Ileostoma Op advies van uw behandelend arts heeft u besloten een operatie aan het laatste gedeelte van uw dunne darm of dikke darm te ondergaan. Daarbij wordt een tijdelijk of blijvend stoma aangelegd. Het krijgen van een stoma is een ingrijpende gebeurtenis. In deze folder vindt u informatie over de gang van zaken rond de operatie en de stoma. Daarnaast krijgt u adviezen over het leven met een ileostoma. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Inhoud Het spijsverteringskanaal 3 De stoma 4 Soorten stoma s 4 Een ileostoma 4 Het verblijf in het ziekenhuis 5 Voor de operatie 5 Na de operatie 5 Ontslag en nazorg 7 Mogelijke complicaties 8 Verzorging van de ileostoma 11 Het opvangsysteem 11 Het legen en verwisselen van het opvangsysteem 12 Leven met een ileostoma 14 Tips 18 Meer informatie 19 Stomaverpleegkundige 19 Patiëntenorganisatie 19 2 Ileostoma
Het spijsverteringskanaal Op de tekening ziet u het spijsverteringskanaal. Het spijsverteringskanaal loopt van mond tot anus en is nodig voor de vertering van de voeding. Via mond en slokdarm komt het voedsel in de maag, waar het door maagsappen vermengd wordt tot een dunne brij. Onderaan de maag zit een spier die ervoor zorgt dat het voedsel met kleine hoeveelheden in de dunne darm komt. In de dunne darm wordt het voedsel verder vermengd met andere spijsverteringssappen en begint de opname van de voedingsstoffen via de darmwand in het bloed. De spijsverteringssappen zorgen voor de afbraak van het voedsel. Als de voedselbrij de 4 á 5 meter dunne darm is gepasseerd, zijn alle stoffen die het lichaam nodig heeft, opgenomen via de darmwand. De voedselbrij komt nu in de dikke darm. De dikke darm dikt de voedselbrij in door vocht en ook zout aan de brij te onttrekken. Wat overblijft verzamelt zich in het onderste gedeelte van de dikke darm en verlaat via de anus ons lichaam in de vorm van ontlasting. Na het aanleggen van de stoma komt de ontlasting niet meer op de natuurlijke manier zoals u gewend was. Het woord stoma komt uit het Grieks en betekent mond of uitmonding. Een stoma is letterlijk een kunstmatige uitmonding op de buik. Bij een ileostoma is het laatste gedeelte van de dunne darm door een opening in de buikwand in de huid vastgehecht. De stoma heeft geen kringspier. Dit betekent dat de ontlasting uit de stoma komt, zodra het daar is aangekomen. U heeft er dus geen controle over. Om de ontlasting op te vangen wordt er een zakje op de buik geplakt. Omdat de indikfunctie van de dikke darm ontbreekt, zal de ontlasting veel vocht bevatten en dus dun zijn. 3
De stoma Soorten stoma s Er zijn drie soorten stoma s. Een colostoma, een ileostoma en een urinestoma. Een colostoma is een kunstmatige uitgang van de dikke darm, een ileostoma is een kunstmatige uitgang van de dunne darm en een urinestoma is een kunstmatige uitgang voor urine. Een ileostoma Er zijn verschillende redenen om een ileostoma aan te leggen: De dikke darm wordt gedeeltelijk verwijderd en de uiteinden van het gezonde stuk dikke darm worden aan elkaar gehecht. Om dit goed te laten genezen wordt er een tijdelijke dubbelloops ileostoma aangelegd (zie tekening 1). De gehele dikke darm wordt verwijderd. Het laatste deel van de dunne darm wordt door de buikwand naar buiten geleid, omgestulpt en als stoma in de huid gehecht (zie tekening 2). 1: dubbelloops ileostoma 2: eindstandig ileostoma Een stoma ziet er rood doorbloed uit, zoals de binnenkant van uw wang. De stoma zelf is gevoelloos. De plaats van de ileostoma is meestal rechts op de onderbuik. 4 Ileostoma
