DORDRECHT Retouradres: Postbus 8 Aan de gemeenteraad 3300 AA DORDRECHT Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT T 14078 F (078) 770 8080 www.dordrecht. nl Datum 13 oktober 2015 Ons kenmerk SBC/1499024 Begrotingsprogramma Veiligheid Betreft RAADSINFORMATIE inzake de aanpak van hennepplantages in woningen en andere panden Contactpersoon C. de Jong T (078) 770 4517 E c.de.jong2 dordrecht.nl Samenvatting Gezien de wens om daadkrachtig tegen hennepteelt op te treden en met inachtneming van jurisprudentie en andere ontwikkelingen heeft de burgemeester besloten om, op grond van artikel 13b van de Opiumwet, bestuurlijk op te treden tegen panden (waaronder woningen) waarin een hennepkwekerij wordt aangetroffen. Dit betekent dat deze panden, in beginsel na een waarschuwing, tijdelijk worden gesloten. Indien sprake is van verzwarende omstandigheden zal direct, zonder voorafgaande waarschuwing, worden gesloten. Het bestaande beleid wordt hiervoor aangepast. In 2014 en 2015 heeft de burgemeester in enkele bijzondere gevallen al gebruik gemaakt van deze bevoegdheid. Met ingang van 2016 zal bij iedere aangetroffen hennepkwekerij bestuurlijk worden opgetreden, naast de gebruikelijk strafrechtelijke aanpak van politie en Openbaar Ministerie. De aanpak zal breed worden gecommuniceerd. Na een jaar wordt bezien wat het effect is van de bestuurlijke aanpak en wordt nagegaan in hoeverre het wenselijk en haalbaar is om andere handhavingsinstrumenten aanvullend in te zetten. Met politie en woningcorporaties zijn wij in overleg om de gegevensuitwisseling binnen de kaders van de Wet Politiegegevens te optimaliseren. Inleiding In juli 2013 is de geldende beleidsregel "Coffeeshops in Dordrecht - Gedoog- en handhavingsbeleid op grond van artikel 13b Opiumwet" vastgesteld en in werking getreden. Zoals uit de citeertitel blijkt, ziet deze voornamelijk op de in de gemeente aanwezige verkooppunten voor cannabis (coffeeshops). In hoofdstuk 7 van die beleidsregel is beknopt aandacht gegeven aan de handhaving van de Opiumwet bij andere gebouwen dan gedoogde coffeeshops. Op dat moment was de heersende opinie dat de bevoegdheid van artikel 13b Opiumwet slechts kon worden ingezet bij panden waarin of waaruit drugs werden verhandeld. Inmiddels is er jurisprudentie van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State' waaruit blijkt dat de burgemeester in gevallen waarin (nog) geen sprake is van handel, (ook bij woningen) reeds bestuurlijke dwangmaatregelen kan opleggen indien een "daartoe aanwezige hoeveelheid" hennep (bijvoorbeeld in de vorm van een hennepkwekerij) is aangetroffen. 1 ABRS 11 december 2013, nr. 201300186/1/A3. Pagina 1/5 r 1 y MIX
Zowel bestuurlijk als vanuit de politie is er - vooral ten aanzien van woningen - een nadrukkelijke wens te komen tot een daadkrachtige en gestructureerde aanpak van de hennepteelt, waarbij straf- en bestuursrechtelijke sporen flankerend worden ingezet. Tijdens een raadsdebat in maart 2014 is voorts door de burgemeester toegezegd te zullen onderzoeken in hoeverre tot een meer stringente aanpak van hennepteelt in woningen kan worden gekomen, en op dit gebied ook kan worden samengewerkt en gegevensuitwisseling kan plaatsvinden met andere belanghebbende partijen. Doelstelling Het doel van deze aanpak is om hennepteelt in panden (verder) te ontmoedigen door, naast de strafrechtelijke aanpak, henneppanden tijdelijk te sluiten. Dit door het inzetten van de bestuurlijke sluiting op grond van artikel 13b van de Opiumwet. Daarnaast is het doel om gevaar zettende situaties te beëindigen, de 'loop' uit het pand te halen en toekomstige