Jaarverslag centraal informatiepunt voetbalvandalisme

Transcriptie

1 Jaarverslag centraal informatiepunt voetbalvandalisme

2 Inhoud Voorwoord - Ronald Moes over CIV in het kort 6 Ontwikkelingen voetbalvandalisme 8 Welke ontwikkelingen ziet Frank Paauw? 8 CIV 2 1 Politie-inzet Totale politie-inzet Politie-inzet per soort competitie Totale politie-inzet per BVO Soort politie-inzet Dienst Spoorwegpolitie Combi s 19 Peter Tromp over de combiregeling: De goeden lijden onder de kwaden Incidentele uren 25 2 Incidentenoverzicht Geregistreerde incidenten thuiswedstrijden Incidenten binnen het stadion Incidenten buiten het stadion Opvallende ontwikkelingen en incidenten 30 Jos van der Meer: Fusieperikelen bij Roda JC 31 3 Aanhoudingen Aanhouding per leeftijd Strafbare feiten per leeftijdscategorie First offenders Aanhoudingen per BVO 38

3 4 Handhaving en sancties Vervolging en straffen Stadionverboden 47 5 Vooruitblik 48 Gijs de Jong blikt vooruit: Op naar de volgende stap met het Voetbal Volg Systeem 48 6 Internationale ontwikkelingen 50 Slotsom 56 Bijlagen 3 CIV 1 Politiegegevens per club 59 2 Lijst met afkortingen 98 Contactgegevens 99 Colofon 99

4 Voorwoord Even voorstellen Ronald Moes is het nieuwe hoofd van het CIV. In zijn vorige functie was hij als chef evenementenbureau vanuit de politie verantwoordelijk voor het voorbereiden en uitvoeren van grote evenementen aan de kant van de politie. Hij was voetbalcoördinator in Utrecht en algemeen commandant bij voetbalwedstrijden. Hij heeft veel gedaan in de voorbereiding van voetbalwedstrijden en weet hoeveel plezier mensen kunnen beleven aan een wedstrijd. Hij vindt het belangrijk dat het kan blijven bestaan en verbindt zich daarom graag aan de doelstellingen van het CIV. CIV 4 Voor u ligt het jaarverslag van het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme, het CIV. Geen kalenderjaar, want het gaat om voetbalseizoen In dit seizoen is het aantal aanhoudingen gestegen. Ook de politie-inzet steeg licht. Deze stijging is vooral veroorzaakt door de internationale wedstrijden. Alle informatie en cijfers over aanhoudingen, politie-inzet, incidenten en sancties leest u in dit verslag. We geven u in tekst en interviews duiding bij deze feiten. Zo signaleert Frank Paauw, plaatsvervangend korpschef Haaglanden, in het hoofdstuk Ontwikkelingen een aantal veranderingen. Hij ziet bijvoorbeeld een nieuwe groep hooligans waar maar moeilijk mee te communiceren valt, signaleert een groeiend gebruik van verdovende middelen en alcohol en een verplaatsing van de problemen van in en rond de voetbalstadions naar de rest van de maatschappij. Niet alleen bezoekers aan voetbalwedstrijden, maar de hele samenleving heeft er dus baat bij als we voetbalvandalen aanpakken. Een persoonsgerichte aanpak lijkt de oplossing als je Hooligans in Beeld leest. Dr. Henk Ferwerda en Prof. dr. Otto Adang beschrijven daarin een methodiek om risicovolle voetbalsupporters in beeld te brengen. Daarbij gaat het naast straf, ook om het bieden van uitzicht. Voetbalcoördinator Jos van der Meer vertelt daar ook over in een interview over de fusieperikelen bij Roda JC. In het kader van de wet Maatregelen Bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast (kortweg de voetbalwet genoemd) is het de bedoeling dat het CIV de dossiervorming voor zijn rekening neemt. Die wet zal in de loop van 2010 in werking treden. Straks kan de burgemeester op basis van die dossiervorming zijn of haar besluiten nemen om mensen een

