FACTSHEET GEMEENTE AALTEN

MO N ITOR WONEN-ZORG P ROVINCIE GE LDERLAND 2013 FACTSHEET GEMEENTE AALTEN voor Provincie Gelderland auteur Henk Nouws, Claasje Reijers Ruimte voor zorg Research en advies in wonen en zorg Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT tel 033-465 54 51 fax 033-465 34 81 www.ruimtevoorzorg.nl December 2013

INHOUD 1 Inleiding... 2 2 Bevolkingsprognose 2013-2033... 4 2.1 Ontwikkeling in Gelderland... 4 2.2 Ontwikkeling in gemeente Aalten... 4 3 Prognose verblijf voor mensen met dementie 2013 2033... 9 3.1 Aantal mensen met dementie... 9 3.2 Behoefte aan verblijf... 10 4 Ontwikkeling aanbod verpleeghuiszorg... 14 5 Vraag versus aanbod zorg voor mensen met dementie... 15 5.1 Vraag versus aanbod... 15 5.2 Witte vlekken... 15 6 Referentiecijfer woonzorg 2013 2033... 18 6.1 Omvang van het woonzorgsegment... 18 6.2 Vraag woonzorg versus aanbod... 19 7 Het potentieel aan vrijwilligers... 21 8 Toekomst verzorgingshuizen... 24 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 1

1 INLEIDING Aanleiding en doel Monitor Wonen-Zorg De Monitor Wonen-Zorg provincie Gelderland wil zorgaanbieders, woningcorporaties en gemeenten ondersteunen met up-to-date informatie over de ontwikkeling van vraag en aanbod van wonen met zorg voor ouderen. Wonen met zorg is een samenhangend aanbod van een woning in combinatie met zorg: verzorgingshuizen, verpleeghuizen, kleinschalige woongroepen, zorgvilla s. Als bijproduct is in dit onderzoek ook het aangrenzende aanbod seniorenwoningen geïnventariseerd. De provincie Gelderland voert een stimulerend beleid voor zelfstandig wonen van oud e- ren. Ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving blijven wonen en zelf de regie houden over hun leven. Zorgaanbieders, woningcorporaties, welzijnsaanbieders en gemeenten hebben gezamenlijk de sleutel in handen om te voorzien in die vraag van ouderen. Informatie in de monitor De informatie bestaat uit twee delen: een bevolkingsprognose en daaraan gekoppelde vraagprognose, en een inventarisatie van het huidige en toekomstige aanbod van wonen met zorg. De monitor maakt een inschatting van de behoefte aan verpleeghuisplaatsen en kleinschalig wonen voor de periode 2013 2033. Met het verdwijnen van de verzorgingshuizen oude stijl, ontstaat er ruimte voor een nieuw soort woonzorgvoorziening, een waarbij de bewoners zelf betalen voor hun huur en de service. De monitor maakt ook een inschatting van de behoefte aan deze nieuwe woonzorgvoorziening woonzorg - die overigens een plek kan hebben binnen de muren van het huidige verzorgingshuis. Factsheet gemeente Aalten De hoofdrapportage geeft de uitkomsten voor heel provincie Gelderland. Daarnaast is er voor iedere gemeente een verdiepingsslag gemaakt: factsheet. Deze rapportage is de factsheet voor de gemeente Aalten. Regelmatig zullen in deze factsheet de lokale gegevens naast die van regio- en provincieniveau gelegd worden, om een vergelijking mogelijk te maken. Het valt aan te bevelen om ook de hoofdrapportage er bij te pakken en naast deze factsheet te leggen. Beide rapportages vullen elkaar aan en volgen dezelfde indeling. De factsheets en hoofdrapportage zijn te downloaden van de website van Provincie Ge l- derland: http://www.gelderland.nl/wonen onder zelfstandig wonen. De gegevens zijn ook te vinden op de kaart van Gelderland: http://www.ruimtevoorzorg.nl/onderzoek/gelderland/index.html. Waarschuwing De cijfers zijn met zorg samengeteld. De bevolkingsprognose op kernniveau kan al door een enkel bouw- of sloopplan substantieel wijzigen. De respons op de enquête onder Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 2

zorgaanbieders was 90% op locatieniveau. De ontbrekende locaties zijn met behulp van openbare informatie zo goed mogelijk aangevuld. De enquête is een momentopname. Plannen worden gemaakt en weer geschrapt. Cijfers zijn handig, maar vervangen niet de dialoog. Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 3

