Veiliger door VCA! Onderzoek naar de effecten van VCA op de werkplek bij de Esso raffinaderij in de periode 1987-2004 NVVK Veiligheidscongres, Papendal, Arnhem, 18 Maart 2009 Ton Jeen, BNL Environmental Advisor & SHE Team Lead, ExxonMobil
Hoe kun je nu aantonen dat VCA echt helpt? VGM Checklist Aannemers (VCA): Certificatie systeem op grote schaal toegepast vanaf 1992 Effecten op de veiligheid op de werkplek niet vaak onderzocht Vragen bij dit onderzoek: Is er een systeem effect van VCA op veiligheid? Eliminatie van gevaren door betere werking lines of defence? Integratie veiligheidsbeheerssystemen: opdrachtgever aannemers Onderbouwing voor het effect van VCA Analyse aannemerongevallen in 1987-2004 bij Esso raffinaderij Inzicht in mogelijke ongevalsscenario s en werking van de veiligheidsbarrières in het vlinderdasmodel voor risicobeheersing 2
Historie VCA (1) Doel van hanteren van het VCA systeem: Voorkomen van ongevallen Zelf verantwoordelijkheid nemen voor eigen veiligheid Verbeteren veiligheidsniveau bij aannemers Moet effect sorteren op de werkplek Gezamenlijke inspanning leidt tot een hoger veiligheidsniveau en cultuurverandering (SAMEN VEILIG). 3
Historie VCA (2) Toenemende ongevallentrend aannemers in periode 1985-1989 Aannemer personeel destijds vaker betrokken bij ongevallen Geen veiligheidsbeheerssysteem bij sommige aannemers én minder veiligheidskennis December 1989 Landelijke Werkgroep Aannemer Veiligheid VCA checklist ontwikkeld in 1990 en in 1992 ingevoerd Één gezamenlijke checklist en veiligheidsopleiding/diploma voor aannemers Eerste toepassingen: DSM (evaluaties in eigen beheer) en Esso (General Safety Approval GSA, beoordeling door onafh. partij) Breder draagvlak via EBB werkgroep VCA Landelijke werkgroep werd Coördinatie Commissie (1993) Stichting Samenwerken Voor Veiligheid (SSVV) en CCVD-VCA Erkenning van VCA certificatieschema vanaf 1994 Bredere toepassing naar andere bedrijfstakken en ook buiten Nederland Anno 2009: 12.000 VCA gecertificeerde bedrijven en circa 200.000 VCA diploma s per jaar 4
Definities uit VCA handleiding De VCA checklist is een uitgebreide vragenlijst die gebruikt wordt als doorlichting- en screeningsysteem t.b.v. aannemers (opdrachtnemers, contractors) die bij opdrachtgevers werkzaamheden verrichten. In feite is VCA meer dan een checklist. Het is een veelzijdig en compleet programma waarmee dienstverlenende bedrijven objectief en structureel worden getoetst en gecertificeerd op hun VGM-beheerssysteem Certificeren is geen doel op zich, maar slechts een middel om te komen tot betere prestaties t.a.v. veiligheid, gezondheid en milieu. Het is dan ook noodzakelijk dat u uw VGM-beheersysteem en de daaruit voortvloeiende maatregelen blijft toepassen, dus ook nadat uw VGM-beheerssysteem gecertificeerd is. Gecertificeerd zijn is namelijk geen eindstation, maar slechts het begin! 5
Literatuur VCA effectiviteit (1) MoSHE scriptie C. van Berkel 20 april 1993 Geen relatie tussen VCA auditscores en ongevalstatistieken Betrof eerder nulmeting welke gevolgd zou moeten worden met een meting na 3 jaar Vooral een onderzoek naar acceptatie van de VCA audit bij aannemers Aannemers unaniem voorstander van externe verificatie Nog geen volledige invoering van VCA (50% voor 1.1.1995) Voorstel voor 3 VCA niveau s: *, **, *** HVK scriptie N. Denninghoff september 1995: Veiliger door VCA? Opnieuw onderzoek naar relatie tussen VCA auditscore en ongevallenfrequentie Significante afname ongevallenfrequentie (8%) aangetoond Volledig effect van VCA is in 1995 nog niet bereikt Aanvulling Hst. Risico-identificatie aanbevolen (TRA systeem, NM rapportage) 6
