R.v.V. 265 RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES over een ontwerp van K.B. houdende de facturatie van Elektriciteit en gas Brussel, 28 maart 2002
De Raad voor het Verbruik, die op 28 november 2001 door de Staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling verzocht werd een advies uit te brengen over een ontwerp van K.B. houdende de facturatie van Elektriciteit en gas, is op 28 maart 2002 in plenaire vergadering bijeengekomen, onder het voorzitterschap van de heer Geurts, en heeft het volgende advies goedgekeurd. De Raad voor het Verbruik heeft de voorzitter verzocht dit advies over te maken aan de Minister van Economie, de Minister van Consumentenzaken en aan de Staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling. De Raad voor het Verbruik, ADVIES Gelet op de brief van 28 november 2002 van de Staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling waarin de Raad voor het Verbruik verzocht wordt een advies uit te brengen over een ontwerp van K.B. houdende de facturatie van Elektriciteit en gas; Gelet op de wet van 21 december 1998 houdende de productnormen, inzonderheid artikel 5; Gelet op de werkzaamheden van de samengevoegde Commissies Handelspraktijken en Consumenten en Leefmilieu tijdens de vergaderingen van 24 januari 2002 en 4 februari 2002; Gelet op de deelname aan de werkzaamheden van de volgende deskundigen: mevrouw Chaput (V.B.O), de heren Anckaer (Test-Aankoop), Delourme (C.C.E.G.), Gullentops (V.B.O.), Polfliet (Kabinet Deleuze), Rutten (Nelectra), Van Nuffel (B.F.E.) en van Poucke (O.I.V.O.); Gelet op de uitwerking van het ontwerpadvies door mevrouw Chaput (V.B.O.) en Van Poucke (O.I.V.O.); Gelet op het voorlopig advies van het Dagelijks Bestuur van 14 februari 2002. BRENGT HET VOLGENDE ADVIES UIT: 2
1. Inleiding In zijn brief van 28 november 2001 vraagt de Staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling de Raad voor het Verbruik om advies omtrent een ontwerp van Koninklijk Besluit houdende de facturatie van Elektriciteit en Gas. Dit ontwerp van K.B. bepaalt de gegevens die op de factuur voor de levering van elektriciteit aan klanten aangesloten op het laagspanningsnet en voor de levering van gas aan klanten waarvan het jaarlijks gebruik lager is of gelijk aan 200 GJ, moeten voorkomen. Het ontwerp van K.B. voorziet verder in een verplicht met de factuur mee te sturen folder met nuttige tips inzake maatregelen om de kost van de levering te beperken, algemene informatie inzake energieverbruik en de bescherming van het leefmilieu. 2. Algemene opmerkingen De Raad ondersteunt de bedoelingen die aan de grondslag van dit ontwerp van K.B. liggen, met name voldoende informatie aan de consument ter beschikking te stellen en het bevorderen van rationeel energieverbruik. Voor de consument is het essentieel dat de factuur voor de levering van elektriciteit en gas duidelijk leesbaar is en correcte informatie geeft omtrent de prijs die hij moet betalen en omtrent zijn verbruik. Deze informatie moet duidelijk worden gedefinieerd en coherent zijn met de bestaande en toekomstige praktijken en definities, in overeenstemming met de liberalisering van de markten van elektriciteit en gas, die nu aan de gang is. De Raad vindt een harmonisatie van de essentiële elementen van de facturatie in het licht van de liberalisering van de energiemarkt wenselijk. De liberalisering van de energiemarkt moet gepaard gaan met een betere en transparante informatie aan de consument teneinde hem de mogelijkheid te bieden om een daadwerkelijke vergelijking door te voeren. Volgens de Raad is het tevens noodzakelijk dat modaliteiten worden voorzien om een dergelijke informatie aan de consument te garanderen in het kader van nieuwe mogelijkheden om energie aan te kopen door de consument, eventueel zonder factuur (bijv. aankoop via internet of via een budgetmeter). Het ontwerp van K.B. werd bedacht in de context van het verleden : enige leverancier, jarenlang en met facturatie a posteriori. Bovendien wordt er geen rekening gehouden met de te verwachten ontwikkelingen op de markt. De Raad stelt zich omtrent dit ontwerp van K.B. wel de volgende vragen: is de wet van 21 december 1998 betreffende de productnormen ter bevordering van duurzame productie- en