2 BEVOLKINGSPROGNOSE 2013-2033 2.1 ONTWIKKELING IN GELDERLAND Provincie Gelderland heeft medio 2013 nieuwe bevolkingscijfers gepubliceerd, gebaseerd op het Primos model. De cijfers laten zien dat de bevolking van Gelderland de komende twintig jaar licht blijft groeien, 50-duizend inwoners er bij op een totaal van 2-miljoen. Tabel 1 Bevolkingsontwikkeling provincie Gelderland 2013 2033 (bron: provincie Gelderland / Primos) 0-4 106.923 104.436 106.523 108.484 108.787 5-9 116.594 108.911 106.537 108.633 110.823 10-14 128.881 117.856 110.222 108.283 110.475 15-19 124.691 129.085 118.059 110.978 109.509 20-24 122.221 121.328 125.459 115.786 110.061 25-29 112.066 118.477 116.867 121.022 112.550 30-34 111.823 113.397 119.009 117.750 122.262 35-39 117.710 113.507 114.605 120.455 119.449 40-44 151.355 118.729 114.108 115.478 121.453 45-49 156.079 150.387 118.594 114.001 115.540 50-54 151.103 154.330 148.828 117.925 113.381 55-59 136.927 148.616 151.761 146.676 116.536 60-64 129.838 133.167 144.680 148.000 143.302 65-69 116.674 123.752 127.380 138.630 142.300 70-74 83.159 108.736 115.797 119.863 130.877 75-79 63.779 73.724 97.727 104.384 108.594 80-84 46.822 51.010 59.846 80.577 86.066 85-89 26.831 30.983 34.390 41.079 56.597 90-94 10.168 12.593 15.212 17.159 20.778 95+ 2.233 3.191 4.072 5.024 5.794 2.015.877 2.036.215 2.049.676 2.060.187 2.065.134 2.2 ONTWIKKELING IN GEMEENTE AALTEN Op de volgende bladzijdes is de bevolkingsontwikkeling van gemeente Aalten weergegeven. Enkele zaken vallen op: De bevolking neemt in 20 jaar tijd toe met 2,6%. In de provincie als geheel groeit de bevolking licht met 2%; Het aantal 75-plussers groeit met met 76% (provincie 85%); Het aantal 85-plussers groeit met met 99% (provincie 112%). Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 4

Tabel 2 Bevolkingsontwikkeling gemeente Aalten 2013 2033 0-4 1.505 1.446 1.527 1.606 1.605 5-9 1.633 1.554 1.490 1.572 1.646 10-14 1.793 1.662 1.596 1.535 1.613 15-19 1.581 1.649 1.548 1.495 1.432 20-24 1.362 1.370 1.449 1.355 1.287 25-29 1.325 1.393 1.409 1.495 1.355 30-34 1.396 1.452 1.545 1.551 1.596 35-39 1.529 1.444 1.488 1.599 1.595 40-44 2.065 1.562 1.482 1.529 1.609 45-49 2.187 2.062 1.570 1.491 1.544 50-54 2.117 2.160 2.066 1.571 1.486 55-59 1.940 2.086 2.144 2.051 1.555 60-64 1.779 1.882 2.031 2.076 1.991 65-69 1.710 1.705 1.795 1.946 1.962 70-74 1.200 1.611 1.614 1.682 1.857 75-79 941 1.083 1.484 1.493 1.541 80-84 702 756 884 1.221 1.227 85-89 404 436 495 590 818 90-94 153 172 191 223 282 95+ 28 46 52 59 62 27.350 27.531 27.860 28.140 28.063 Figuur 1 Bevolkingsontwikkeling gemeente Aalten 2013 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 5

