Nieuwe inspectiemethode brandveiligheid

Transcriptie

1 auteur Harrie Heemskerk NTA 8220-inspectie is iets heel anders dan NEN 3140 Nieuwe inspectiemethode brandveiligheid elektrotechniek Komend najaar verschijnt bij NEN voor de eerste maal de NTA Dit document voorziet in een methode voor het beoordelen van elektrisch materieel op brandrisico, aldus de titel. Zo n NTA inspectie dient een ander doel dan de reeds bekende elektrotechnische inspecties in het kader van normen als NEN 1010, NEN 3140, NEN-EN-IEC en NEN-EN-IEC 60204, verzekert voorzitter Jay Smeekes van de Werkgroep NTA 8220 bij NEN. Maar ze kunnen wel in aanvulling op elkaar worden toegepast. Een aanzienlijk deel van de verzekeringsmaatschappijen gaat de NTA 8220 opnemen in de polisvoorwaarden. En de Stichting SCIOS breidt haar Scopes 8 en 9 voor de certificatie van NEN 3140-inspecties uit met Scope 10 voor de nieuwe NTA 8220-inspectie. Daarmee krijgen opdrachtgevers tot deze inspecties de zekerheid dat ze ook werkelijk vakbekwaam, objectief en onder onafhankelijk toezicht worden uitgevoerd. Lees daarover meer in de hierna volgende artikelen. Jay Smeekes is voorzitter van de Werkgroep NTA 8220 namens de gezamenlijke stuurgroep van brancheorganisatie UNETO-VNI, de beroepsvereniging voor elektrotechnische inspecteurs ikeur, de Stichting SCIOS, en het Nederlands Verbond van Verzekeraars (VvV). NEN 1010 Hij wil vooral benadrukken dat de NTA 8220-inspectie beslist niet in de plaats komt van inspecties op basis van de andere elektrotechnische normen. Elektrotechnische installaties in Nederlandse gebouwen moeten op de eerste plaats voldoen aan de laagspanningsnorm NEN De veiligheidseisen in deze norm worden door de overheid aangewezen in de Regeling Bouwbesluit. In de norm staat ook op welke wijze de installatie bij oplevering aan de gestelde eisen wordt getoetst door middel van een inspectie. Roy Gubbels is namens inspecteursvereniging ikeur lid van de Werkgroep NTA 8220 bij NEN. NEN 3140 Na oplevering van de installaties is daar waar de Arboweten regelgeving geldt de norm NEN 3140 van toepassing. In het kader daarvan dienen elektrotechnische installaties en de daarop aangesloten arbeidsmiddelen periodiek te worden geïnspecteerd. Worden deze inspecties uitgevoerd door een SCIOS-gecertificeerd inspectiebedrijf, dan heeft de werkgever de zekerheid dat dit vakbekwaam, objectief en 12 Mag

2 Voor de toepassing van thermografie verwijst de nieuwe inspectiemethodiek in NTA 8220 naar de NPR onder onafhankelijk toezicht van een certificerende instelling gebeurt. Op deze wijze kan hij aantonen te voldoen aan de veiligheidsvoorschriften in de Arbowet- en regelgeving. Dit biedt werkgevers bij schade, ongevallen en geschillen een sterkere juridische positie. Zo n NTA 8220-inspectie dient een ander doel dan de bekende NEN of NEN 1010-inspectie Top-3 brand Maar wanneer NEN 3140 precies van toepassing is, is lang niet altijd even duidelijk. De verzekeringsmaatschappijen verenigd in het Nederlands Verbond van Verzekeraars (VvV) constateren dat hierdoor naar hun inschatting nog niet de helft van de werkgevers aan deze norm voldoet. Uit hun statistieken blijkt dat falende elektrotechniek een van de drie belangrijkste oorzaken is van brand, ook in gebouwen in de niet-risicovolle sectoren. Desondanks Normcommissie en Werkgroep NTA 8220 De nieuwe NTA 8220 verschijnt komend najaar onder de titel Methode voor het beoordelen van elektrisch materieel op brandrisico. Hij is ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van Normcommissie