Legalisering harddrugs: Een last of een deugd? 16 april 2016 D66 Congres 103 Arnhem Moderator: Jeffrey van Haaster (fractievoorzitter D66 Leiden) Panel: Daan van der Gouwe (Trimbos instituut) Has Cornelissen (Stichting Legalize!) Kaj Hollemans (Kha.nl) Ton Nabben (Bonger / UvA) 1. Introductie Kaj Hollemans Schade per beleidsmethode 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Volledig verboden Gedoogd (huidige wiet) Gereguleerd Licht gereguleerd (huidige alcohol / tabak) Volledig gelegaliseerd Schade
2. Regulering is geen legalisering: elke harddrug heeft zijn eigen aanpak nodig Has Cornellissen stelt dat regulering of legalisering semantisch probleem is, uiteindelijk is het doel om het niet meer illegaal te maken. Hoe je dat precies invult kan dan bekeken worden. Ieder drug heeft zijn eigen gereguleerde aanpak nodig. De methadon verstrekking aan verslaafden wordt als voorbeeld genoemd, dat is ook een manier van reguleren. Daan van der Gouwe voegt toe dat er per drug verschillende verslavingsrisico s bestaan waar rekening mee moet worden gehouden. Daarbij is het eerst zaal de coffeeshops en cannabis wetgeving te reguleren, we staan op dat gebied al 15 jaar stil en worden door talloze andere landen voorbijgestreefd. De war on drugs is mislukt, er zijn oplossingen nodig die kijken naar kleinschalige regulering van middelen die goed opgezet moeten worden en goed gemonitord moeten worden. Er bestaat een kans op toename van gebruik van bepaalde middelen, dat weet je alleen als je alles goed meet, monitort en evalueert. Ton Nabben stelt dat regulering een afgezwakt verbod is en een afgezwakte vorm van legalisering, binnen dat kader is voor elk middel maatwerk nodig. MDMA is een gemakkelijker middel om te reguleren door de relatief lage schade die het met zich meebrengt. Kaj Hollemans benadrukt dat gedogen een halve manier is van reguleren. Omdat je de achterdeur en de productie niet in de hand houdt. Er bestaat daardoor nog steeds gezondheidsrisico s omdat je niet weet wat je koopt, dat zal juist met harddrugs belangrijk zijn. Ton Nabben voegt toe dat Qat ook op lijst twee is gezet, en dat dit met slimme regelgeving goed gereguleerd had kunnen worden. Maar dat is niet gebeurd. Geluiden uit de zaal: - De sociale gevolgen van het gebruik en de risico s van deze middelen op de samenleving zijn te zwaar. Re: Maar veel ervan zijn al gemakkelijk verkrijgbaar, ze zijn al aanwezig in de samenleving. Re: Dan moeten we er op richten om ze minder gemakkelijk beschikbaar te maken - Alcohol is vrij verkrijgbaar en een gevaarlijk middel. Re: Gebruik niet strafbaar maken levert juist een gezondere markt op. Re: Hoogopgeleide apothekers kunnen prima de verstrekking van middelen op zich nemen. Moderator: Zal er toename komen in gebruik bij regulering? Daan van der Gouwe stelt dat beleid vrij weinig effect heeft op het gebruik. Er zouden meer mensen komen die het eens gaan proberen, maar niet stelselmatig. Kijk maar naar het wietgebruik in Nederland.