Het verblijf in het ziekenhuis Voor de operatie Voor de operatie komt de stomaverpleegkundige om de juiste plaats van de stoma op de buik te bepalen. Zij houdt hierbij rekening met factoren als plooien en littekens op de buik, de kleding die u draagt en of u de plaats kunt zien. Als u rolstoelgebruiker bent of een orthopedisch corset of beugel draagt, is het wenselijk dat u die meeneemt naar het ziekenhuis. Dit is belangrijk om later uw leefpatroon te hervatten en problemen van lekkage en huidirritatie te voorkomen. De stomaverpleegkundige zal met behulp van een huidplak en eventueel een zakje bekijken wat de juiste plaats is. Met een watervaste stift markeert zij de plaats. Soms zet zij links en rechts een stip op de buik, omdat er meerdere plaatsen mogelijk zijn. De chirurg zal proberen tijdens de operatie de gemarkeerde plaats te gebruiken voor het aanleggen van de stoma. Na de operatie Na de operatie moet u wennen aan de aanwezigheid van de stoma. Al tijdens de eerste dagen na de operatie merkt u dat de stoma vocht en lucht produceert. De stoma is wat rood en gezwollen.deze zal in de eerste weken na de operatie kleiner worden. Na de operatie zit er een stomazakje op uw buik. Dit bestaat uit een plak van huidbeschermend materiaal met daaraan vast een beige zakje met kijkvenster. Zo kunnen de arts en de verpleegkundige de stoma goed bekijken zonder dat zij het zakje eraf moeten halen. Het stomazakje kan geleegd worden, maar moet wel dagelijks vervangen worden door een schoon zakje. De verpleegkundige laat het materiaal zien en legt uit hoe het wordt gebruikt. Zo nodig kan de stomaverpleegkundige u ander materiaal adviseren. Daags na de operatie komt de stomaverpleegkundige bij u langs om te horen hoe de operatie is verlopen en om de stoma te bekijken. Indien afgesproken of nodig kunnen zij het stomamateriaal aanpassen. De eerste dagen na de operatie verzorgt een afdelingsverpleegkundige 5
de stoma. Als er vragen of problemen zijn bij de stomazorg kunnen de afdelingsverpleegkundigen contact opnemen met de stomaverpleegkundigen voor advies. Als u enigszins hersteld bent, leert de afdelingsverpleegkundige hoe u de stoma zelf kunt verzorgen. Zij maken in overleg met u een afspraak met een naast familielid om de verzorging van de stoma uit te leggen. De eerste dagen na het ontslag uit het ziekenhuis voelt u zich nog niet zo zeker. Dan is het handig als er iemand in de buurt is die ook gezien heeft hoe de stoma wordt verzorgd. Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis kunt u het verzorgen van de stoma oefenen. 6 Ileostoma
Ontslag en nazorg Als de ontslagdatum bekend is, bestelt de stomaverpleegkundige het materiaal dat u thuis nodig heeft bij een medisch speciaalzaak. Op de afgesproken datum wordt het bij u bezorgd. De stomaverpleegkundige verstuurd digitaal een machtiging voor vergoeding van het stomamateriaal. In deze machtiging staan uw patiëntengegevens. De stomaverpleegkundige zal aan u vragen of u daarmee akkoord gaat. Uw leverancier regelt de vergoeding rechtstreeks met de zorgverzekeraar. Om u thuis te ondersteunen bij de stomaverzorging vraagt de afdelingsverpleegkundige in overleg met u hulp van de thuiszorg voor u aan. Bij ontslag uit het ziekenhuis krijgt u een afspraak mee voor controle bij de behandelend arts en de stomaverpleegkundige. Ook krijgt u van de afdeling bij ontslag een stomaboek mee. Hierin staan gegevens over de operatie en welk materiaal u gebruikt. U kunt hier ook uw eigen vragen in opschrijven voor de stomaverpleegkundige. Het is aan te raden dit boekje bij elk bezoek aan de stomaverpleegkundige of specialist mee te nemen. Veranderingen in materiaal of eventuele verzorgingsadviezen kunnen dan worden opgeschreven voor uzelf, de thuiszorg medewerkers of medewerkers van verzorgingshuizen. Bij bezoek aan de stomapoli is het wenselijk dat u een stomazakje en bij een tweedelig systeem ook een huidplak meeneemt naar de poli. Het is niet nodig om van tevoren het stomamateriaal te wisselen. Dit doet de stomaverpleegkundige op de poli. 7
