Brussel, 24 september 2002

,3 Brussel, 24 september 2002 9HU]HNHULQJ YDQ GH OXFKWYDDUW QD VHSWHPEHU GH (XURSHVH &RPPLVVLH VWHOW PLQLPXPHLVHQ YRRU YRRU GHYHU]HNHULQJYDQDOOHOXFKWYDDUWPDDWVFKDSSLMHQGLH LQ(XURSDYOLHJHQ 1DGHWHUURULVWLVFKHDDQVODJHQYDQVHSWHPEHULQGH9HUHQLJGH6WDWHQ ]DWHQGHOXFKWYDDUWPDDWVFKDSSLMHQSORWVHOLQJ]RQGHUYHU]HNHULQJHQPRHVWHQ GH UHJHULQJHQ ELMVSULQJHQ HQ GH URO YDQ YHU]HNHUDDU RYHUQHPHQ 2P VQHO WHUXJ WH NHUHQ QDDU QRUPDOH PDUNWRPVWDQGLJKHGHQ HQ KHW YHUWURXZHQ WH KHUVWHOOHQ LQ ]RZHO GH OXFKWYDDUW DOV LQ GH YHU]HNHULQJVVHFWRU KHHIW GH &RPPLVVLH YDQGDDJ HHQ ZHWJHYLQJVYRRUVWHO LQJHGLHQG ZDDULQ PLQLPXPYHU]HNHULQJVHLVHQZRUGHQLQJHYRHUGYRRUDOOHOXFKWYHUYRHUGHUVHQ YOLHJWXLJH[SORLWDQWHQGLHELQQHQQDDUYDQRIRYHUGH(XURSHVH8QLHYOLHJHQ 0HW GLW YRRUVWHO ZRUGHQ GH EHODQJULMNVWH UHJHOV GLH LQ YHUVFKLOOHQGH LQWHUQDWLRQDOH RYHUHHQNRPVWHQ ]LMQ QHHUJHOHJG RSJHQRPHQ LQ GH (8ZHWJHYLQJ ]RGDW GH RS KHW JURQGJHELHG YDQ GH (8 JHOGHQGH UHJHOV ZRUGHQ JHKDUPRQLVHHUG HQ YHUELQGHQG ZRUGHQ YRRU HONH OXFKWYDDUWPDDWVFKDSSLM GLH LQ (XURSD YOLHJW (HQ DQGHUH GRHOVWHOOLQJ LV YHUEHWHULQJ YDQ GH KXLGLJH UHJHOV LQ]DNH DDQVSUDNHOLMNKHLG WHQ DDQ]LHQ YDQ GHUGHQ %RYHQGLHQ EHVFKULMIW GH (XURSHVH &RPPLVVLH LQ HHQ ELMJDDQGH PHGHGHOLQJGHEHODQJULMNVWHWHQGHQVHQLQYHUEDQGPHWHHQZHGHU]LMGVIRQGV ZDDUELMUHNHQLQJZRUGWJHKRXGHQPHWGHPRJHOLMNKHLGGDWZRUGWEHVORWHQRP GHKXLGLJHRYHUKHLGVJDUDQWLHVXLWHUOLMNWRWRNWREHUWHKDQGKDYHQ'H OXFKWYDDUWVHFWRULVKHW]ZDDUVWJHWURIIHQGRRUGHJHYROJHQYDQGHDDQVODJHQ YDQGHHVHSWHPEHUGH&RPPLVVLHVWUHHIWHUQDDUHHQHLQGHWHPDNHQDDQ GH QLHWDIODWHQGH SUREOHPHQ ELM KHW ]RHNHQ QDDU HHQ JRHGH YHU]HNHULQJVGHNNLQJ +HW LV RQ]H WDDN HUYRRU WH ]RUJHQ GDW HU HHQ YODN VSHHOYHOG LV YRRU GH OXFKWYDDUWPDDWVFKDSSLMHQ GLH LQ KHW (8OXFKWUXLP YOLHJHQ QLHW DOOHHQ YRRU GH (XURSHVH OXFKWYDDUWPDDWVFKDSSLMHQ RS GH JHOLEHUDOLVHHUGH PDUNW PDDU RRN WHQ RS]LFKWH YDQ GH YHUVFKLOOHQGH FRQFXUUHQWHQRSZHUHOGQLYHDXDOGXV/R\RODGH3DODFLRYLFHYRRU]LWVWHUYDQ GH &RPPLVVLH EHODVW PHW YHUYRHU HQ HQHUJLH *H]LHQ GH QLHXZH EHGUHLJLQJHQ PRHWHQ ZLM HQHU]LMGV VWUHYHQ QDDU WHUXJNHHU QDDU GH SDUWLFXOLHUHYHU]HNHULQJVPDUNWHQDQGHU]LMGVELMGUDJHQWRWKHWKXLGLJHEHUDDG RSYHUVFKLOOHQGHQLYHDXVRYHUGHYRUPLQJYDQRQGHUOLQJHDOWHUQDWLHYHQPHW QDPHYRRUKHWJHYDOGHEHODQJULMNVWHZDDUERUJHQGRRUGHSDUWLFXOLHUHVHFWRU RQYHUZDFKWZRUGHQLQJHWURNNHQ

Na de terroristische aanslagen van vorig jaar op de Verenigde Staten hebben de commerciële verzekeraars hun dekking voor aansprakelijkheidsrisico's in de luchtvaart beperkt tot 50 miljoen euro. Boven dit bedrag is dekking commercieel beschikbaar, maar slechts van weinig maatschappijen en tegen voorwaarden die voor de luchtvaartindustrie aanzienlijk slechter zijn dan vóór 11 september. In verband met deze plotselinge en onverwachte situatie heeft de Europese Commissie haar goedkeuring gehecht aan nationale steunmaatregelen krachtens artikel 87, lid 2, onder b) van het Verdrag, dat betrekking heeft op buitengewone gebeurtenissen. De crisis in de sector bracht ook het gebrek aan harmonisatie aan het licht bij de toepassing van internationale overeenkomsten en maakte duidelijk dat er een juridisch kader moet komen waarin de verzekeringseisen en minimumbedragen zijn neergelegd