consumptiepatronen en ter bescherming van het leefmilieu de aangewezen wettelijke basis? hoe verhoudt dit ontwerp van K.B. zich ten opzichte van de verschillende bevoegdheden op het federale niveau en de gewesten? De motieven van dit ontwerp van K.B. zijn de wil tot sensibilisering tot een rationeel energiegebruik (onder regionale bevoegdheden), een poging tot harmonisering van de verplichtingen van de Openbare Diensten, op zich genomen (of op te nemen) door de gewesten, twijfels verbonden aan het huidige facturatiesysteem, de wil tot snelle omzetting van een ontwerp van richtlijn Het zou verstandig zijn ze te preciseren in die tekst en ook om de rechtstreeks betrokken actoren te kennen. De initiatieven met gelijkaardige doelstellingen moeten immers worden gecoördineerd. werd bij de opstelling van dit ontwerp van K.B. voldoende rekening gehouden met de bestaande wetgeving inzake facturatie (de wettelijke verplichtingen inzake commercieel en fiskaal recht) en met het typereglement van de CCEG voor de aftakking, het ter beschikking stellen en het afnemen van elektriciteit en gas in de openbare distributie? Moet, gelet op het feit dat de tarifaire verplichtingen momenteel afhangen van het C.C.E.G. (en in de toekomst van het CREG en zijn 3 regionale colleges), deze niet worden geconsulteerd? 3
De Raad merkt op dat het Ministerie van Economische Zaken boven het ontwerp van K.B. wordt vermeld terwijl de Minister van Economie niet bij de ondertekenaars staat. Verder vraagt de Raad dat er meer aandacht wordt besteed aan de coherentie tussen de Franse en Nederlandse versie van de tekst. 3. Specifieke opmerkingen De Raad wenst op te merken dat artikel 1 van het ontwerp van K.B. een aantal termen (factuur, energieleverancier, klant, klantendienst, eenheidsprijs, afgelopen jaar, graaddagen, gemiddelde verbruik, verbruiker met dezelfde afnamekarakteristieken, spaarzame gebruiker, primaire energiebronnen, hernieuwbaar, warmtekrachtkoppeling, ) vermeldt zonder deze verder te omschrijven. De Raad is voorstander om dit artikel te laten voorafgaan door een nieuw in te voegen artikel dat op duidelijke wijze deze verschillende termen eenduidig definieert en omschrijft en tevens coherent blijft met andere wetgeving. De Raad vindt het wenselijk om eerder de term kwh te hanteren dan GJ gelet op het feit dat kwh momenteel de gebruikelijke term is. Het ontwerp van K.B. preciseert niet om welke facturen het gaat, de tussentijdse of de afrekeningsfactuur. De Raad is van mening dat informatie zoals een vergelijking met een spaarzame gebruiker, met een verbruiker met dezelfde afnamekarakteristieken, evenals de verplicht mee te sturen folder enkel op jaarlijkse basis moeten worden meegedeeld (zie verder). Het is op dit moment dat de nadruk moet worden gelegd op de bevordering van een rationeel energiegebruik door de consument. In verband met de gegevens (artikel 1) die minstens op de factuur moeten voorkomen, merkt de Raad op: het tweede, derde en vierde streepje kunnen worden samengevoegd tot één bepaling: adres, telefoonnummer, fax en e-mailadres van de klantendienst. Een ombudsdienst bestaat momenteel niet. Het ontwerp van K.B. kan dus ook niet verwijzen naar een onbestaande dienst; in de Franse tekst (9de streepje): le Conseil suggère de préciser plus exactement les participations imposées par les administrations, ainsi que les missions d intérêt public auxquelles sont soumis les fournisseurs et gestionnaires de réseaux, qui doivent être mentionnées dans les factures; - in de Nederlandse tekst (11de streepje): stelt de Raad voor meer details te geven over de door overheden opgelegde bijdragen en over de opdrachten van openbaar nut die de leveranciers van elektriciteit en gas en de netbeheerders, die op de facturen moeten worden vermeld, te vervullen hebben. het 13de ( het verloop van het verbruik. ) en 14de streepje ( het bedrag van de laatste 3 verbruiksfacturen ) kunnen worden samengevoegd en moeten worden herwerkt zodat het mogelijk wordt een overzicht te geven van het consumptiegedrag van de consument. De vermelding van het bedrag van de laatste drie facturen per prijs in energie-eenheid en het totaal is slechts mogelijk als de klant bevoorraad wordt door één en dezelfde leverancier voor