Cliëntenraad Assen WWB / WSW p/a Gemeente Assen Noordersingel 33 9401 JW ASSEN Het College van Burgemeester en Wethouders Postbus 30018 9400 RA Assen. Onderwerp: advies beleidsplan schuldhulp- Assen, 6 december 2012. verlening Geacht College, Naar aanleiding van uw verzoek in uw mail van 21 november, ontvangt u hierbij ons advies betreffende het beleidsplan schuldhulpverlening. Besproken stukken. Beleidsplan schuldhulpverlening gemeente Assen 2013 2016. Geen gezamenlijke advisering. Helaas was het niet mogelijk om, ondanks uiterste inspanning van de Cliëntenraad Assen WWB/WSW (CRA), de Seniorenraad en de WmoRaad, een gezamenlijk advies uit te brengen. De reden hiervoor is de volgende. In het voortraject zijn een aantal uitvoerende vrijwilligers- en professionele organisaties, geïnformeerd over het voornemen van de gemeente om een beleidsplan schuldhulpverlening te maken en tevens zijn deze organisaties geraadpleegd over de uitvoeringspraktijk met betrekking tot schuldhulpverlening. De drie adviesraden zijn niet bij het voortraject betrokken. Alleen de Cliëntenraad WWB/WSW was, via de Formulierenbrigade, wel vroegtijdig op de hoogte van de ontwikkelingen. Dit betekent dat de Seniorenraad en de WmoRaad meer tijd nodig hebben om zich in te lezen in de problematiek van schuldhulpverlening en om hun betreffende achterban te raadplegen over advisering ten aanzien van het concept beleidsplan. Pas daarna zou overleg kunnen plaatsvinden met (vertegenwoordigers van) de drie adviesraden over een gezamenlijk advies. Wij betreuren het dat het niet mogelijk is een gezamenlijk advies uit te brengen, omdat wij er van overtuigd zijn dat gezamenlijke advisering, zeker in dit geval, meerwaarde zal hebben. Wel advies CRA. Hoewel de CRA eveneens vindt dat de tijd tussen de adviesaanvraag en de datum waarop het advies moet zijn ingediend, te kort is en wij bovendien liever samen met de Seniorenraad en de WmoRaad een advies hadden gegeven, willen wij toch een advies uitbrengen. Dit omdat: Wij het onderwerp van groot belang vinden voor onze doelgroep(en). Wij het concept beleidsplan zien als een voorzichtige stap naar een meer sociaal beleid op het gebied van schuldhulpverlening en graag zien dat dit zo spoedig mogelijk wordt voortgezet. 1
Advies. 1. Algemeen. Samenwerking met gemeenten waarvoor de GKB werkt. Wij realiseren ons dat één beleidsplan voor de 23 gemeenten waarvoor de GKB werkt niet haalbaar zal zijn, maar dit moet wel mogelijk zijn voor de gemeenten in Noord- en Midden Drenthe. Hierdoor kan de GKB efficiënter en effectiever werken en wordt ongelijke behandeling van burgers in dit gebied voorkomen. Wij adviseren u dan ook te onderzoeken of op niet al te lange termijn één beleidsplan voor schuldhulpverlening in de gemeenten van Noord- en Midden Drenthe mogelijk is. Samenhang met andere beleidsterreinen. Wij missen de samenhang met andere beleidsterreinen. Schuldhulpverlening kan er voor zorgen dat het succes van andere beleidsterreinen wordt vergroot, zoals op het gebied van zorg, reïntegratie, uitkeringen (WWB) en armoedebestrijding. Maar een goede schuldhulpverlening zorgt ook voor: Minder oninbare vorderingen gemeentelijke belastingen. Minder beslagleggingen. Minder verzuim van werk of school. Minder diefstal en fraude. Samenhang met de Wmo. Ook de samenhang met de Wmo-velden ontbreekt, met name met de volgende prestatievelden: Preventieve voorzieningen voor problemen met opgroeien en problemen met opvoeden. Het geven van informatie en advies. Maatschappelijke opvang. Bieden ambulante verslavingszorg. Samenhang met de drie (komende) decentralisaties in het