5 omgevingsverbod en/of een meldingsplicht op te leggen. Voor die wet zijn we alles nu in protocollen en procedures aan het vastleggen, zodat iedereen straks weet waar hij zich aan moet houden. Het Voetbal Volg Systeem (VVS) speelt daarbij een belangrijke rol. In dit systeem worden alle afspraken en wordt alle informatie over aangehouden voetbalsupporters en voetbalwedstrijden goed bijgehouden. Met de juiste informatie kan de politie namelijk gericht inzetten. Ook bij het opleggen van de combiregeling wordt gebruikgemaakt van de informatie in het VVS. Voetbalcoördinator Peter Tromp van N.E.C. vertelt hoe dit in zijn werk gaat. We zijn erg blij met de manier waarop we steeds beter samenwerken met onze partners. In navolging van de eredivisie wil de KNVB in de toekomst ook de eerste divisie, de Jupiler League, laten aansluiten op het VVS. Ook de andere partners willen een actievere rol gaan spelen. We sluiten dit jaarverslag dan ook af met een interview met Gijs de Jong, coördinator veiligheidszaken van de KNVB, over het VVS en zijn toekomstverwachtingen. 5 CIV Ik wens u veel leesplezier. Ronald Moes, hoofd Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme

6 CIV in het kort Wat is het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme? Het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme, het CIV, is het informatie- en kenniscentrum van Politie Nederland op het gebied van voetbalvandalisme en voetbalgeweld in binnen- en buitenland. Het CIV is in 1986 opgericht als eerste expertisecentrum op dit gebied binnen Europa. Wat zijn de taken en verantwoordelijkheden van het CIV? CIV 6 Het CIV heeft zowel op nationaal als internationaal niveau een aantal taken en verantwoordelijkheden in de bestrijding van voetbalvandalisme: l Het CIV verzamelt, beheert en analyseert gegevens rondom voetbalvandalisme l Het CIV is het aanspreekpunt voor diverse partijen, waaronder politie, justitie, clubs, de KNVB en de overheid. l Het CIV speelt een centrale rol in de informatie-uitwisseling en de politiesamenwerking rondom internationale wedstrijden. Wie is verantwoordelijk voor het CIV? Het CIV functioneert onder verantwoordelijkheid van de portefeuillehouder Voetbal van de Raad van Hoofdcommissarissen. De portefeuillehouder is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het landelijke beleid van de politie en de implementatie van de besluiten. Hij maakt gebruik van de expertise van een Strategische Beleidsgroep Voetbal (SBG-V) voor de ontwikkeling van beleidsvoorstellen. De SBG-V bestaat uit onder anderen een aantal politiefunctionarissen op strategisch niveau die in hun eigen korps portefeuillehouder voetbal zijn. Het CIV maakt ook deel uit van deze SBG-V.

7 7 CIV

8 Ontwikkelingen voetbalvandalisme Welke ontwikkelingen ziet Frank Paauw? Frank Paauw is directeur Handhaving en plaatsvervangend korpschef Haaglanden, uitvoerend portefeuille houder voetbal en voorzitter van de Strategische Beleidsgroep Voetbal. Hij ziet een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor het CIV en zet ze voor dit jaarverslag op een rijtje. CIV 8 Incidenten verplaatsen van het stadion naar de buitenwereld De kwaliteit van de hele veiligheidsketen wordt beter. Dus we gaan vooruit. Dat vertaalt zich in een lichte stijging van incidenten in en rond het stadion op de wedstrijddag zelf. Zorgelijk is wel dat de harde kern meer organiseert buiten het feitelijke spelmoment om, op dancefeesten en andere georganiseerde gelegenheden. We spelen daar steeds adequater op in, waardoor het niet altijd leidt tot feitelijke confrontaties, maar het is natuurlijk een kat-en-muisspel dat je niet altijd voor kunt zijn. Dat het aantal incidenten nog binnen de perken blijft, komt doordat onze informatiepositie beter wordt en door de hoge politie-inzet. Ook zijn incidenten vaak minder heftig als je geen meelopers hebt, zoals bij voetbalwedstrijden. Vaker werken op ongeplande momenten Het vervelende is dat wij met de planning van de politie-inzet wel rekening houden met een wedstrijd en de tijden daar omheen, maar dat dat natuurlijk niet kan voor onverwachte confrontaties op niet wedstrijddagen in bijvoorbeeld de binnenstad. Dan moet er op stel en sprong een peloton ME-ers worden geregeld. Die politie-inzet moet uit de lopende diensten worden gehaald. Netto in uren gaan we er op vooruit, maar we moeten meer op ongeplande momenten werken. Dat heeft een impact op de reguliere inzet in de wijken. Zo hebben we dus een nieuw probleem. Betaald voetbalorganisaties steeds professioneler Betaald voetbalorganisaties worden steeds professioneler. Dat blijkt uit zaken als de kwaliteit van de stewards en het aantal van hen dat is gecertificeerd. Er wordt krachtiger opgetreden,

