Watersysteemanalyse Waterplan gemeente Woudrichem

Watersysteemanalyse Waterplan gemeente Woudrichem definitief In opdracht van Opgesteld door Projectnummer Gemeente Woudrichem MWH B.V. W09B0060 Documentnaam S:\data\Project\Water09\W09B0060\Rapportage\Eindconcept\Bijlage 6 - Watersysteemanalyse\w09b0060.r01.definitief_bijlage 6.docx Datum 7 april 2010 Postadres Postbus 270 2600 AG DELFT Nederland T +31(0)15 7512300 F +31(0)15 2625365 Bezoekadres Delftechpark 9 2628 XJ DELFT Nederland www.mwhglobal.nl KVK Haaglanden 27 18 43 23 ING Bank Delft 65 93 74 331 IBAN NL 63 ING B 0659 374331/BIC INGBNL2A MWH is ISO 9001:2008 en VCA* gecertificeerd

2 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Maatregelen 7 2.1 Woudrichem 7 2.2 Rijswijk 7 2.3 Giessen 8 2.4 Andel 9 2.5 Almkerk 9 3 Maatgevende afvoer 11 3.1 Woudrichem 11 3.2 Rijswijk 11 3.3 Giessen 12 3.4 Andel 12 3.5 Almkerk 13 4 Berekeningsresultaten Wateropgave 15 4.1 Woudrichem 16 4.2 Rijswijk en Giessen 17 4.3 Andel 18 4.4 Almkerk 18 5 Conclusie 21 Bijlage 1: Grafieken van wateropgave Bijlage 2: Sobek resultaat Bijlage 2.1: Opstuwing duikers bij maatgevende afvoer Bijlage 2.2: Drooglegging, waterstand en peilstijging bij T=10+10% berekening Bijlage 2.3: Drooglegging, waterstand en peilstijging bij T=100+10% berekening Bijlage 3: Maatregelenkaarten (zie bijlage 3 Waterplan) 3 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

4 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

1 Inleiding Het effect van de maatregelen die zijn afgesproken tussen het Waterschap Rivierenland en de Gemeente Woudrichem is geanalyseerd met behulp van het simulatiemodel Sobek. Het Sobek model van de huidige situatie is door het Waterschap aangeleverd, inclusief de beginwaterstanden en hier zijn de maatregelen ingevoegd. Het nieuwe scenario is berekend met gebruik van de regenduurlijnen van Buishands en Velds voor T10 en T100. Deze zijn met een percentage van 10% verhoogd om rekening te houden met de klimaatscenario s. Ook de maatgevende afvoer die optreedt bij langdurige neerslag en kwel is opnieuw doorberekend met de maatregelen in het model. Met het resultaat van de berekeningen in Sobek, zijn per deelgebied o.a. de nieuwe peilstijgingen en de wateropgave bepaald. 5 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

6 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

2 Maatregelen De maatregelen die in het model zijn opgenomen, worden per kern toegelicht. De maatregelen zijn weergegeven op de kaarten in bijlage 3. We onderscheiden de volgende categorieën maatregelen: 1. Gemeente en waterschap geven de voorkeur aan het aanleggen van meer wateroppervlak om de knelpunten op te lossen. 2. Waterberging wordt echter pas benut als ook daadwerkelijk een peilstijging wordt gerealiseerd en het water niet te snel wegloopt naar het buitengebied. Bij elke maatregel is de categorie vermeld. Tevens is vermeld welke maatregelen vanuit waterhuishoudkundige oogpunt aan elkaar gerelateerd zijn en gelijktijdig moeten worden uitgevoerd. 2.1 Woudrichem Code Categorie Maatregel 1.1.2a 1. Uitbreiding van 643 m 2 aan wateroppervlak, in de watergang bij de Middelvaart en Burgemeester van Rijswijkstraat. 1.1.2b 1. Verbreden en uitdiepen van de watergang Middelvaart. Met een insteekbreedte van 7 meter, bodembreedte van 1 meter en een bodemhoogte van NAP -2 m. Hierbij dient rekening gehouden te worden met opbarstingsgevaar. Onderzoek moet uitwijzen uit of de verbreding en verdieping toelaatbaar is. xx 2. Het plaatsen van een stuw in de watergang Middelvaart. De afmetingen van de stuw zijn weergegeven in Tabel 1. xx 2. Het aanbrengen van debietbegrenzers bij de stuwen overlaat middelvaart en AL0770/S01 en de duiker AL0800/D01. De nieuwe afmetingen zijn weergegeven in Tabel 1. Modelmatig sluiten van de inlaat van maximaal 139 l/s. Deze is in werkelijkheid geautomatiseerd en hoeft niet meegenomen te worden in de berekeningen. xx: Na overleg met de stuurgroep d.d. 1 maart 2010 is besloten deze maatregelen niet mee te nemen in het waterplan, in het kader van de kosten en baten. 2.2 Rijswijk Code Categorie Maatregel 1.2.2a 1. Verbreding van de watergang tussen de Wielstraat en de Veldweg. (Insteekbreedte 25 m, bodembreedte 12,85 m en bodemhoogte NAP -1,4 m) 1.2.2b 2. 1.2.2c 1. 1.7a 1. Het plaatsen van een stuw in de watergang tussen de Wielstraat en de Veldweg. De afmetingen van de stuw zijn weergegeven in Tabel 1. Uitbreiding van 1300 m 2 aan wateroppervlak bij de watergang parallel aan de Rijswijksesteeg. Verbreding van een 70 meter lange watergang aan de Van Balleigooijenhof. (Insteekbreedte 8 m, bodembreedte 2 m en bodemhoogte NAP -1,4 m) 7 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