waaraan zowel luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten uit de Unie als die uit derde landen zich te allen tijde moeten houden wat betreft hun aansprakelijkheid ten opzichte van passagiers, bagage, vracht, post en derden. De Europese Commissie heeft thans op beide kwesties gereageerd door een verordening voor te stellen betreffende de verzekeringseisen voor luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten en door de belangrijkste tendensen uiteen te zetten wat betreft de verzekeringen in de luchtvaartsector, met inbegrip van het huidige beraad over wederzijdse fondsen. 9HU]HNHULQJVHLVHQYRRUOXFKWYHUYRHUGHUVHQYOLHJWXLJH[SORLWDQWHQ De voorgestelde verordening verschaft rechtszekerheid aan luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten uit de Europese Unie en uit derde landen die naar of binnen de Unie vliegen en waarborgt een transparante, niet-discriminerende en geharmoniseerde toepassing van minimum-verzekeringseisen. Er wordt een geharmoniseerde aanpak ingevoerd met een vlak speelveld voor alle luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten ongeacht hun nationaliteit, doordat duidelijke minimum-verzekeringseisen worden vastgesteld voor alle vormen van aansprakelijkheid (passagiers, bagage, vracht, post en derden). De voorgestelde regels geven nadere invulling aan de algemene eis dat communautaire luchtvaartmaatschappijen verzekerd moeten zijn en bevatten minimumeisen die aansluiten bij Europese (Europese burgerluchtvaartconferentie - ECAC) en internationale overeenkomsten. 2

De belangrijkste aspecten van het voorstel zijn: - passagiers en bagage: alle luchtvervoerders moeten zijn verzekerd tegen aansprakelijkheid voor het overlijden, het verwonden of ander lichamelijk letsel van passagiers voor een minimumbedrag van 250 000 BTR per passagier. Deze verzekering dekt tevens de schade als gevolg van de vernietiging, het verlies of de beschadiging van aangegeven bagage van een passagier. - vracht: luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten moeten verzekerd zijn tegen de aansprakelijkheid voor schade als gevolg van de vernietiging, het verlies of de beschadiging van de vervoerde vracht voor een minimumbedrag van 17 BTR per kilogram, op voorwaarde dat de gebeurtenis die de schade veroorzaakte plaatsvond tijdens de vlucht. - post: de lidstaten stellen de minimum-verzekeringswaarden vast voor het vervoer van post door luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten zonder te discrimineren op grond van nationaliteit of identiteit. - aansprakelijkheid ten aanzien van derden: tot dusverre waren er geen communautaire voorschriften die vaststellen waarop die aansprakelijkheid dient te zijn gebaseerd. Het enige internationale kader is het Verdrag van Rome van 1933 (gewijzigd in 1952 en 1978) waarin wordt uitgegaan van aansprakelijkheid voor op de grond geleden schade. Schade als gevolg van oorlogshandelingen en terrorisme valt buiten het toepassingsgebied. Bovendien hebben niet alle lidstaten dit Verdrag ondertekend of bekrachtigd. De voorgestelde verordening schrijft voor dat alle luchtvervoerders en exploitanten van vliegtuigen die