Instrument risico-inschaling voetbalwedstrijden Achtergrond De veiligheid rond voetbalevenementen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de BVO, de gemeente, het OM en de politie. De burgemeester initieert en bevordert dat alle betrokken lokale partners voor aanvang van het nieuwe voetbalseizoen afspraken maken over hun inzet. Deze worden opgenomen in een door alle partijen te ondertekenen, lokaal convenant. Elke wedstrijd in Nederlands is ingedeeld in een bepaalde risicocategorie. De burgemeester stelt in overleg met de driehoek en de BVO een plan van aanpak op voor categorie A, B en C wedstrijden. Het inschatten van veiligheidsrisico s bij wedstrijden is sterk afhankelijk van de lokale situatie per wedstrijd. We kennen in Nederland drie verschillende categorieën: 1. A-categorie wedstrijd met een laag risico. Bij deze categorie is alles vrij. 2. B-categorie wedstrijd met een midden risico. Hierbij kan maatwerk worden toegepast (al dan niet combi, hoge/lage politie-inzet, alcoholverbod). 3. C-categorie wedstrijd met een hoog risico. Bij deze wedstrijden moeten altijd alle maatregelen die daarbij horen, worden toegepast (verplichte trein, bus- of autocombi, geen alcohol in de publieke delen, 1 op 1 geregistreerde kaartverkoop, controle door middel van het uitkaartsysteem, norm voor fouillering, etcetera) Ongeveer zes weken voordat een wedstrijd plaatsvindt, dient een gedegen risicoanalyse te worden gemaakt waarin de risicocategorisering definitief wordt vastgesteld. Huidige methodiek inschaling Hoewel op landelijk niveau door het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme (CIV) in het seizoen 2005/2006 de zogenaamde Risicoanalyse matrix is ingevoerd, blijkt dat deze in de praktijk nauwelijks wordt gebruikt. Een van de redenen daarvoor is dat de risico-inschaling ruim van te voren moet worden uitgevoerd, terwijl in het lopende seizoen tal van gebeurtenissen kunnen plaatsvinden die een nieuwe -meer up-to-date- risico-inschaling vereisen. De huidige inschaling van de wedstrijden vindt daarom plaats op basis van ervaringen van de betrokken partijen en het ontbreekt op dit moment aan objectieve criteria waarop de risico-indeling plaatsvindt. Daar komt nog bij dat in het huidige systeem geen weging is aangebracht tussen de verschillende risicofactoren die van invloed zijn op een inschaling van een voetbalwedstrijd. Er is dus behoefte aan een meer up-to-date instrument waar ook nog eens verschillende gewichten kunnen worden toegekend aan verschillende risico's. Nieuw risico-inschalingsinstrument Twee onderzoeksbureau's, te weten DSP-groep en PSJ Security & Judgment, hebben een instrument ontwikkeld dat lokale ketenpartners ondersteunt in het maken van deze risico-inschatting bij voetbalwedstrijden. Het instrument is gebaseerd op het in 2009 ontwikkelde Objective Ranking Tool van Peter Prak; een wetenschappelijk onderbouwd instrument waarmee een rangorde wordt bepaald tussen locaties die het meest waarschijnlijk doelwit zijn van terrorisme of sabotage, maar dat ook toegepast kan worden voor andere bedreigingen van de openbare orde en veiligheid.
Bij het ontstaan van ongeregeldheden spelen verschillende risicofactoren een rol. Een deel van deze risicofactoren zijn geldend voor alle BVO's en speelsteden in Nederland, terwijl een ander deel van de risicofactoren alleen geldt voor een specifieke lokale situatie. De basis van het instrument bestaat uit 19 risicofactoren. Een deel van deze risicofactoren is afkomstig uit het nieuwe Beleidskader ' Kader voor Beleid' en een ander deel van de risicofactoren is gebaseerd op literatuur en eigen expertise over de aanpak van voetbalvandalisme. Daarbij gaat het om structurele risicofactoren en risicofactoren die incidenteel zijn cq. vlak voor aanvang van de wedstrijd kunnen spelen. Meerwaarde van het instrument: Het maakt het gezamenlijke denkproces zichtbaar en er ontstaat ruimte voor een echt inhoudelijke discussie tussen ketenpartners over de redenen waarom zij een bepaald risico hoog dan wel laag inschatten. Daarbij wordt rekening gehouden met de verschillende belangen die ketenpartners kunnen hebben. Risico-inschaling vindt plaats op meer objectieve criteria en er is tevens ruimte voor weging en lokaal maatwerk. Je kunt op elk gewenst moment en snel een herschaling uitvoeren. Hoe werkt het? Tijdens een bijeenkomst met de belangrijkste ketenpartners wordt de basislijst met 19 risicofactoren verder uitgebreid met specifieke factoren die gelden voor de lokale situatie. Het is de bedoeling dat alle ketenpartners gezamenlijk overeenstemming bereiken over de risicofactoren waarop voetbalwedstrijden worden getoetst. Aan de verschillende risicofactoren wordt ook ee n gezamenlijk gewicht toegekend, waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende belangen die een gemeente, BVO, OM en politie kunnen hebben. Zo hebben BVO's vanuit hun klantvriendelijkheidprincipe meer belang bij een vrijer regime (zoals alcohol schenken) terwijl een vrij regime in de visie van politie en gemeente de kans op ordeverstoringen kan