overtredingen te voorkomen. Stand van zaken/de feiten Jaarlijks wordt een groot aantal illegale kwekerijen opgespoord en ontmanteld. In 2012 werden in Dordrecht 55 hennepkwekerijen ontdekt. In 2013 waren dit er 61; in 2014 zijn 99 kwekerijen opgerold. Hennepkwekerijen zijn in het algemeen brandgevaarlijk, leveren voor de omgeving overlast op en brengen aanloop van criminele personen met zich mee. Zij bieden bovendien de ruimte om op illegale wijze geld te verdienen. De strafrechtelijke aanpak alleen blijkt onvoldoende om ervoor te zorgen dat het starten en exploiteren van hennepkwekerijen wordt ontmoedigd. Hierbij speelt ook een rol dat de pakkans en strafmaat door de exploitanten relatief laag worden ingeschat. Een en ander leidt ertoe dat er bij bestuur en politie een toenemende behoefte is aan een meer integrale aanpak van de illegale hennepteelt, vooral in woningen en op andere plaatsen waar deze gevaar en overlast opleveren. In het reguliere afstemmingsoverleg tussen burgemeester, Officier van Justitie en districtchef politie (lokale driehoek) wordt onder meer het handhavingsbeleid ten aanzien van softdrugs besproken. Behalve over de coffeeshops in de gemeente, komt hier ook de illegale hennepteelt aan de orde. Het primaat voor de aanpak hiervan ligt bij justitie. Hennepteelt gaat vaak gepaard met andere vormen van criminaliteit, en kan worden geschaard onder verstoring van de openbare orde in brede zin. Vaak is ook sprake van aan de hennepteelt gerelateerde overlast. Bovendien is - zoals eerder is opgemerkt - in veel gevallen de (brand)veiligheid in geding. Binnen de lokale driehoek is er een nadrukkelijke wens te komen tot een meer gestructureerde aanpak, waarbij straf- en bestuursrechtelijke sporen flankerend worden ingezet. Optreden langs de bestuurlijke weg kan een effectief 'nevenspoor zijn, zeker om te voorkomen dat herhalingen van overtredingen plaatsvinden. Het is van belang dat toezicht, opsporing, vervolging en de mogelijke inzet van bestuurlijke instrumenten goed op elkaar worden afgestemd. Openbaar ministerie en politie kunnen de exploitant van een hennepkwekerij strafrechtelijk vervolgen en de kwekerij (doen) ontmantelen. De burgemeester kan besluiten dat een gebouw dat hiervoor wordt gebruikt, voor kortere of langere tijd wordt gesloten en hij kan dit door de daadwerkelijke toepassing van bestuursdwang ook effectueren. Pagina 2/5
Bevoegdheden van de burgemeester Met betrekking tot de bestrijding van hennepteelt in woningen en andere gebouwen, is - evenals voor het coffeeshopbeleid - met name relevant hetgeen is bepaald in artikel 13b, eerste lid van de Opiumwet. Dit geeft de burgemeester de bevoegdheid tot oplegging van een last onder bestuursdwang "indien in woningen of lokalen dan wel in of op daarbij behorende erven hennep wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is". Sluiting van een woning die daadwerkelijk wordt bewoond, is een ingrijpende maatregel omdat het inbreekt in de persoonlijke levenssfeer van de bewoners. De eerbiediging van het privéleven wordt formeel beschermd in zowel de Grondwet2 als het Europees Verdrag van de rechten van de mens en fundamentele vrijheden (EVRM) 3. Alleen op basis van een wet in formele zin, zijn beperkingen mogelijk. In het geval dat sprake is van illegale hennepteelt biedt artikel 13b Opiumwet deze formele basis. Uiteraard moet het overheidsoptreden proportioneel zijn en moet sprake zijn van een zorgvuldige, kenbare belangenafweging. Een argument om tot sluiting over te gaan kan ook zijn gelegen in het feit dat een woning, of ten minste een deel daarvan, reeds niet als