Code Categorie Maatregel 1.7c Voorkomen terugstuwing naar riolering, lage overstort drempel BBB Verwijderen van bestaande stuw in de watergang langs de Rijswijksesteeg. Plaatsen van een nieuwe stuw verder stroomafwaarts, zie kaart Maatregelen. Hierbij wordt het streefpeil NAP -0,55 bovenstrooms van de stuw. Deze verlaging is noodzakelijk met het oog op de hoogte van de overstortdrempel van het bergbezinkbassin, die niet verhoogd kan worden. De terugstuwing kan mogelijk wateroverlast veroorzaken in de riolering. Dit zou nader kunnen worden uitgezocht. Vergroten van duiker onder de Rijswijksesteeg van ø500 naar ø1000 en BOB op NAP -1,55. Vergroten van de duiker AL625/D03 van ø500 naar ø1000 en BOB op NAP -1,40. Verschonen en aanbrengen van een damwand in de watergang langs de Rijswijksesteeg, waarbij doorstroomprofiel rechthoekig wordt met een nieuwe bodembreedte van 6 meter. Huidige insteekbreedte blijft 6 meter. Dit is noodzakelijk om de opstuwing in de watergang te beperken met het oog op de hoogte van de overstortdrempel van het BBB. De maatregelen 1.2.2a en 1.2.2b zijn aan elkaar gerelateerd. De eerste maatregel zorgt voor een grotere bergingscapaciteit in de watergang. Maatregel b is nodig om deze extra bergingscapaciteit te benutten, doormiddel van het knijpen van de afvoer door de watergang. Hierbij wordt de toegestane peilstijging optimaal benut. De maatregelen 1.7c dienen om terugstuwing in de riolering te voorkomen door een lage externe overstortdrempel van de BBB Rijswijk. De maatregelen dienen dan ook gelijktijdig te worden uitgevoerd. 2.3 Giessen Code Categorie Maatregel 1.2.2d 1. Uitbreiding van 2090 m 2 aan wateroppervlak in de vijver ten oosten van de Parallelweg. 1.2.2e 1. Nieuwe verbinding van de vijver ten westen van de Parallelweg met de watergang aan de Parallelweg. De bodem van deze verbinding ligt op NAP -0,40 meter, het peil van de vijver varieert rond NAP -0,60 meter door kwelwater. Onderzocht dient nog te worden of de kweldruk vanuit de rivier niet hoger is dan NAP-0,40 m in verband met de hoogteligging van de verbindende droge waterloop. Het is niet de bedoeling dat via deze droge verbinding met een bodem op NAP-0,40 m kwelwater de polder inloopt. De berging van de vijver neemt toe met een oppervlakte van 30.000 m 2. Hierbij dient rekening gehouden te worden dat de vijver onderdeel is van de EHS. Of de vijver wel als berging ingezet mag worden is nog afhankelijk van de Provincie. 1.2.2f 1. Verbreden traject langs de sporthal (tussen het Jagerspad en de Kruisstraat). De greppel weer watervoerend maken over een lengte van 220 meter. (Als nieuwe watergang en verbinding in model gezet. Hierbij is ook een stuw gemodelleerd met een kruinhoogte van NAP -0,30 meter en breedte 0,50 meter). De bestaande sloten in zuidelijke richting worden hierbij afdamt zodat een nieuwe grens tussen de peilvakken ontstaat. 1.2.2g 2. Het aanbrengen van een debietbegrenzer in de stuw AL0460/S01. In de Alm tussen Parallelweg en Burgstraat. Nieuwe afmetingen van de stuw zijn weergegeven in Tabel 1. 1.2.2h 1. Uitbreiden met 900 m 2 open water in de watergang nabij de Randweg. 8 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

