Meerjarenplan Vrijwilligers beschermen 2008 t/m 2012
Vrijwilligers beschermen Stichting RAVON RAVON zet zich, samen met haar betrokken donateurs en vrijwilligers, al jaren in voor de bescherming van reptielen, amfibieën en vissen in Nederland, door voortdurend in de gaten te houden hoe het met onze diersoorten gaat (tellen en monitoren) onderzoek uit te voeren organisaties te adviseren die zich bezighouden met het beheer en de inrichting van (natuur)gebieden, zoals ministeries, provincies, terreinbeheerders en adviesbureaus voorlichting en scholing te geven, bijvoorbeeld door het ontwikkelen van lespakketten voor het basisonderwijs, het geven van lezingen, het uitgeven van brochures, gidsen en boeken en het organiseren van cursussen en excursies. De afgelopen jaren is RAVON sterk in omvang gegroeid. Er zijn meer vrijwilligers actief, we hebben meer donateurs gekregen en het aantal projecten en daarmee het aantal medewerkers is fors toegenomen. In de komende jaren willen we nóg meer betekenen in de bescherming van reptielen, amfibieën en vissen in Nederland en uitgroeien tot dé gesprekspartner voor overheid en andere instanties als het gaat om onze diersoorten. Om dit goed vorm te geven hebben we een Meerjarenplan 2008 t/m 2012 opgesteld. In deze folder geven wij u in hoofdlijnen zicht op wat we de komende jaren, samen met onze donateurs en vrijwilligers, willen bereiken. 2
Meerjarenplan 2008 t/m 2012 Visie en Doelstelling We zorgen ervoor dat onze vrijwilligers in staat zijn gegevens van onze soortgroep te verzamelen en we voeren onderzoek uit om onze expertise steeds verder te vergroten. Met onze uitgebreide kennis proberen we het handelen van overheden te beïnvloeden en gaan we het gesprek aan met grondeigenaren en -bezitters. We verspreiden onze kennis door publicaties, lezingen en cursussen. Zo stimuleren we het nemen van beschermende maatregelen voor reptielen, amfibieën en vissen in Nederland. Onze doelstelling: We beschermen Nederlandse reptielen, amfibieën en vissen, door onder andere het behouden, beheren en herstellen van hun leefgebieden. We bevorderen natuurbehoud en milieubeheer in algemene zin. We beheren de gegevens die door onze vrijwilligers verzameld worden met grote zorg. Deze gegevens stellen ons ook in staat toegepast wetenschappelijk onderzoek uit te voeren. We stimuleren anderen dit ook te doen, zodat meer kennis over de soortgroepen ontstaat. We beschermen reptielen, amfibieën en vissen op landelijke schaal. Onze donateurs en vrijwilligers zetten zich, met onze ondersteuning, in voor de bescherming van lokale populaties. Zijn deze populaties echter van belang voor het landelijk voortbestaan van de soort, dan komt het landelijk bureau in actie. We volgen ontwikkelingen op de voet en overleggen met de plannenmakers. Als het nodig is spannen we procedures aan. De bescherming van reptielen, amfibieën en vissen in Nederland zien wij als een verantwoordelijkheid van ons allen. Daarom zetten we ons in om het draagvlak hiervoor bij het grote publiek te vergroten. Onze missie: RAVON is hét aanspreekpunt voor de bescherming en studie van reptielen, amfibieën en vissen in Nederland. 3
Vrijwilligers beschermen Vrijwilligers & donateurs: de basis van RAVON Aan de basis van RAVON staan onze vrijwilligers, zij zijn van onschatbare waarde. In de komende jaren investeren wij niet alleen in het werven van nieuwe vrijwilligers, maar ook in het versterken van de band met onze huidige vrijwilligers. De stichting RAVON is door vrijwilligers opgericht in 1987. RAVON is en blijft een organisatie voor en door vrijwilligers. Deze zijn georganiseerd in provinciale afdelingen en regionale of thematische werkgroepen. Mede ter ondersteuning is in 1994 een bureau in Amsterdam opgericht en in 1999 een bureau in Nijmegen. in. De virtuele netwerkorganisatie die we zien ontstaan, ondersteunen we van harte. De huidige structuur van RAVON, in afdelingen en werkgroepen, zal de komende jaren echter blijven bestaan. We streven naar een groeiend, landelijk dekkend vrijwilligersnetwerk dat vooral lokaal en regionaal georganiseerd is. Concreet streven we naar een verhoging van het aantal vrijwilligers van 1000 naar 1500 en een verhoging van het aantal donateurs van 900 naar 1300. Vrijwilligers en donateurs vormen onze basis, zonder hen kan RAVON niet bestaan. We investeren dan ook graag in de communicatie naar onze achterban. Onze website (www.ravon.nl) neemt hierbij een steeds belangrijker plaats 4
