Réseau de Vigilance Gaz Electricité c/ mcrenson@ssq-wmw.be Context en Geschiedenis van de oprichting van het Réseau de Vigilance Énergie De effectieve oprichting van het waakzaamheidsnetwerk in het Brusselse Gewest is één van de verschillende acties die sinds 1983 door de sociale actoren werden ondernomen in het kader van de toegang tot energie voor kansarme bevolkingsgroepen. In 1983 resulteerde de realiteit van individuele situaties (winter 1983: 30.000 afsluitingen van energie, betalingsproblemen) in een collectieve reflectie die uitging van militanten van het ACW van Brussel maar die een pluralistische aanpak nastreefde en waarbij verschillende soorten mensen betrokken waren. Van politieke mandatarissen van verschillende politieke partijen, vertegenwoordigers van vakorganisaties en adviseurs van OCMW's tot maatschappelijk werkers van privé- en openbare instanties vanuit hun professionele functie of als militant. De krachten van dit initiatief worden gebundeld onder de naam Coördinatie Gas Elektriciteit en Water (CGEW) Brussel, een feitelijke vereniging die strijdt voor een effectieve toegang tot voldoende elektriciteit, aardgas en water voor iedereen, ongeacht hun inkomsten, met het oog op de menselijke waardigheid en dit via collectieve oplossingen. De Coördinatie start verschillende reflecties, seminaries, acties en ontmoetingen van sociale actoren van openbare en privé-instanties, allemaal gericht op de toegang tot en het behoud van energie. De rode draad van al deze initiatieven bestond erin om de kwestie van het effectieve recht op energie en de financiering ervan zo te situeren dat ze vóór elk schuldbeheer geplaatst werd, op het niveau van de tariefstructuur, de prijzen, de BTW, de debatten rond de liberalisering van de energiemarkt. De bedoeling van de actie bestond erin de reflectie te integreren in het kader van de primaire rechten die het recht op water, aardgas en elektriciteit zijn. De Coördinatie heeft nooit zelf een individuele hulpverlening aan gebruikers in moeilijkheden willen organiseren, maar heeft altijd samengewerkt met private sociale diensten die over kennis over de realiteit op het terrein beschikten en die deelnamen aan de werkzaamheden van de CGEW. Haar betrokkenheid bij de oprichting van Infor Gas Elek en de medewerking die ze daaraan verleende, beoogden hetzelfde doel. De Coördinatie lobbyt ook op politiek vlak om haar doelstellingen te bereiken met name door fundamentele oplossingen aan te reiken die rekening houden met de evolutie van de problematiek die, zeker in een geliberaliseerde context, zeer complex is, maar ook door pragmatische oplossingen voor te stellen en te verbeteren, zodat de problematiek waarmee de mensen af te rekenen krijgen kan worden opgelost, al was het maar gedeeltelijk. 1989-1999 Met het ontstaan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 1989 kan de uitvoerende macht de nodige wettelijke initiatieven nemen om een minimale energiebevoorrading te garanderen. De wetgever neemt eerst de nodige wetgevende maatregelen op het gebied van elektriciteit (ordonnantie van 1991) waarmee het recht op een minimale elektriciteitslevering wordt geregeld. Deze worden in 1999 gevolgd door wetgevende maatregelen inzake aardgas. Voor de opvolging van de implementering van deze wetgevende kaders werden evaluatievergaderingen met maatschappelijk werkers van private en openbare instanties georganiseerd om een inzicht te krijgen in de toepassing en de praktische organisatie ervan om de verantwoordelijken op de verschillende niveaus aan te sporen het wettelijke kader optimaal toe te passen. 1999
Sinds 1999 worden deze vergaderingen georganiseerd onder nieuwe modaliteiten en worden ze ondergebracht in het "Réseau de vigilance contentieux énergie" of waakzaamheidsnetwerk voor energiegeschillen. Het netwerk was van bij het begin gericht op een samenwerking tussen openbare en private instanties, met medewerking van maatschappelijk werkers en medewerkers op het terrein van privé-organisaties en OCMW's. Vanaf 2001 wordt er een jaarlijkse ontmoeting met Electrabel en Sibelga georganiseerd om praktische vraagstukken met betrekking tot de verschillende onderhandelingen met deze partijen te analyseren en er een oplossing voor te zoeken. - dankzij de verschillende ontmoetingen per jaar is het netwerk erin geslaagd om praktijken algemeen te verspreiden door ze te ontzuilen. Op die manier heeft het alle betrokkenen een permanente vorming geboden waardoor de expertise op het terrein en de kwaliteit van het werk zijn toegenomen. - Voor de Coördinatie vormde het netwerk een steun bij het uitbreiden van haar collectieve actiebeleid, op politiek vlak als drukkingsgroep en via haar deelname aan de Algemene Raad van de CREG en de Raad van Gebruikers van elektriciteit en gas van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De Coördinatie heeft eveneens materiaal geleverd voor de audities van de CGEW in het Brusselse parlement en bij BRUGEL. Verder heeft ze een actieve en waardevolle inbreng geleverd bij het schrijven van Brusselse ordonnanties, met name die van 14 december 2006. Alle indrukken die werden verzameld rond de uitvoering van de Brusselse ordonnanties hebben meermaals het voorwerp gevormd van rapporten voor parlementaire commissies van het Gewest, en werden door de CREG gebruikt bij haar werk op het federale niveau. In 2002 organiseerde de CGEW een colloquium ter voorbereiding van de liberalisering, waarop ze haar basisvoorstel van de exclusieve openbare leverancier voor gezinnen en de implementering van de solidaire en progressieve tarifering voorstelde. 