Modelmatig Aanpassen van de bergingscapaciteit in de helofytenfilter bij de Parallelweg. Maatregel 1.2.2g kan alleen uitgevoerd worden als maatregel e gerealiseerd wordt in het kader van de EHS. Maatregel g mag niet uitgevoerd worden zonder extra bergingscapaciteit van de vijver. Zonder deze berging wordt de peilstijging te hoog in het gedeelte van de Alm richting de Burgstraat en kan er mogelijk wateroverlast veroorzaakt worden. 2.4 Andel Code Categorie Maatregel xx 1. Verbreden van de watergang tussen de Jasmijn en Middenweg, ten oosten van schietvereniging De Rommert. (Insteekbreedte 8 m, bodembreedte 3,35 m, bodemhoogte NAP -1,3 m). 1.3.2a 1. Verbreding van de bestaande watergang ten zuiden van Jasmijn en Kamperfolie tot een totaal wateroppervlak van 7950 m 2. De toename van de berging is 1614 m 2. xx 1. Benutten van de bergingscapaciteit in de ijsbaan met een verlaging van de maaiveldhoogte naar NAP-0,50 m. Hierdoor neemt de berging toe met 9600 m2. De maaiveldhoogte blijft nog 0,30 m boven het streefpeil. xx 2. Verplaatsen van de stuwen HA1018/S01 en st_andel1 verder stroomafwaarts, zie kaart Maatregelen. Nieuwe afmetingen zijn weergegeven in Tabel 1. xx 1. Nieuwe watergang bij de Gezetstraat, (lengte 7 m, bodembreedte 0,5m en insteekbreedte 3,6 m). xx: Na overleg met de stuurgroep d.d. 1 maart 2010 is besloten deze maatregelen niet mee te nemen in het waterplan, in het kader van de kosten en baten. 2.5 Almkerk Code Categorie Maatregel 1.4.2a 1. Aanleg van een vijver met 400 m2 wateroppervlak naast Knotwilg. 1.4.2b 1. Watergang ten noordwesten van de Almweg/Doornseweg verbreden over een lengte van 300 meter. 1.4.2c Voorkomen van wateroverlast door te hoge peilstijging in huidige situatie Vergroten van de duikers onder de Burgemeester H. Blokstraat en onder de Borchgravestraat. Van ø500mm naar ø800mm en de BOB 0,30 meter verlagen. 1.4.2d 2. Stuw plaatsen ten noorden van de Doornseweg. De afmetingen zijn weegegeven in tabel 1. 1.4.2e 1. Waterberging creëren langs de N322, ten noorden van de Timmerfabriek, met 5000m2 aan wateroppervlak. 1.4.2f 1. Waterberging creëren in Almkerk-West, hoekje links van de Buitenkade, met 500 m2 aan wateroppervlak. 1.4.2g 2. Plaatsen van een nieuwe stuw in Almkerk-West links van de Buitenkade. Nieuwe afmetingen zijn weergegeven in Tabel 1. 1.4.2h 1. Uitbreiding van de watergang ten westen van de begraafplaats met 2000 m 2. 1.10a Voorkomen wateroverlast Verplaatsing van het lozingspunt van de BBB naar de watergang ten noorden van 9 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

Code Categorie Maatregel Modelmatig in de kern de Doornseweg. Sluiten van drie waterinlaten van water uit de Alm, bij neerslagsituaties T=10+10% en T=100+10%. Modelmatig Aanleg van een vijver met 2125 m2 aan wateroppervlak bij verpleeghuis Altenahove. xx: Na overleg met de stuurgroep d.d. 1 maart 2010 is besloten deze maatregelen niet mee te nemen in het waterplan, in het kader van de kosten en baten. Maatregel 1.4.2b is noodzakelijk om wateroverlast te voorkomen in de bestaande watergang wanneer hier de afvoer van de BBB (maatregel 1.10a) op wordt gezet. Deze dienen dan ook gelijktijdig te worden uitgevoerd. Maatregel 1.4.2d dient gelijk tijdig te worden uitgevoerd met de maatregel 1.4.2c. Deze maatregel zorgt voor meer bergingscapaciteit en maatregel d zorgt ervoor dat deze berging en toegestane peilstijging ook benut wordt. Figuur 1: Schematische weergave nieuwe stuwen Tabel 1: Nieuwe afmetingen bestaande stuwen en nieuwe stuwen Maatregel Stuw Bestaande kruinhoogte Bestaande breedte Kruinhoogte 1 Kruinhoogte 2 Breedte 1 Breedte 2 m NAP m m NAP m NAP m m 2.1 nieuw -1,1-0,8 0,5 2 2.1 AL0770-S01-0,8 2-0,8-0,5 1 2 2.1 Overlaat Middelvaart -0,8 5-0,8-0,5 1 4 2.1 AL0800-S01 bestaande duiker -0,8-0,5 0,5 2 1.2.2b AL0650/D04 bestaande duiker -0,84-0,54 0,25 2 1.2.2g AL0460/S01-0,5 1,1-0,5-0,2 0,3 0,8 2.4 HA10108/S01-0,83 1,12-0,83 0,4 2.4 St_andel1-0,94 2,05-0,83 0,4 1.4.2d nieuw -1,3-1,05 0,5 2 1.4.2g nieuwe v-stuw -1,24-0,94 0,3 1,30 10 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