Mogelijke complicaties Geen enkele ingreep is vrij van de kans op complicaties. Zo zijn er ook bij het aanleggen van een stoma de normale risico s op complicaties van een operatie, zoals trombose, longontsteking, nabloeding, wondinfectie. Daarnaast zijn de volgende specifieke complicaties mogelijk: Het darmdeel dat door de buikwand heen gevoerd is, kan problemen met bloeddoorstroming krijgen. De kleur van de stoma verandert dan, de stoma gaat dan donker/zwart kleuren. Als er stuwing optreedt, ziet de stoma er bleek en gezwollen uit. Dit is meestal na een paar dagen over. In een enkel geval, wanneer de bloeddoorstroming erg slecht wordt, moet de stoma opnieuw worden aangelegd. Het slijmvlies van de darm is heel goed doorbloed en kwetsbaar. Het kan daarom vrij makkelijk bloeden. Meestal is dat niet verontrustend. Het verwijderen van het laatste deel van de dikke darm (endeldarm) kan gevolgen hebben voor uw seksuele leven. Door de operatie kunnen er zenuwen en bloedvaten worden beschadigd, wat bij de man kan leiden tot erectiestoornissen. Bij vrouwen kan dit tot gevolg hebben dat de vagina minder vochtig wordt. Ook het feit dat er een stomazakje op uw buik zit kan een belemmering zijn in uw seksuele beleving. Door de opening in de buikwand kan er een verdikking naast de stoma ontstaan. Dat zou mogelijk een buikwandbreuk kunnen zijn. Het kan zijn dat de stomaverpleegkundige u adviseert een steunbandage of steunbroek te gaan dragen om het groter worden van de breuk tegen te gaan. Bij veel klachten en als het technisch mogelijk is, kan dat operatief hersteld worden. Het kan zijn dat de stoma in enkele gevallen moet worden verplaatst. Soms treedt er op langere termijn een vernauwing op van de stoma. Oprekken van de stoma kan nog wel eens helpen, maar een nieuwe operatie kan ook nodig zijn. Op de lange termijn kan de stoma groter worden en gaan hangen. Als het klachten of verzorgingsproblemen geeft, kan een steunband helpen. Of de chirurg kan, wanneer nodig, dit operatief verhelpen. 8 Ileostoma
Door sterke gewichtstoename kan het zijn dat de stoma lager op de huid komt te liggen. Dit kan verzorgingsproblemen veroorzaken zoals huidirritatie of lekkages. Dan moet u met de stomaverpleegkundige overleggen of materiaalaanpassing nodig is. Verstopping: als uw ileostoma niet meer werkt door een vernauwing of onverteerde voedselresten, dan kunnen de volgende verschijnselen zich voordoen: buikpijn, krampen, een opgezwollen buik, misselijk en/of braken. Er zal minimaal waterige of helemaal geen stomaproductie zijn. In de meeste gevallen zal een verstopping door (onverteerd) voedsel zich vanzelf oplossen. Het drinken van heldere dranken en masseren van de buik terwijl u zich ontspant kan helpen. Houden klachten als buikkrampen, buikpijn, opgezwollen buik en/of misselijkheid aan, dan is het raadzaam om een arts te raadplegen. Voor dieetadviezen kunt u de folder Dieetadviezen voor mensen met een ileostoma raadplegen. High output of wel een stoma met een te hoge productie, geeft een verhoogd risico op uitdrogen, een tekort aan belangrijke zouten, ondervoeding en sommige medicijnen kunnen onvoldoende worden opgenomen, waardoor de werking minder is. De grootste kans op