Hernia-operatie Neurochirurgie
Inleiding Uw behandelend arts heeft met u afgesproken dat u binnenkort wordt opgenomen voor een hernia-operatie. De arts heeft u al informatie gegeven over deze ingreep en over hernia in het algemeen. In deze folder hebben we alles nog eens op een rijtje gezet, zodat u het thuis nog eens rustig kunt nalezen Hernia Hernia betekent letterlijk 'breuk'. De medische term voor hernia is 'hernia nuclei pulposi'. Dit is een aandoening waarbij een tussenwervelschijf van de wervelkolom is beschadigd. De wervelkolom is het buigzame steunframe van de romp en bestaat uit een aantal wervels en beenderen (zie tekening 1). Tussen de wervels liggen de tussenwervelschijven (zie tekening 2). Dit zijn veerkrachtige schijven die ervoor zorgen dat de wervelkolom soepel kan bewegen. Een tussenwervelschijf bestaat uit een weke, buigzame kern en een stevige omhulling. Als deze stevige omhulling een zwakke plek vertoont of scheurt, kan een deel van de weke kern naar buiten worden gedrukt. Zo'n scheur ontstaat meestal op de zwakste plaats van de tussenwervelschijf, heel dicht bij een zenuwwortel. De uitpuilende kern drukt tegen die zenuwwortel aan, waardoor u pijnklachten krijgt (zie tekening 3). p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2
De zenuwwortels komen uit het ruggenmerg. Het ruggenmerg bevindt zich in het wervelkanaal dat als een holle buis door de wervelkolom loopt (zie tekening 2). Bij iedere wervel komen telkens twee zenuwwortels uit het ruggenmerg. Eén verlaat links en de ander rechts tussen de wervels door het wervelkanaal. Het ruggenmerg loopt niet door de hele wervelkolom. Bij de eerste lendenwervel houdt het ruggenmerg op. Vanaf hier loopt dan slechts nog een bundel zenuwwortels door de wervelkolom. Deze bundel komt uit het ruggenmerg en wordt de 'paardenstaart' genoemd (zie tekening 4). Ook de zenuwwortels uit deze bundel verlaten tussen de wervels het wervelkanaal. De zenuwwortels van de paardenstaart zorgen voor kracht en gevoel in de benen, billen, anus en geslachtsorganen. Ook spelen ze een rol bij de controle over het plassen. Waar komt hernia voor? In principe kan zich op iedere plaats in de wervelkolom hernia ontwikkelen. In de praktijk ontstaan de meeste problemen tussen de vierde en de vijfde lendenwervel en tussen de vijfde lendenwervel en het heiligbeen. Hier is de wervelkolom erg beweeglijk en worden de tussenwervelschijven zwaar belast. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 3
Op deze plaats in de wervelkolom loopt ook de paardenstaart. Als de weke kern van een tussenwervelschijf uitpuilt en een zenuwwortel van de paardenstaart bekneld raakt, ontstaan de herniaklachten. Oorzaken Een hernia kan op verschillende manieren ontstaan. Het is mogelijk dat u uw rug overbelast, een verkeerde houding hebt of dat uw tussenwervelschijven zijn versleten. Ook een 'verkeerde' beweging kan de oorzaak zijn van een hernia (tillen, plotseling draaien, enzovoort). U kunt heel plotseling last krijgen van een hernia. Men spreekt dan van een acute hernia. Bij een chronische hernia ontstaan de klachten geleidelijk. De chronische vorm ontstaat bijvoorbeeld door een slechte houding, overgewicht, slechte voeding of het normale verouderingsproces waardoor de tussenwervelschijf zijn sterkte en vitaliteit verliest. Chronische hernia kan ook ontstaan als een acute hernia niet wordt behandeld. Iedereen kan een hernia krijgen, maar de aandoening komt vooral voor bij mensen tussen de 20 en 40 jaar. Waarom de ene persoon wel een hernia krijgt en de andere niet, is niet bekend. Wel is duidelijk dat hernia's vaker voorkomen in bepaalde families. Verschijnselen De meest voorkomende verschijnselen zijn: Rugpijn of stijfheid van de rug tijdens het bewegen of juist met zitten of liggen. Pijn in de bil en langs de achterkant en zijkant van het been, soms tot in de voet of grote teen. Bij ernstige beknellingen van een zenuwwortel kunnen reflexen verdwijnen, stoornissen in het gevoel optreden en tintelingen voorkomen, vooral in de kuit of de voet. U kunt ook last krijgen van verlammingsverschijnselen van één of meer spieren in uw been. U kunt dan de grote teen niet meer goed bewegen of niet op de hielen of tenen lopen. Verder kunt u problemen krijgen met plassen of met de stoelgang: de plas of ontlasting is dan moeilijk op te houden, of u krijgt juist moeite met uitplassen. Een acute hernia geeft meestal andere verschijnselen dan een chronische. Bij een acute hernia voelt u een scherpe uitstralende pijn naar de benen, soms samen met spierkrampen. Bij een chronische hernia is de pijn eerder dof en krijgt u last van toenemende stijfheid. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 4