Tabel 3 Toename / afname bevolking, 75-plus, 85-plus, gemeente Aalten, tussen 2013 en 2033 totaal 75+ 85+ abs % abs % abs % Aalten kern 884 5% 1.089 79% 359 100% Bredevoort -241-13% 107 76% 45 105% Dinxperlo 70 1% 506 71% 173 95% Aalten: Gemeente totaal 713 3% 1.702 76% 577 99% Figuur 2 Aandeel ouderen in de bevolkingsontwikkeling gemeente Aalten 2013 2033 Tabel 4 Ontwikkeling aantal 75-plussers gemeente Aalten, 2013-2033 Aalten kern 1.375 1.558 1.970 2.274 2.464 Bredevoort 141 150 183 212 248 Dinxperlo 712 785 953 1.100 1.218 Aalten: Gemeente totaal 2.228 2.493 3.106 3.586 3.930 Tabel 5 Ontwikkeling aantal 85-plussers gemeente Aalten, 2013-2033 Aalten kern 359 396 445 538 718 Bredevoort 43 45 56 61 88 Dinxperlo 183 213 237 273 356 Aalten: Gemeente totaal 585 654 738 872 1.162 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 6

Tabel 6 Aandeel 65-plus, 75-plus, 85-plus op totale bevolking, provincie en regio s, 2013-2033 2013 2033 65+ 75+ 85+ 65+ 75+ 85+ Provincie 17,3% 7,4% 1,9% 26,7% 13,5% 4,0% Achterhoek 19,4% 8,4% 2,2% 30,2% 15,1% 4,5% De Vallei 15,9% 7,0% 1,8% 24,0% 12,4% 3,7% Noord-Veluwe 17,6% 7,6% 2,0% 26,5% 13,6% 4,4% Rivierenland 15,6% 6,2% 1,5% 26,4% 12,9% 3,7% Stadsregio 16,7% 7,1% 1,9% 25,6% 12,7% 3,7% Stedendriehoek 19,6% 8,5% 2,3% 29,5% 15,3% 4,8% Tabel 7 Aandeel 65-plus, 75-plus, 85-plus op totale bevolking, gemeente Aalten, 2013-2033 2013 2033 65+ 75+ 85+ 65+ 75+ 85+ Aalten kern 18,5% 8,1% 2,1% 27,3% 13,7% 4,0% Bredevoort 17,1% 7,5% 2,3% 26,0% 15,1% 5,4% Dinxperlo 19,7% 8,5% 2,2% 28,5% 14,4% 4,2% Aalten: Gemeente totaal 18,8% 8,1% 2,1% 27,6% 14,0% 4,1% Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 7

Figuur 3 Aandeel 85-plussers gemeente Aalten in 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 8

3 PROGNOSE VERBLIJF VOOR MENSEN MET DEMENTIE 2013 2033 De vergrijzing zal tot gevolg hebben dat de vraag naar zorg toeneemt. In dit hoofdstuk kijken we naar een specifiek deel van deze vraag: mensen met dementie en de behoefte aan opname in een kleinschalig project of verpleeghuis. Het aantal mensen met dementie kan worden berekend door middel van leeftijds - en sexe-specifieke prevalentiecijfers. Dankzij de bevolkingsprognose is het mogelijk om ook de groei van dementie de komende twintig jaar te berekenen. In de hoofdrapportage is uitgelegd hoe deze berekening precies werkt. Hieronder is cijfermateriaal bijeengebracht voor gemeente Aalten: hoeveel mensen met dementie telt de gemeente, in welke mate neemt het aantal mensen met deme ntie toe de komende twintig jaar, en hoe groot is de behoefte aan opvang voor mensen met dementie? Waar mogelijk zijn de cijfers uitgesplitst naar woonkern. Het aantal mensen met dementie neemt in twintig jaar toe van 434 naar 765; Het aandeel van mensen met dementie op de totale bevolking neemt in deze periode toe van 1,6% naar 2,7%; 3.1 AANTAL MENSEN MET DEMENTIE Tabel 8 Toename van het aantal mensen met dementie provincie Gelderland 2013-2033, 2013 = 100 Provincie 100 115 134 159 186 Achterhoek 100 114 130 152 175 De Vallei 100 116 138 166 196 Noord-Veluwe 100 119 140 166 195 Rivierenland 100 117 140 173 207 Stadsregio 100 115 133 156 183 Stedendriehoek 100 113 129 152 178 Tabel 9 Toename van het aantal mensen met dementie gemeente Aalten 2013-2033, 2013 = 100 Aalten kern 100 112 130 156 179 Bredevoort 100 107 124 141 176 Dinxperlo 100 112 126 148 171 Aalten: Gemeente totaal 100 111 129 153 176 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 9