3 Maatgevende afvoer In de zomerperiode geldt in Woudrichem een maatgevende afvoernorm voor stedelijk gebied van 13 mm/dag. Bij de berekening van de maatgevende afvoer zijn de startpeilen ingesteld in het model op de initiële conditie. Het systeem is in het begin vol water gezet. Hierna stroomt het water uit het gebied totdat het waterpeil wordt bepaald door de randvoorwaarden en de hoogteligging van de duikers en de stuwen. Bij deze maatgevende afvoer horen de normen; opstuwing duikers maximaal 5 mm; stroomsnelheid in de watergangen is maximaal 0,50 m/s voor zand en klei en 0,30 m/s voor veengebieden; maximaal verhang 3 cm/km; peil is in het gehele gebied rond (zomer)peil. Het berekeningsresultaat van de maatgevende afvoer bij de nieuwe situatie met maatregelen is weergegeven in Bijlage 2 Sobek resultaten. Hierbij is een overzicht gemaakt van de opstuwing die optreedt door de duikers in de verschillende kernen. De maximale stroomsnelheid in de watergangen wordt in het gehele gebied niet overschreden, hier wordt dan ook niet verder op ingegaan. De volgende norm overschrijdingen zijn wel berekend: 3.1 Woudrichem In Woudrichem voldoen alle duikers aan de norm en blijft de opstuwing onder de 5 mm. Op de kaart in bijlage 2.1 zijn deze duikers blauw aangegeven. Enkele uitzonderingen hierop, weergegeven op de kaart (geel en groen), zijn modelmatig berekend en geen knelpunten. Hier gaat het om de afsluiter bij de Bastion, Postweide II en langs de Burgemeester van Rijswijkstraat en de Middelvaartsesteeg. Op deze locaties is de duiker afgesloten en loopt er dus geen water door de duiker. Wel geeft Sobek het waterstandsverschil weer tussen de 2 van elkaar gescheiden watergangen. 3.2 Rijswijk De duiker in het buitengebied van Rijswijk geeft een opstuwing van 11 mm. Deze opstuwing is afgenomen in vergelijking met de berekening van de huidige situatie waar 24 mm werd berekend. Deze opstuwing zorgt niet voor een te grote peilstijging en is dan ook geen knelpunt. Door de extra waterberging en het vertraagd afvoeren in de kern Rijswijk is de afvoer afgenomen in de watergangen naar het buitengebied en wordt er minder opstuwing berekend. De opstuwing in de duiker onder de Rijswijksesteeg is ook afgenomen door de grotere diameter van de duiker. 11 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

3.3 Giessen In Giessen treden geen extra knelpunten op in de nieuwe situatie. De opstuwing bij de duiker in het buitengebied neemt af naar 24 mm, waar in de huidige situatie 47 mm werd berekend. De peilstijging en drooglegging blijven binnen de normen. De opstuwing is dan ook geen knelpunt. De duiker in Giessen zuid geeft de duiker bij de Rotonde Parallelweg-Randweg een opstuwing weer van 63 mm. Deze duiker heeft vrij hoge bodemhoogte om een hoger waterpeil te realiseren in de watergang langs de Randweg ten noorden van de Parallelweg in verband met een slechte waterkwaliteit. De peilstijging die berekend wordt is dan ook te hoog, dit wordt verder uitgewerkt in Hoofdstuk 4.2. 3.4 Andel Verschillende duikers in Andel zorgen voor een opstuwing bij de maatgevende afvoer en voldoen niet aan de norm. In Andel Julianastraat is een deel afgekoppeld, waarbij de afgekoppelde gebieden afvoeren via een aantal regenwateroverstorten op het oppervlakte water. In de toekomst zal de nieuwe wijk Bronkhorst gerealiseerd worden ten zuiden van de Hoofdgraaf. Bovendien wordt er nieuwbouw gerealiseerd ten noorden van de Hoofdgraaf, waardoor het watersysteem in het deelgebied Andel-Julianastraat zal veranderen. Door de aankomende veranderingen in het watersysteem en de bebouwing worden de resultaten van Andel-Julianastraat op de kaarten buiten beschouwing gelaten. In Andel-West zijn geen maatregelen genomen. Op de kaart van de berekeningsresultaten, bijlage 2.3 wordt echter wel een grotere opstuwing berekend langs de Hoofdgraaf dan in de huidige situatie. De weergave is modelmatig, de afvoercapaciteit van de duikers zorgt niet voor de opstuwing die wordt weergegeven omdat ze niet compleet zijn gevuld bij de maximale waterstand. De opstuwing die Sobek laat zien is het verschil in waterpeil voor en na de duiker, wat veroorzaakt wordt door een aflopende bodemhoogte van de duiker en niet door een te kleine diameter. Dit geldt ook voor de duiker onder de Wilhelminastraat en langs de Neer-Andelseweg. De beide duikers zijn bij de maatgevende afvoer ook niet compleet gevuld. De maximale waterstand bovenstrooms en benedenstrooms van deze duikers varieert en dit geeft Sobek weer. De duiker die het water van de nieuwe watergang bij de Gezetstraat afvoert is waarschijnlijk iets te krap. In het model wordt het water alleen afgevoerd richting de Neer-Andelseweg met een duiker rond ø250. In de werkelijke situatie kan het water ook nog afgevoerd worden richting de Burgemeester Baxlaan. De opstuwing in de huidige duiker zal dan minder zijn en geen knelpunt vormen. Bovendien is de duiker langs de Vuurdoorn te krap om de afvoer van het verhard en onverhard oppervlak aangesloten op deze watergang af te voeren. Dit geeft een opstuwing van 0,13 meter. De opstuwing in dit deel is afgenomen in vergelijking met de huidige situatie. De maatregelen zorgen voor een vertraagde afvoer richting het buitengebied waardoor de afvoer door de duikers minder wordt. 12 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

3.5 Almkerk In Almkerk wordt in de drie duikers, de waterinlaten van water uit de Alm een hoge opstuwing berekend. Dit is een modelmatig gevolg van de maatregelen in de nieuwe situatie, de afsluiting van de waterinlaten. Dit zijn dus geen knelpunten. Verder voldoen alle duikers aan de normen voor opstuwing. 13 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