Literatuur VCA effectiviteit (2) Afstudeerrapport A. van der Wateren, Rijksuniversiteit Groningen, augustus 1998 Onderzoek naar invloed van VCA op management systeem binnen bedrijven Effect op aantal ongevallen blijkt moeilijk te kunnen worden ingeschat Gegevens uit SSVV ongevallen database, A. Zandvoort, oktober 2008 Begeleidend schrijven bij de VCA 2008 versie 05. Aanzienlijke daling van het aantal verzuimongevallen sinds 1998 (-64%) Bijdrage van alléén het VCA systeem valt moeilijk te kwantificeren VCA ongevallenfrequenties wel significant lager dan landelijke trends 7
Analyse SSVV VCA database 20.00 Ongevalfrequentie VCA bedrijven 1998-2007 18.00 16.00 14.00 12.00 IF-Totaal IF-2 IF-3 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00 0.00 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Jaar IF-totaal = aantal VERZUIMONGEVALLEN per 1.000.00 manuren IF-2 = aantal VERZUIMONGEVALLEN (minder dan 15 dagen per miljoen manuren) IF-3 = aantal VERZUIMONGEVALLEN (meer dan 15 dagen per miljoen manuren) Bron: SSVV VCA database 8
Opzet VCA onderzoek Esso Geen vragenlijsten, interviews of bedrijfsbezoeken bij aannemers Historische analyse van alle ongevallen (met letsel ernstiger dan EHBO) met aannemers in periode 1987-2004 Vergelijking van aanwezige dominante ongevalscenario s vóór en ná introductie van het VCA systeem Hypothese bij het onderzoek: Invoering van VCA systeem bij opdrachtnemers én integratie met het systeem van de opdrachtgever (Operations Integrity Management System van ExxonMobil) resulteren in eliminatie van gevaren door betere werking van de lines of defence in het vlinderdasmodel voor beheersing van risico s (ref. NEN NTA 8620) 9
Integratie VCA en OIMS Hoe kan VCA geïntegreerd worden in het VGM beheerssysteem van de opdrachtgever (OIMS bij ExxonMobil)? VCA is een basisvereiste voor aannemerfirma s VCA heeft op hoofdlijnen veel overeenkomsten met vereisten van OIMS Daardoor goede afstemming van veiligheidszaken mogelijk Betere (paraplu)bescherming tegen gevaren, die zich kunnen voordoen bij de uitvoering van werkzaamheden Niveau van veiligheid wordt bepaald door de effectiviteit van de systemen 10
Integratie VCA en OIMS OIMS systeem, inhoud VCA checklist, inhoud 1. SHE Policy and Organization, Management Involvement 2. SHE Risk Management (RI&E, TRA, LMRA, PPE) 3. Education, Training and Instruction of Personnel 4. SHE Awareness (SHE meetings, Behaviour Based Safety Program) 5. SHE Project Plan 6. Environmental Care (Prevention of Soil Contamination;Waste Handling) 7. Emergency Preparedness 8. SHE Inspections at the Workplace/Trend Analysis 9. Occupational Health Care 10. Procurement and Inspection of Materials, Equipment, PPE. 11. Working with subcontractors and employment agencies 12. Reporting, Registration and Investigating Accidents, Incidents, etc 11
Beoordeling van systemen Laag Hoog Status (Heb je een paraplu en gebruik je deze?) Meten van activiteit: Worden Veiligheid Observaties uitgevoerd? Laag Hoog Effectiviteit (Blijf je droog of niet?) Meten van resultaat: % Veilig Gedrag? 12
Incident oorzaken model ENERGIE GEVAAR MENSEN / DINGEN INVLOED OP GEZONDHEID MANAGEMENT SYSTEMEN PRACTICES / PROCEDURES FABRIEKEN & MIDDELEN MENSEN & MATERIALEN Kwetsbare Objecten Mensen TE BESCHERMEN Eigendommen Milieu Goede integratie van VGM systemen levert extra sterke barrières op in het incident oorzaken model 13
Vlinderdas model met centrale gebeurtenis (incident) 14
