden gehanteerd, benadrukt De Vries: 38 Mag1010 01 2016

je rapporteert aan hem volgens de voorschriften daarvoor die eveneens in de normen staan, en hij overlegt met zijn directie en technische dienst wat de te ondernemen stappen op basis van de inspectieresultaten zijn. Ziekenhuizen en datacenter Een soortgelijke situatie schetst hij voor de complexe en kritische installaties in ziekenhuizen, datacenters, en infrastructurele werken als tunnels, sluizen en gemalen: In dergelijke sectoren is en blijft NEN 3140 de norm waar iedereen heel goed mee uit de voeten kan. Zowel de opdrachtgever en zijn installatieverantwoordelijke, als de installateur en de inspecteur. Stan Weijers, Maikel Moonen en Erik Bots van Mansveld Projecten & Services in Eindhoven waren het afgelopen jaar de eerste elektrotechnische inspecteurs in ons land, die werken onder objectief en onafhankelijk toezicht volgens de Scios-certificeringsregeling. Voorzitter Arie Krijgsman (inzet links) kondigde toen al een uitbreiding van het aantal inspectie-scopes aan. De markt waarop wij ons als ikeur-inspecteurs vooral richten bestaat uit complexe en risicovolle industriële installaties, waaraan en waarmee mensen werken. Hun veiligheid tijdens het werk dient echt te worden gewaarborgd volgens NEN 3140, met verwijzing naar NEN 1010, de industriële laagspanningsnorm NEN-EN-IEC 60204, en de vele andere normen die van toepassing kunnen zijn in het kader van de Europese Machine-, Atex- en EMC-Richtlijnen. En daar komen de normen voor de schakel- en verdeelinrichtingen nog eens bij. In zo n situatie moet een goed opgeleide en Stipel-gecertificeerde installatieverantwoordelijke in het kader van NEN 3140 zijn aangewezen. Met die persoon maak je als inspecteur de inspectieplannen, NEN 3140 ingedaald Kortom, in de meer risicovolle categorieën gebouwen, de zwaardere takken van industrie, en in infrastructurele werken is de norm NEN 3140 voor de periodieke inspectie van de elektrotechnische installaties en daarop aangesloten arbeidsmiddelen nu zo langzamerhand echt wel ingedaald, zo drukt De Vries het uit. En dat proces zal zich verder voltrekken nu de NEN 3140-inspecties kunnen worden gecertificeerd volgens de Scopes 8 en 9 van de Stichting Scios, zo is zijn stellige verwachting. Deze certificeringsregeling en de uitvoering ervan staan immers onder toezicht van de Nederlandse Raad voor Accreditatie (RvA), een door de overheid aangewezen instelling. Dat geeft een opdrachtgever de maximaal haalbare zekerheid, dat de elektrotechnische inspectie waarvoor hij betaalt objectief, onafhankelijk en vakbekwaam wordt uitgevoerd. Dat wordt getoetst en gecontroleerd door een certificerende instelling (CI), die op haar beurt moet voldoen aan de normen en eisen van de RvA. ikeur seminars 2016 Kennisoverdracht is een van de andere activiteiten van de beroepsvereniging voor elektrotechnische inspecteurs ikeur. Dit jaar worden onder meer de volgende seminars gehouden in Harderwijk. Deze bijeenkomsten zijn ook toegankelijk voor niet-leden. 23 maart 16.00 uur: Solar-inspecties en aardingssystemen 13 april 19.00 uur: Introductie nieuwe NEN-EN-IEC 60204 25 mei 19.00 uur: VIER-inspecties 14 september 12.00 uur: Instructie veilig werken 16 november 16.00 uur: Inspectie van kabelschoenen en persverbinders Het definitieve programma is te vinden op www.ikeur.nl Mag1010 01 2016 39

Na Mansveld volgden al snel meer inspectiebedrijven en inspecteurs, waaronder die van Parkstad Inspecties. Eenvoudiger Maar de markt kent ook andere segmenten, zoals die van de enkelvoudige installaties in bijvoorbeeld kantoorgebouwen, magazijnen en winkels. De Vries: Natuurlijk kunnen ook in deze installaties verborgen gebreken ontstaan, door veroudering en slijtage, of niet gesignaleerde overbelasting. Die kunnen verschillende risico s met zich kunnen meebrengen. Uiteraard moeten ook al die installaties in het kader van wet- en regelgeving veilig zijn voor de aanwezige bezoekers en werknemers. Maar een