14 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

4 Berekeningsresultaten Wateropgave Met behulp van de rekenresultaten van het model met maatregelen wordt de wateropgave opnieuw bepaald. Hierbij wordt een vergelijking gemaakt van de gemiddelde peilstijging per deelgebied bij een T=10 +10% bui. Om de toename of afname van de wateropgave te bepalen na de maatregelen zijn de berekeningsresultaten vergeleken met de huidige situatie zoals beschreven in de memo Modelmatige knelpunten waterplan Woudrichem, 3 juli 2009. De rode cijfers in de tabellen betekenen een toename van de wateropgave, de groene cijfers een afname van de wateropgave ten opzichte van de huidige situatie. Het tekort aan waterberging per deelgebied wordt berekend als het verschil tussen het totale berekende afvoerverloop en de afvoernorm van 3 l/s/ha voor stedelijk gebied en 1,5 l/s/ha voor landelijk gebied. Het afvoerdebiet en de afvoernorm per deelgebied zijn in Figuur 1 t/m Figuur 28 weergegeven. Om een indicatie te geven van de benodigde ruimte is voor zowel de T=10 +10% bui als de T=100 + 10% bui, de opgave omgerekend naar m 2. Dit is gebeurd aan de hand van een geschatte mogelijke peilstijging: voor T=10 + 10% is dit 0,30 meter, voor T=100 + 10% is dit 1,0 meter. De gunstige invloed van extra taluds en de ongunstige invloed van extra te bergen neerslag op het gegraven oppervlaktewater zijn hierbij in dit stadium buiten beschouwing gelaten. Verder is het watersysteem getoetst volgens de twee normen die het waterschap hanteert, een maximale peilstijging van 0,30 m bij T=10+10% en geen inundatie bij T=100+10% in stedelijk gebied (de NBW-norm). De inundatie wordt aangegeven als een negatieve drooglegging ten opzichte van het maaiveld. Hierbij wordt het maaiveld gebruikt zoals gemodelleerd in de dwarsdoorsneden van de watergangen in het model. Waar de peilstijging en drooglegging kritiek is, wordt de waterstand vergeleken met het maaiveld ten opzichte van putdekselhoogten. 15 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

4.1 Woudrichem Tabel 2: Wateropgave per deelgebied Deelgebied Totaal oppervlak Wateropgave (m 3 ) Benodigde nieuwe wateroppervlak (m 2 ) bij peilstijging T=10 0,3 meter en T=100 1,0 meter Normafvoer Huidig Met maatregelen Huidig Met maatregelen ha m3/s T10 T100 T10 T100 T10 T100 T10 T100 Woudrichem west 9,6 0,029 862 2311 1071 2399 2873 2311 3570 2399 Woudrichem centrum 24,68 0,074 1991 3484 1727 2742 6637 3484 5757 2742 Woudrichem Middelvaart 6,64 0,020 13 0 287* 679* 43 0 957 679 Postweide 1 9 0,027 72 155 0** 0** 240 155 0 0 Postweide 2 13,44 0,040 427 0 0 0 1423 0 0 0 *Hier heeft een correctie plaatsgevonden i.v.m. de maatregel 1.1.2b. De wateropgave is bepaald voor het deelgebied Woudrichem Middelvaart en is verminderd met de nieuwe bergingscapaciteit van de watergang Middelvaart in het buitengebied. Bij het streefpeil van NAP -1,02 is de wateroppervlakte buiten het deelgebied van deze watergang toegenomen. Door het opstuwen is de peilstijging bij T=10+10% in de watergang 0,27 meter, wat 533 m 3 aan extra berging oplevert. Dit is meegenomen in de tabel. ** Hier heeft een correctie plaatsgevonden i.v.m. de initiële waterpeilen, die bij de gevraagde modelleringwijze niet kunnen worden veranderd in Sobek. De toename van de wateropgave in Woudrichem West en Woudrichem Middelvaart kan worden veroorzaakt door de verbreding van de watergang Middelvaart (maatregel 1.1.2b). De nieuwe stuw van maatregel 1.1.2c zorgt wel voor een vertraagde afvoer waarbij de norm van de peilstijging wordt benut tot 0,27 meter. Meer opstuwen zorgt voor een grotere peilstijging in de watergang Middelvaart. De piek van het afvoerdebiet in Middelvaart is 5 uur vertraagd, wat terug te zien is in bijlage 1. De vertraging heeft een positief effect doordat het systeem eerst een bergende functie heeft voordat het water wordt afgevoerd naar het buitengebied. In de deelgebieden van Woudrichem neemt de peilstijging als gevolg van de maatregelen af, in vergelijking met de huidige situatie. De peilstijging blijft vrijwel onder de 0,30 meter, behalve in Woudrichem centrum, waar een peilstijging rond de 0,40 meter kan voorkomen bij een T=10+10% bui. Bij deze peilstijging is de drooglegging ten opzichte van de waterstand en de putdekselhoogten rond 0,65 meter en voldoet net niet aan de norm. Dit wordt echter niet als knelpunt ervaren en er wordt ook geen inundatie berekend in dit gebied bij de T=100+10% situatie. De hoge peilstijging kan een modelmatig knelpunt zijn in de berekening, doordat het initiële peil 0,20 meter lager is dan de stuwdrempel stroomopwaarts. De weergave van de maximale peilstijging ontstaat bij het uitbalanceren van het Sobek model. In Woudrichem West is de peilstijging rond de 0,50 meter. Op deze watergang zit de afvoer van een BBB op aangesloten (10 ha verhard oppervlak) wat de hoge peilstijging verklaard. De drooglegging is echter ruim voldoende, het verschil tussen de maximale waterstand en de putdekselhoogten is in de T=10+10% situatie bijna 1 meter. Bovendien blijft de maximale waterstand bij de T=10+10% en T=100+10% situatie onder de hoogte van de overstortdrempel. Het verschil is nog 0,07 m bij de T=100 berekening. 16 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