2003 In 2003 krijgt het netwerk in september een nieuwe structuur. Er werd een coördinatie in het leven geroepen met twee vertegenwoordigers: één afgevaardigd door de conferentie van Voorzitters en Secretarissen van de OCMW's van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Dominique Gobert, en de andere afgevaardigd door de Brusselse Federatie van Sociale Diensten: Marie-Christine Renson. Er werd een duidelijke werkstructuur gecreëerd waarin iedereen betrokken is via een mandaat van zijn of haar organisatie (sociale diensten, schuldbemiddelaars, medische huizen, sociale woningen,...) en waarvoor de 19 OCMW's formeel één sociaal vertegenwoordiger afvaardigden. De Coördinatie vaardigt hiervoor twee vertegenwoordigers af voor de plenaire vergaderingen en één voor de stuurgroep. Dit netwerk wordt beheerd door een stuurgroep met een paritaire vertegenwoordiging van de private mono-communautaire en bi-communautaire sociale diensten en vertegenwoordigers van de OCMW's. De financiering gebeurt door de CGEW. In de praktijk steunt de organisatie op drie plenaire vergaderingen per jaar en maandelijkse vergaderingen van de stuurgroep. Enkele opvallende feiten sinds gezamenlijke beheer van het netwerk in september 2003: *Op het terrein bleek duidelijk de diversiteit van de systemen waarmee de geschillen binnen de OCMW's worden behandeld, zowel op logistiek, menselijk als financieel vlak (uiteenlopend gebruik van de financiering van het fonds van de wet die begeleiding inzake energie toewijst aan de OCMW's: federale wet van 4/9/2002). *De specificiteit van het systeem voor behandeling van de aanvragen wordt gelegitimeerd door de evolutie van de gebruiksmodaliteiten van het fonds die door elk OCMW via zijn raad voor maatschappelijke hulp werden ontwikkeld. Het netwerk heeft heel wat vergaderingen gewijd aan
het identificeren van de gehanteerde praktijken om uitgaande van individuele situaties de banden te optimaliseren tussen maatschappelijk werkers die geen deel uitmaken van een OCMW en de OCMW's (centrale spelers in het systeem van de ordonnanties, zowel voor aardgas als voor elektriciteit). *Het netwerk draagt bij tot een grotere waakzaamheid bij de werkers die betrokken zijn bij deze kwestie en komt tegemoet aan de nood van elk OCMW om de vorming en interne follow-up te garanderen. Er werden uit eigen initiatief of op vraag diverse adviesnota's bezorgd aan de Conferentie van Voorzitters. Het netwerk heeft tijdens de twee legislaturen ook adviezen opgesteld met daarin de visies van de maatschappelijk werkers aangaande de praktische modaliteiten van de problematiek van de nietbetalingen van aardgas- en elektriciteitsfacturen, op vraag van het kabinet van de Gewestminister van Energie. Het netwerk heeft ook een nota overgemaakt in het kader van de evaluatie van het gebruik van het Fonds van de wet van 4 september 2002 door de Minister bevoegd voor sociale integratie. 2006 In december 2006 konden aan de hand van de evaluatie van de werking van het netwerk door de stuurgroep een aantal belangrijke vaststellingen worden gedaan en konden de werkdoelstellingen worden geactualiseerd: Enkele vaststellingen: De terugkerende vaststelling dat een probleem van schuldopbouw inzake energie geen schuld is zoals alle andere, aangezien het gaat om een probleem met één van de menselijke basisbehoeften waarvoor een specifieke methodologische aanpak nodig is. Deze vaststelling wordt nog versterkt door de realiteit van een geliberaliseerde energiemarkt. De pertinentie van het netwerk als concreet werkinstrument voor elke afgevaardigde in dit netwerk, wat de efficiëntie van het dagelijkse werk op het terrein ten goede komt. Het maandelijkse vergaderritme van de stuurgroep maakt in dit opzicht een kwaliteitsvolle opvolging mogelijk. Het praktische belang van het gemengde karakter van het netwerk (privé/openbaar): acties vullen elkaar beter aan; het netwerk van gekende interne bemiddelaars groeit en het inzicht in de specifieke organisatie van elke instelling verbetert, wat belangrijk is voor de onderhandelingen die moeten worden gevoerd bij het behandelen van individuele dossiers; Het gezamenlijke beheer garandeert het evenwicht in een noodzakelijke interactie tussen de openbare en de private sector vanuit een pragmatisch gemeenschappelijk belang: de toegang tot energie en het behoud daarvan voor kansarme doelgroepen veiligstellen. De doelstellingen Een permanente opvolging van de evoluties in de wetgeving en de ontwikkeling ervan op het gebied van jurisprudentie, de verschillende regelgevende kaders en de verschillende bestaande financieringswijzen; Een gedetailleerde kennis van de manieren waarop het wetgevende en regelgevende kader wordt geïmplementeerd op basis van een permanente dialoog met de medewerkers op het terrein; Het effectief met elkaar in verband brengen van de verschillende spelers rond deze thematiek in het licht van hun respectieve actieterrein, met inachtneming van het beroepsgeheim en gerechtelijk geheim; De behoefte aan een permanente samenvatting van de diverse vaststellingen om een bewaking mogelijk te maken ten aanzien van de verschillende bevoegde instanties ter zake en dit zowel op remediërend als op preventief vlak.