Meerjarenplan 2008 t/m 2012 Data: betrouwbaar en actueel Onze data zijn van onbetwistbare kwaliteit en zijn blijvend actueel. We bewijzen ons steeds meer als leverancier van hoogwaardige kennisproducten over onze diersoorten. Alleen met betrouwbare en actuele gegevens over reptielen, amfibieën en vissen in Nederland kunnen wij onze opdrachtgevers en overige instanties van goede informatie en advies voorzien en eventuele situaties die (dringend) aandacht vragen tijdig signaleren. We beheren nu al dé nationale databank van reptielen en amfibieën en vissen. We breiden de nationale databank van reptielen en amfibieën en vissen verder uit. Deels bereiken we dit door steeds meer databanken van andere organisaties toe te voegen binnen de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). De kwaliteit van onze gegevens blijft hoog en gegarandeerd, bevestigd door een onafhankelijk instituut. Naast basale gegevens leggen we ons steeds meer toe op het leveren van kennis(producten) over onze soorten. Bescherming van reptielen, amfibieën en vissen is ons doel. Daarom maken we gegevens op detailniveau alleen openbaar als de situatie ter plekke dit toelaat. Is het nodig, dan vervagen we de gegevens tot een grover schaalniveau. Het monitoren van de dieren gebeurt in onze meetnetten. Het hoge niveau van het meetnet reptielen houden we vast. We zullen het meetnet amfibieën verder ontwikkelen en een meetnet vissen opstarten. We kijken echter verder dan alleen reptielen, amfibieën en vissen. De natuur in brede zin raakt ons. Daarom werken we actief mee aan de verdere ontwikkeling van de Nationale Databank Flora en Fauna en de online invoermodule www.telmee.nl in samenwerking met de VOFF-partners (Stichting Veldonderzoek Flora en Fauna) Er worden meer verspreidingsgegevens verzameld. Deze zullen van hoge kwaliteit zijn, beter verspreid en actueler. 5
Vrijwilligers beschermen Onderzoek: veelbelovende mogelijkheden De komende jaren leggen we ons meer en meer toe op wetenschappelijk onderzoek en worden we ook op dat vlak een serieuze gesprekspartner. De vrijwilligers van RAVON houden zich veel bezig met onderzoek: verspreiding, monitoring en ecologisch onderzoek. De medewerkers doen ook toegepast wetenschappelijk onderzoek. Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek wordt nog nauwelijks gedaan onder de RAVON-vlag. De mogelijkheden die EcoGRID biedt voor (toegepast) wetenschappelijk onderzoek gaan we volledig benutten (EcoGRID is de digitale onderzoeksomgeving rond de gegevens uit de Nationale Databank Flora en Fauna). Daarnaast zullen we strategische samenwerking aangaan met universiteiten en instellingen (o.a. Natuurplaza, Radboud Universiteit Nijmegen en Universiteit van Amsterdam). We zullen de resultaten van het monitoring- en verspreidingsonderzoek combineren en de mogelijkheden bekijken om de meetnetgegevens te gebruiken voor ecologisch onderzoek. We faciliteren onderzoek dat door vrijwilligers wordt opgezet en onderzoeken de mogelijkheden om met veel vrijwilligers de verspreiding van soorten in een gebied in detail in kaart te brengen. De grote databanken van onze soortgroepen én het gebrek aan herpetologisch onderzoek op universiteiten bieden enorme mogelijkheden. Een aantal AIO-plaatsen zal dan ook worden gerealiseerd. 6