installatieverantwoordelijke in het kader van NEN 3140 is daar lang niet altijd aangesteld, en dan is de werkgever dat automatisch zelf. Maar heeft die man of vrouw net zo veel verstand van elektrotechniek als de Stipel-gecertificeerde installatieverantwoordelijke?, zo vraagt De Vries zich hardop af. En dan zijn er ook nog sectoren als de grootschalige veehouderij en de glastuinbouw. Die kennen niet zo zeer heel complexe installaties, maar wel heel grote. En gaan die in storing, dan kan de economische gevolgschade enorm zijn. Laat staan wanneer er brand uitbreekt door gebreken in de installatie. De markt waarop wij ons richten bestaat vooral uit complexe en risicovolle installaties Door dit alles gaan ook andere partijen aanvullende eisen stellen, zoals meer op de brandveiligheid gerichte elektrotechnische inspecties. En ook zij willen een norm waaraan die inspecties op een gecertificeerde wijze voldoen. Stichting Scios In het verleden ontwikkelde de Stichting Scios al certificeringsregelingen voor de inspectie van de diverse soorten stookinstallaties in fabrieken en gebouwen volgens de scopes 1 t/m 7. Voor de NEN 3140-inspectie van elektrotechnische installaties in die gebouwen, en de daarop aangesloten arbeidsmiddelen, heeft deze stichting vervolgens samen met de georganiseerde elektrotechnische inspectiebedrijven de scopes 8 en 9 ontwikkeld. Met de acceptatie van deze werkgebieden door de RvA zijn de oude Criteria van Toezicht van het voormalige Kema begin vorig jaar komen te vervallen. In het kader van een overgangsregeling werd het afgelopen jaar al een heel aantal inspectiebedrijven gecertificeerd en in het kader daarvan hun inspecteurs persoonlijk erkend. Maar de overgangsperiode liep per 1 januari van dit jaar ten einde. Nu het certificeringsproces voor de scopes 8 en 9 voor de NEN 3140-inspecties loopt, wordt de Scios-regeling voor elektrische installaties en arbeidsmiddelen verder uitgebreid met scope 10 op basis van een nieuwe norm onder de titel periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen. Scope 10: brandveiligheid John de Vries: Een paar jaar geleden hebben wij als ikeur met hetzelfde doel onze VIER-inspectiemethodieken geformuleerd, met een eigen opleidings- en certificeringsprogramma om de kwaliteit ervan te waarborgen. Maar wij zijn natuurlijk geen certificerende instelling onder toezicht van de RvA. En dat willen we niet worden ook. Daar zijn tegenwoordig gelukkig steeds meer objectieve organisaties voor, zoals Scios en de certificerende instellingen die worden gecontroleerd door de RvA, een door de overheid aangewezen instituut. Dus na de scopes 8 en 9 van de Scios-regeling voor de NEN 3140-inspecties werkt de inspecteursvereniging graag mee aan een nieuwe scope 10 voor de periodieke inspectie van de brandveiligheid van elektrotechnische installaties op basis van de nieuwe norm. Want: Dat wordt een nog sterkere waarborg naar opdrachtgevers toe. NEN 3140 ikeur leverde samen met de toenmalige Vakgroep Beheer & Inspectie van brancheorganisatie Uneto-VNI (verenigd in de Nederlandse Vereniging van Inspectiebedrijven, NVIB), samen met onder meer het Nederlands Verbond voor verzekeraars, ook al een belangrijke bijdrage aan de totstand koming van de scopes 8 en 9 voor de NEN 3140- inspecties. Deze organisaties hebben zitting in het bestuur van de Stichting Scios, onder voorzitterschap van Arie Krijgsman. 40 Mag1010 01 2016