een high output ileostoma is in de eerste periode na de operatie. U heeft een stoma op uw dunne darm. Wanneer het stoma lange tijd meer dan 1000ml/dag produceert of indien u het stomazakje meer dan 7 keer per dag moet legen bij 1/3 vulling, is de productie te hoog. Indien dit 1 keer voorkomt is dit niet echt een probleem. Maar gebeurt dit meerdere dagen na elkaar of is er direct een productie van meer dan 2000ml per dag, dan spreken we van high output stoma. Neem dan contact op met de arts of stomaverpleegkundige. Advies is dan om de stomaproductie bij te houden via het schema verderop in deze folder. Goede adviezen over voeding, vocht en medicijngebruik kunnen dan helpen. Hiervoor verwijzen we u naar de behandelde arts en/of diëtiste. 9
Hoeveel is u stomaproductie? Dit kunt u berekenen door het aantal keren legen te vermenigvuldigen met 150 ml. Dit is ongeveer de gemiddelde hoeveelheid als u uw zakje leegt bij 1/3 vulling. Voorbeeld 5 keer legen x150=750 ml. U kunt ook u stomazakje ledigen boven een maatbeker. Een normale stomaproductie is tussen 500 en 750ml per dag (24 uur) In de begin periode na het aanleggen van de stoma kan de hoeveelheid hoger zijn. Mijn stomaproductie neemt toe: wat moet ik doen? Het is belangrijk om gewoon te blijven drinken zoals u gewend was en deze te noteren. Bij een toenemende stomaproductie alsmaar meer gaan drinken, om uitdroging te voorkomen, kan juist averechts werken! Het advies is om niet meer dan 2500 ml vocht per dag binnen te krijgen. Verder verwijzen we u naar de diëtiste voor specifieke adviezen. Of u voldoende vocht binnen krijgt kunt u ook controleren door te kijken naar de kleur van uw urine: uw vochtbalans is goed als uw urine licht geel is. Zoutverlies: Per keer legen (bij 1/3 vulling) verliest u ook 1 gram zout. We verwijzen u naar de folder Dieetadviezen bij mensen met een ileostoma. Neem contact op met de diëtiste of behandeld arts als de stomaproductie niet afneemt. Meet hiervoor uw stomaproductie, op basis van de stoma output per dag kan besloten worden wat voor uw het beste behandeladvies is. Extra schema om de stomaproductie te noteren. Turf het aantal keren legen, zie bovenaan deze blz. hoeveel de stomaproductie is. 10 Ileostoma
Datum Nacht Ochtend Middag Avond Ochtend Totale productie Heeft u vragen over een van deze complicaties, neem dan contact op met uw behandelde arts of de stomaverpleegkundige. Verzorging van de ileostoma Het opvangsysteem Er zijn twee soorten opvangsystemen: een eendelig en een tweedelig opvangsysteem. Een eendelig opvangsysteem is een zakje met een kleeflaag, dat rechtstreeks op de huid rond de stoma wordt bevestigd. Een tweedelig opvangsysteem is een huidplak met apart verwisselbare zakjes. Het opvangzakje wordt op de huidplak bevestigd. Omdat de ontlasting bij een ileostoma meestal dun is, wordt een opvangzakje gebruikt dat geleegd kan worden. 11
Het legen en verwisselen van het opvangsysteem Het is aan te raden het opvangzakje regelmatig te legen als het voor een derde tot de helft is gevuld. Ook voor de nacht het zakje legen en in het begin na de operatie eventueel de wekker zetten om in de nacht het zakje te legen. Verzorg de stoma bij voorkeur in de morgen voordat u iets gegeten of gedronken heeft. De stoma is dan het minst productief. Eenmaal per dag moet het eendelig opvangsysteem helemaal vervangen worden. Bij het tweedelig opvangsysteem moet de huidplak twee á drie keer per week worden vervangen. Wel iedere dag een schoon zakje erop doen. Voor het verwisselen van het opvangsysteem heeft u de volgende materialen nodig: een ééndelig opvangsysteem of een tweedelig systeem, bestaand uit een huidplak en opvangzakje; malletje, schaar en pen (in geval de huidplak niet op malmaat is geleverd); droge en natte gazen (zo nodig een paar wattenstokjes); een afvalzakje. U kunt het opvangsysteem als volgt verwisselen: 1. Knip zo nodig de nieuwe huidplak met behulp van de malmaat. 