Meerjarenplan 2008 t/m 2012 Bescherming: maatregelen werpen hun vruchten af De bescherming van onze diersoorten zit ons in het bloed. Daar zijn we groot mee geworden en daar blijven we ons sterk voor maken. Samen met onze vrijwilligers zetten we ons de komende 5 jaar actief in voor de bescherming van diersoorten, maar vooral ook van hun leefgebieden. Met het opstellen van beschermingplannen, beleidsbeïnvloeding, de intensieve samenwerking met terreinbeheerders en diverse projecten waaronder Life-AMBITION, hebben we het voortouw genomen in de bescherming van reptielen, amfibieën en vissen in Nederland. Veel aandacht is hierbij uitgegaan naar de zogenaamde beleidsrelevante soorten; de meest bedreigde diersoorten die een rol hebben in beleidskaders als de Habitatrichtlijn en de Flora- en faunawet. De handhaving van de wetgeving schiet helaas nog te kort. Naast de meest bedreigde soorten zullen we ook meer aandacht hebben voor de bescherming van de algemene soorten en onze vrijwilligers hierin ook meer ondersteunen. We bouwen de actieve soortbescherming verder uit door vrijwilligers meer bij het uitvoeren en de advisering van beheermaatregelen te betrekken. We willen onze actieve inbreng versterken in de aanwijzing en begrenzing van Natura2000-gebieden en bij het opstellen van de beheerplannen. Dit geldt ook voor de leefgebiedenbenadering, waarin wordt ingezet op een gebiedsgerichte aanpak voor meerdere soortgroepen tegelijk. Daarnaast richten we ons meer op beleidsbeïnvloeding van overheden en voorlichting. Bij beleidsbeïnvloeding gaat het om de wettelijke bescherming die voortvloeit uit de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet. Door advisering en lobby (tot in de Tweede Kamer) proberen we het beleid te beïnvloeden. In het uiterste geval voeren we juridische procedures, bij voorkeur in samenwerking met partners. We zetten dan ook steviger in op de samenwerking in het PSO (Platform Soortbeschermende Organisaties). We zetten laagdrempelige beschermingsprojecten op, onderzoeken of vrijwilligers het beheer van (kleine) terreinen op zich kunnen nemen (adoptie) en stimuleren ze om meer overleg te voeren met de beheerder van het terrein dat ze inventariseren. We nemen een actievere houding aan bij de interpretatie en toepassing van de natuurwetgeving. Op het gebied van handhaving ligt een belangrijke signalerende rol bij de vrijwilligers en donateurs. 7
Vrijwilligers beschermen Draagvlak: de weg naar het grote publiek In de komende jaren zoeken we actief contact met het grote publiek, zodat ook dat kennis kan maken met onze fascinerende diersoorten en meer bereid zal zijn een (eigen) bijdrage te leveren aan de bescherming ervan. Als we effectief willen zijn in de bescherming van onze soorten, dan moet er bij specifieke doelgroepen voldoende draagvlak zijn om maatregelen te nemen. Wat hierbij in ons voordeel werkt is dat veel reptielen, amfibieën en vissen beschermd zijn. collega-organisaties en jongeren (jeugdbonden, lagere en middelbare scholen). Waar mogelijk zoeken we hierbij samenwerking met andere organisaties. We bieden een landelijke structuur voor paddenoverzetters. Ook vragen we meer aandacht voor veldherpetologie en ichtyologie in curricula van universiteiten en HBO-opleidingen. Om het grote publiek en jongeren te bereiken zoeken we naar aansprekende en toegankelijke (communicatie)middelen. We treden meer naar buiten en vragen gericht aandacht voor onze diersoorten. Als doelgroep zien we vooral het lichtgroene deel van het grote publiek, beleidsmakers, politici, terreinbeheerders, ingenieursbureaus, controleurs, 8
Meerjarenplan 2008 t/m 2012 Internationaal: koploper in Europa In de komende jaren delen wij onze kennis en ervaring actief met onze partners in het buitenland, zodat onze diersoorten in heel Europa de aandacht krijgen die ze verdienen. We kijken over de landsgrenzen heen; er is samenwerking met onze buurlanden, vooral bij het uitwisselen van kennis en het beschermen van soorten, habitats en gebieden. Ook delen we onze kennis op internationale congressen en nemen we actief deel in internationale projecten, zoals het opzetten van de Europese atlas voor reptielen en amfibieën. We hebben veel kennis en ervaring op het gebied van het inventariseren en monitoren met vrijwilligers, de ecologie en bescherming van soorten en de invoer, de opslag en het gebruik van gegevens. In Europa lopen we hiermee voorop. We willen onze kennis en ervaring graag uitwisselen met andere landen. Dit kan leiden tot meer en betere aandacht voor onze soorten in Europa. We onderzoeken samen met andere partners de mogelijkheden voor het opzetten van een online invoersysteem en Europese databank voor onze soortgroepen. We zullen een actieve rol spelen in het op een hoger niveau tillen van de bescherming van reptielen, amfibieën en vissen in Europa. We bekijken de mogelijkheden om te komen tot trendgegevens voor onze soortgroepen op Europese schaal. 9