De behandelingsmogelijkheden Er bestaat een aantal methodes om een hernia te behandelen: Bedrust De uitpuiling kan door bedrust verdwijnen omdat de tussenwervelschijf dan minder wordt belast (zie tekening 5) Operatie Als de klachten na een bedrustkuur niet zijn verdwenen, is een operatie nodig. Als de uitpuiling erg groot is of als de weke kern los in het wervelkanaal ligt, blijven de klachten na een bedrustkuur meestal bestaan zodat operatie in een vroeg stadium de aangewezen weg is (zie tekening 6). De gang van zaken bij opname voor een hernia-operatie In uw geval heeft de behandelend arts met u afgesproken dat u een hernia-operatie zult ondergaan. Hiervoor zult u binnenkort worden opgenomen. In deze folder is de gang van zaken rondom de voorbereiding en opname voor deze operatie beschreven. Meer informatie over de algemene gang van zaken in het ziekenhuis kunt u lezen in de opnamegids. U ontvangt deze gids van de zorgplanner. Het pre-operatief onderzoek Ongeveer een week voor de operatie krijgt u een oproep voor een pre-operatief onderzoek (vooronderzoek). De zorgplanner zal u de datum en het tijdstip doorgeven waarop u verzocht wordt zich te melden bij Meldpunt Neurologie voor het preoperatief onderzoek. Wij verzoeken u om eventuele medicijnen die u gebruikt mee te brengen. Verder hoeft u niets mee te brengen, dus ook geen pyjama of nachthemd. U wordt deze dag voorbereid op de operatie. Het vooronderzoek bestaat uit een aantal onderdelen: p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 5
Lichamelijk onderzoek door een arts-assistent neurologie: Het onderzoek vindt plaats bij Neurologie. De arts-assistent zal u lichamelijk onderzoeken. Daarnaast vraagt hij/zij u een aantal persoonlijke gegevens (onder andere over eventueel medicijngebruik en allergieën). Deze gegevens zijn van belang voor uw behandeling en verzorging. De arts-assistent geeft u tevens informatie over de gang van zaken rondom uw opname. Tijdens dit onderzoek kunt u alle vragen stellen die u heeft over de operatie. Vervolgens dient u zich te melden bij Meldpunt Pré-operatief onderzoek. Daar heeft u een gesprek met de anesthesist of de anesthesieverpleegkundige. Kennismaking met de anesthesist of anesthesieverpleegkundige De anesthesist of anesthesieverpleegkundige bespreekt met u de verdoving (narcose) Alle vragen over de verdoving kunt u hier stellen. Algemeen Verder bestaat het vooronderzoek uit: het bepalen van lengte, gewicht en bloeddruk. het maken van een hartfilmpje of longfoto, indien nodig. het maken van een aanvullende röntgenfoto van de rug bij Medische beeldvorming, indien nodig. bloed prikken bij Bloedafname, indien nodig. U krijgt Norgalax (een laxeermiddel) mee naar huis. Dit dient u op de avond voor opname in te nemen. Na afloop van het pre-operatief onderzoek kunt u weer naar huis. De opname- en operatiedag Op de dag van de operatie wordt u op de afdeling verwacht. De opname zal ongeveer 4 of 5 dagen duren afhankelijk van het herstel. Nuchter Indien u zich om 11.00 uur moet melden op de afdeling mag u thuis nog een licht ontbijt nemen. Een licht ontbijt bestaat uit thee en een beschuit. Hierna moet u wel nuchter blijven. Dit betekent dat u dan niet meer mag eten en drinken of roken. Een klein slokje water om medicijnen in te nemen of tanden te poetsen is altijd toegestaan. Als u zich tussen 07.00 uur en 08.00 uur moet melden, dan moet u zorgen dat u vanaf 22.00 uur op de avond ervoor nuchter bent. Op de verpleegafdeling U meldt zich aan de balie bij de gastvrouw, die u naar uw kamer brengt. Vóór de operatie zal de fysiotherapeut, die verbonden is aan de afdeling, bij u langs komen om u oefeningen te geven voor na de operatie. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 6