Kaj Hollemans stelt dat we al 40 jaar coffeeshops hebben in Nederland, en niet iedereen loopt stoned op straat. Met harddrugs zullen mensen ook zelf de keuze gaan maken of ze het wel of niet willen gebruiken en hoe vaak. Re: En kwetsbare mensen die juist op slechte momenten naar middelen grijpen, hoe gaat dat goed? Kaj Hollemans stelt dat een straatdealer aan dat soort mensen altijd door zal blijven verkopen, terwijl een apotheker of goed opgeleid persoon in een verkoopwinkel juist eerder problemen kan signaleren. Daan van der Gouwe stelt dat in Portugal ze zijn begonnen met een strikt gereguleerde markt, waarin personen aan erg veel voorwaarden moeten voldoen voordat ze drugs kunnen krijgen. Door deze gereguleerde manier van verstrekken is het aantal HIV patiënten significant gedaald, terwijl het gebruik niet veel hoger is geworden. In Zwitserland zie je dezelfde effecten. Conclusie Met een gereguleerde drugsmarkt die met maatwerk op de verschillende soorten drugs wordt ingericht kan gebruik en gezondheid veel beter gemonitord worden. Voorbeelden uit andere landen laten zien dat gebruik niet veel zal toenemen.
3. Er bestaat een niet-wetenschappelijke benadering van drugs in de maatschappij en D66 gaat daar in mee. Daan van der Gouwe ziet in dat een politieke partij een andere agenda heeft dan bijvoorbeeld het Trimbos instituut. Dus het is lastig voor een politieke partij om een puur wetenschappelijke benadering te hanteren. Has Cornellissen stipt aan dat het om een normen en waarden discussie gaat. De wetenschap moet er echt meer bij betrokken worden, zodat de discussie minder normatief en principieel ingestoken kan worden. De focus moet verschuiven van principes naar wetenschappelijke kennis. Kaj Hollemans reageert dat puur wetenschappelijke inzichten ook niet alle antwoorden hebben. Niemand kan de toekomst voorspellen. Ton Nabben meent dat we in een risico paradox zitten. Harddrugs en incidenten worden enorm groot uitgemeten met veel commotie. Dit zag je erg goed bij het Paddo verbod, het nut daarvan bestaat niet. Truffels zijn nog steeds verkrijgbaar, met dezelfde werkzame stof erin. Typisch geval waar het sentiment het overnam van focus op wat het meetbare beste effect is op de samenleving. Het is erg moeilijk om tot een rationele discussie te komen. Daarbij zal een ministerie zich nooit bezig houden met de vraag waarom mensen bepaalde soorten drugs nemen, terwijl die kennis wel van belang is om er goed op in te kunnen spelen. Geluiden uit de zaal: - We hebben als D66 al het beste standpunt. Maar er bestaat teleurstelling over de stellingname en positie van D66 in het debat. Op dit thema mogen we veel provocatiever zijn. Re: Als D66 in het kabinet komt, moeten we VWS claimen. - Als voorbeeld worden de drugsdoden tijdens ADE vorig jaar aangestipt. Dat was een kans voor D66 om op te roepen tot een gereguleerde veilig markt. Maar in plaatst daarvan reageerde D66 met alleen de oproep om pillen te laten testen. We moeten ons echt meer profileren op dit gebied, heel conservatief Nederland zit er niet op te wachten en als iedereen z n mond houdt dan blijft de situatie hetzelfde. Vera Bergkamp We maken stappen. De regulering van cannabis komt er echt aan. Er ligt een initiatief wetsvoorstel wat nog verder ontwikkeld moet worden. Het aanpassen van de internationale verdragen gaat niet gemakkelijk, maar we voeren wel de druk op. Samen met de Jonge Democraten zijn we bezig om ons meer uit te laten over MDMA, de discussie levend te houden en op te roepen tot decriminalisering. Het lijkt misschien soms voorzichting, maar we moeten wel realistisch blijven. Als we cannabis kunnen reguleren zou dat al een grote overwinning zijn, daar bestaat al veel tegenstand, maar we gaan het echt proberen.