NEC 623 Werkvoorschriften. Deze commissie is ook verantwoordelijk voor de Nederlandse normen NEN 3140 en NEN 3840, in het kader waarvan eveneens elektrotechnische installaties en arbeidsmiddelen worden geïnspecteerd. NEC 623 bestaat uit de volgende leden: M.J.M. Boone, Netbeheer Nederland, voorzitter F. Engelen, ASML M.H.J. Krewinkel, ASML H. Finger, Netbeheer Nederland R.E.M. Groenewegen, Groenewegen BV F.J.H.T. Smits, UNETO-VNI P. Jongbloed, ROVC L.G. Lemeer, Kegrob J.M.E. Smeekes, UNETO-VNI M. Venneri, I-Keur J.C. Verstraten, Kegrob De werkgroep voor de NTA 8220 bestaat uit: J.M.E. Smeekes, UNETO-VNI, voorzitter A. Geelen, NVIB R. Gubbels, ikeur J.H.M.P. Otten, Verbond van Verzekeraars F.J.H.T Smits, UNETO-VNI Voor meer informatie bel of Sukran Yilmaz bij NEN, tel (015) , sukran.yilmaz@nen.nl Mag

3 Risicogericht Inspecteren De nieuwe methodiek voor de inspectie van de brandveiligheid van elektrisch materieel die wordt vastgelegd in de eerste NTA 8220, is risicogericht. Lees meer daarover in bijgaand artikel. Elektrotechnische inspecteurs gaan anders kijken naar hun opdrachtgevers en de rol van hun werk: ook meer risicogericht en minder normgericht. Anders kijken betekent niet dat de normen minder belangrijk worden. De deelnemers aan de nieuwe leergang Inspectie van Elektrische Installaties van NEN worden dan ook geacht op zijn minst NEN 1010, NEN 3140 en straks ook de nieuwe NTA 8220 al goed te kennen. zoals NEN-EN-IEC voor industriële installaties. En dit in relatie tot productinfor matiebladen van de leveranciers, de productnormen, en de systeemnormen waarnaar in de betreffende installatienormen kan worden verwezen. De opdrachtgever wil vervolgens weten wat de resultaten van de inspectie zijn. Een goed en juridisch sluitend inspectierapport staat centraal tijdens de derde dag. De leergang wordt afgesloten met een online toets. Wie slaagt ontvangt daarvan een NEN-certificaat. Deze leergang is namelijk niet alleen gericht op beginnende inspecteurs, maar ook op elektrotechnici die al jarenlang en volledig vakbekwaam hun inspectiewerk verrichten. En ook op hun mogelijke opdrachtgevers, zoals gebouweigenaren, en installatie- of werkverantwoordelijken in het kader van NEN 3140, leidinggevenden van technische diensten, en installateurs. Zo kunnen zij samen tot een nieuwe manier van kijken naar ET-inspecties komen, aldus docent Jay Smeekes. Inspectieplan Tijdens de eerste dag van de training staat de klantvraag van de opdrachtgever centraal, en de vertaling daarvan naar een inspectieplan. Tijdens de tweede dag leren de deelnemers de relatie leggen tussen het inspectieplan en de daadwerkelijke uitvoering van de technischinhoudelijke inspecties. Het inspectieplan schrijft voor wat en hoe er wordt geïnspecteerd. Subsidie en maatwerk Otib, het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor deze bedrijfstak, biedt werkgevers een tegemoetkoming in de kosten van deze training voor hun medewerkers. Zijn er binnen één organisatie of bedrijf zes of meer deelnemers die deze training willen volgen, dan wordt deze ook gegeven als bedrijfstraining op iedere gewenste locatie. Bovendien kan hij worden aangepast aan het opleidingsniveau en de ervaring van de mede werkers. De training kan ook worden gecombineerd met andere elektrotechnische cursussen tot één maatwerktraining, wat de reistijd en kosten beperkt. De 3-daagse klassikale training wordt gegeven op: Dinsdag 19 en 26 september, en 3 oktober in Delft Dinsdag 14, 21 en 28 november in Utrecht De deelnemers leren