Nu deze eerste grote stap op weg naar zelfregulering van de kwaliteit en betrouwbaarheid in de elektrotechnische inspectiemarkt is gezet en in de praktijk wordt uitgerold, zetten de betrokken marktpartijen een volgende stap: certificatie van de periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen. In risicovolle sectoren is en blijft NEN 3140 de norm waar iedereen heel goed mee uit de voeten kan De nieuwe norm De nieuwe scope 10 daarvoor moet eveneens worden gebaseerd op een norm. Een norm is de meest objectieve en onafhankelijke maatstaf: waaraan alle belanghebbende marktpartijen meewerken waaraan alle betrokken partijen zich vervolgens ook houden waaraan de brandveiligheid van de installaties en arbeidsmiddelen kan worden getoetst en op basis waarvan de vakbekwaamheid van de inspecteurs en de kwaliteit van hun werk kunnen worden gecertificeerd in het kader van Scios-scope 10. Voor de nieuwe norm hebben de eerder genoemde partijen een speciale werkgroep samengesteld onder verantwoordelijkheid van Normcommissie NEC 623. Deze is bij NEN al verantwoordelijk voor onder meer de normen NEN 3140 en Werkgroep nieuwe norm De werkgroep die bij NEN de nieuwe norm met de voorlopige titel periodieke beoordeling van het brandrisico van elektrische installaties en arbeidsmiddelen gaat samenstellen bestaat uit: Jay Smeekes, Uneto-VNI Alex Geelen, Uneto-VNI Frank Smits, Stichting Scios Eric de Boer, Ikeur Jordy Otten, Nederlands Verbond van Verzekeraars De nieuwe norm wordt ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van Normcommissie NEC 623. Deze commissie is ook verantwoordelijk voor de Nederlandse normen NEN 3140 en NEN 3840, in het kader waarvan eveneens elektrotechnische installaties en arbeidsmiddelen worden geïnspecteerd. Voor meer informatie bel of e-mail Sukran Yilmaz bij NEN, tel (015) 2 690 194, sukran.yilmaz@nen.nl NEN 3840 voor de veilige bedrijfsvoering van laag- en hoogspanningsinstallaties en de periodieke inspecties ervan (zie kader). Naast de relevante bepalingen uit de Europese norm EN 50110-1 bevatten beide normen specifieke Nederlandse bepalingen. Aan de hand daarvan kunnen werkgevers invulling geven aan hun wettelijke zorgplicht voor elektrische veiligheid zoals is vastgelegd in de Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet. NTA Of de nieuwe norm ook direct een echte norm wordt of eerst een Nederlandse Technische Afspraak (NTA) staat nog niet vast. Zo n NTA komt namelijk sneller tot stand dan een echte norm, die aan meer procedurevoorschriften moet voldoen. Daarna kan hij op basis van de eerste praktijkervaringen verder worden doorontwikkeld tot norm. Toekomst ikeur ikeur draagt dus volop bij aan de uitbouw van het Scioscertificeringssysteem voor elektrotechnische inspecties. En bij NEN aan een nieuwe norm waarop deze kan worden gebaseerd. Hoe ziet de nieuwe voorzitter de toekomst van ikeur voor zich, nu de zelfregulering in de volle breedte van deze bedrijfstak verder voortschrijdt? Professionalisering in de inspectiebranche was immers een van de belangrijkste oorspronkelijke doelen? De Vries: Dat is het nog steeds. Op de eerste plaats hebben we dit onafhankelijke certificeringssysteem namens onze leden mede tot stand gebracht, en nu gaan we het verder uitbouwen. De Scios de scopes 8 en 9 voor de NEN 3140-inspecties bestaan pas één jaar en de overgangstermijn van de voormalige CvT-regeling loopt nu ten einde. Daarom zijn we onze leden eerst zo veel mogelijk aan het ondersteunen bij het voldoen aan alle eisen voor de Sciosscopes 8 en 9 voor de NEN 3140-inspecties. Dat is nu eerst heel belangrijk, want bij die certificatie worden hoge eisen gesteld. De technisch-inhoudelijke en vakbekwaamheidseisen zullen geen probleem zijn. Die stelde ikeur zelf ook al. Maar daarnaast dienen ook bijvoorbeeld de bedrijfsorganisatorische processen van de ET-inspecteurs te voldoen aan de eisen in de ISO 9001-norm. In de inspectiewereld gaat het echter vaak ook om relatief kleine zelfstandige bedrijven en eenmanszaken. Dan valt het niet mee om aan die eisen te voldoen. ikeur ontwikkelt nu een blauwdruk van de specifieke ISO-eisen die voor haar leden van toepassing zijn. En trainingen die zijn gericht op de certificatie. Mag1010 01 2016 41

Slechts 70,- p/jr NEN 3140 NEN 3140 NEN 3140 NEN 3140 Werken met NEN 3140 Altijd actueel, handige rekentools, online notities De voordelen Norm wordt automatisch bijgewerkt Snel en simpel notities en bookmarks maken Overal en altijd beschikbaar Inclusief handige rekentools Inclusief handige praktijkgids t.w.v. 63,- Ga naar nen.nl/werkenmetnen3140