9 we zijn beter in staat mensen uit de anonimiteit te halen en de samenwerking tussen clubs en de politie is beter. Verschil oudere en jongere hooligan De traditioneel oudere hooligan voelde zich echt verbonden aan de club. De jongere garde heeft daar maling aan. Ze zijn wel fan, maar accepteren geen leiding van de club of oudere hooligans. De jongere garde is nog moeilijker te benaderen. Bij ADO hebben de oude en de jonge garde dan ook verschillende plekken in het stadion. Verder baart het drugsgebruik, al dan niet gekoppeld aan alcohol eveneens ernstige zorgen. Nieuwe wet en Hooligans in Beeld 2 De nieuwe voetbalwet Maatregelen Bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast komt eraan, een positieve ontwikkeling. Het gaat niet dé oplossing worden voor alle problemen, maar kan wel helpen. Het momentum van de voetbalwet willen we gebruiken om Hooligans in Beeld deel 2 goed te implementeren. Deel 1 was vooral op facultatieve basis, daardoor zag je in het land zowel goede als matige voorbeelden. Nu willen we dat vanuit de voetbalportefeuille goed neerzetten en geborgd te krijgen. 9 CIV Complete veiligheidsorganisatie onder de loep Bij ADO Den Haag hebben we niet gewacht tot er een incident was, maar bij de start van seizoen 2008/2009 een nulmeting verricht naar de complete veiligheidsorganisatie. Daarbij zijn club, gemeente en politie door het COT onder een vergrootglas gelegd. De kwaliteit van de stewarding, de briefing, de informatie-uitwisseling, het is allemaal meegenomen. Dat leverde een aantal knelpunten op die we inmiddels hebben opgelost. Deze manier van werken is zo goed bevallen dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het initiatief heeft genomen dat alle betaald voetbalorganisaties een nulmeting gaan krijgen.

10 1 Politie-inzet De politie-inzet laat in seizoen voor het eerst sinds twee seizoenen weer een (lichte) stijging zien. Internationale wedstrijden voornaamste oorzaak Deze stijging werd vooral veroorzaakt door de internationale wedstrijden. De totale inzet in de normale competities, de ere- en eerste divisie is een fractie gestegen. Promotie/degradatie Ook dit seizoen toont weer aan dat promotie, dan wel degradatie een verschuiving van de inzet tot gevolg heeft. CIV 10 Geregistreerde incidentele inzet hoger De geregistreerde incidentele inzet is hoger dan vorig seizoen en werd hoofdzakelijk veroorzaakt door twee belangrijke gebeurtenissen. Hierover leest u meer in dit hoofdstuk. Inzet gestegen Dienst Spoorwegpolitie, ME en supportersbegeleiders De inzet van de Dienst Spoorwegpolitie is gestegen, er is meer ME ingezet dan vorig jaar en er zijn meer supportersbegeleiders ingezet. Bikers steeds meer ingezet Bij steeds meer korpsen worden bikers ingezet, een effectief middel. Bikers kunnen zich snel en flexibel bewegen tussen bijvoorbeeld de binnenstad en het stadion. In de rest van dit hoofdstuk leest u meer gedetailleerd over de politie-inzet. 1.1 Totale politie-inzet De totale politie-inzet was het seizoen uur. Dit betreft voorbereidingsuren, de inzet op de wedstrijddag en rechercheonderzoek bij alle soorten wedstrijden. Dat is een stijging van 1,1 % ten opzichte van het seizoen In grafiek 1 wordt de totale politie-inzet van de afgelopen drie seizoenen vergeleken. Ook de inzetcijfers van de Dienst Spoorwegpolitie en de incidentele inzet zijn in dit jaarverslag opgenomen. Ze zijn niet bij de inzet rond de wedstrijden opgeteld. In de volgende paragrafen zal op de diverse inzetten afzonderlijk worden ingegaan.