Tabel 10 Ontwikkeling aantal mensen met dementie provincie Gelderland, 2013-2033 Provincie 29.243 33.687 39.149 46.393 54.405 Achterhoek 4.329 4.939 5.649 6.574 7.584 De Vallei 3.380 3.937 4.661 5.623 6.641 Noord-Veluwe 2.919 3.466 4.082 4.851 5.692 Rivierenland 2.851 3.332 4.003 4.928 5.898 Stadsregio 10.449 12.005 13.868 16.315 19.136 Stedendriehoek 5.316 6.008 6.883 8.105 9.454 Tabel 11 Ontwikkeling aantal mensen met dementie gemeente Aalten, 2013-2033 Aalten kern 267 298 348 417 477 Bredevoort 29 31 36 41 51 Dinxperlo 138 154 174 204 236 Aalten: Gemeente totaal 434 483 558 662 765 Tabel 12 Aandeel aantal mensen met dementie op totale bevolking provincie Gelderland, 2013-2033 Provincie 1,5% 1,7% 1,9% 2,3% 2,6% Achterhoek 1,6% 1,9% 2,2% 2,6% 3,0% De Vallei 1,4% 1,5% 1,7% 2,0% 2,3% Noord-Veluwe 1,5% 1,7% 2,0% 2,3% 2,7% Rivierenland 1,2% 1,4% 1,7% 2,1% 2,5% Stadsregio 1,4% 1,6% 1,8% 2,1% 2,5% Stedendriehoek 1,7% 1,9% 2,2% 2,6% 3,0% Tabel 13 Aandeel aantal mensen met dementie op totale bevolking gemeente Aalten, 2013-2033 Aalten kern 1,6% 1,7% 2,0% 2,3% 2,7% Bredevoort 1,5% 1,7% 2,1% 2,4% 3,1% Dinxperlo 1,6% 1,8% 2,1% 2,4% 2,8% Aalten: Gemeente totaal 1,6% 1,8% 2,0% 2,4% 2,7% 3.2 BEHOEFTE AAN VERBLIJF De afgelopen jaren is steeds ongeveer 22% van het aantal mensen met dementie opgenomen geweest in een kleinschalig woonproject of verpleeghuis. Dit is een ervaringsgegeven. Met dit cijfer kunnen we berekenen welke behoefte aan opvangcapaciteit voor mensen met dementie de komende twintig jaar nodig is. Opvangcapaciteit is het traditionele verpleeghuis, maar in toenemende mate ook allerlei kleinschalige woonvormen. Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 10

Het kan zijn dat deze prognose een te hoge of een te lage inschatting is van de behoefte aan opvang. De volgende factoren spelen daarbij een rol. Overwegingen die betekenen dat er minder capaciteit nodig is: Mensen met dementie wonen langer thuis dankzij betere informatie, opleiding, etc; Sommige onderzoeken wijzen uit dat dementie minder voorkomt onder ouderen dan vroeger. Andere onderzoeken spreken dit tegen; De eigen bijdrage AWBZ stijgt en het vermogen gaat meetellen. Mensen met hogere inkomens of een eigen woning stellen opname uit of gaan op zoek naar alternatieven. Overwegingen die betekenen dat er juist meer capaciteit nodig is: Groepsverzorging voor zelfstandig wonende mensen met dementie - een van de belangrijkste voorzieningen waardoor mantelzorgers de zorg vol kunnen houden - staat onder druk. Als mensen met dementie langer blijven leven in kleinschalige voorzieningen, dan is de behoefte aan verblijfscapaciteit navenant groter. Gemiddeld verblijven mensen met dementie anderhalf à twee jaar in een verpleeghuis. Verzorgingshuizen nemen nu mensen met dementie op. Als er geen verzorgingshuizen meer zijn, zal de druk op verpleeghuizen toenemen. Ouderen hebben minder kinderen die voor hen zorgen. Er komen meer ouderen zo n- der vaste levenspartner. Er zal minder mantelzorg beschikbaar zijn. Tabel 14 Behoefte aan verblijfsvoorzieningen in kleinschalige groepswoningen en verpleeghuizen voor mensen met dementie provincie Gelderland, 2013-2033 Provincie 6.433 7.411 8.613 10.206 11.969 Achterhoek 952 1.085 1.244 1.446 1.668 De Vallei 743 866 1.026 1.237 1.461 Noord-Veluwe 642 765 898 1.068 1.251 Rivierenland 627 732 880 1.082 1.299 Stadsregio 2.299 2.642 3.051 3.589 4.209 Stedendriehoek 1.170 1.321 1.514 1.784 2.080 Tabel 15 Behoefte aan verblijfsvoorzieningen in kleinschalige groepswoningen en verpleeghuizen voor mensen met dementie gemeente Aalten, 2013-2033 Aalten kern 59 66 77 92 105 Bredevoort 6 7 8 9 11 Dinxperlo 30 34 38 45 52 Aalten: Gemeente totaal 95 106 123 146 168 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 11