zodanig in gebruik was; er bevond zich immers een hennepkwekerij (bedrijfsmatige activiteit). Indien bij 'andere lokalen', met name bedrijfspanden, wel consequent tot sluiting wordt overgegaan en bij woningen veel minder vaak, bestaat bovendien het risico dat potentiële exploitanten eerder voor een woning kiezen dan voor een ander pand. Dit zou een zeer ongewenst neveneffect zijn, omdat juist het brandgevaar in woningen en aantasting van het woon- en leefklimaat dringende redenen vormen voor een krachtdadige aanpak van hennepteelt. Besluit Met inachtneming van jurisprudentie en overige ontwikkelingen, heeft de burgemeester besloten om artikel 13b Opiumwet actief in te zetten bij het aantreffen van hennepplantages in woningen en andere gebouwen, door toepassing van de beleidsregel 'Coffeeshops in Dordrecht - Gedoog- en handhavingsbeleid op grond van artikel 13b Opiumwet'. Bij het aantreffen van handelshoeveelheden harddrugs blijft de huidige aanpak van tijdelijke sluiting gewoon gehandhaafd. Dit betekent dat de volgende bestuurlijke maatregelen volgen indien in een pand handelshoeveelheden drugs worden aangetroffen: Overtreding Woningen Overige lokalen Softdrugs Harddrugs Softdrugs Harddrugs l e keer Waarschuwing. 3 maanden. 3 maanden fi maanden 2 e keer 3 maanden. 6 maanden. 12 maanden 12 maanden 3 e keer 12 maanden. 12 maanden. Onbepaalde tijd Onbepaalde tijd 4e keer Onbepaalde tijd, Onbepaalde tijd N.v.t. ' N.v.t. 2 Artikel 10 Grondwet. 3 Artikel 8 EVRM (recht op 'ongestoord woongenot'). Ingevolge het tweede lid van dit artikel zijn inmengingen van enig openbaar gezag in de uitoefening van het in het eerste lid neergelegde recht toegestaan, voor zover deze bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn voor (onder meer) het voorkomen van strafbare feiten of het beschermen van de rechten van anderen. Pagina 3/5
Passende reactie verhuurder Bij iedere ontmantelde hennepkwekerij wordt de bestuurlijke maatregel, een waarschuwing of sluiting, (ook) aan de eigenaar van het pand verzonden. Op deze wijze beschikken zij over informatie over de aangetroffen hennepkwekerij. Dit stelt eigenaren (waaronder woningcorporaties) in staat om als verhuurder de acties te ondernemen die passen bij hun verhuurbeleid. Direct sluiten bij verzwarende omstandigheden Het bestaande beleid wordt aangescherpt, zodat bij verzwarende omstandigheden direct tot sluiting kan worden overgegaan, zonder voorafgaande waarschuwing. Om te bepalen of sprake is van verzwarende omstandigheden wordt rekening gehouden met: 1. Wat de impact is van de hennepkwekerij op de directe omgeving voor de openbare orde en veiligheid en de leefomgeving. 2. De hoeveelheid aangetroffen soft- en/of harddrugs. 3. De mate waarin het pand betrokken is bij, dan wel bekend staat als pand waar drugshandel of drugsbezit aan de orde is. 4. Of, en zo ja in welke mate de eigenaar van een woning of lokaal bij de overtreding van de Opiumwet was betrokken. Waarschuwing met terugwerkende kracht Eigenaren van panden waar in 2015 een hennepkwekerij is aangetroffen, worden alsnog schriftelijk gewaarschuwd, zodat bij een nieuw aangetroffen hennepkwekerij in één van die panden direct kan worden gesloten. Kosten en dekking Het uitvoeren van dit beleid heeft tot gevolg dat er meer waarschuwingen en besluiten gemaakt worden door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ). Ook een daadwerkelijke sluiting brengt kosten met zich mee. De dekking van deze incidentele (voor de waarschuwingen met terugwerkende kracht) en structurele (voor iedere ontmantelde hennepkwekerij vanaf 2016) kosten zijn onderdeel van de