al wat hij nodig heeft en gedurende die periode. het 15de (graaddagen), 16de (type consumenten) en 17de (spaarzame gebruiker) streepje betreffen de sensibilisering van de consumenten voor het rationeel energiegebruik, eerst en vooral moeten de relevante kenmerken en criteria, die een spaarzame gebruiker kunnen definiëren, worden vastgesteld en gestandaardiseerd, waarbij het privé leven van de consumenten moet worden beschermd. Voor meer doeltreffendheid en om de leesbaarheid voor de consument te bevorderen, zouden de gegevens over de graaddagen, type consumenten en spaarzame consumenten «globaal» moeten beschikbaar zijn en niet individueel door elk van de leveranciers worden berekend. Die algemene informatie zou moeten worden verzameld in de specifieke folder en niet op de facturen (zie verder). 4
Laatste streepje (herkomst van de primaire energiebronnen) : De Raad is voorstander om de herkomst van de primaire energiebronnen te vermelden rekening houdende met wat technisch-economisch haalbaar is. De formulering in het ontwerp van K.B. is echter niet erg duidelijk. Deze infomatie kan worden gegeven op basis van een globaal percentage per energiebron berekend op basis van de jaarlijkse gemiddelde productie van de energieleverancier. De Raad is er voorstander van om de verplichte gegevens van artikel 1 (streepje 1 tot en met 14 en streepje 18) van het ontwerp van K.B. met uitzondering van de gegevens omtrent de graaddagen, het gemiddelde verbruik van een verbruiker met dezelfde afnamekarakteristieken en het verbruik van een spaarzame gebruiker (streepje 15, 16 en 17) op te nemen in de afrekeningsfactuur. De andere gegevens (streepje 15, 16 en 17) moeten, rekening houdende met de hierboven gemaakte opmerkingen, in de jaarlijks folder worden opgenomen. Zoals reeds vermeld moet deze folder (artikel 1, tweede lid) algemene informatie bevatten. Er moet over worden gewaakt dat deze informatie objectief en correct is. De Raad pleit ervoor dat deze folder wordt gestandaardiseerd en wordt opgemaakt door en onder de verantwoordelijkheid van de overheid na advies van de betrokken regulatoren en actoren. Deze folder zou samen met de afrekeningsfactuur moeten worden meegestuurd en dit eenmaal per jaar. In de toekomst zou het mogelijk moeten worden om een onderscheid te maken tussen de prijs van de voorziening en de transport/distributiekosten. Hierdoor kan de nodige doorzichtigheid worden gewaarborgd in een geliberaliseerde energiemarkt alsmede de evaluatie van de toegepaste tarieven/prijzen en de (internationale) vergelijking ervan. De resultaten van die analyse zouden globaal en adequaat aan de verschillende klanten moeten worden doorgegeven. Gelet op die opmerkingen menen de dames Struyven en Sweerts, de heren Felix, Vandeplas, van Oldeneel tot Oldenzeel en Walschot (vertegenwoordigers van de productie), mevrouw Pint en de heer de Laminne de Bex (vertegenwoordigers van de distributie), mevrouw Van Campenhout (vertegenwoordigster van de middenstand) dat er uiteraard geen sprake van kan zijn om het toepassingsgebied van het ontwerp van K.B. uit te breiden tot andere energiebronnen en tot andere categorieën van verbruikers. 5
LEDEN EN DESKUNDIGEN AANWEZIG OP DE PLENAIRE VERGADERING VAN DE RAAD VOOR HET VERBRUIK VAN 28 MAART 2002 VOORGEZETEN DOOR DE HEER R. GEURTS 1. Leden die de organisaties van de consumenten vertegenwoordigen: Effectieve: De heer DE MUELENAERE (A.C.L.V.B.) De heer DUCART (Test-Aankoop) De heer HOFFELT (Febecoop) De heer MECHELS (Test-Aankoop) De heer VISEUR (R.C.R.) Plaatsvervangende: Mevrouw DOMONT-NAERT (Test-Aankoop) De heer QUINTARD (A.B.V.V.) 2. Leden die de organisaties van de productie vertegenwoordigen: Effectieve: Mevrouw STRUYVEN (V.B.O.) Mevrouw SWEERTS (B.V.B.) De heer FELIX (B.V.K.) De heer VANDEPLAS (FEDICHEM) De heer van OLDENEEL (B.V.V.O.) De heer WALSCHOT (AGORIA) Plaatsvervangende: Mevrouw MANNES (B.V.K.) De heer DUBOIS (V.B.O.) De heer DASTOT (Raad voor de Reclame) 3. Leden die de organisaties van de distributie vertegenwoordigen: Effectieve: Mevrouw PINT (FEDIS) De heer de LAMINNE de BEX (FEDIS) 4. Leden die de organisaties van de middenstand vertegenwoordigen: Effectief: Mevrouw VAN CAMPENHOUT (UNIZO) 5. Deskundige: De heer VAN POUCKE (O.I.V.O.) 6