Figuur 4 Aantal mensen met dementie gemeente Aalten in 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 12

Figuur 5 Toename aantal mensen met dementie gemeente Aalten tot 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 13

4 ONTWIKKELING AANBOD VERPLEEGHUISZORG Alle zorgaanbieders in de provincie Gelderland zijn benaderd om mee te werken aan een enquête. Daarin is hen gevraagd wat hun aanbod is aan verpleeghuisplaatsen, verzo r- gingshuisplaatsen en aanleunwoningen. Ook is hen gevraagd welke plannen zij hebben voor de nabije toekomst: meer of minder plaatsen, sluiting van een locatie of oprichting van een nieuwe locatie. De informatie is verzameld op locatieniveau. De respons was 90% op locatieniveau. In het geval van non-respons zijn de gegevens van de huidige capaciteit ingeschat op basis van bronnen op internet. Informatie over toekomstige plannen is er in dat geval niet, en de toekomstige capaciteit is gelijk geho u- den aan de huidige. Ook voor de gemeente Aalten levert dit gegevens op. In onderstaande tabellen is de verpleeghuiszorg weergegeven op basis van de door organisaties aangeleverde gegevens aangevuld met informatie van bronnen op internet. Deze informatie kan fouten bevatten. De opgave van de toekomstige capaciteit is een momentopname van zomer 2013. Tabel 16 Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit PG gemeente Aalten verpleeghuis pg kleinschalig pg PG capaciteit totaal nu toekomst nu toekomst nu toekomst Aalten 0 0 60 60 60 60 Bredevoort 0 0 6 6 6 6 Dinxperlo 0 0 38 38 38 38 Aalten 0 0 104 104 104 104 Tabel 17 Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit somatiek en revalidatie gemeente Aalten verpleeghuis somatiek Revalidatie Zvw Revalidatie Awbz kleinschalig somatiek nu toekomst nu toekomst nu toekomst nu toekomst Aalten 10 10 0 0 0 0 0 0 Bredevoort 0 0 0 0 0 0 0 0 Dinxperlo 0 0 0 0 0 0 12 12 Aalten 10 10 0 0 0 0 12 12 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 14

5 VRAAG VERSUS AANBOD ZORG VOOR MENSEN MET DEMENTIE In de vorige twee hoofdstukken zijn zowel de vraag naar opvang voor mensen met d e- mentie als het aanbod verkend. Het is mogelijk vraag en aanbod naast elkaar te le ggen. Belangrijke opmerking: cijfers geven een benadering van de werkelijkheid en moeten niet worden gezien als absolute waarheid. Een cijfermatig overschot kan in de praktijk ervaren worden als een tekort, en omgekeerd. Het advies aan gemeenten en aanbieders is om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Cijfers zijn handig, maar vervangen niet de dialoog. 5.1 VRAAG VERSUS AANBOD Wat levert de vergelijking van vraag en aanbod op voor gemeente Aalten? De gemeente telt 104 plaatsen voor mensen met dementie, en dit is voldoende voor de vraag van 95 plaatsen; De komende twintig jaar gaat de vraag toenemen. Dit betekent een aanvullende behoefte van 73 plaatsen voor de gemeente als geheel in 2033. Tabel 18 Vraag en aanbod van verpleeghuiscapaciteit PG, zowel traditioneel verblijf als kleinschalig wonen gemeente Aalten, 2013 2033 2013 2023 2033 vraag aanbod saldo vraag aanbod saldo vraag aanbod saldo tradit. kleins. tradit. kleins. tradit. kleins. Aalten kern 59 0 60 1 77 0 60-17 105 0 60-45 Bredevoort 6 0 6 0 8 0 6-2 11 0 6-5 Dinxperlo 30 0 38 8 38 0 38 0 52 0 38-14 Aalten: Gemeente totaal 95 0 104 9 123 0 104-19 168 0 104-64 5.2 WITTE VLEKKEN Lang niet alle woonkernen hebben capaciteit voor mensen met dementie. Andere kernen hebben wel capaciteit, maar onvoldoende. De twee tabellen hieronder geven aan of er sprake is van witte of grijze vlekken in de gemeente Aalten. De betekenis van wit of grijs is: Witte vlek: een woonkern zonder capaciteit en een behoefte van 6 of meer plaatsen Grijze vlek: een woonkern met capaciteit en een tekort van 6 of meer plaatsen Te klein: een woonkern zonder capaciteit en een behoefte van minder dan 6 plaatsen Hoe zit het in Aalten met witte en grijze vlekken? In Aalten is er in 2018 een gering tekort van 6 plaatsen, een grijze vlek. Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 15