11 * * Grafiek 1. totale politie-inzet Seizoen 11 CIV Politie Incidentele inzet Dienst Spoorwegpolitie De stijging van de totale politie-inzet betreft alle soorten competities bij elkaar. Per competitie zijn er wel verschillen. Die verschillen zijn er ook op clubniveau. 1.2 Politie-inzet per soort competitie Tabel 1. Politie-inzet per soort wedstrijd Competitie Uren Uren Uren Seizoen 2006 / / / 2009 Ere Divisie Eerste Divisie Champions league / Europa league Beker / Play-off Interland Oefen/Vriend Totaal

12 Ere- en eerste divisie De politie-inzet in de eredivisie stijgt en daalt in de eerste divisie. In de paragraaf BVO s in de eredivisie komen we daar op terug. Andere competities De inzet rond de Europese wedstrijden is toegenomen. Dit werd veroorzaakt door meer wedstrijden en door meer wedstrijden met een hoger risico. De toename van politie-inzet bij interlands is veroorzaakt door de wedstrijd Nederland-Schotland. De daling van politie-inzet rond de play-offs is mede veroorzaakt door de nieuwe opzet van de play-offs. 1.3 Totale politie-inzet per BVO Tabel 3. politie-inzet (pagina 14-15) In deze verzameltabel staat alle informatie over de totale politie-inzet van alle betaald voetbalorganisaties (BVO s) in de ere- en eerste divisie kort en overzichtelijk bijeen. Kijk voor meer uitgebreide informatie per club achterin dit jaarverslag. Om een duidelijke vergelijking te kunnen maken is een berekening gemaakt naar gemiddelde uren per wedstrijd. De hoogte van de politie-inzet is afhankelijk van een aantal factoren. De basis waarop de politie-inzet wordt ingepland zijn de risicofactor waarin de wedstrijd is geclassificeerd en het al dan niet vervoeren van de bezoekende supporters via een combi. CIV 12 In de tabel politie-inzet staan de totalen van de bij die BVO gespeelde wedstrijden. Dat is dus inclusief de Europese, beker en vriendschappelijke wedstrijden. De enige constante is de politie-inzet in de competitie van de ere- en eerste divisie. In de discussie over de gevolgen van de nieuwe competitieopzet (NCO) is voornamelijk gekeken naar de inzet in de normale competitie. Het is duidelijk dat promotie en/of degradatie naar de eredivisie invloed heeft op de politie-inzet, naast de stand op de ranglijst, de infrastructuur rond het stadion en het gedrag van de supporters. Het overzicht in tabel 2 en geeft 4 een beeld van de politie-inzet in competitieverband, dus alleen de wedstrijden in de ere- en eerste divisie. BVO s in de eredivisie De discussie over de hoogte van de politie-inzet richtte zich voornamelijk op de inzet bij de wedstrijden in de ere- en eerste divisie. In de bijlagen, politie gegevens per club achter in dit jaarverslag, staan tabellen waarin diverse gegevens per BVO zijn vermeld, waaronder de politie-inzet in de diverse soorten competities. In die tabellen wordt ook zichtbaar bij welke soort wedstrijd de stijging dan wel daling van de inzet het grootst is. Tabel 3 geeft dat overzicht niet. Onderstaande tabel 2 geeft u een overzicht van de stijging/daling van de inzet van de politie in de eredivisie. Het betreft de inzet tijdens de normale competitie.