4.2 Rijswijk en Giessen Tabel 3 Wateropgave per deelgebied Deelgebied Totaal oppervlak Wateropgave (m 3 ) Benodigde nieuwe wateroppervlak (m 2 ) bij peilstijging T=10 0,3 meter en T=100 1,0 meter Normafvoer Huidig Met maatregelen Huidig Met maatregelen ha m3/s T10 T100 T10 T100 T10 T100 T10 T100 Rijswijk Noord 7,95 0,024 1766 2704 838 1433 5887 2704 2793 1433 Rijswijk Zuid 24,24 0,073 3594 5915 1555 2961 11980 5915 5183 2961 Rijswijk Zuid+Giessen Noord* 57,63 0,173 8668 14505 1866 4442 28893 14505 6220 4442 Giessen Noord 33,39 0,100 5074 8590 583 1786 16913 8590 1943 1786 Giessen Zuid 19,38 0,058 2815 4956 1703 3300 9383 4956 5677 3300 *Bij de deelgebieden Rijswijk Zuid en Giessen Noord is de totale wateropgave berekend, als één deelgebied. Hierbij is de normafvoer aangepast aan het totaal oppervlak van de twee deelgebieden. De wateropgave neemt af na uitvoering van de maatregelen in alle deelgebieden. De peilstijging in Rijswijk blijft onder de 0,30 meter tijdens de T=10+10% situatie en ruimt onder de 1 meter bij de T=100+10% berekening. In deze situatie is de drooglegging dan ook ruim voldoende met minimaal 0,40 meter ten opzichte van het maaiveld. De maatregelen ten behoeve van de negatieve overstort van de BBB Rijswijk zorgen ervoor dat de waterstand bij de T=10+10% situatie net onder de drempelhoogte blijft en wordt terugstuwing voorkomen. Bovendien voldoet de peilstijging in de voorgestelde situatie aan de norm van 0,30 meter. Door het vergroten van de berging in Giessen, neemt de peilstijging beperkt af. De maximale peilstijging in Giessen- Noord blijft dan ook rond de 1,6 meter bij een T=10+10% bui. Deze peilstijging ten noorden van HAK wordt veroorzaakt door te kleine duikers. Benedenstrooms rond de Parallelweg neemt deze maximale peilstijging snel af door de extra berging. De extra berging lost het probleem echter niet op. Onderzoek zou moeten uitwijzen of er inundatie optreedt op het HAK terrein en richting de Hoge Maasdijk. De hoge waterstand kan overlast veroorzaken aan de zuidkant van de Maasdijk waar het maaiveld (op putdekselniveau) lager ligt dan de maximale waterstand veroorzaakt door de opstuwing in de duikers. In Giessen-Zuid wordt er een peilstijging van bijna 0,60 meter berekend in de T=10+10% situatie. Deze peilstijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de opstuwing van de duiker, zoals eerder beschreven. De duiker knijpt de afvoer van het snel afgevoerde water van het verhard oppervlak, maar door beperkte berging achter deze duiker leidt dat tot een flinke peilstijging. De drooglegging ten opzichte van het maaiveld (putdekselniveau) is bij deze waterstand meer dan 1 meter. Tijdens de T=100+10% situatie treedt er geen inundatie op en is de drooglegging nog 0,40 meter ten opzichte van het maaiveld. Bovendien blijft de maximale waterstand onder de drempel van de overstort in de T=10+10% berekening. Bij de T=100+10% berekening kan er wel terugstuwing voorkomen, de waterstand is dan 0,20 meter hoger dan de drempelhoogte. 17 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