U krijgt van de verpleging een onderbroek, muts en OK-hemd. Dit trekt u aan voordat u naar de operatiekamer gaat. Sieraden en waardevolle spullen geeft u aan familie mee naar huis. Kort voor de operatie krijgt u op uw kamer de premedicatie. Dit is meestal een kalmeringstablet, zodat u ontspannen naar de operatiekamer gaat, en paracetamol. De operatie Op de operatieafdeling wordt de narcose toegediend. Tijdens de operatie, die ongeveer een uur duurt, wordt de uitpuilende kern weggehaald, waardoor de beknelde zenuw weer vrijkomt. De oorzaak van de pijn is dan verdwenen. Om kans op herhaling te verkleinen, wordt ook de rest van de weke kern uit de betreffende tussenwervelschijf verwijderd. In plaats van de weggehaalde kern wordt niets anders ingebracht en wordt niets vastgezet. Door deze operatie blijft de stevigheid van de rug bewaard. Na de operatie Wanneer u bijkomt uit de narcose, bent u op de uitslaapkamer (recovery). U ligt dan op de rug. U moet dan nog enkele uren op de rug blijven liggen. Na de operatie heeft u 1 of 2 wonddrains. De drain wordt achtergelaten in de wond zodat het wondvocht langzaam wordt weggezogen. Afhankelijk van de hoeveelheid vocht wordt deze na 24 uur verwijderd. Wanneer u goed wakker bent en de uitslag van enkele controles positief is, mag u terug naar de afdeling. In overleg met de verpleegkundigen van de afdeling mag u na enige uren op uw linkerzijde en op uw rechterzijde draaien. U mag zelf bepalen of u via de buik of via de rug draait. U kunt gerust aan de verpleegkundigen vragen om u te helpen met draaien, totdat u zelf kunt draaien. Door de ongewone manier van liggen en draaien, kunt u tijdelijk last krijgen van uw heupen en schouders. Vooral de eerste twee dagen kunt u zich vervelend voelen en veel pijn hebben: pijn van de wond, pijn in de rug en soms krampende pijn in de benen. Hiertegen kunt u gerust pijnstillende middelen vragen. Veel mensen hebben na de operatie moeite met plassen. Dit komt meestal niet door de operatie maar door een onbewuste weerstand om in bed in een bedpan te plassen. Als u dit prettiger vindt, mag u om te plassen even uit bed. Om de kans op trombose zo klein mogelijk te houden krijgt u na de operatie een injectie toegediend. Dit spuitje wordt geplaatst in het bovenbeen en kan even een prikkelend gevoel geven. U krijgt dit spuitje gedurende drie dagen, eenmaal per dag. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 7
Wat gebeurt er verder? De dag na de operatie start de fysiotherapeut met u de rug- en buikspieroefeningen. In principe vindt het ontslag plaats op de derde dag na de operatie. U krijgt van de verpleegkundige een afspraak mee voor de controle bij de behandelend arts, ongeveer zes weken na de ingreep. Hechtingen of haakjes mogen door de huisarts verwijderd worden tussen de 8 e en 10 e dag na de operatie De leefwijze in de eerste maanden na de operatie U moet niet vreemd opkijken als u de eerste weken na het ontslag uit het ziekenhuis nog pijn in uw been voelt, zoals voor de operatie. Deze pijn zal geleidelijk afnemen. U bent in de rug geopereerd en daarom doet ook de rug pijn. Vooral wanneer u lang in één houding zit, lang staat of bij het bewegen van de rug. Ook is het normaal dat u na langdurig liggen in dezelfde houding, zoals 's ochtends bij het opstaan, een erg stijve rug hebt. Hierover hoeft u zich niet ongerust te maken. Deze klachten verdwijnen langzamerhand in de loop van enkele weken tot enkele maanden. Bij een 20-jarige zal dat sneller gaan dan bij iemand van 60 jaar. Soms is daarbij de hulp van een fysiotherapeut wenselijk. Dit wordt voor het ontslag uit het ziekenhuis met u besproken. Enige richtlijnen In de folder 'Richtlijnen na een hernia-operatie' vindt u de leefregels voor in de thuissituatie. De neurochirurgen De neurochirurgen met wie u te maken kunt krijgen zijn dr. F. Weijns en dr. E. Buelens Tenslotte Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen of opmerkingen hebben, vraag of bel dan gerust. Telefoonnummers vindt u op de achterzijde van de folder. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 8
Geef uw mening! Deel uw ervaring over Zuyderland Medisch Centrum op www.zorgkaartnederland.nl, een onafhankelijk kwaliteitsplatform voor de zorg. Op basis van uw ervaring kunnen wij onze zorgverlening verder verbeteren. Neurologie Meldpunt Oost 03 Afsprakennummer 088-459 7817 Werkdagen: 9.00-12.00 en 14.00-16.00 uur Informatienummer 088-459 7811 Werkdagen: 8.30-12.00 en 13.30-16.30 uur Neurochirurgie Meldpunt West 06 Telefoon 088 459 7817 Verpleegafdeling Meldpunt West 44 Telefoon 088 459 4600 Internet www.zuyderland.nl 142 08-2015