Wft PE-Actualiteiten 2016 Module Consumptief krediet 1. Crowdfunding Beschrijving crowdfunding Crowdfunding is een alternatieve wijze om een project te financieren. Crowdfunding verloopt zonder financiële intermediairs. Er is direct contact tussen investeerders en ondernemers. Crowdfunding is het investeren met of uitlenen van relatief kleine bedragen door een grote groep investeerders (hierna: geldgevers) aan particulieren of ondernemingen (hierna: geldvragers) via een doorgaans online platform (hierna: crowdfunding platform). Crowdfunding platforms brengen geldvragers en geldgevers samen. Er zijn verschillende verschijningsvormen, waarvan crowdfunding via het uitlenen van geld (loan based) en investeren in bedrijven (equity based) onder toezicht van de AFM vallen. De werking van crowdfunding baseert zich op kleine bedragen die samen een aanzienlijk bedrag vormen. Crowdfunding is een vorm van financiering, met als typerend kenmerk dat de financiering (funding) wordt opgehaald bij het publiek (de crowd ). Verschijningsvormen van crowdfunding Crowdfunding heeft verschillende verschijningsvormen, afhankelijk van het doel van de geldvrager. Bekeken vanuit de geldgever, kan crowdfunding in essentie op vier verschillende manieren plaatsvinden: Doneren Geld schenken aan een goed doel. Geldgevers nemen afscheid van het geld maar hebben wel direct zicht op waar hun geld naar toe gaat. Sponsoring (reward based) Ondersteunen van een project, tegen een (niet-financiële) tegenprestatie. Het financiële aspect is hierbij onderschikt en geldgevers voelen zich vooral verbonden met het doel wat de aanvrager nastreeft. Lenen (Loan based)
Uitlenen van geld aan een bedrijf of particulier, met als compensatie rente op de lening. Bij deze vorm van crowdfunding is financieel rendement belangrijk. Investeren (Equity based) Investeren in een bedrijf, met als compensatie dividend en waardevermeerdering van het aandeel. Ook hier geldt dat het rendement op de investering belangrijk is. Bij lenen en investeren kunnen de bedragen echter sterk oplopen en zijn de beweegredenen van geldgevers om te participeren veelal van commerciële aard. Voor het crowdfunding platform vallen dit soort initiatieven onder toezicht op grond van de Nederlandse financiële toezichtwetgeving. AFM: risico s crowdfunding De AFM is toezichthouder en heeft een aantal risico s van crowdfunding geanalyseerd. Zij heeft bepaald aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan om deze risico s zo veel mogelijk te kunnen beheersen. Deze (6) geprioriteerde risico s zijn: Disfunctioneren van het platform Geldvrager voldoet niet aan betalingsverplichtingen Investering is niet passend (voor de geldgever) Financiering is niet passend (voor de geldvrager) Fraude door geldvrager Fraude door platform AFM: toezicht en vergunningaanvraag Crowdfunding platforms waarop investeerders via een lening en/of investering kunnen participeren in een project vallen onder het toezicht van de AFM. Zoals hieronder wordt uiteengezet, kan sprake zijn van drie verschillende toezicht regimes voor crowdfunding platforms: 1) vergunning voor het bemiddelen in krediet, 2) ontheffing voor het bemiddelen in opvorderbaar geld en 3) vergunning voor het doorgeven van orders in financiële instrumenten. Ad 1. Als er via het platform leningen worden verstrekt aan consumenten, dan is sprake van krediet in de zin van de Wft. Het crowdfunding platform bemiddelt in kredieten en deze activiteiten zijn verboden zonder vergunning van de AFM. Het
platform moet een vergunning van de AFM aanvragen voor het bemiddelen in krediet. Ad 2. Bij deze vorm van crowdfunding plaatst een geldvrager via een platform een onderhandse lening bij het publiek, waarbij het platform een bemiddelende rol vervult. Deze werkzaamheden van het platform als tussenpersoon zijn verboden zonder een ontheffing van de AFM. Het platform moet dan aan de AFM een ontheffing aanvragen voor het bemiddelen in opvorderbare gelden. In de Wijzigingswet financiële markten 2016 zijn in het kader van het ontheffingsverzoek nadere regels vastgelegd, zoals: Een adequate bedrijfsvoering, deskundig en betrouwbaar personeel, registratie incidenten, klachtenprocedures. Ad 3. Als er via het platform investeringen gedaan worden in de vorm van verhandelbare aandelen, dan is sprake van effecten en dus van financiële instrumenten. Het platform moet een vergunning van de AFM aanvragen als beleggingsonderneming. Als het platform als beleggingsonderneming kwalificeert, dan geldt in beginsel een provisieverbod. Volgens de Wijzigingswet financiële markten 2016 geldt onder bepaalde voorwaarden een uitzondering op het provisieverbod. In het kader van crowdfunding spelen er namelijk niet of nauwelijks perverse prikkels, wat deze uitzondering rechtvaardigt. Gedragscode VFN Loan based crowdfunding is een vorm van consumptief krediet. Bij de Vereniging van financieringsondernemingen in Nederland (VFN) kunnen crowdfunding platforms zich inschrijven als lid van deze vereniging. In dat geval zijn bij de kredietverlening aan consumenten de VFN Gedragscode en de bijbehorende leennormen van toepassing. Eén van de vereisten waar alle leden van de VFN zich aan moeten houden, is het naleven van de VFN gedragscode om te komen tot verantwoorde kredietverstrekking.