13 Tabel 2. BVO Uren 2007/2008 Uren 2008/2009 Eredivisie ADO Den Haag* Eredivisie Ajax Eredivisie AZ Eredivisie De Graafschap Eredivisie FC Groningen Eredivisie FC Twente Eredivisie FC Utrecht Eredivisie FC Volendam* Eredivisie Feyenoord Eredivisie Heracles Almelo Eredivisie NAC Breda Eredivisie NEC Eredivisie PSV Eredivisie Roda JC Eredivisie SC Heerenveen Eredivisie Sparta Eredivisie Vitesse Eredivisie Willem II *Speelden in het seizoen 2007/2008 in de eerste divisie. 13 CIV Oorzaken stijging uren eredivisie De uitkomsten zijn voorgelegd aan een aantal voetbalcoördinatoren uit de eredivisie. De promotie van ADO Den Haag speelde voor een deel een rol bij de stijging van het aantal uren bij sommige clubs. Maar dit was niet de enige oorzaak. Op basis van de informatie van de voetbalcoördinatoren kwamen onder andere de volgende oorzaken voor stijging van de uren naar voren: l De promotie van de eigen club is er de oorzaak van dat er meer politie ingezet is rondom de thuiswedstrijden; andere tegenstanders en grotere toeschouwersaantallen. l Meer inzet op basis van binnengekomen informatie van (mogelijke) confrontaties tussen supportersgroepen. l Het district waarin het stadion ligt, was in personele zin niet meer in staat om elke thuiswedstrijd voldoende personeel te leveren. Nu is er elke thuiswedstrijd een sectie ME aanwezig. l Een onrustig seizoen. Extra inzet omdat de supporters het niet eens waren met het beleid van de club. De resultaten vielen tegen en de trainer werd ontslagen. Dat gaf meer onrust onder de supporters. l Door de uitbreiding van het stadion is de capaciteit van het stadion ook toegenomen. Daardoor is de politie-inzet eveneens toegenomen. l Verhoging van de inzet in verband met het feit dat de club, Roda JC, zou gaan fuseren met Fortuna Sittard. Supporters waren het hier niet mee eens.

14 Tabel 3. Politie-inzet CIV 14 seizoen seizoen thuisclub aantal uren neven wedstr gemid aantal uren neven wedstr gemid BV Veendam FC Groningen Cambuur Leeuwarden SC Heerenveen Emmen FC Zwolle Go Ahead Eagles FC Twente Heracles Almelo AGOVV De Graafschap Vitesse NEC FC Utrecht AZ FC Volendam Haarlem Stormvogels/Telstar Ajax ADO Den Haag Excelsior Feyenoord Sparta FC Dordrecht NAC Breda RBC Roosendaal RKC Waalwijk Willem II FC Den Bosch FC Oss FC Eindhoven Helmond Sport PSV VVV Fortuna Sittard MVV Roda JC FC Omniworld overige Totaal Eerste divisie Ere divisie

15 seizoen seizoen aantal uren neven wedstr gemid aantal uren neven wedstr gemid CIV

16 Oorzaken daling uren eredivisie Zoals aangegeven in de tabel waren er ook enkele korpsen die minder inzet hadden dan het vorige seizoen. Als reden werd onder andere aangegeven: Minder politie-inzet omdat onder meer werd afgeschaald in categorisering van de wedstrijd. In plaats van het standaard inzetten van pelotons ME werd gekozen voor flex ME. Dit zijn kleinere groepen die flexibeler ingezet kunnen worden. Er wordt meer maatwerk geleverd. BVO s in de eerste divisie Tabel 4 geeft een overzicht van de daling, dan wel stijging van de politie-inzet in de eerste divisie. CIV 16 Tabel 4. BVO Uren 2007/2008 Uren 2008/2009 1e divisie AGOVV e divisie BV Veendam e divisie Cambuur Leeuwarden e divisie Emmen e divisie Excelsior* e divisie FC Den Bosch e divisie FC Dordrecht e divisie FC Eindhoven e divisie FC Omniworld e divisie FC Oss e divisie FC Zwolle e divisie Fortuna Sittard e divisie Go Ahead Eagles e divisie Haarlem e divisie Helmond Sport e divisie MVV e divisie RBC Roosendaal e divisie RKC Waalwijk e divisie Telstar e divisie VVV* * Speelden in het seizoen 2007/2008 in de ere divisie Oorzaken stijging uren eerste divisie De uitkomsten zijn voorgelegd aan de meeste voetbalcoördinatoren van de BVO s uit de eerste divisie. Mede op basis van die informatie kunnen de volgende conclusies worden verbonden aan de stijging van de uren politie-inzet: l Grootschalige politieonderzoeken naar aanleiding van ongeregeldheden. Onder meer bij Cambuur en MVV. l De onrust rondom de voetbalclub. Een mogelijke fusie tussen Roda JC en Fortuna Sittard zorgde ervoor dat er bij de wedstrijden veel meer politie ingezet moest worden dan normaal gesproken gebruikelijk is. l Verhoging van de inzet op basis van binnengekomen informatie dat supporters uit waren op een confrontatie.

