Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Begrijpend luisteren WWW.CPS.NL
Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65
Programma 1. Welkom 2. Doelen van workshop 3. Theorie strategieën en voorbeelden 4. Oefening (prenten)boek 5. Afsluiting 3
Welke doelen streven we na deze workshop? Leerkrachten maken kennis met de 6 belangrijkste leesstrategieën voor begrijpend luisteren Leerkrachten hebben zich verdiept in een les met leesstrategieën tijdens het voorlezen 4
Sturingsstrategieën: Leesdoel bepalen Oriëntatie op de tekst Actualiseren van kennis en woordenschat Actief lezen door toepassen van leesstrategieën Controleren van begrip Herstellen van begrip Reflectie op de tekst Leesstrategieën: Voorspellen Vragen stellen Visualiseren Verbinden Samenvatten Afleiden Herstelstrategieën: langzamer lezen aandachtiger lezen hardop lezen een stukje opnieuw lezen een stukje verder lezen naar de illustraties kijken hulp vragen 5
Lees doel taaldoel. 6
Leesstrategieën Voorspellen Vragen stellen Visualiseren Verbinden Samenvatten Afleiden 7
Hardop denkend voordoen Valkuilen: Vragen stellen Beurten geven Te veel informatie toevoegen Oplossingen: Kort & krachtig Gebruik de illustraties Juiste momenten pakken Houd de regie in eigen handen Ik zie ik ik lees ik weet ik denk 8
STRATEGIE 1: VOORSPELLEN 9
Tips voor bij het voorspellen Kom altijd terug op je voorspelling! Het is niet erg als je voorspelling niet blijkt te kloppen en vormt juist een uitgangspunt voor een mooi gesprek met je leerlingen. Als het prentenboek zich ervoor leent, vraag leerlingen halverwege het prentenboek zelf een voorspelling te doen. 10
Belangrijk bij hardop denkend voordoen (strategie voorspellen): Bouw je voorspelling goed op. Altijd logisch voor het kind, het kind kan je volgen. Je refereert dus aan dingen die het kind heeft meegemaakt, kan zien op het plaatje, heeft gehoord in een vorige les, weet vanwege het vorige thema, eerder een boekje over heeft gelezen, etc. 11
Voorbeeld strategie voorspellen Ik zie een grote beer en hij heeft iets vast. Ik lees: Ik wil een knuffel. Ik denk dat de beer een knuffel geeft. Ik ben benieuwd wat de beer nu aan het knuffelen is. Ik zie een grote beer en hij heeft iets vast. Ik lees: ik wil een knuffel. Ik zie dat hij een beetje verdrietig kijkt. Ik denk dat dit niet de knuffel is die hij zoekt. Ik ben benieuwd of hij een fijnere knuffel vindt. 12
STRATEGIE 2: VRAGEN STELLEN 13
Voorbeeld strategie vragen stellen Dit boek heet Ik stuur je de zon. Ik vraag me af wat de schrijver daarmee bedoelt. Ik weet dat je de zon niet kunt pakken, want de zon is heel hoog in de lucht. Dus ik vraag me af hoe je de zon dan naar iemand kunt sturen. Ik zie dat het jongetje een enveloppe aan het meisje geeft. Zou de zon toch in de enveloppe zitten? Ik ga snel lezen, dan kom ik er misschien achter! 14
STRATEGIE 3: VISUALISEREN 15
Voorbeeld strategie visualiseren Ik zie op het plaatje dat ze aan het werk zijn op het land. Ook de kinderen. Ik kan me niet voorstellen dat ik daar zou wonen. Dan zou ik net zoals de kinderen op het plaatje ook moeten werken op het land, zodat we s avonds kunnen eten. Ik stel me voor dat ik dan niet naar school kan omdat ik elke dag moet werken. 16
STRATEGIE 4: VERBINDEN 17
Voorbeeld strategie verbinden Kijk eens hier, ik zie dat er twee olifanten op het boek staan. Ik weet dat deze olifant Elmer heet, want daar heb ik al eerder een boek over gelezen. Ik lees de titel: Elmer en tante Zelda. Ik denk dat die andere olifant misschien wel zijn tante is. Ik zie hier ogen die gluren naar de olifanten. We gaan snel beginnen met lezen want ik zou wel willen weten wie dat is! 18
STRATEGIE 5: SAMENVATTEN 19
Voorbeeld 1 strategie samenvatten Ik ga zo het boek Wat nu Olivier? voorlezen. Als ik aan het lezen ben moet je heel goed opletten wat er allemaal gebeurt in het boek. Aan het einde van het boek wil ik nog steeds weten wat er allemaal in het boek gebeurd is. Als ik tijdens het lezen van het boek het belangrijkste onthoud, dan weet ik als ik klaar ben met lezen nog waar het boek over ging. 20
Voorbeeld 2 strategie samenvatten Olivier ziet het blad niet meer. Olivier ziet zijn huis niet meer. Mamma? Pappa? Waar zijn jullie? Hee, Olivier was heel hard aan het rennen, achter zijn grote gele blaadje aan dat hij nu niet meer kan vinden. Net als zijn papa en mama, die kan hij ook niet meer vinden. Nu gaan we snel lezen wat er verder gaat gebeuren. 21
Voorbeeld 3 strategie samenvatten Weten jullie nog dat Olivier heel hard achter een geel blaadje aan rende. Olivier was de weg kwijt. Hij was verdwaald en wist niet meer hoe hij bij papa en mama kon komen. Olivier was heel erg bang en huilde hard. Zo hard, dat papa en mama hem hoorden. Zij riepen heel hard terug naar Olivier. Toen kon Olivier de weg naar huis weer terug vinden. En wat zien we aan het eind van het verhaal? Olivier is weer terug bij papa en mama en kijkt heel blij! 22
STRATEGIE 6: AFLEIDEN 23
Voorbeeld strategie afleiden Otter gaat heel erg voor de rups zorgen en stopt hem in een glazen potje, een bedje etc. en dan zegt wasbeer: ik ga zwemmen. Dit is een moment dat je vastpakt. Anders is het een gemiste kans en raak je veel kinderen kwijt Kijk nou eens wat hier gebeurt. Wasbeer ging toch altijd met otter zwemmen? Ze deden altijd alles samen. Otter heeft alleen nog maar tijd voor Rups. En wasbeer gaat alleen zwemmen. Ik denk niet dat Wasbeer het leuk vindt dat otter geen tijd meer voor hem heeft. Ik denk dat wasbeer en otter geen vriendjes meer zijn. 24
Hardop denken.. Maak gebruik van illustraties Gebruik je pen We denken. We demonstreren 25
Opdracht: strategieën inzetten Kies een boek en een les Welke strategieën kun je inzetten om het begrip van kinderen te vergroten? Hoe pak je dit aan in je groep? Ik zie Ik lees Ik denk Ik weet voorspellen - vragen stellen visualiseren verbinden afleiden - samenvatten 26
Contactgegevens Annemarieke Kool A.kool@cps.nl 06 55 818 765