binnen, naar, van of over de Europese Unie vliegen zijn verzekerd of aantonen dat zij te allen tijde voldoen aan de minimumeisen voor de verzekering tegen aan derden toegebrachte schade in geval van ongelukken of als gevolg van oorlogshandelingen of terrorisme (zie bijlage). Bovendien moeten de lidstaten regelmatig inspecties uitvoeren om na te gaan of luchtvervoerders die gebruik maken van luchthavens op hun grondgebied of luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten onder hun jurisdictie (waaraan zij een exploitatievergunning of een bewijs van luchtvaartexploitant hebben verleend) de voorgestelde verordening naleven. Wanneer zij daar niet van overtuigd zijn, wordt de toegang tot de routes naar of binnen de EU, het recht van overvliegen over hun grondgebied of het opstijgen van het vliegtuig geweigerd. Luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten die in een derde land zijn geregistreerd moeten niet alleen aan de verzekeringseisen voldoen, maar ook een andere zekerheid stellen, zoals een waarborgsom in het land van oorsprong of een garantie van aan bank die daartoe gemachtigd is door het land waar het vliegtuig is geregistreerd, onder strikte voorwaarden die waarborgen dat het bedrag zo nodig wordt betaald. Bijzonder trekkingsrecht (BTR) zoals vastgesteld door het Internationaal Monetair Fonds in 1969 is een internationaal reservemiddel ter aanvulling van de bestaande reservemiddelen van de leden (officiële goudvoorraad, buitenlandse deviezen en reserveposities in het Internationaal Monetair Fonds). BTR/euro: 0,747385 - euro/btr: 1,338000. In juli 2002 hadden de volgende lidstaten het Verdrag ondertekend: België, Denemarken, Frankrijk, Griekenland, Italië, Luxemburg, Nederland, Portugal, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Alleen België, Italië, Luxemburg en Spanje hebben het Verdrag ook bekrachtigd. 3

+HWZHGHU]LMGVIRQGV Naast deze verordening heeft de Europese Commissie een overzicht opgesteld van de huidige situatie op de verzekeringsmarkten en de verschillende opties die in aanmerking komen. Sinds de terroristische aanslagen van 11 september hebben de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) en groeperingen uit de luchtvaartindustrie in de Verenigde Staten en Europa gewerkt aan mogelijke onderlinge regelingen om de aansprakelijkheid ten aanzien van derden voor de risico s van oorlogshandelingen en terrorisme tegen redelijker voorwaarden te dekken. Na een zorgvuldige follow-up van de invoering van garanties van de lidstaten die luchtvaartmaatschappijen verzekeringsdekking bieden, en van de ontwikkelingen op de luchtvaartverzekeringsmarkten, heeft de Europese Commissie voorstellen van de sector bestudeerd voor de vorming van een wederzijds fonds op Europees (EUROTIME) en internationaal niveau (GLOBAL TIME) onder auspiciën van de ICAO. Zij heeft op 2 juli 2002 een zorgvuldig afgewogen positief signaal afgegeven voor de vorming van een wederzijds fonds op wereldwijd (ICAO) niveau, op voorwaarde dat er voldoende waarborgen worden ingebouwd om ervoor te zorgen dat het functioneren van de commerciële markt niet onnodig wordt belemmerd, dat de risico's voor