afwijkingen in elektrische installaties te beoordelen aan de hand van drie typen inspecties, NEN 1010, NEN 3140 en een van de andere, meer specifieke installatienormen Voor meer informatie of aanmelding kijk op worden volgens de verzekeraars in de meeste gebouwen de elektrotechnische installaties zelden of nooit geïnspecteerd. Pas wanneer er gebreken, defecten of volledige uitval optreden wordt er een elektrotechnicus bijgehaald. Vanuit de inspectiewereld is breed op het eerste ontwerp gereageerd Marktregulering Hier komt bij dat het preventieve toezicht op de brandveiligheid van gebouwen door de overheid steeds meer aan de markt zelf wordt overgelaten. Daarom werken de verzekeraars, samen met onder meer de elektrotechnische inspecteurs verenigd in de brancheorganisaties UNETO-VNI en ikeur, in de werkgroep bij NEN onder voorzitterschap van Jay Smeekes aan de nieuwe NTA Deze wordt bij NEN ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van de normcommissie die tevens verantwoordelijk is voor de normen NEN 3140 en NEN 3840, waarvan Smeekes eveneens lid is (zie kader). Tegelijkertijd ontwikkelen dezelfde marktpartijen samen met SCIOS de Scope 10 voor de certificering van dit nieuwe type elektrotechnische inspectie onder toezicht van de Nederlandse Raad voor Accreditatie. Ander doel NTA 8220 is een inspectiemethodiek om te beoordelen of er brand kan ontstaan door het gebruik van elektrisch 14 Mag

4 Alle inspectiegegevens inclusief thermografische beelden worden digitaal verwerkt. materieel, in relatie tot de risicofactoren in de omgeving, vertelt Smeekes. Zo n inspectie dient dus een ander doel dan de bekende NEN en NEN 3140-inspecties. Er is nu een heldere structuur voor een ET-brandveiligheidsinspectie De eerste is gericht op de installatie-eisen bij aanleg. De tweede geeft voor een deel invulling aan de Arbowet en regelgeving. Installaties die voldoen aan alle eisen in deze twee normen, zullen uit zichzelf niet snel brand veroorzaken. Maar in combinatie met een verkeerd gebruik, veroudering, gebrekkig onderhoud en een aantal omgevingsaspecten kan dit alsnog gebeuren. Vandaar deze nieuwe inspectiemethodiek. Veel commentaar Het definitieve inspectiedocument dat binnenkort wordt gepubliceerd is anders van opzet dan het eerste ontwerp dat vorig jaar door NEN voor commentaar werd gepubliceerd, vertelt Smeekes: Vanuit de inspectiewereld is er breed op het eerste ontwerp gereageerd. Daar zijn wij uiteraard blij mee. Dat kan de kwaliteit van zo n compleet nieuw inspectiedocument, dat nog niet eerder in de praktijk is toegepast, alleen maar ten goede komen. Maar niets uit het eerste ontwerp is verloren gegaan. Wel heeft de commissie op basis van de commentaren vooral besloten om een andere ordening te hanteren. Dit heeft geresulteerd in een heldere structuur voor het uitvoeren van de inspectie. Die ziet er als volgt uit. Dit thermografische beeld toont een hogere temperatuur in Fase L1 door een ongelijke belasting van de fasen. Hierdoor gaan stromen door de Nul-geleider lopen. Risico-analyse De nieuwe NTA 8220-inspectie is gericht op het beperken van brandveiligheidsrisico s van elektrisch materieel, rekening houdend met de aard van het gebruik ervan, alle omgevingsfactoren, en andere omstandigheden. Daarom moet bij zo n inspectie om te beginnen een risico-analyse worden gemaakt. Deze is ontwikkeld door de risicodeskundigen van de brand- en gevolgschadeverzekeraars, die aan het document hebben meegewerkt. Zij benadrukken dat het maken van zo n analyse naast elektrotechnische vakbekwaamheid nog een heel aantal andere vaardigheden van de inspecteur vereist. Mag