17 Oorzaken daling uren eerste divisie Zoals de tabel aangeeft, was bij een aantal korpsen minder politie-inzet. Als reden voor de daling werd onder meer aangegeven: l Doordat er minder categorie c-wedstrijden waren kon de inzet teruggebracht worden. l De korpsen proberen meer maatwerk te leveren. De clubs zijn steeds meer in staat om voldoende stewards op de been te brengen zodat de politie-inzet verminderd kan worden. l De korpsen kunnen vrij makkelijk opschalen als de situatie daarom vraagt en zetten daarom standaard minder politiemensen in. 1.4 Soort politie-inzet Tijdens de voetbalwedstrijden worden er meerdere soorten politie ingezet. In tabel 5 is een overzicht gegeven van de soorten politie-inzet van de afgelopen vier seizoenen. Tabel 5. soorten politie-inzet Soort inzet uren uren uren uren Aanhoudingseenheden Alg.politiedienst ADOPTIE Algemene Politie Dienst Arrestantenafhandeling Bereden Brigade Bijzondere Wetten Bikers 4423 Diversen Hondenbrigade ME in ME tenue ME in ME-Tenue ADOPTIE OG Groepen Parketpolitie Politiesurveillanten Recherche Recherche uren achteraf Supp. begeleiding ADOPTIE Supporters begeleiding Verbindingen Verkeerspolitie Verkeerspolitie ADOPTIE Video Observatie Voorbereidingsuren Voorbereidingsuren adoptie Vreemdelingendienst Vrijwillige politie CIV

18 Enkele opmerkingen over de soorten politie-inzet: l Er is een stijging van de inzet van ME. Bij een aantal wedstrijden was het noodzakelijk om op het laatste moment naar aanleiding van binnengekomen informatie ME in te zetten. l Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van bikers (politiemensen op de fiets). De infrastructuur zorgt ervoor dat bikers gemakkelijk hun werk kunnen doen. Ze zijn flexibel inzetbaar. l Steeds meer korpsen kiezen ervoor om meer supportersbegeleiders in te zetten dan andere disciplines. 1.5 Dienst Spoorwegpolitie In tabel 6 is een overzicht van de inzet van de Dienst Spoorwegpolitie. De meeste treinregelingen zijn van Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Uit de rapportages van de Dienst Spoorwegpolitie blijkt dat supporters op de gewone dienstregeling en kruisende supporters ook voor het nodige werk zorgen. CIV 18 Tabel 6. Inzet Dienst Spoorwegpolitie 07/08 08/09 Soort wedstrijd pers uren pers uren 1e Divisie Beker Eredivisie Interland oefen Oefen/Vriendschap. euro Oefen/Vriendschappelijk Play-offs Champ. League/Europ. league Diversen 6 24 totaal Enkele opmerkingen: l Bij de bekerfinale is een dubbel aantal treinen ingezet. Dit leidde tot meer inzet van de Dienst Spoorwegpolitie. l Er is het afgelopen seizoen meer inzet (toezicht) geweest op en rond diverse stations in Nederland. Supporters die voor extra werk zorgen in de gewone dienstregeling Hieronder een aantal voorbeelden van supporters die in de gewone dienstregeling voor extra werk zorgden voor de Dienst Spoorwegpolitie: l De Graafschap-AZ Op 19 oktober 2008 zouden AZ-supporters zijn aangevallen op het station in Doetinchem door supporters van De Graafschap. Er zou een nieuwe confrontatie gaan plaatsvinden. Door nadrukkelijk toezicht van de Dienst Spoorwegpolitie zijn confrontaties voorkomen.