Tabel 19 Witte en grijze vlekken >= 6 personen gemeente Aalten, 2018 te klein witte vlek grijze vlek Aalten kern 0 0 6 Bredevoort 0 0 0 Dinxperlo 0 0 0 Aalten: Gemeente totaal Tabel 20 Witte en grijze vlekken >= 12 personen gemeente Aalten, 2018 te klein witte vlek grijze vlek Aalten kern 0 0 0 Bredevoort 0 0 0 Dinxperlo 0 0 0 Aalten: Gemeente totaal Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 16

Figuur 6 Vraag en aanbod verblijfsplaatsen voor mensen met dementie gemeente Aalten in 2023 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 17

6 REFERENTIECIJFER WOONZORG 2013 2033 Het traditionele verzorgingshuis gaat verdwijnen. Een bepaald type ouderen maakt daar op dit moment gebruik van. De vraag is wat dit type oudere gaat doen als het verzorgingshuis oude stijl niet meer bestaat. Meer algemeen gesteld: aan wat voor soort woonvormen met zorg zal in de toekomst behoefte zijn? Deze vraag is lastig te beantwoorden. Wat de reactie zal zijn van het publiek op het slu i- ten van de verzorgingshuizen, zal moeten worden afgewacht. Beredeneerd kan worden dat ouderen toch behoefte blijven houden aan een vergelijkbaar aanbod van wonen met zorg. We noemen dit vergelijkbare aanbod woonzorg. De omvang van het woonzorgsegment kan op basis van aannames worden ingeschat. In de hoofdrapportage, hoofdstuk 8, wordt dieper ingegaan op de mogelijke rol en omvang van dit woonzorgsegment in de toekomst, en de lezer wordt aangeraden deze tekst er bij te pakken voor een beter begrip van de nu volgende cijfers. 6.1 OMVANG VAN HET WOONZORGSEGMENT De aanname is dat de omvang van het woonzorgsegment een stuk kleiner zal zijn dan de huidige verzorgingshuiscapaciteit. De voorzieningen in het verzorgingshuis worden colle c- tief betaald, en de kosten ervan zijn vele malen hoger dan wat een individu kan betalen. Het nieuwe aanbod zal dus óf een lager voorzieningenniveau bieden, of slechts bereikbaar zijn voor ouderen met een hoog inkomen. Woonzorg zal daarom minder intere s- sant zijn dan het verzorgingshuis, en de vraag ernaar zal lager zijn. In de berekening van de behoefte naar woonzorg hanteren we de aanname dat woonzorg geldt voor: 100% van de ouderen met een ZZP1-3 indicatie op 1-1-2013 (ondersteuning en regieverlies) 50% van de ouderen met een ZZP4 indicatie op 1-1-2013 (psychogeriatrie, regieverlies) 50% van de ouderen met een ZZP6 indicatie op 1-1-2013 (somatiek, vaak met regieverlies) Dit levert een bepaald getal op. Het is echter maar de vraag of dit getal realistisch is. De toekomst moet dit uitwijzen. Individuele ouderen kunnen besluiten langer zelfstandig thuis te blijven wonen, afhankelijk van de kwaliteit van de thuiszorg die zij ervaren, de hulp van hun sociale netwerk, en de geschiktheid van de woning waarin zij wonen. Voor Aalten is de inschatting als volgt: Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 18