de nationale overheden zoveel mogelijk worden beperkt, dat er een duidelijke strategie is en dat de grootste ICAO-leden aan de regeling deelnemen. De Europese Commissie blijft bij haar standpunt inzake de onderlinge fondsen, waarbij zij de voorkeur geeft aan een oplossing op internationaal niveau, maar zo nodig de vorming van een Europees fonds wil overwegen, vergelijkbaar met het fonds waaraan de Amerikaanse maatschappijen werken. De Europese Commissie is van mening dat de mogelijke vorming van een wederzijds fonds op mondiaal niveau luchtvervoerders en vliegtuigexploitanten, met inbegrip van luchtvervoerders uit derde landen, de mogelijkheid zal bieden om een betaalbare verzekeringsdekking te vinden en hen zal helpen om aan de voorgestelde minimumeisen te voldoen. Bovendien ziet het er naar uit dat de gebeurtenissen van 11 september 2001 de marktomstandigheden in Europa niet meer zo sterk beïnvloeden als een jaar geleden. Steeds meer luchtvervoerders, luchthavens en dienstverleners zijn erin geslaagd op de markt tegen betaalbare voorwaarden verzekeringen te sluiten, hetgeen erop wijst dat op de verzekeringsmarkt voor de commerciële luchtvaart weer een acceptabele situatie ontstaat. Sommige lidstaten hebben hun waarborgen ingetrokken (b.v. Luxemburg, Zweden en Denemarken). Andere hebben deze thans beperkt tot eind september (Ierland, Griekenland, Nederland, Oostenrijk, Finland, Verenigd Koninkrijk). Dit heeft ertoe geleid dat sommige lidstaten de niveaus en premies van hun nationale regelingen aanzienlijk hebben bijgesteld. Daarom wordt voorgesteld de waarborgen niet te verlengen tot na 31 oktober 2002. De Europese Commissie zal echter wel de situatie van de verzekeringswaarborgen in sommige derde landen, zoals Japan en de Verenigde Staten, die de luchtvaartindustrie in die landen een sterk concurrentievoordeel ten opzichte van hun Europese concurrenten zou kunnen opleveren, nauwlettend volgen. De laatste ontwikkelingen en de verschillende tendensen in verband met de mogelijkheid om een wederzijds fonds op te zetten, zullen uitgebreid worden besproken op de volgende Raad Vervoer op 3 oktober 2002 in Luxemburg. Zie de mededeling van de Europese Commissie van 2 juli waarin steun wordt uitgesproken aan de initiatieven van de sector om de risico s in geval van terrorisme en oorlog onderling te delen (IP/02/977). 4

%,-/$*( +8,',*(6,78$7,((1'(1,(8:(9(525'(1,1* 'HILQLWLHV Bijzonder trekkingsrecht (BTR): zoals vastgesteld door het Internationaal Monetair Fonds in 1969 is een internationaal reservemiddel ter aanvulling van de bestaande reservemiddelen van de leden (officiële goudvoorraad, buitenlandse deviezen en reserveposities in het Internationaal Monetair Fonds). BTR/euro: 0,747385 - euro/btr: 1,338000. Maximale startmassa (MTOW): de maximale startmassa die overeenkomt met een officieel vastgestelde waarde die specifiek is voor alle vliegtuigtypen, zoals aangegeven in de luchtwaardigheidsverklaring van het vliegtuig. 