2. Bescherm uw huid en kleding met een handdoek of andere onderlegger. 3. Steun de huid op de plaats waar de huidplak wordt verwijderd. 4. Maak de huidplak voorzichtig van boven naar beneden los van de huid met behulp van een nat gaasje, zonder aan de huid te trekken. 5. Dek de stoma, zodra deze zichtbaar is, af met een nat gaasje om eventuele ontlasting op te vangen. 6. Kijk naar de achterkant van de huidplak waar de plak eventueel is aangetast door ontlasting en vouw het materiaal dicht. 7. Doe het materiaal meteen in de afvalzak om te voorkomen dat de geur zich blijft verspreiden. 8. Reinig de huid van buiten naar binnen met natte gazen of een washand. 9. Droog de huid rond de stoma deppend met een droog gaasje of een handdoek. 10. Verwijder het beschermpapier van de kleeflaag van de huidplak. 12 Ileostoma
11. Trek met één hand de huid van uw buik strak. 12. Bij een eendelig opvangsysteem: vouw het zakje voor de helft naar buiten toe, hecht de plak aan de onderkant van de stoma en klap vervolgens de plak over de stoma heen. Bij een tweedelig opvangsysteem: plak de huidplak rond de stoma, druk alles goed aan, vooral rondom de stoma, en bevestig het zakje daarna op de huidplak. 13. Controleer of het opvangsysteem goed vast zit. Let op: de meeste opvangzakjes zijn open als u ze uit de doos haalt. Zorg ervoor dat ze gesloten zijn voor u ze aanbrengt. Wanneer u bij het tweedelig opvangsysteem alleen het opvangzakje wilt verwisselen, heeft u, naast een nieuw opvangzakje, droge en natte gazen en een afvalzakje nodig. In dat geval doet u het volgende: 1. Verwijder het zakje van de huidplak. 2. Dek de stoma af met een nat gaasje. 3. Reinig de stoma en de ring op de huidplak met een nat gaasje. Let erop dat ook de buitenkant van de ring goed schoon is. Kijk naar de huidplaat of er verweking is om te beoordelen of de huidplaat vervangen moet worden. 4. Bevestig het zakje op de huidplak en controleer of het goed vast zit. 13
Leven met een ileostoma Praten over de stoma Probeer uw gevoelens over uw ziekte en de stoma te delen met uw familie of vrienden. Ook zij zullen met de situatie vertrouwd moeten raken. Dit gaat beter en sneller als u er over kunt praten. Via de Nederlandse Stomavereniging kunt u in contact komen met lotgenoten. Kleding U kunt meestal de kleding dragen die u wilt. Een strakke riem ter hoogte van de stoma wordt afgeraden, omdat dit problemen zou kunnen geven. Bent u gewend een korset of corselet te dragen, dan kan deze zo nodig worden aangepast. Eten en drinken Na de operatie mag u bijna weer alles eten en drinken. Het is belangrijk dat u goed kauwt. Sommige voedingsmiddelen geven meer gasvorming of geven de ontlasting een sterkere geur dan andere voedingsmiddelen. U kunt het beste zelf uitproberen hoe u op de voedingsmiddelen reageert. Sommige voedingsmiddelen kunnen door onverteerbaarheid, draderigheid klachten van verstopping veroorzaken. De indikfunctie van de dikke darm ontbreekt en daarom zal de ontlasting veel vocht en zout bevatten. Omdat u veel vocht verliest, wordt u aangeraden 2 tot 2,5 liter vocht per dag tot u te nemen. Om het zoutverlies te compenseren, dient u meer zout bij de voeding te eten en bijvoorbeeld tussen de maaltijden door iets hartigs te nemen. Houdt uw lichaamsgewicht in de gaten. De diëtist informeert u tijdens uw opname in het ziekenhuis over hoe het zouttekort aan te vullen en waar u op moet letten. Aan de stomaverpleegkundige kunt u uiteraard ook vragen stellen over voeding. 14 Ileostoma