Tabel 21 Prognose omvang segment woonzorg gemeente Aalten Aalten kern 54 60 69 81 95 Bredevoort 6 6 7 8 11 Dinxperlo 27 31 35 41 47 Aalten: Gemeente totaal 87 97 111 131 153 6.2 VRAAG WOONZORG VERSUS AANBOD Betoogd kan worden dat het verzorgingshuis van vandaag kan transformeren tot de woonzorgvoorziening van morgen. Ook aanleunwoningen kunnen deze rol spelen. Uit het onderzoek is de capaciteit van beide bekend. Zetten we dit aanbod af tegen de hierboven berekende behoefte, dan kan daaruit worden afgeleid hoeveel plaatsen van het verzorgingshuis benut zouden kunnen worden voor woonzorg. Deze vergelijking is in onde r- staande tabel gemaakt. Zichtbaar is dat er verzorgingshuisplaatsen te veel zullen zijn, de kolom saldo. Deze capaciteit zou in theorie benut kunnen worden voor mensen met dementie, door een verbouwing tot kleinschalig wonen. Zoals we eerder zagen, neemt de behoefte aan ve r- blijf voor mensen met dementie de komende jaren sterk toe. In het laatste hoofdstuk komen we hier op terug. Of alles zo zal lopen, hangt van vele factoren af. Dit is niet de plaats om deze afweging te maken. Waar het op deze plaats vooral om gaat, is het inzicht dat voor het verzorgingshuis oude stijl er een toekomst nieuwe stijl mogelijk is. Tabel 22 Inventarisatie van de huidige verzorgingshuiscapaciteit en capaciteit van aanleunwoningen op en naast het terrein van het verzorgingshuis, en de lopende plannen gemeente Aalten (bron: enquête wonen-zorg provincie Gelderland 2013) verzorgingshuis meerzorg woningen nu toekomst nu toekomst nu toekomst Aalten 60 60 0 0 12 12 Bredevoort 20 20 0 0 0 0 Dinxperlo 49 49 0 0 0 0 Aalten Tabel 23 Vergelijking tussen behoefte woonzorg en aanbod verzorgingshuisplaatsen gemeente Aalten (exclusief meerzorg) plus aanleunwoningen. 2013 2018 2023 "vraag" aanbod saldo "vraag" aanbod saldo "vraag" aanbod saldo Aalten 54 72 18 60 72 12 69 72 3 Bredevoort 6 20 14 6 20 14 7 20 13 Dinxperlo 27 49 22 31 49 18 35 49 14 Aalten 87 141 54 97 141 44 111 141 30 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 19

Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 20

7 HET POTENTIEEL AAN VRIJWILLIGERS Doordat ouderen veel langer thuis blijven wonen, stijgt ook de hulpvraag thuis. Het moderne idee is dat mensen meer voor elkaar zullen gaan zorgen. Het gaat niet direct om heel ingewikkelde zorgtaken, maar vooral om aandacht, een oogje in het zeil houden en zaken regelen, helpen met boodschappen en eten en dergelijke. Een aantal trends zijn uit en te na bekend: De gezinnen zijn kleiner; De kinderen wonen meer verspreid over het land; Dochters hebben vaker een baan; Meer mensen voeren een eenpersoonshuishouden. Dit duidt er op dat hulp van familieleden in de toekomst minder voorhanden zal zijn. Vaak wordt geopperd dat hulp ook uit een andere hoek kan komen, de gemeenschap waar de ouderen wonen. Vrijwilligers, buren, buurtbewoners, vervullen een mantelzorgrol, zoals het burgers betaamt. In dit hoofdstuk laten we zien hoeveel mantelzorgers er beschikbaar zijn. Om daar enig gevoel voor te krijgen, doen we de volgende aannames: Vooral 85-plussers kunnen in een situatie terecht komen waarbij een beroep op mantelzorg hard nodig is; Vooral mensen tussen de 55 en 75 jaar verrichten vrijwilligerswerk. Mensen onder de 55 zijn druk met werk en kinderen, en mensen tussen 75 en 85 zijn vooral met hun eigen leefsituatie bezig. Om een indicatie te krijgen van het potentieel van vrijwilligers 55-75-jarigen - kunnen we berekenen hoeveel 85-plussers er in een gemeenschap zijn, en hoeveel 55-75-jarigen hier tegenover staan. Hoe meer 55-75-jarigen per 85-plusser, hoe ruimer het potentiële aanbod aan vrijwilligers, de vrijwilligersindex: Tabel 24 Vrijwilligersindex gemeente Gelderland (aantal 55-75-jarigen per 85-plusser), 2013-2033 Provincie 12 11 10 9 6 Achterhoek 11 10 10 8 6 De Vallei 11 11 10 8 6 Noord-Veluwe 12 10 9 8 6 Rivierenland 15 14 13 10 7 Stadsregio 12 11 10 9 7 Stedendriehoek 11 10 9 8 6 Een hoge vrijwilligersindex is gunstig, een lage ongunstig. In Gelderla nd als geheel staan vandaag de dag 12 55-75-jarigen klaar op iedere 85-plusser om te helpen. Dit loopt de Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 21