19 l De Graafschap-FC Utrecht Op 30 oktober 2008 zou een supporter van FC Utrecht zijn geslagen op het station in Doetinchem. De ME heeft een confrontatie tussen beide supportersgroepen weten te voorkomen. l FC Twente-Ajax Na afloop van de wedstrijd FC Twente-Ajax op 1 november 2008 in Enschede ontstonden diverse kleine opstootjes op het perron van het station. Daarbij werd onder meer een hek vernield. l Willem II-FC Groningen Op 23 november 2008 vertrok een groep FC Groningen supporters van de harde kern met de trein vanuit Groningen in de richting van Tilburg. Onderweg bleek dat een groot deel van de supporters niet in het bezit was van een kaart voor deze wedstrijd. Ook bleken er supporters bij te zitten met een stadionverbod. In Tilburg is de groep onder begeleiding van de Dienst Spoorwegpolitie in de trein terug naar Groningen gezet. l RBC Roosendaal-Helmond Sport Op 28 november 2008 zou een groep van ongeveer veertig supporters van Helmond Sport naar Roosendaal komen om problemen te maken. De groep zorgde op het station voor overlast en gedroeg zich uitdagend naar de politie. l Sparta-AZ Na afloop van de wedstrijd Sparta-AZ stapte een groep supporters op 1 februari 2009 in de trein terug naar Alkmaar. Onderweg bleek dat een groep van vijftien tot twintig AZ-supporters de orde flink verstoorde door onder meer te schreeuwen. De meeste supporters waren beschonken. Door de Dienst Spoorwegpolitie is met behulp van de politie Haaglanden de groep supporters aangehouden en bekeurd. 19 CIV l VVV-Helmond Sport Op 13 maart 2009 werd een groep supporters die buiten de verplichte combi naar Venlo reisde, door de politie op de trein terug gezet terug in de richting van Helmond. Onderweg zorgde de groep voor problemen door een aantal malen aan de noodrem te trekken. 1.6 Combi s Voor elke wedstrijd dient een risicoanalyse gemaakt te worden. Hierin dienen onder andere de veiligheidsrisico s gewogen te worden die van invloed zouden kunnen zijn op de wedstrijd. Door die analyse per wedstrijd te maken kan maatwerk worden geleverd. Het risicogehalte van een wedstrijd kan worden beïnvloed door vele factoren zoals genoemd in het beleidskader. In het veiligheidsoverleg en mede op basis van de daarbij behorende risicoanalyse kan worden besloten dat er voor de bezoekende BVO een verplichte combivervoersregeling wordt opgelegd.

20 Criteria KNVB voor opleggen combiregeling De KNVB hanteert bij voetbalwedstrijden in de Nederlandse competitie voor de handhaving van de combiregeling de volgende criteria: Een supporter van de uitclub waarvoor een verplichte combiregeling geldt die zich bevindt in het uitvak zonder meegereisd te zijn met de verplichte combi (dus met ander vervoer is gekomen) ontduikt de combiregeling of een supporter van de uitclub waarvoor een verplichte combiregeling geldt die zich in de directe omgeving van het stadion ophoudt en niet in het bezit is van een geldig toegangskaartje en indien er geen dagverkoop aan de kassa is, ontduikt ook de combiregeling. Peter Tromp over de combiregeling: De goeden lijden onder de kwaden CIV 20 Voor de politie is het prettige van de combiregeling dat je precies weet hoe supporters van a naar b komen, zonder dat je problemen onderweg of bij het stadion hoeft te verwachten. Peter Tromp is voetbalcoördinator van de politie voor N.E.C. Daarmee kunnen we problemen voorkomen op de aan- en afvoerroute als we die op basis van onze informatie verwachten. Met verplichte combibussen gaan de supporters dan onder politiebegeleiding naar de speelstad. We spreken af waar ze worden opgevangen en verder worden begeleid naar het stadion. Zo voorkom je confrontaties met supporters van de tegenpartij voor of vlak na de wedstrijd. Hij vertelt dat de doelgroepsupporters er niet blij mee zijn. De supporters die echt verkeerd willen, vragen geen verplichte uitkaart aan. Daarbij moet je jezelf namelijk registreren en je moet een pasfoto afgeven met toestemming dat de club die foto mag inzetten zoals ze willen. Zonder uitkaart kun je niet mee met de verplichte combibus. Je ziet dat juist een vaste groep trouwe supporters wel meegaan. Als het echt niet anders kan en het gaat om een heel belangrijke wedstrijd dan willen de doelgroepsupporters zich daar nog wel eens bij aansluiten. Het kost de club dus ongetwijfeld een aantal kaartjes in de verkoop, ook al omdat je niet mag roken in de bus en ook geen alcohol mag drinken op de heenweg. Verschillende belangen De clubs leggen hun supporters liever geen buscombi op. Het is natuurlijk financieel niet aantrekkelijk en het is ook niet fijn als de achterban klaagt. De club wil het beste voor de achterban organiseren. De politie en de burgemeester hebben een ander belang, zij kijken naar de openbare veiligheid. Het is dan ook meestal de burgemeester van de andere plaats die zegt dat supporters van een bepaalde club alleen mogen komen met een combiregeling. Ze verpesten het voor zichzelf Hij verwacht dat er steeds vaker een verplichte buscombi opgelegd zal worden. Je ziet dat