2. Private Lease Private Lease is een vorm van consumptieve financiering, die steeds populairder wordt in Nederland. Private lease is een alternatief voor consumptief krediet, bijvoorbeeld bij de aanschaf van een auto. Bij private lease is de gebruiker geen eigenaar van de auto, maar huurt de auto voor een periode van minimaal 12 tot maximaal 60 maanden. Iedere maand wordt een 'vast' bedrag betaald voor het gebruik van de auto waarin de kosten voor afschrijving, allriskverzekering, motorrijtuigenbelasting, reparatie, onderhoud en banden verwerkt zitten. Voor rekening van de gebruiker zijn de kosten van benzine, de wasstraat, parkeerkosten en een eventuele snelheidsovertreding of parkeerboete. Na de afgesproken leaseperiode lever de gebruiker de auto in en worden de gereden kilometers en niet-acceptabele schades verrekend. Er is geen fiscale bijtelling, die geldt alleen voor leaserijders met een auto van de zaak. Andere leasevormen: financial lease en operational lease Bij financial lease stelt de financier de gebruiker in staat om het voertuig te gebruiken, waarbij de waarde die dit goed vertegenwoordigt in termijnen wordt betaald door de gebruiker. Het economische risico berust in het geval van financial lease bij de gebruiker van het leaseobject. Aan het einde van het leasecontract wordt de gebruiker juridisch eigenaar. Bij operational lease staat het gebruik van het leaseobject voorop. In het geval van operational lease berust het economische risico doorgaans bij de ingebruikgever van het leaseobject. Het voertuig blijft voor rekening en risico van de financier. Operational lease wordt veelal gekwalificeerd als een huurovereenkomst en financial lease als een huurkoopovereenkomst. Private lease is de operational lease voor de consument. BKR-registratie Private lease is een relatief nieuw product waarvoor wet- en regelgeving ontbreekt. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) pleit daarom voor strengere regels, omdat een leasecontract een financiële verplichting is voor lange duur. De toezichthouder wil overkreditering voorkomen. Sommige leasemaatschappijen adverteren met de
slogan 'geen BKR-toetsing of registratie' en dit kan juist financieel kwetsbare mensen aantrekken, die een schuld aangaan die zij niet kunnen betalen. De meeste leasemaatschappijen registreert overigens het leasecontract bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) in Tiel. In de in de BKR-registratie gehanteerde terminologie wordt een leaseovereenkomst als private lease, geen krediet, aangeduid als Aflopende Kredietovereenkomst (code AK). In de loop van 2016 wordt deze code gewijzigd in Operationele Autolease (code OA). AFM Momenteel is private lease niet gereguleerd in de financiële wet- en regelgeving (Wft). De AFM constateert dat er kredietaanbieders zijn die deze vorm van kredietverlening toepassen wanneer een consument niet in aanmerking komt voor regulier consumptief krediet. Bij private lease genieten consumenten niet hetzelfde beschermingsniveau als bij consumptief krediet, terwijl consumenten wel vergelijkbare risico s kunnen lopen. Private lease valt nu niet onder de Wet financieel toezicht (Wft) als de consument na afloop van de leaseperiode geen eigenaar wordt van de auto. Zo is er geen maximering van de kredietvergoeding en zijn er geen transparantievereisten. Hierdoor kan naar mening van de AFM het gelijke speelveld verstoord worden ten nadele van verstrekkers van regulier consumptief krediet. Eind 2014 kondigde de AFM aan onderzoek te doen naar autofinancieringen door private lease. De bescherming van de consument bij de aanschaf van financiële producten stond daarbij voorop. Wettelijk gezien geldt deze financieringsvorm als een huurproduct, omdat de consument nooit eigenaar van de auto wordt. De auto wordt aan het einde van het contract weer ingeleverd bij de aanbieder, meestal de leasemaatschappij. De AFM ziet daarom vooralsnog af van aanvullende wetgeving voor private lease. Daardoor valt de vergunning voor het aanbieden van private lease nog niet onder de Wft. De branchevereniging VNA heeft het initiatief genomen om een stichting op te richten die in februari het Keurmerk Private Lease lanceert. Bij het opstellen van het keurmerk was ook de AFM betrokken. De voorwaarden zijn onder toezicht van de Sociaal Economische Raad (SER) opgesteld en biedt de leasebranche zelfregulering. De AFM heeft daardoor besloten het toezicht op private lease producten aan de branche zelf over te laten.
Disclaimer: Het aangeboden studiedocument Wft PE-Actualiteiten 2016 Module Consumptief krediet biedt een overzicht van en toelichting op de toetstermen van het Wft PE- Plusexamen per 1 april 2016. De Stichting Erkend Hypotheekadviseur (SEH) heeft in samenwerking met de auteur grote zorgvuldigheid in acht genomen bij het samenstellen van het studiedocument en daarbij gebruik gemaakt van bronnen die betrouwbaar geacht worden. Zowel de SEH als de auteur zijn op geen enkele wijze verantwoordelijk voor de schade die ontstaat als gevolg van eventuele onjuistheden, onvolledigheid en actualiteit van de geboden informatie en wijst iedere aansprakelijkheid ten aanzien hiervan af.