komende jaren terug tot 6 vrijwilligers per 85-plusser. Het potentieel vrijwilligers halveert de komende jaren. Het beeld voor Aalten is vergelijkbaar: Het potentieel aan vrijwilligers neemt tussen 2013 en 2033 af van 11 naar 6; In de provincie als geheel neemt het potentieel af van 12 tot 6. Natuurlijk zeggen cijfers niet alles: een klein aantal zeer gemotiveerde vrijwilligers levert een gemeenschap meer op dan een groot maar inactief potentieel. Tabel 25 Vrijwilligersindex gemeente Aalten (aantal 55-75-jarigen per 85-plusser), 2013-2033 Aalten kern 11 11 11 9 7 Bredevoort 10 10 8 7 4 Dinxperlo 12 11 10 9 7 Aalten: Gemeente totaal 11 11 10 9 6 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 22

Figuur 7 Vrijwilligersindex gemeente Aalten 2013 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 23

8 TOEKOMST VERZORGINGSHUIZEN In een vorig hoofdstuk is de vraag verkend of de verzorgingshuizen van nu kunnen transformeren tot nieuwe woonzorgvoorzieningen, en om welke aantallen het dan gaat. De voorspelling is dat de behoefte aan woonzorg lager zal zijn dan het huidige gebruik van het verzorgingshuis. Het idee is daarbij geopperd dat de overblijvende capaciteit van het verzorgingshuis mogelijk gebruikt kan worden voor de opvang van mensen met d e- mentie, iets waar de komende twintig jaar veel behoefte aan zal zijn. Hieronder proberen we deze mogelijke ontwikkeling concreet te maken voor de gemeente Aalten. De tabellen een voor 2018, en een voor 2023 - moeten als volgt gelezen worden: Wat is de toekomstige vraag naar opvang dementie en woonzorg? Wat is het aanbod aan verzorgingshuisplaatsen, inclusief meerzorg, en verblijf voor mensen met dementie? NB: aanleunwoningen zijn níet meegeteld; Wat is het saldo van de som van het aanbod, minus de som van de vraag? Als dit negatief is, dan is er een tekort aan capaciteit voor woonzorg plus verblijf dementie, zelfs als de verzorgingshuiscapaciteit 100% benut wordt. Met andere woorden: er is in theorie een goede bestemming voor het verzorgingshuis; Als dit positief is, dan is er een overschot. In dat geval kan bere kend worden welk deel van de verzorgingshuiscapaciteit benut zou kunnen zijn. Voor Aalten geldt: In 2018 kan 78% van de verzorgingshuiscapaciteit benut worden voor woonzorg plus verblijf voor mensen met dementie; In 2023 zou bij gelijkblijvend aanbod 100% van de verzorgingshuiscapaciteit benut kunnen worden voor woonzorg plus verblijf voor mensen met dementie. Tabel 26 Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2018, gemeente Aalten. 2018 vraag aanbod Resultaat PG woonzorg verzorghs meerzorg PG trad. PG klein saldo vzh benut Aalten kern 66 60 60 0 0 60-6 100% Bredevoort 7 6 20 0 0 6 13 35% Dinxperlo 34 31 49 0 0 38 22 55% Aalten: Gemeente totaal 107 97 129 0 0 104 29 78% Tabel 27 Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2023, gemeente Aalten. vraag 2023 aanbod Resultaat PG woonzorg verzorghs meerzorg PG trad. PG klein saldo vzh benut Aalten kern 77 69 60 0 0 60-26 100% Bredevoort 8 7 20 0 0 6 11 45% Dinxperlo 38 35 49 0 0 38 14 71% Aalten: Gemeente totaal 123 111 129 0 0 104-1 100% Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 24