sociale domein. Hoewel nog niet precies bekend is hoe een en ander naar de gemeente zal komen is wel bekend wat de gemeente van het Rijk krijgt en ook bekend is dat het in alle drie gevallen gaat om de meest kwetsbare groepen in de samenleving. Gedecentraliseerd zullen worden: De Participatiewet (voorheen Wet werken naar vermogen), in welke vorm dan ook voor het werken naar vermogen is financiële stabiliteit van groot belang. Dagbesteding uit de AWBZ de doelgroep heeft een laag inkomen en vaak meerdere problemen. Schulden worden snel gemaakt. Jeugdzorg de jeugd maakt makkelijker en vaker schulden. Preventie is hier van groot belang. Wij adviseren u in het beleidsplan aan te geven hoe de hierboven genoemde samenhang wordt vorm gegeven. Waarborgen van kwaliteit. Naast het aanbieden van maatwerk is het voldoen aan aantoonbare kwaliteitseisen een belangrijke toegevoegde waarde voor het vertrouwen van zowel schuldeisers als schuldenaren. Wij adviseren u aan te geven hoe de gemeente kwaliteit gaat bieden en hoe deze wordt gewaarborgd op langere termijn. 2
2. Vertrekpunten voor nieuw beleid. Visie. Het is goed om uit te gaan van de verantwoordelijkheid, kracht en creativiteit van de inwoners zelf. Maar wij adviseren u hier niet te streng in te zijn omdat in schuldsituaties mensen minder snel dan in andere probleemsituaties een beroep kunnen doen op de eigen omgeving. Zij leven vaak in een omgeving waar mensen met een minimum aan inkomen moeten rondkomen. Deze mensen zijn zelf bezig met overleven en kunnen er geen andere (financiële) problemen bij hebben. 3. Beleidskader. Doelgroepen. Wij adviseren u duidelijk aan te geven welke doelgroepen u wilt bereiken. Daar hoort naar onze mening ook bij dat u aangeeft wat er gebeurt met de mensen die financiële problemen hebben, maar niet passen binnen de regels van de GKB of binnen de kaders van uw beleid. Regierol gemeente. Niet duidelijk wordt wat die regierol nu precies inhoudt. Wij adviseren u om, bij voorbeeld in een matrix, de rol van de gemeente bij iedere kerntaak te benoemen en ook aan te geven hoe u deze gaat uitvoeren, nu en op korte en lange termijn. Eigen verantwoordelijkheid burger. Het is goed dat van de burger een eigen verantwoordelijkheid wordt verwacht. Wij zouden graag willen dat u dit als volgt formuleert (zie overzicht besluiten onder ten aanzien van de rollen): De burger moet afspraken nakomen, informatie tijdig en volledig aanleveren, geen nieuwe schulden maken en al het mogelijke doen om aflossingsmogelijkheden te vergroten door te solliciteren, mee te werken aan reïntegratie of mogelijke aanvullingen op inkomen aanvragen. Duidelijk is dat hier samenwerking met andere gemeentelijke organisaties belangrijk is. De vrijwilliger. Wij adviseren u als gemeente duidelijk kaders aan te geven. Welke taken voeren (semi)professionals uit en wat laten ze over aan vrijwilligers. Selectieve toegang tot schuldhulpverlening. Zoals wij al eerder aangaven staan wij achter uw visie Zorg en Welzijn waarbij de eigen kracht van de schuldenaar voorop staat en de eigen verantwoordelijkheid het uitgangspunt is, maar wij zijn van mening dat: Het geen goed idee is om een eigen bijdrage te vragen aan klanten die in financiële problemen verkeren. Het geen goed idee is om recidivisten uit te sluiten. Beter is ze tijdens het traject van schuldsanering goed te begeleiden en te leren op eigen benen te staan. Soms is ook begeleiding daarna nog noodzakelijk. Maatwerk ook nodig is voor ex gedetineerden en ouderen. Ouderen zullen niet snel toegeven dat ze schulden hebben. Daarom moet een manier gevonden worden om deze mensen te bereiken. Hier ligt een duidelijke link met veranderagenda Zorg en Welzijn. Wij adviseren u bovengenoemde punten in uw beleidsplan op te nemen, dan wel te herzien. 3