Dagelijkse verzorging U kunt met een stoma gewoon douchen of in bad. Doet u dit zonder opvangsysteem, dan dient u er rekening mee te houden dat er ontlasting uit de stoma kan komen. Houd in dat geval toiletpapier of gazen bij de hand. U hoeft niet bang te zijn dat er water in de stoma loopt. Gebruik geen zeep, zalf, baby- of lotiondoekjes bij de verzorging van de stoma. Deze zijn vaak te vet, waardoor de plakkracht van het opvangsysteem vermindert. Verwijder haren rond de stoma regelmatig met een wegwerpscheermesje. Houd ter bescherming een gaasje op de stoma en scheer van de stoma af. Geur De opvangzakjes horen geurloos te zijn. Toch kan er door lekkage of door een slechte hechting op de huid geur ontstaan. Neem in dat geval contact op met de stomaverpleegkundige. Op de zakjes zit een filter. Dit filter kan gas uit de darm reukloos laten ontsnappen, zodat het zakje niet bol gaat staan. Na 12 uur is het filter verzadigd. Zwangerschap Een stoma heeft in het algemeen geen invloed op de vruchtbaarheid van de vrouw. Een zwangerschap is dan in principe ook nog steeds mogelijk. De werking van de anticonceptiepil kan voor de vrouw met een ileostoma niet betrouwbaar zijn. Overleg zo nodig met uw huisarts of behandelend specialist of u de pil kunt gebruiken of dat het veiliger is deze te vervangen door een andere vorm van anticonceptie. 15
Werk Een stoma hoeft geen belemmering te zijn voor het uitoefenen van een baan. Zware lichamelijke arbeid kan in sommige gevallen problemen opleveren. Ook is het belangrijk een juiste tiltechniek te hanteren. Bespreek met uw behandelend arts of stomaverpleegkundige wanneer u uw werkzaamheden kunt voortzetten. Soms adviseert de stomaverpleegkundige u preventief een steunbandage. Medicijnen Herinner uw arts er aan dat u een dunne darm stoma heeft als u medicijnen gebruikt of krijgt voorgeschreven. Sommige medicijnen worden pas in de dikke darm actief. U zult deze medicijnen dus via de stoma verliezen. Sport en hobby s Er is meestal geen reden om na de operatie uw hobby s of sport op te geven. Er is geen bezwaar om met een stoma te zwemmen. Als u een stomazakje met filter gebruikt, kunt u voor het zwemmen het filter met een sticker afplakken om lekkage van koolstof uit het filter te voorkomen. Het filter werkt niet meer als het in contact komt met water. Het is aan te raden het zakje/plak ongeveer een uur tevoren te wisselen. De plakkracht is dan beter dan wanneer u net tevoren alles heeft gewisseld. In sommige gevallen is het aan te raden geen sporten met veel lichamelijk contact te beoefenen. Overleg hierover met uw stomaverpleegkundige of behandelend arts.. 16 Ileostoma
Vakantie Bent u pas geopereerd en gaat u op vakantie naar het buitenland, bespreek uw vakantieplannen dan met uw behandelend arts en stomaverpleegkundige. Er zijn een aantal voorzorgsmaatregelen te treffen voor een dergelijke vakantie: Zorg voor voldoende opvangmateriaal. Op vertoon van een verklaring, geschreven door de stomaverpleegkundige, mag u bij sommige luchtvaartmaatschappijen vijf kilo extra bagage meenemen. Noteer de artikelnummers van het materiaal dat u gebruikt in het medisch paspoort dat u bij de stomaverpleegkundige kunt krijgen. Verdeel het opvangmateriaal als u gaat reizen over uw bagage, ook handbagage. Zo heeft u altijd materiaal bij u, ook als een deel van uw bagage kwijt raakt. Als u