Vrijwilligers beschermen Algemene aspecten kwaliteit, partners, financiën & organisatie Wij streven naar: Producten van hoge kwaliteit. Meer strategische partners om de positie van RAVON als het aanspreekpunt voor bescherming van en onderzoek naar reptielen, amfibieën en vissen te versterken. De vorming van een fonds, om zo voor onze financiering minder afhankelijk te zijn van derden. Een landelijk dekkende netwerkorganisatie van vrijwilligers die lokaal of regionaal georganiseerd zijn. Kwaliteit Al onze producten moeten van hoge kwaliteit zijn; betrouwbaar en niet te betwisten. We hebben dit imago al, maar we gaan dat de komende jaren versterken. Bijvoorbeeld door het uitvoeren van audits door collega-pgo s (Particuliere Gegevensbeherende Organisaties), waarbij onze werkprocessen worden geëvalueerd en verbeteringen kunnen worden doorgevoerd. Partners We kunnen onze doelstellingen gemakkelijker bereiken door samen te werken met andere organisaties. We willen meer strategische partners, zodat onze positie (als aanspreekpunt voor bescherming van en onderzoek naar reptielen, amfibieën en vissen) wordt versterkt. In plaats van een uitvoerende rol, zullen we hierbij steeds meer een sturende rol gaan vervullen. We maken actief deel uit van: De Stichting Veldonderzoek Flora en Fauna (VOFF), die als koepel ten dienste staat van de PGO s. Een belangrijke activiteit van de VOFF is samen met de Gegevensautoriteit Natuur vorm geven aan de Nationale Databank Flora en Fauna. Het Platform Soortbeschermende Organisaties (PSO) dat soortgerichte bescherming op landelijk niveau behartigt. Natuurplaza, een consortium van Stichting Bargerveen, SOVON Vogelonderzoek Nederland, VOFF, Zoogdiervereniging en RAVON. 10
Meerjarenplan 2008 t/m 2012 We werken samen met: De Universiteit van Amsterdam (ZMA/IBED), onder andere via de Werkgroep Monitoring en via het project EcoGRID. De Gegevensautoriteit Natuur (GaN), die de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) verder ontwikkelt. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Naturalis Nationaal Natuurhistorisch Museum Waarneming.nl Sportvisserij Nederland Op lokaal niveau of op projectbasis: provincies, terreinbeheerders, provinciale landschapsbeheerorganisaties, waterschappen, groene bureaus, Vereniging voor natuur en milieueducatie (IVN), Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV), jeugdbonden en musea. Op internationaal niveau: De Societas Europaea Herpetologica (SEH) (Europa), Amphibian and Reptile Conservation Trust (Engeland), Hyla/Natuurpunt (België) en Naturschutzbund Deutschland (NaBu) (Duitsland). Financiën Op dit moment worden onze activiteiten bijna helemaal betaald uit projectgelden en subsidies gekoppeld aan een product. De donateurgelden zijn volledig nodig voor het maken en drukken van het RAVON tijdschrift. We willen minder afhankelijk zijn van derden en streven er daarom naar een fonds te vormen. Uit dit fonds kunnen dan kleine projecten gefinancierd worden. Ook kan het fonds dienen om het ondersteunen van het vrijwilligerswerk voor bijvoorbeeld 20 jaar te garanderen. Op Europees niveau zou eveneens een fonds gevormd kunnen worden. Hiermee kunnen we een deel van onze Europese ambities verwezenlijken. Organisatie RAVON is een stichting die wordt bestuurd door het Algemeen Bestuur (AB). Het AB heeft veel bevoegdheden gedelegeerd aan het Dagelijks Bestuur (DB). De stichting kent donateurs (ruim 900) en vrijwilligers (ruim 1000). RAVON heeft 17 afdelingen en werkgroepen. De 34 medewerkers zijn verdeeld over 2 locaties: Amsterdam en Nijmegen. 11
Colofon Tekst Stichting RAVON Fotografie Jelger Herder (pagina 1,2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11 en 12) Sandra van Loon (pagina 6) Sergé Bogaerts (pagina 9) Vormgeving Jelger Herder Uitgave Stichting RAVON Postbus 1413 6501 BK Nijmegen 024-3653270 www.ravon.nl kantoor@ravon.nl De volledige versie van het Meerjarenplan 2008 t/m 2012 is op te vragen bij het kantoor.