besprekingen over de invulling van het jaarprogramma 2016 van de OZHZ. Communicatie en inclusief beleid Om de inzet van de bestuurlijke sluiting van henneppanden bekend te maken is een persbericht opgesteld. Het gewijzigde beleid zal tevens worden gepubliceerd in de krant en op internet. Gedragsbeïnvloeding Afgezien van de inzet van handhavingsinstrumenten, wordt ook ingezet op communicatie als middel om aan gedragsbeïnvloeding te doen. Hennepteelt in woningen of andere panden is niet altijd en zeker niet uitsluitend het werk van professionele criminelen. Juist daarom is het zinvol pro -actief door middel van publieksinformatie de gevaren en risico's van hennepteelt onder de aandacht te brengen. Er zal dan aandacht worden besteed aan de gevaren van kortsluiting en (woning)brand, en aan de bouwkundige problemen die door vocht e.d. kunnen ontstaan. Maar ook aan de pakkans en de straf- en bestuursrechtelijke sancties die overtreders riskeren. Behalve de doelgroep potentiële overtreders, is het ook zinvol alle inwoners bekend te maken met de gevaren van hennepteelt in (met name) woonwijken, en informatie te verstrekken over signalen (bijv. geur) die op een hennepkwekerij kunnen duiden. Pagina 4/5
Veiligheidskrant In de tweede week van oktober is het de 'Week van de veiligheid'. In dit kader is (o.a.) de Veiligheidskrant opgesteld. In deze eenmalige huis-aan-huis uitgave komen diverse leefbaarheids- en veiligheidsvraagstukken uitvoerig aan de orde. Eén pagina is gewijd aan hennepteelt: de omvang, de gevaren voor de woon -en leefomgeving en de wijze waarop kwekerijen herkend en gemeld kunnen worden. Flyer hennep In het tweede kwartaal van 2016 wordt een hennepflyer opgesteld waarin aan bod komen de risico's van hennepteelt, de verantwoordelijkheid van huiseigenaren bij het verhuren van woningen, hoe hennepkwekerijen kunnen worden herkend en hoe (vermoedelijke) kwekerijen kunnen worden gemeld. Deze flyer wordt huis-aan-huis verspreid in Dordrecht. Bij handhavingsacties In bijzondere gevallen zal over een daadwerkelijke sluiting via een persbericht worden gecommuniceerd. Bijvoorbeeld als er al veel aandacht voor het pand (in de media) is geweest, of als het om een bijzonder grote hennepkwekerij gaat. Ook als een sluiting kan leiden tot onrust bij bewoners of omwonenden zal er extra aandacht voor communicatie zijn. Daarnaast wordt door de politie regelmatig gecommuniceerd over opgerolde hennepkwekerijen. Tijdspad, vervolg en evaluatie Per 1 januari 2016 zal bij iedere aangetroffen hennepplantage, waarover de burgemeester door een bestuurlijke rapportage van de politie wordt geïnformeerd, een bestuurlijke maatregel volgen, zoals opgenomen in de beleidsregel "Coffeeshops in Dordrecht - Gedoog- en handhavingsbeleid op grond van artikel 13b Opiumwet". De beleidswijziging ten aanzien van de 'verzwarende omstandigheden is per 1 november 2015 van kracht. Na één jaar wordt bezien wat het effect is van de bestuurlijke maatregelen. Hierbij wordt nagegaan of aanvullende bestuurlijke instrumenten waarbij een eigenaar of huurder ook rechtstreeks financieel geraakt wordt, zoals een (preventieve) last onder dwangsom of een bestuurlijke boete, gewenst zijn. Bij deze afweging wordt niet alleen gelet op het beoogde effect van de maatregel, maar ook op de administratieve lasten/kosten van het ambtelijk apparaat en het te verwachten inningspercentage van verbeurde dwangsommen of bestuurlijke boetes. Bijlagen Geen. Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. 4 Het college van Burgemeester en Wethouders de secretaris de burgemeester M.M. van der Kraan A.A.M. Brok Pagina 5/5