Analyse ongevalstatistieken De winst : minder ongevallen na invoering van VCA Historisch onderzoek naar type incidenten in periode 1987-2004 Indeling in perioden van 3 jaar, analyse van aannemer ongevallen (ernstiger dan EHBO) Volledig effect van VCA bereikt in periode 1996-98 en 1999-2001 Vanaf 2002 introductie gedragsprogramma incl. Laatste Minuut Risico Analyse 15
Analyse ongevalstatistieken De winst : minder ongevallen na invoering van VCA Methodiek historisch onderzoek naar type incidenten in periode 1987-2004 Analyse van 218 aannemer ongevallen (met letsel enstiger dan EHBO) Volledige review van originele ongevalsrapportage Classificatie van centrale gebeurtenissen van beschrijving incidenten Indeling gemaakt in 13 categoriën van centrale gebeurtenissen Géén aanwijzingen voor andere significante factoren gevonden Rapportage & meldingscultuur Registratie systematiek (methodiek, beoordeling door dezelfde personen) Meer óf minder aannemers werkzaam in perioden (blokken van 3 jaar) Géén correcties doorgevoerd op de getallen Peer review van resultaten door een onafhankelijke veiligheidskundige 16
Onderbouwing voor effect VCA Sterke afname in aantal centrale gebeurtenissen 17
Onderbouwing voor effect VCA Sterke afname in aantal centrale gebeurtenissen Structurele afname van alle centrale gebeurtenissen bij incidenten met aannemers ná de invoering van VCA Daamee kan een systeem effect worden toegeschreven aan de invoering en toepassing van VCA Bereikte veiligheidsniveau is resultaat van de gezamenlijke inspanningen van betrokken aannemers én opdrachtgever 18
Onderbouwing voor effect VCA Sterke afname in aantal centrale gebeurtenissen Structurele afname van alle centrale gebeurtenissen bij incidenten met aannemers ná de invoering van VCA: aantal scenario s geëlimineerd dan wel tot niveau van 1-2 per jaar gedaald Daamee kan een systeem effect worden toegeschreven aan de invoering en toepassing van VCA Bereikte veiligheidsniveau is resultaat van de gezamenlijke inspanningen van betrokken aannemers én opdrachtgever 19
Onderbouwing voor effect VCA Sterke afname in aantal centrale gebeurtenissen A c t G i e v v i Incident t o e l i t g e e n Preventieve Repressieve n Beheersmaatregelen (Lines of Defence) Noodplan procedures effect effect effect Arbeidshygiëne metingen Incident onderzoek PBM s Toolbox Gereedschap TRA s Procedures/instructie VGM plannen Werkvergunning gevaar LMRA gevaar gevaar gevaar VCA opleidingen Repressieve beheersmaatregelen Preventieve beheersmaatregelen In VCA aanwezige veiligheidsbarrières versterken het VGM beheers-systeem van de opdrachtgever, waardoor méér ongevallen kunnen worden voorkómen 20
Conclusies/afronding Historisch onderzoek van 218 incidenten in de periode 1987 2004 laat een structurele afname zien van alle centrale gebeurtenissen bij aannemer ongevallen ná de invoering van VCA Onderzoek en classificatie naar centrale gebeurtenissen over een langere periode van tijd biedt een organisatie inzicht in mogelijke ongevalscenario s waaraan werknemers zouden kunnen worden blootgesteld Vervolgonderzoek mogelijk naar de kwaliteit van aanwezige preventieve veiligheidsbarrières in een vlinderdas model (m.n. voor de relatief méér voorkomende centrale gebeurtenissen) Positieve bijdrage in de toekomst door nieuwe elementen in de VCA versie 2008: Laatste Minuut Risico Analyse in VCA*, VCA** en VCA Petrochemie Invoering van gedragsprogramma s in de VCA Petrochemie Versterking van de kwaliteit van auditing door onderbouwing van de doelstelling per VCA vraag 21
Tot slot Dank voor Uw aandacht! Heeft U nog vragen of opmerkingen? Indien later: Tel.: 010-4874415 E-mail: ton.jeen@exxonmobil.com 22