4.3 Andel Tabel 4 Wateropgave per deelgebied Deelgebied Totaal oppervlak normafvoer Wateropgave (m 3 ) Benodigde nieuwe wateroppervlak (m 2 ) bij peilstijging T=10 0,3 meter en T=100 1,0 meter huidig met maatregelen huidig* met maatregelen ha m3/s T10 T100 T10 T100 T10 T100 T10 T100 Andel west* 3,3 0,010 899 1500 474 1082 2997 1500 1580 1082 Andel Julianastraat 9,7 0,029 1175 2032 heringericht 3917 2032 Andel centrum 51,1 0,153 1783 2943 1225 2001 5943 2943 4083 2001 * Hier heeft een correctie plaatsgevonden i.v.m. de initiële waterpeilen, die bij de gevraagde modelleringwijze niet kunnen worden veranderd in Sobek. Afwijkingen in overige gebieden hebben wij niet kunnen controleren. Zoals omschreven in hoofdstuk 3.4 zijn de berekeningsresultaten in Andel-West en Andel-Centrum richting de Hoge Maasdijk modelmatig. De hoge peilstijgingen worden veroorzaakt door de opstuwing die het model aangeeft. In Andel-West zijn verder geen knelpunten bekend. Bij deze hoge waterstand is de drooglegging t.o.v. putdekselniveau nog meer dan 1 meter. In Andel-Centrum zorgt de hoge waterstand ook voor geen problemen. De drooglegging is ruimvoldoende. Hier zijn dan ook geen knelpunten bekend. De peilstijging in het zuiden van Andel-Centrum, richting het buitengebied, loopt op tot 0,40 meter. Deze hoge waterstand wordt veroorzaakt door de maatregelen, de stuwen die de afvoer richting buitengebied knijpen. Door deze opstuwing in de watergangen wordt de extra gecreëerde goed benut en is de wateropgave gereduceerd met bijna 1000 m 3 voor de T=100+10% berekening. De peilstijging voldoet niet aan de norm, maar kan toegelaten worden als de drooglegging voldoende is. In vergelijking met het maaiveld, op putdekselniveau is de drooglegging vanaf het maximale waterpeil meer dan 1 meter. Bovendien is de maximale waterstand lager dan de overstortdrempels, bij de Abr. Kuyperstraat, Kamperfoelie en de Neer-Andelseweg, en zorgt de peilstijging voor geen problemen. 4.4 Almkerk Tabel 1 Wateropgave per deelgebied Totaal oppervlak Wateropgave (m 3 ) Benodigde nieuwe wateroppervlak (m 2 ) bij peilstijging T=10 0,3 meter en T=100 1,0 meter Deelgebied Stedelijk Landelijk Normafvoer Huidig Met maatregelen Huidig* Met maatregelen ha ha m3/s T10 T100 T10 T100 T10 T100 T10 T100 Almkerk centrum 47,0 62 0,234 5923 11350 0 1122 19743 11350 0 1122 Almkerk west 7,8 16 0,047 1631 2620 0 0 5437 2620 0 0 18 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

Door de maatregelen in het buitengebied is het totaal oppervlak onderverdeeld in stedelijk en landelijk, omdat hier een andere afvoernorm voor geldt. De totale normafvoer is de som van de stedelijke en landelijke normafvoer. De voorgestelde maatregelen zorgen voor een restopgave van 1122 m 2 in Almkerk centrum en geen restopgave voor Almkerk west. De peilstijging in Almkerk-West blijft te hoog met meer dan 0,5 meter bij de T=10+10% berekening. In deze watergang treedt opstuwing op, maar deze wordt niet veroorzaakt door te krappe duikers. De maximale peilstijging is een modelmatig knelpunt in de berekening, het initiële peil is 0,20 meter lager dan de bodemhoogte van de duiker_almkerk_5. Hierbij fungeert de duiker modelmatig als stuwdrempel en ontstaat de maximale peilstijging bij het uitbalanceren van het Sobek model. Op de watergang wordt wel direct 3,1 ha verhard oppervlak op afgevoerd, wat een hogere peilstijging veroorzaakt. Toch zorgt deze hoge waterstand voor geen problemen en is geen bestaand knelpunt. De drooglegging is ruim voldoende met 1,5 meter in vergelijking met de putdekselhoogte. Ook de peilstijging in Amkerk-Centrum blijft te hoog met ruim 0,5 tot 0,80 meter. Hier wordt geen inundatie berekend volgens de norm bij T=100+10% en is de drooglegging bij T=10+10% is meer dan 1 meter. Er kan wel terugstuwing optreden in de riolering, de waterstand is 0,19 hoger dan de drempelhoogte van de overstort centrumplan-oost in de T=10+10% situatie. Door het nemen van de voorgestelde maatregelen is de maximale waterstand 0,55 meter lager dan in de huidige situatie wordt berekend. Onderzoek zal moeten uitwijzen of dit in de werkelijke situatie voor problemen zorgt en anders zullen er aanvullende maatregelen gezocht moeten worden. 19 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