Preventie, vroegsignalering en nazorg. Het is goed om veel aandacht te besteden aan preventie en nazorg, maar ook aan begeleiding tijdens het traject van schuldsanering. Tijdens de schuldsanering kan iemand (schuldcoach, schuldhulpmaatje) de cliënt begeleiden. Dit kan door hem/haar stuk voor stuk weer geldzaken zelf te laten regelen. Bedenk wel dat niet iedereen ooit zelf zijn/haar geldzaken kan regelen. Voor deze groep moet een blijvende (andere) oplossing worden gevonden. Vooral bij preventie, vroegsignalering en nazorg is samenwerking met andere organisaties, maar vooral ook samenwerking op verschillende beleidsterreinen van groot belang. Intake. Wij achten de intake van groot belang. Wij adviseren u dan ook hieraan veel aandacht te besteden. Belangrijk is om te weten wat de oorzaak is van de schulden. Vaak liggen er achter de schulden meerdere problemen. Bij de intake zou een plan van aanpak moeten worden gemaakt waarin samen met de klant het hele traject en de afspraken worden besproken en vastgelegd. Duidelijk is dat het belang dat wij hechten aan een uitgebreide intake, hoge eisen stelt aan de intaker. Deze moet in staat zijn goed inzicht te krijgen in de financiële situatie van de hulpvrager en de samenhang met immateriële problemen. Een goede opleiding, zowel op financieel als sociaal gebied is daarom van groot belang. 4. Juridische gevolgen. Beschikking. Vaak begrijpen mensen de brieven en/of beschikkingen niet en leggen deze naast zich neer waardoor misverstanden ontstaan. Wij achten het dan ook van groot belang dat aan de klant mondeling wordt uitgelegd wat de brief/beschikking inhoudt en wat de juridische mogelijkheden zijn van de klant. Wachttijden. Wij vinden de termijn van maximaal 4 weken tussen het moment waarop een verzoek is ontvangen en het moment dat de intake plaatsvindt onacceptabel lang. Wat gebeurt er bij voorbeeld in die 4 weken met de klant. De schulden lopen op en de klant raakt psychisch in steeds grotere nood. Wij adviseren u te streven naar een situatie waarin een wachttijd van niet meer dan 1 week bestaat en als dit niet mogelijk is, in de tijd van wachten in ieder geval een bepaalde vorm van noodhulp aan te bieden. 5. Financiën. Budget voor schuldpreventie en nazorg Wij hebben begrip voor de (te verwachten) financiële problemen van de gemeente, maar wij vinden het onacceptabel dat voor schuldpreventie en nazorg tot 1 mei 2014 slechts een budget van 50.000,- beschikbaar wordt gesteld. Zie ook onze mening over preventie, vroegsignalering en nazorg. Onderzoek heeft uitgewezen dat elke Euro die de gemeente besteedt aan schuldhulpverlening twee Euro aan, bij voorbeeld, uitkeringen bespaart. Wij adviseren u meer geld te reserveren voor schuldpreventie en nazorg. 6. Vervolg. Wij zijn met u van mening dat er een kanteling moet plaatsvinden in de schuldhulpverlening in Assen zoals u het in uw nota verwoordt. Hiervoor is het naar onze mening ook noodzakelijk dat er binnen de GKB een cultuuromslag moet plaatsvinden van technisch gericht naar sociaal gerichte hulpverlening. 4
Tot slot spreken wij onze waardering uit voor de stap die met deze beleidsnota gezet is op de weg naar efficiënte, effectieve, integrale en hopelijk ook meer sociale schuldhulpverlening. Voor wat betreft de verdere ontwikkelingen, willen we graag zo vroeg mogelijk betrokken worden bij, en meedenken over de voortgang. Met vriendelijke groet, namens de Cliëntenraad WWB/WSW, C. Overbeeke, voorzitter. 5