2008 Het netwerk heeft zijn activiteiten voortgezet overeenkomstig de werkingsstructuur en de werkmodaliteiten zoals aangekondigd. Tegelijk wacht het netwerk op een antwoord op de vraag die het meer dan een jaar geleden richtte aan de Conferentie van Voorzitters en Secretarissen van de OCMW's van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de voortzetting van de deelname van de OCMW's van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het Netwerk en de verlenging van het mandaat van Dominique GOBERT als mede-leidster van het Netwerk voor de OCMW's. Op 14 juli 2008 ontvangt het netwerk een brief van de voorzitter van de Conferentie waarmee per 1 september 2008 een einde wordt gemaakt aan de officiële deelname van de OCMW's van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan het Netwerk en aan het mandaat van Dominique Gobert als mede-leidster voor de OCMW's. Deze brief kondigt ook de creatie van een interne werkgroep binnen de OCMW's aan om de energieproblematiek beter op te volgen, geleid door Jan Willems van het OCMW Brussel- Stad, een vraag geformuleerd door de vertegenwoordigers van de OCMW's in de stuurgroep van het Netwerk. Wel onderstreepten de leden van het Netwerk, zowel die van de OCMW's als die van de privédiensten het belang van het Netwerk als plek voor het uitwisselen van ervaringen inzake opvolging van aardgas- en elektriciteitsgeschillen in ons Gewest en als ontmoetingsplaats van de maatschappelijk werkers van de OCMW's en de privé-diensten die allemaal een aanvullende rol hebben en moeten samenwerken om een zo goed mogelijke dienstverlening naar de gebruikers toe te garanderen. Jan Willems zou eveneens de link verzorgen tussen het Netwerk en de OCMW's van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en hun maatschappelijk werkers. Na dit antwoord besluit het Netwerk om zijn activiteiten voort te zetten met steun van de Coördinatie Gas-Elektriciteit-Water Brussel, de Federatie van de Bicommunautaire Centra voor Maatschappelijk werk (FBCM) en de maatschappelijk assistenten van de OCMW's. Het "nieuwe" netwerk hervat zijn activiteiten met de steun van maatschappelijk assistenten uit de openbare en privésector, overtuigd van het belang voor de maatschappelijk werkers van zowel de OCMW's als de privé-diensten om samen te werken aan deze problematiek rond het recht op en de toegang tot energie door informatie en gedachten uit te wisselen over de reglementeringen in dit domein en de praktijk op het terrein, en door met name de nadruk te leggen op de samenwerking privé-openbaar bij de behandeling van de individuele dossiers teweeggebracht door de procedures van de wetgeving van het gewest zelf. Het netwerk wordt dus een plaats voor reflectie, informatieverzameling, actualisering van de maatschappelijke praktijken inzake energie tussen personen die eenzelfde beroep uitoefenen. Met deelname en financiële steun van de Coördinatie en met steun van de FBCM organiseert het netwerk tijdens de werktijden vrijblijvende ontmoetingen voor maatschappelijk werkers en behandelt ze prioritair zaken die gerelateerd zijn aan de mechanismen ter bescherming van de consument en aan de sociale problematiek van het recht op energie voor alle inwoners van Brussel, inclusief de kansarme bevolkingsgroepen. Er wordt gesproken over de reglementeringen rond aardgas en elektriciteit, over de praktijk op het terrein met bijzondere aandacht voor de samenwerking privé-openbaar bij de behandeling van de individuele dossiers teweeggebracht door de procedures van de wetgeving van het gewest zelf.
De vergaderingen vinden één keer per maand plaats van 14u30 tot 16u30 in de Espace Social Télé Service in een kleine groep, het secretariaat genoemd, bestaande uit maatschappelijk assistenten van het OCMW en maatschappelijk assistenten van de private maatschappelijke diensten en een vertegenwoordiger van de CGEW. M-C RENSON 25/07/2013