vergroten. Zodra de ketenpartners overeenstemming hebben bereikt over de risicofactoren en de weging die deze ten opzichte van elkaar moeten krijgen, wordt tijdens een tweede sessie met dezelfde stakeholders iedere wedstrijd getoetst op deze criteria. De uitkomsten worden in het rekenmodel verwerkt via het principe van similarity judgment: er ontstaat een rangorde in wedstrijden met het meeste risico tot wedstrijden met het minste risico. Op basis hiervan wordt een indeling in A, B of C- wedstrijden gemaakt. Tijdens de vooroverleggen voorafgaande aan elke wedstrijd kunnen de ketenpartners vervolgens opnieuw de risicofactoren toetsten om te zien of er mutanten in de analyse zijn. Dit kan vervolgens leiden tot een op- of afschaling van de wedstrijd. Kortom, ketenpartners benaderen met ons instrument de risico s bij voetbalwedstrijden op een gestructureerde manier waardoor ze achteraf ook kunnen beargumenteren waarop ze tot een A, B of C-indeling zijn gekomen. Dit leidt tot een verbetering van het proces tot samenwerking en een verdere professionalisering van het veiligheidsbeleid rond voetbal- of andere evenementen in Nederland. Vragen? Neem dan contact op met Paul Hulshof van DSP-groep via phulshof@dsp-groep.nl / 06 2486 1760 Of Peter Prak van Prak Security and Judgment via peter.prak@psjadvies.nl / 06 1022 7083
Risicofactoren Wij hebben op basis van het beleidskader nieuwe beleidskader ('Kader voor Beleid') en onze eigen expertise en ervaringen een eerste aanzet gedaan van risicofactoren die moeten worden meegenomen bij het bepalen van de categorisering van de wedstrijden. Deze risicofactoren kunnen per speelgemeente nog worden aangepast en uitgebreid met lokale risicofactoren. Structureel 1. De clubs kennen een grote rivaliteit, er is bijvoorbeeld sprake van een streekderby. 2. De kwaliteit van de stewards is laag 3. Er is geen goede scheiding tussen de rivaliserende supporters binnen en/of buiten het stadion mogelijk 4. Het stadion ligt in een woonwijk 5. In de buurt van het stadion liggen andere risicovolle locaties zoals horeca, jongerenopvang of industrie. 6. De thuisclub heeft veel hooligans 7. De uitclub heeft veel hooligans 8. De thuissupporters gebruiken veel alcohol en drugs op de wedstrijddag 9. De uitsupporters gebruiken veel alcohol en drugs op de wedstrijddag 10. Eerdere rellen tussen beide supportersgroepen Incidenteel/recent 11. Er hebben zich recente incidenten voorgedaan bij of buiten het voetbal, waarbij voetbalsupporters van een van beide clubs zijn betrokken. 12. De bezoekende supporters hebben bij eerdere wedstrijden een verplichte vervoerscombi omzeild. 13. De politie heeft specifieke en recente politie-informatie over dreigingen tussen de supportersgroepen. 14. Er staat sportief veel op het spel. 15. De wedstrijd wordt bij kunstlicht afgewerkt. 16. Naast de voetbalwedstrijd vinden er in dezelfde stad en/of politieregio andere grote evenementen plaats 17. Voor de wedstrijd is veel media-aandacht
Partijen en hun belangen Bij de aanpak van voetbalvandalisme staat de ketenaanpak voorop. Voor de inschaling van de risico's bij voetbalwedstrijden is het van belang dat het in gezamenlijkheid gebeurt. Het is daarbij handig om zicht te hebben op de belangen die de verschillende ketenpartners hebben ten aanzien van de openbare orde rond voetbalevenementen. Gemeente (primaire partij) Goed imago voor de stad Zo min mogelijk politie-inzet (in aantal en uren) Politie (primaire partij) Zo min mogelijk politie-inzet (in aantal en uren) Zo snel mogelijk zaken afhandelen (lik-op-stuk) Goed imago voor de politie Voorkomen wanordelijkheden buiten het stadion Aanhouden van raddraaiers Zoveel mogelijk verkrijgen van informatie over hooligans Veiligheid van de eigen mensen BVO (primaire partij) Goed imago van de club Klantvriendelijkheid (opkomen voor belangen toeschouwers) Zo min mogelijk kosten beveiliging Zo veel mogelijk toeschouwers Veiligheid van de eigen mensen Openbaar Ministerie (primaire partij) Zo veel mogelijk met succes vervolgen van aangehouden personen Zo min mogelijk capaciteit kwijt zijn aan voetbalzaken Zo snel mogelijk zaken afhandelen (lik-op-stuk) Supportersverenigingen (primaire partij) Zo veel mogelijk vrijheden voor supporters Goed imago van de supporters Klantvriendelijkheid (opkomen voor belangen supporters) Zo veel mogelijk sfeerverhogende acties in en om het stadion Zo veel mogelijk toeschouwers Zo laag mogelijke kosten voor vervoer en kaartjes
KNVB (secundaire partij) Wedstrijdorganisatie die voldoet aan KNVB -eisen Continuïteit competitieprogramma (zo min mogelijk verplaatsen van wedstrijden) Goed imago van de sport en de KNVB Zo laag mogelijke politie-inzet (ivm maatschappelijke/politieke discussie) Vervoersmaatschappijen (secundaire partij) Zo veel mogelijk supporters vervoeren Zo min mogelijk schade aan mensen en materieel Zo min mogelijk hinder voor andere reizigers Bewoners (secundaire partij) Zo min mogelijk overlast en vernielingen in de buurt Ondernemers (secundaire partij) Zoveel mogelijk omzet Voorkomen van ongeregeldheden buiten het stadion