naar een land met hoge temperaturen gaat, neem dan ORS-poeder (Oral Rehydration Salt) mee om, bij extra vochtverlies, uitdroging te voorkomen. U kunt dit bij de apotheek kopen. Kijk goed uit met drinkwater. Drink altijd water uit flessen. Vraag bij de stomaverpleegkundige om een stomapaspoort. Vergoedingen Informeer bij uw zorgverzekeraar naar de voorwaarden waar u uw stomamateriaal kunt bestellen en de vergoedingen door uw zorgverzekeraar van het stomamateriaal. Het meeste stomamateriaal wordt vergoed door uw verzekering. Houdt u er wel rekening mee, dat het stomamateriaal onder het eigen risico valt. 17
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Tips De beste tijd om het materiaal te verwisselen is s morgens voor het eten. De stoma is dan het minst productief; Regelmatig eten bevordert een regelmatig ontlastingspatroon; Blijf altijd voldoende drinken, ook als u zich niet lekker voelt; Houdt uw lichaamsgewicht in de gaten; Zorg dat u voldoende plast. Neem bij twijfel contact op met uw huisarts; Voor het legen van het stomazakje kunt u toiletpapier in het toilet leggen om opspatten te voorkomen; Een stoma is niet steriel. U kunt de stoma verzorgen met gewoon kraanwater; In plaats van gazen kunt u ook washandjes, tissues, zacht toiletpapier of keukenrol gebruiken. Gebruik geen baby- of lotiondoekjes, deze doekjes verminderen de plakkracht van het stomamateriaal; Prima en goedkope luchtverfrissers tijdens de verzorging van een stoma zijn bijvoorbeeld koffiedik op een schoteltje en een afgestreken en uitgeblazen lucifer; Als u stomamaterialen met filter én stickers ontvangt, plak dan bij het douchen, baden en zwemmen het filter af met een sticker; Zorg dat u altijd opvangmateriaal bij u heeft, zelfs wanneer u maar een uurtje van huis bent; Leer naam, merk en maat van het opvangmateriaal uit uw hoofd of schrijf dit op; Zorg altijd dat u voldoende opvangmateriaal in huis heeft. Bestel een nieuwe voorraad bij het aanbreken van de laatste doos; Neem uw eigen opvangsysteem en het stomaboek mee wanneer u naar uw behandelend arts of de stomaverpleegkundige gaat; Als u naar de stomaverpleegkundige gaat, hoeft u niet van tevoren uw materiaal te wisselen. Dit gebeurt op de poli bij de controle. Graag wel een zakje en huidplaat meenemen. 18 Ileostoma
Meer informatie Stomaverpleegkundige Wanneer u vragen en problemen heeft kunt u altijd contact opnemen met de stomaverpleegkundige. De stomaverpleegkundige in Rijnstate Arnhem is tijdens kantooruren van maandag t/m vrijdag bereikbaar op telefoonnummer: 088-005 6274. In Rijnstate Zevenaar is de stomaverpleegkundige op donderdag tijdens kantooruren bereikbaar op 088-005 9461 Ook kunt u uw vragen mailen naar stomapoli@rijnstate.nl. Wij nemen dan contact met u op indien nodig of gewenst. Patiëntenorganisatie De Nederlandse Stomavereniging is de organisatie van en voor stomapatiënten. De vereniging stelt zich ten doel de lichamelijke en geestelijke positie van mensen met een stoma te verbeteren. Dit doel wordt bereikt door het stimuleren en aanreiken van lotgenotencontact, het geven van informatie via onder meer lezingen en brochures en belangenbehartiging. Stomavereniging Randhoeve 221, 3995 GA Houten T: 030-6343 910 info@stomavereniging.nl www.stomavereniging.nl 19
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken. Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De Liemers. @rijnstate facebook.com/rijnstate Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088-005 8888 E info@rijnstate.nl www.rijnstate.nl 006254/2016-02 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2016