Ouderenzorg Uitdagingen en opportuniteiten Peter Degadt, gedelegeerd bestuurder Seminarie Zon en schaduw van de derde levensfase UDL KU Leuven KULAK, 20 februari 2014 1. De wereld waarin we leven Hoera, we vergrijzen! Financiering onder druk Personeel gevraagd Babyboomers gaan met pensioen Overzicht 2. Zorg in de toekomst: tendensen Twee tendensen verzoenen Zorgverstrekkers: andere rollen De mobiele revolutie 3. Een nieuw zorgmodel De patiënt als vertrekpunt Netwerken Coördinatie van de zorg Eén dossier per patiënt Financiering: maatschappelijke keuzes maken 1
Hoera, we vergrijzen! ontgroening vergrijzing verwitting 3 Hogere levensverwachting: grotendeels kwaliteitsvolle jaren! 2
Vergrijzing: enkele cijfers In België 2010 2020 2050 65+ 100 119 173 80+ 100 121 + 110.700 In Vlaanderen 233 + 711.660 2010 2020 2050 65+ 100 120 172 80+ 100 130 + 92.600 Bron: federaal planbureau dec 2011 253 + 475.400 Mate van vergrijzing per gemeente: Vlaanderen Rood = meest vergrijsd Blauw = minst vergrijsd 3
West Vlaanderen: 2012 West Vlaanderen: 2022 4
West Vlaanderen 2012 2022 Financiering onder druk Op zoek naar besparingen 3,5 miljard in 2013 8 miljard in 2014 5
Financiering onder druk Evolutie kost vergrijzing op lange termijn van 25,3% van het BBP in 2011 naar 31,4% in 2060 pensioenen stijgen met 4,6 bp gezondheidszorg met 3 bp Medische technologie Research Kwaliteit Doelgroep dus kost/capita Willingness to pay? Voor eigen zorg Niet voor solidaire zorg (?) bp = basispunten Bron: Rapport vergrijzingscommissie, okt 2012 6
Betaalbaarheid bedreigd Patiënt betaalt nu 26% van de factuur zelf Hospitalisatieverzekeringen Bijna 8 miljoen Belgen Grote verschillen in premies en dekking Solidaire systeem lijkt zijn evidentie te verliezen Grote verschillen in de pensioenen (dringende hervorming stelsel nodig ) Commercialisering van de zorg? 7
Leiedal 2012 2017 2030 totaal bevolking 299.445 303.247 303.784 totaal 80 + 17.745 19.816 23.979 aandeel 80+ tov bevolking 5,93% 6,53% 7,89% Vlaanderen 2012 2017 2030 totaal bevolking 6.315.551 6.486.267 6.619.961 totaal 80 + 338.041 379.251 472.037 aandeel 80+ tov bevolking 5,35% 5,85% 7,13% Meer 80 plussers in Vlaanderen dan in Wallonië en Brussel Meer 80 plussers in Zuis West Vlaanderen dan in de rest van Vlaanderen Zorgpersoneel Tegen 2014 verwacht de Vlaamse overheid 60.000 extra jobs in gezondheid en welzijn Volledig scheefgegroeide leeftijdspiramide Groep 55 65 jaar Groep 15 25 jaar 2000 100 112 2010 100 94 2020 100 78 War for talent: concurrentie tussen sectoren en voorzieningen onderling Studentenaantallen voor zorgberoepen stijgen, maar onvoldoende om aan de vervangingsvraag en de nood aan nieuwe jobs te voldoen 8
Veranderend artsenberoep 38% 62% 9
Artsen Artsenkorps veroudert en vervrouwelijkt Jonge artsen vragen een betere work life balans Meer en meer artsen vluchten uit het ziekenhuis en werken enkel in een privé praktijk Tekorten aan ziekenhuisartsen voor bepaalde disciplines: kinderartsen, geriaters, psychiaters Mantelzorgers Minder mantelzorgers beschikbaar door: Langer werken Verdunning sociaal weefsel Individualisering samenleving De middengeneratie 10
Babyboomers gaan met pensioen.. Dit jaar 71. Dit jaar 72. 11
Babyboomers gaan met pensioen Kritische en zelfbewuste consumenten: individualisering en marktbewustzijn Gemiddeld hoger opleidingsniveau Vragen naar zorg op maat i.p.v. collectieve arrangementen, zelf de regie in handen Informatiesnelweg: Dr. Google Verschuivingen in traditionele rollenpatronen 12
De nieuwe senior. Bezit doorgaans veel eigen middelen MAAR risico op steeds groter wordende kloof tussen de have s en de have not s Bij gebrek aan aanbod zal de bemiddelde en zorgbehoevende senior voor zijn zorg steeds meer het heft in eigen handen nemen Kwaliteitsvol ouder worden wordt als steeds belangrijker ervaren, cf. eindelevensdebat Wat willen de ouderen zelf? Zo lang mogelijk thuis (maar zonder vereenzaming!) Zo lang mogelijk actief en geïntegreerd in de maatschappij Zo lang mogelijk verbonden met de (virtuele) wereld Zo lang mogelijk autonoom 13