5 Thermografisch beeld van een overbelaste, niet afgerolde kabelrol. De interne warmte kan niet worden afgevoerd waardoor de isolatie smelt. Zeer hoge temperatuur gemeten aan een schakelaar van een lichtlijn in een kledingwinkel. De temperatuur loopt op tot ver boven de 200 graden C. De analyse strekt zich uit over de wijze waarop de installatie is ontworpen, uitgevoerd en onderhouden. Ook de manier waarop hij wordt belast door alle aangesloten toestellen, apparatuur en andere voorzieningen in het gebouw speelt hierbij een rol. Net als de risicofactoren in de omgeving van het elektrisch materieel. Alle normen die op dit geheel van kracht kunnen zijn worden hierbij meegenomen. Bij zo n inspectie moet om te beginnen een risico-analyse worden gemaakt De NTA 8220 verwijst voor de elektrotechnisch-inhoudelijke veiligheidseisen naar de reeds genoemde bestaande en bekende normen. Op basis van de risico-analyse wordt al het elektrisch materieel hieraan getoetst door middel van de gebruikelijke tests, metingen, beproevingen en een visuele controle. Wanneer hierbij thermografische apparatuur wordt gebruikt, dan dient dit te gebeuren volgens de richtlijnen en vermelde waarden in de NPR Steekproeven Afhankelijk van de risico-analyse worden sommige specifieke gebruiksruimten in gebouwen altijd volledig geïnspecteerd. Andere ruimten, en installatiedelen of apparatuur daarin, worden getest op basis van steekproeven. De omvang en frequentie daarvan zijn ontleend aan NEN 3140 en staan in een bijlage bij de NTA Aan de aangetroffen risico s en gebreken worden acceptatiecriteria en urgentie-klassen toegekend. Deze zijn na de ontwerpversie van de nieuwe inspectiemethodiek verder uitgewerkt, net als de eisen die worden gesteld aan de rapportage aan de opdrachtgever. Bovendien is het definitieve document volledig opnieuw geordend en samengesteld. Geen inspectie hetzelfde De combinatie van het toegepaste elektrotechnische materieel met alle mogelijke gebruiksaspecten en omgevingsfactoren kan van geval tot geval verschillen, aldus Smeekes. In principe zal dus vrijwel geen enkele NTA 8220-inspectie hetzelfde zijn. En, verzekert hij: Een NTA 8220-inspectie wordt dus beslist niet eenvoudiger dan een NEN of NEN inspectie. Voor de SCIOS-certificatie binnen de nieuwe Scope 10 moeten inspecteurs en inspectiebedrijven dan ook eerst voldoen aan de opleidings- en exameneisen voor de huidige Scope 8. Mede naar aanleiding van de vele reacties op het eerste ontwerp wil Smeekes één ding duidelijk voorop stellen: De nieuwe NTA 8220 elektrotechnische inspecties volgens NEN 1010 en NEN 3140 beslist niet vervangen. Op basis van de ervaringen in de komende jaren kan deze eerste NTA 8220 verder worden doorontwikkeld tot de norm NEN SCIOS Scopes Wanneer een elektrotechnische inspectie wordt uitgevoerd door een bedrijf dat hiervoor volgens de reglementen van de Stichting SCIOS is gecertificeerd, dan heeft de opdrachtgever de zekerheid dat dit vakbekwaam, objectief en onder onafhankelijk toezicht van een certificerende instelling gebeurt. Bij schade en ongevallen biedt dit de best haalbare juridische positie. 16 Mag