20 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

5 Conclusie Woudrichem De restopgave voor Woudrichem is 5820 m2 bij de T=100+10% berekening. Extra waterberging kan eventueel nog gerealiseerd worden in het deelgebied Woudrichem Middelvaart. De voorgestelde maatregelen hebben niet het verwachtte eindresultaat en zorgen voor een grotere wateropgave voor Woudrichem west en Woudrichem Middelvaart. De afvoercapaciteit richting het buitengebied zal daarom nog verder gereduceerd moeten worden om de wateropgave te verminderen. Een kans is de relatief lage peilstijging in Woudrichem Middelvaart. Vanaf de inlaat tot aan watergang Middelvaart is de peilstijging tot 0,17 meter. Onderzoek zal moeten uitwijzen of een hogere peilstijging toelaatbaar is en de bergingscapaciteit in de watergang benut kan worden. Er worden verder geen knelpunten berekend die voor wateroverlast kunnen zorgen. Rijswijk en Giessen De restopgave voor Rijswijk en Giessen is 9175 m 3 bij de T=100+10% berekening. De wateropgave is door de voorgestelde maatregelen ruim gehalveerd. Een aandachtspunt hierbij is de vijver langs de Karbogerd. Wanneer deze niet ingezet kan worden als extra berging in verband met de Ecologische Hoofdstructuur, zal de restopgave groter worden. Verder blijft de peilstijging en opstuwing bij het HAK-terrein een knelpunt. Praktijk ervaringen zullen moeten uitwijzen of deze hoge peilstijging voor overlast zorgt stroomopwaarts richting de Maasdijk. Hierbij kan ook gekeken worden naar de mogelijkheid om het regenwater van het HAK-terrein af te koppelen en stroomafwaarts af te voeren naar de Alm. Verder kan de hoge waterstand bij bui T=100+10% voor terugstuwing zorgen in de riolering bij de overstorten van de BBB in Rijswijk en in Giessen zuid. Hierbij zou overwogen kunnen worden aanvullende maatregelen te nemen. Andel De restopgave voor Andel is 3083 m 3 bij de T=100+10% berekening. Hierbij is Andel-Julianastraat buiten beschouwing gelaten i.v.m. de herinrichting. Verder worden er ook geen knelpunten berekend in het gebied. De peilstijging is iets boven de norm, maar kan toegelaten worden omdat de drooglegging ruim voldoende is. Bovendien blijft het waterpeil onder de overstortdrempels. Almkerk In Almkerk centrum is de restopgave sterk afgenomen door de voorgestelde maatregelen waarbij veel waterberging gecreëerd is. De watergang door Almkerk centrum blijft echter voor knelpunten zorgen. De maximale waterstand is afgenomen door de voorgestelde maatregelen, het vergroten van de duikers. Toch blijft het waterpeil hoger dan de overstortdrempel langs deze watergang en kan negatieve gevolgen hebben voor de riolering. Er zal gezocht moeten worden naar extra maatregelen om terugstuwing te voorkomen. Hierbij kan gedacht worden aan het plaatsen van terugslagkleppen bij de overstort langs de watergang, zodat een negatieve overstort wordt voorkomen. 21 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

22 Opgesteld door Datum MWH B.V. 7 april 2010, definitief

Bijlagen Bijlage 1: Grafieken van wateropgave Bijlage 2: Sobek resultaat Bijlage 2.1: Opstuwing duikers bij maatgevende afvoer Bijlage 2.2: Drooglegging, waterstand en peilstijging bij T=10+10% berekening Bijlage 2.3: Drooglegging, waterstand en peilstijging bij T=100+10% berekening Bijlage 3: Maatregelenkaarten (zie bijlage 3 Waterplan)

Bijlage 1: Grafieken van wateropgave

Woudrichem Woudrichem west Figuur 1. Wateropgave Woudrichem west bij T100 Figuur 2. Wateropgave Woudrichem west bij T10

Woudrichem centrum Figuur 3. Wateropgave Woudrichem centrum bij T100 Figuur 4. Wateropgave Woudrichem centrum bij T10

Woudrichem Middelvaart Figuur 5. Wateropgave Woudrichem Middelvaart bij T100 Figuur 6. Wateropgave Woudrichem Middelvaart bij T10

Postweide 1 Vanwege een te hoge initiële conditie is de wateropgave uit de grafieken gecorrigeerd met een volume vermindering van 304m 3. Figuur 7. Wateropgave Postweide 1 bij T100 Figuur 8. Wateropgave Postweide 1 bij T10

Postweide 2 Figuur 9. Wateropgave Postweide 2 bij T100 Figuur 10.. Wateropgave Postweide 2 bij T10

Rijswijk & Giessen Rijswijk Noord Figuur 11. Wateropgave Rijswijk Noord bij T100 Figuur 12.. Wateropgave Rijswijk Noord bij T10

Rijswijk Zuid+Giessen Noord Figuur 13.. Wateropgave Rijswijk Zuid+Giessen Noord bij T100 Figuur 14.. Wateropgave Rijswijk Zuid+ Giessen Noord bij T10

Giessen zuid Figuur 15.. Wateropgave Giessen zuid bij T100 Figuur 16.. Wateropgave Giessen Zuid bij T10

Almkerk Almkerk centrum Figuur 17.. Wateropgave Almkerk centrum bij T100 Figuur 18.. Wateropgave Almkerk centrum bij T10

Almkerk west Figuur 19.. Wateropgave Almkerk west bij T100 Figuur 20.. Wateropgave Almkerk west bij T10

Andel Andel centrum Figuur 21.. Wateropgave Andel centrum bij T100 Figuur 22.. Wateropgave Andel centrum bij T10

Andel west Vanwege een te hoge initiële conditie is de wateropgave uit de grafieken gecorrigeerd met een volume vermindering van 720m 3. Figuur 23.. Wateropgave Andel west bij T100 Figuur 24.. Wateropgave Andel west bij T10

Bijlage 2: Sobek resultaat Bijlage 2.1: Bijlage 2.2: Bijlage 2.3: Opstuwing duikers bij maatgevende afvoer Drooglegging, waterstand en peilstijging bij T=10+10% berekening Drooglegging, waterstand en peilstijging bij T=100+10% berekening

Bijlage 2.1: Opstuwing duikers bij maatgevende afvoer

Bijlage 2.2: T=10+10% berekening: Waterstand Peilstijging Drooglegging

Bijlage 2.3: T=100+10% berekening: Waterstand Peilstijging Drooglegging