2. Zorg in de toekomst: tendensen 27 Twee tendensen verzoenen Probleem A Dokter A 28 14
Probleem A Dokter A Probleem B Dokter B Probleem C Dokter C 29 Chronische aandoeningen & multimorbiditeit Probleem A Probleem B Probleem C 30 15
Standaardzorg 31 32 16
33 Specialisatie in de acute geneeskunde Chronische aandoeningen en multimorbiditeit Zorgverstrekkers Specialisatie 3 de 2 de 1 ste 0 de Informatie empowerment 34 17
P-health Naar een gepersonaliseerde geneeskunde Intuïtief Statistisch Persoonlijk 35 P-health Naar een gepersonaliseerde geneeskunde My feeling says the best remedy for this disease is this universal treatment Intuïtief Statistisch Persoonlijk 36 18
P-health Naar een gepersonaliseerde geneeskunde Your tests indicate you are part of this population, the best remedy for this population is this specific treatment Intuïtief Statistisch Persoonlijk 37 P-health Naar een gepersonaliseerde geneeskunde Based on your tests, we have developed the following personalized treatment Intuïtief Statistisch Persoonlijk 38 19
De mobiele revolutie voorbeelden Meer mogelijkheden voor preventie via persoonlijke monitoring Zorgregierol eerste lijn neemt toe via EMD en telemonitoring Zorg op afstand Via ICT mogelijkheden 39 De mobiele revolutie 40 20
3. Een nieuw zorgmodel 41 PATIËNT 42 21
Zorg vertrekt vanuit de Patiënt Informeren, delen, helpen Beschikt over steeds meer informatie Over zichzelf Over zijn zorgproces Wil grotere betrokkenheid in zijn zorgproces En kan bijdragen aan dat van anderen Patiënten weten wat patiënten willen weten 43 www.blijfactief.be 44 22
Horizontale en verticale netwerken 45 The future is now! Kings Fund: Joined up care: Sam'sstory 23
VISIE DOEL(GROEP) FOCUS ZORG BENADERING SAMEN WERKING OUTCOME Horizontaal Netwerk Holistische systeembenadering. Holistische zorg dicht bij patiënt met chronische (multipele) zorgnoden. Vooral op multimorbiditeit. Multidisciplinair en multiprofessioneel. Op lokaal of regionaal niveau. HA kringen/wachtposten, WGC, CGG, apotheken, thuiszorg, thuishulp, WZC, welzijnsactoren, 112 en nabije ziekenhuizen Brede kijk zoals levenskwaliteit. Ook resultaten op populatieniveau meenemen. VISIE DOEL(GROEP) FOCUS ZORG BENADERING SAMEN WERKING OUTCOME Verticaal Netwerk Analytische benadering Expertise en uitrusting poolen voor complexe, intensieve of zeldzame zorgnoden. Vooral op specifieke aandoeningen. Interdisciplinair. Vlaams, (inter)nationaal, Europees. Samenwerking en taakverdeling tussen acute ziekenhuizen Zorgepisode bekijken van homogene patiëntengroep. Gehele keten voor specifieke ziekte. 24
Coördinatie van de zorg Wie doet wat, waar, wanneer en hoe? Huisarts: centrale spil Ondersteund door: Netwerkcoördinator Zorgcoördinator Zorgbemiddelaar Zorgcoach Zorgregisseur Trajectbegeleider Zorgmakelaar 25
cliënt cliënt Verschuiving van de plaats van de zorg In eigen woning Ziekenhuis In woonzorgcentrum, assistentiewoning of thuiszorgondersteunende voorziening 26
Eén dossier per patiënt 53 54 27
Financiering Maatschappelijke keuzes maken! Behoud solidariteit? Basiszorg versus preferentiële zorg Persoonsvolgend? Thuiszorg residentiële zorg Hoeveel out of pocket? 55 Standpunt Zorgnet Vlaanderen Zorg moet betaalbaar, toegankelijk en kwaliteitsvol blijven Ieders verantwoordelijkheid! Voorrang voor de meest kwetsbaren 56 28
Besluit 1. De wereld waarin we leven Meer ouderen, minder middelen, minder personeel, bewuste consumenten 2. Zorg in de toekomst: tendensen Meer chronische zorg en tegelijk superspecialisatie Zorg op afstand 3. Een nieuw zorgmodel Vertrekt vanuit de patiënt en begeleidt hem doorheen de verschillende zorgvormen Betaalbaarheid: maatschappelijke keuzes maken! Besluit We hebben een fantastisch zorgsysteem, dankzij 10.000 en bekwame en gemotiveerde artsen, verpleegkundigen en andere zorgmedewerkers Om dit systeem te behouden, zullen we het moeten veranderen Met nieuwe zorgmodellen en ondersteunende technologieën is dit mogelijk, maar We zullen keuzes moeten maken: Voor individualisme? Voor solidariteit? 29
Dank voor uw aandacht! 30