6 De bestaande Scopes 8 en 9 van de Stichting SCIOS voor de certificatie van NEN 3140-inspecties zijn in ruim twee jaar tijd al behoorlijk ingeburgerd. De nieuwe Scope 10 gaat zich uitstrekken over de NTA 8220-inspecties, en Scope 11 voor de certificatie van de inspectie van elektrotechnisch materieel in omgevingen waar explosiegevaar kan ontstaan. Dit vereist naast elektrotechnische kennis ook andere vaardigheden Andere overeenkomsten Maar, tekent Smeekes hierbij aan: De NTA 8220 wordt niet alleen toegepast als onderdeel van de SCIOS-certificeringsregeling. Dit nieuwe elektrotechnische inspectiedocument kan en mag ook de basis vormen voor andere erkenningsregelingen, en voor overeenkomsten tussen gebouweigenaren en gebruikers, of woningcorporaties en hun huurders. Een andere belanghebbende marktpartij die aan dit document heeft meegewerkt, zijn de verzekeraars. Zij kunnen en zullen NTA-8220 inspecties eisen in hun polisvoorwaarden. Of die moeten worden uitgevoerd door SCIOS-gecertificeerde inspectiebedrijven bepalen de maatschappijen uiteindelijk zelf. Smeekes: Iedereen die daar belang bij heeft kan en mag dit document vastleggen in zijn of haar overeenkomsten. En: Certificatie van dit nieuwe type elektrotechnische inspectie hóeft dus niet, maar binnenkort kán het wel. Net als bij de NEN 3140-inspecties. Dat geeft de opdrachtgevers van inspecteurs de zekerheid dat deze inspecties onder objectief en onafhankelijk toezicht van de Nederlandse Raad voor Accreditatie en aan de hand van de voorgeschreven documenten worden uitgevoerd. Aanvulling Over de inhoud van de NTA 8220 zegt Smeekes: Deze behelst de inspectie van al het elektrisch materieel in gebouwen. Dus is er uiteraard een overlap met de inspectie-eisen in de eerder genoemde andere elektrotechnische normen. De NTA 8220-inspectie kan een aanvulling zijn op inspecties volgens deze normen, maar dat hoeft niet. Hij kan ook als een op zichzelf staande inspectie worden uitgevoerd. Maar hij verwijst daarbij wel naar de andere elektro technische normen die van toepassing kunnen zijn. In dat geval kan de NTA 8220 alleen in combinatie daarmee worden toegepast. n Inspectie schakel- en verdeelinrichting De schakel- en verdeelinrichting is een cruciaal onderdeel van de elektrotechnische installatie als geheel. In een gebouw moet deze voldoen aan de norm NEN-EN-IEC en dient vanuit de NTA 8220 ook op brandveiligheid te worden geïnspecteerd. Voor de inspectie van de schakelkast als geheel biedt NEN een afzonderlijke training aan die zowel klassikaal als via internet wordt gevolgd. Binnenkort treedt er een aantal verschuivingen op tussen de normen voor schakel- en verdeelinrichtingen in gebouwen en voor besturingskasten en -panelen op machines en industriële productielijnen. Dat zijn respectievelijk de internationale normen NEN-EN-IEC en NEN-EN-IEC Beide normen zijn vernieuwd, de eerste is al van kracht en de tweede wordt dat binnenkort. Op het ontwerp en de verificatie van schakel- en verdeelinrichtingen voor de laagspanningsdistributie in gebouwen blijft NEN-EN-IEC van kracht. Door de vernieuwing van beide normen wordt hun onderlinge relatie een stuk helderder. Lees meer hierover in een van de andere artikelen in deze editie van Mag1010. Onderscheid Behalve engineers, installateurs, kast- en paneelbouwers en hun opdrachtgevers dienen ook elektrotechnische inspecteurs het onderscheid tussen beide nieuwe normen goed te kennen. NEN heeft haar 1-daagse trainingen over beide normen al aan de nieuwe edities aangepast. NEN biedt afzonderlijke trainingen aan voor zowel het ontwerp en de verificatie van de distributiekasten volgens deze norm, als de inspectie ervan. De nieuwe delen 1 en 2 van NEN-EN-IEC kunnen alleen in onderlinge samenhang worden toegepast en zijn inmiddels door NEN in het Nederlands uitgebracht. Aanmelding voor de NEN-trainingen: Mag