De focus ligt op regulering met het oog op de volksgezondheid. Als het crimineel aspect ook afneemt is dat een mooie bijkomstigheid. Voor de aanpak van cannabisteelt is er nu al niet genoeg capaciteit. Als dat gedeelte gereguleerd wordt dan is er meer capaciteit over om de nog bestaande illegale teelt aan te pakken. - Wanneer komt de economische discussie op gang? Belasting heffen wanneer het gereguleerd wordt? Vera Bergkamp: De volksgezondheid is het belangrijkst. Als je er ook geld mee kan verdienen dan is dat mooi meegenomen. We denken niet aan het heffen van accijnzen. De vraag is of regulering daadwerkelijk iets economisch oplevert. - D66 moet provocatiever zijn. Er bestaat geen goed en duidelijk verhaal bij de andere partijen als het over regulering gaat. Bij een discussie krijgen ze het zwaar, argumenten voor zijn meer legitiem dan tegen. Conclusie Vanuit de zaal klinkt een roep om meer provocatie en duidelijkere principiële stellingname voor regulering van harddrugs. Met een duidelijk verhaal over wat voor soort regulering en waarom dat werkt. Els Borst wordt gemist. Vera Bergkamp meent dat de fractie doet wat zij kan en dat de focus eerst op regulering van cannabis ligt. Ook moeten we realistisch blijven en de internationale verdragen kunnen we niet negeren.
4. De maatschappij accepteert XTC gebruik en een eventuele regulering steeds meer, wat zijn de gevaren? Hadassa Deijs van MDMJA vertelt over de aanpak van MDMJA om de maatschappij te laten zien dat XTC regulering niet eng of gevaarlijk is. Idee binnen MDMJA overheerst dat de samenleving én het gebruik veiliger wordt van een goed gereguleerde situatie. Stipt het gevaar van gedogen aan. We zijn al bezig op gebruikersniveau bezit te gedogen. Maar als deze lijn van gedogen zich voortzet en er bijvoorbeeld XTC shops komen dan zal de productie nog steeds onzichtbaar en ongecontroleerd zijn. Mocht verkoop ook gedoogd gaan worden zoals nu bij wiet dan is het van groot belang dat er alleen geteste en veilige pillen verkocht worden. Daan van der Gouwe stelt dat er de laatste jaren wel een flinke groei in de gevaarlijke incidenten is ontstaan door de groei in gebruik en ook door de hoge hoeveelheid MDMA die tegenwoordig in pillen zit. Ton Nabben stipt aan dat er normalisering ontstaat dat samenhangt met het imago van het middel. Zeker bij cannabis en MDMA is dit het geval omdat het relatief ongevaarlijke drugs zijn. Kaj Hollemans zegt dat XTC thuis hoort op lijst 2. Dan kunnen we het in ieder geval hetzelfde gaan behandelen als cannabis. Het grootste risico bestaat bij een te hoge dosering. Bij regulering heb je invloed op de samenstelling, de concentratie, de leeftijdsgrens aan wie het verkocht wordt. We moeten in oplossingen denken i.p.v. te proberen het niet beschikbaar te maken, want dat is gebleken onrealistisch. Uit de zaal: - Maar zal er geen nog grotere concentratie verhoging ontstaan als we bezit van 1 pil gaan decriminaliseren? Dan wil iedereen zoveel mogelijk MDMA in die ene pil gestopt. Re: Daan van der Gouwe: Dat is een goede hypothese, dat zou je moeten onderzoeken. - Het economisch argument lijkt geen goed argument om de discussie te voeren. Tegenstanders zijn om andere redenen tegen en kunnen niet met economische aspecten overgehaald worden. Daarbij blijft er een enorme markt voor het buitenland bestaan, net als nu bij cannabis een argument is. Re: Has Cornellissen: Er is sowieso nog veel taboe, ook bij D66 blijkbaar. Men durft de vraag niet te stellen wie er gebruiken en waarom en hoe erg dat nou echt is. Als je voor bent, ben je voor, dan moet je daar naar streven en alle redelijke argumenten daarbij gebruiken. Conclusie MDMA reguleren behoort tot de mogelijkheden, maar een lijn van gedogen lijkt momenteel realistischer. Eerst moeten we het bezit van een vastgestelde gebruikershoeveelheid echt gedogen/decriminaliseren. Maar de kritische vraag
is wat er dan gebeurt met de concentraties MDMA in pillen en of dit niet gevaarlijkere situaties oplevert.