2YHU]LFKW +XLGLJHVLWXDWLH Verdrag van Montreal: - minimumverzekering: 100 000 BTR strikte aansprakelijkheid geen plafond voor de aansprakelijkheid Aansprakelijkheid passagiers: 9RRUVWHOYDQGH &RPPLVVLH Minimumverzekeringseis: 250 000 BTR Aansprakelijkheid bagage: Aansprakelijkheid vracht: Post: Verdrag van Warschau: Onbeperkte aansprakelijkheid, waarbij wordt uitgegaan van het vermoeden van aansprakelijkheid van de vervoerder voor letsel of overlijden, onder voorbehoud van bepaalde vormen van verweer en de bijbehorende aansprakeiljkheidsbeperking met bepaalde uitzonderingen (bewuste fout). Geen plafond voor de aansprakelijkheid Zelfde limieten als voor aansprakelijkheid ten aanzien van passagiers, mits de bagage werd aangegeven en aan de zorg van de luchtvervoerder werd toevertrouwd en geen beschadiging of gebreken vertoonde. Verdrag van Montreal: Beperkte aansprakelijkheid van de luchtvervoerder, onder andere in geval van oorlogshandelingen of gewapende conflicten. De minimum-verzekeringseisen stemmen overeen met het thans in dat Verdrag vermelde bedrag. Verdrag van Warschau: onbeperkte aansprakelijkheid met een aantal uitzonderingen (zorgvuldige behandeling, nalatigheid en bewuste fout). Verdrag van Montreal en Verdrag van Warschau: Post is uitgezonderd - Minimumverzekering vast te stellen door nationale overheid op basis van de nationale wetgeving inzake postvervoer. Idem Gedekt onder aansprakelijkheid ten aanzien van passagiers Minimumverzekering: 17 000 BTR per ton (17 BTR per kg) In de verordening wordt voorgesteld vracht te behandelen op basis van wettelijke aansprakelijkheid. Minimum-verzekering vast te stellen door nationale overheid op basis van de nationale wetgeving inzake postvervoer 5

$DQVSUDNHOLMNKHLGWHQDDQ]LHQYDQGHUGHQ D'HKXLGLJHVLWXDWLH - a) Verdrag van Rome: - vliegtuigen met een MTOW < 2 000 kg: 300 000 BTR - vliegtuigen met een MTOW < 6 000 kg: 300 000 BTR + 175 BTR per kg - vliegtuigen met een MTOW > 6 000-30 000: 1 000 000 BTR + 62,5 BTR per kg - vliegtuigen met een MTOW > 30 000 kg: 1 000 000 BTR + 65 BTR per kg. Slechts vier lidstaten zijn partij bij het Verdrag (Italië, Luxemburg, België en Spanje). De belangrijkste handelspartners van Europa zijn geen partij (VS en Japan hebben nooit ondertekend) Australië en Canada hebben het Verdrag opgezegd. De meeste derde landen stellen hogere eisen of kennen een onbeperkte aansprakelijkheid van luchtvervoerders. De in de verordening voorgestelde minimum-verzekeringseisen zijn dan ook niet in strijd met verplichtingen van de lidstaten of derde landen op grond van het internationale recht. - Eisen van de ECAC (Europese burgerluchtvaartconferentie) (resolutie 25/1) : - - vliegtuigen met een MTOW < 2 000 kg: 1 500 000 BTR - - vliegtuigen met een MTOW < 6 000 kg: 4 500 000 BTR - - vliegtuigen met een MTOW < 25 000 kg: 12 500 000 BTR - - vliegtuigen met een MTOW < 100 000 kg: 50 000 000 BTR - - vliegtuigen met een MTOW > 100 000 kg: 90 000 000 BTR E9RRUVWHOYDQGH(XURSHVH&RPPLVVLH Categorie 1:vliegtuigen met een MTOW < 25 000 kg: 80 miljoen BTR Categorie 2:vliegtuigen met een MTOW < 50 000 kg: 270 miljoen BTR Categorie 3:vliegtuigen met een MTOW < 200 000 kg: 400 miljoen BTR Categorie 4:vliegtuigen met een MTOW > 200 000 kg: 600 miljoen BTR Deze eisen weerspiegelen de huidige verzekeringspremies voor het leasen van vliegtuigen. 6