VIER-inspecties Daarbij komt, benadrukt De Vries, dat de nieuwe norm en scope specifiek voor de brandveiligheid van ET-installaties er nog niet zijn, en dat dit nog wel even duren kan ook: Bovendien voorziet onze VIER-methodiek voor de verzekeraars ook nog in inspecties voor specifieke sectoren en gaan verder dan alleen de brandveiligheid (zie kader). Daarvoor zijn er nog geen aparte normen of scopes. Die houden we voorlopig dus gewoon in stand, wij hebben nu vijftig gecertificeerde VIER-inspecteurs. Uiteraard moeten ook alle andere installaties in het kader van wet- en regelgeving veilig zijn Nog meer scopes Verder wil ikeur blijven bij een van haar andere kernactiviteiten, zoals het verder vergroten van de technisch/ inhoudelijke vakkennis door middel van trainingen en seminars (zie kader) over de jongste technische ontwikkelingen, vernieuwde normen, en eventueel meer nieuwe certificering-scopes. De Vries: Denk bijvoorbeeld aan de snelle doorontwikkeling van thermografische inspectie in de elektrotechniek, en de nieuwe Richtlijn van NEN daarvoor. Zowel technisch als economisch en maatschappelijk verandert de wereld sneller dan ooit. Daar zullen we als beroepsvereniging snel en flexibel op moeten blijven inhaken. Objectiviteit Zo kan ikeur bijvoorbeeld haar oorspronkelijke eis dat de leden vanwege hun objectiviteit en onafhankelijkheid als elektrotechnisch inspecteur niet mogen werken bij een installatiebedrijf, zo langzamerhand wel laten vallen. De nieuwe voorzitter: De vakbekwaamheid van de elektrotechnische inspecteur kan nu onomstotelijk worden gewaarborgd onder toezicht van de RvA. Maar de objectiviteit niet. Onder de Scios-regeling maakt het niet uit of een inspecteur in dienst is bij een installatiebedrijf of niet. Maar wij als ikeur gaan nog wel een stapje verder. Wij voegen hieraan toe: als hij dan zijn eigen installatiewerk maar niet inspecteert. Vele andere normen Tot slot inspecteren de leden van ikeur niet alleen op de elektrotechnische eisen in NEN 3140, en straks de nieuwe norm voor de brandveiligheid van laagspanningsinstallaties. Ook de industriële veiligheid in het kader van de nieuwe NEN-EN-IEC 60204 die in ontwikkeling is speelt hierbij een rol, net als de vele normen bij de eerder genoemde Europese Richtlijnen: Daar houden we ons als ikeur samen met de leden ook allemaal mee bezig. De elektrotechniek wordt alleen maar sneller, intelligenter, rendabeler en dus complexer dan ooit. Maar het moet allemaal wel veilig blijven, en dus periodiek worden geïnspecteerd: aantoonbaar objectief, onafhankelijk, en deskundig. Daar staan wij nog altijd voor. John de Vries ziet de vereniging ikeur dan ook alleen maar verder groeien tot minstens 100 leden in het jaar 2020. n VIER-inspecties ikeur Tijdens het Inspectiecongres 2013 tekende Ronald Dijkstra (l), nu namens ikeur bestuurslid van Scios, de Safety Deal Brandveilige Elektra met het Nederlands Verbond van Verzekeraars. Onderdeel van deze Safety Deal zijn de VIER-inspectiemethodieken die de afgelopen jaren door ikeur samen met de verzekeraars zijn ontwikkeld. VIER staat voor Verzekerings-Inspectie Elektrotechnische Risico s. Deze methode moet de brandveiligheid van elektrische installaties in specifieke sectoren van het bedrijfsleven waarborgen. Natuurlijk wordt bij zo n inspectie ook gecontroleerd of een installatie aan alle van toepassing zijnde normen voldoet. De vier uitgangspunten van de VIER-regeling zijn: Zij reduceert elektrotechnische risico s in relatie tot brandgevaar, aanrakingsgevaar en bedrijfscontinuïteit Zij borgt de methodiek, de vakbekwaamheid, het rapportageformat en de follow-up van de elektrotechnische inspectie Zij voorziet in de communicatie tussen de verzekerde, diens installateur, en de verzekeraar Zij is ontwikkeld en wordt beheerd door ikeur, met medewerking van het Verbond van Verzekeraars, maar is ook voor niet-leden van ikeur toegankelijk. Mag1010 01 2016 43