21 dit op basis van eerder getoond gedrag in het stadion of elders meer en meer wordt opgelegd. Dat gedrag wordt bijgehouden in het Voetbal Volg Systeem. Je ziet vooral het laatste jaar een verplaatsing naar voetbalgerelateerde incidenten buiten de wedstrijddagen om. Als het reisgedrag van een club de laatste twee jaar niet goed is geweest, dan beslist de driehoek tot een verplichte combi. Gedragen ze zich weer een paar jaar goed, dan krijgen ze de kans op een autocombi of op vrij vervoer. Vaak verpesten de kwaden het voor de goeden. Dat zag je recent weer in de landelijke pers. Supporters van een club mochten naar Emmen met de trein en vrij vervoer. Maar ze misdroegen zich zo, dat de NS ze bij Coevorden niet verder wilde laten reizen. De ME moest er aan te pas komen. Een grote groep supporters van weer een andere club kregen recent door een rechtbank taakstraffen opgelegd voor hun aandeel in de rellen na een voetbalwedstrijd. Zo verpesten ze het voor zichzelf. Diverse gemeenten artikel in APV dat reizen buiten combi aanpakt In diverse gemeenten in Nederland is een artikel opgenomen in de APV dat onder meer het reizen buiten de combi aanpakt. Hieronder een voorbeeld uit een willekeurige gemeente: Voorbeeld artikel in APV over reizen buiten de combiregeling 1. De burgemeester kan, onverminderd zijn bevoegdheid ingevolge het vierde lid, een voetbalwedstrijd zoals bedoeld in lid 1 onder a aanwijzen als een risicowedstrijd indien daaraan naar zijn oordeel een verhoogd risico is verbonden voor de openbare orde en veiligheid. 2. Het is verboden op de dag waarop een voetbalwedstrijd zal worden gespeeld die door de burgemeester ingevolge het zesde lid als risicowedstrijd is aangewezen, ongeacht het eventueel daarbij te bezigen middel van vervoer: a. zich te begeven- c.q. te bevinden buiten de door de politie aangewezen routes indien men zich blijkens feiten en/of omstandigheden als voetbalsupporter manifesteert; b. zich op de weg te bevinden indien men zich blijkens feiten en/of omstandigheden manifesteert als voetbalsupporter zonder kennelijk in de mogelijkheid te verkeren om de desbetreffende wedstrijd bij te wonen in een supportersvak dat voor hem is bestemd tenzij men kan aantonen dat men op doorreis is van of naar een andere betaald voetbalwedstrijd die diezelfde dag elders wordt gespeeld. 21 CIV Opgelegde combiregelingen laatste vier seizoenen Hieronder een overzicht van de opgelegde combiregelingen in de afgelopen vier seizoenen op basis van de door de politie ingevulde gegevens in het VVS. Tabel verplichte combi Zoals het overzicht laat zien is het aantal verplichte combiregelingen dit seizoen weer gestegen. Dit aantal betreft alle wedstrijden die in Nederland zijn gespeeld in zowel de eredivisie, 1e divisie, bekerwedstrijden en play-offs.

22 Oorzaken voorkeur verplichte combi bij sommige BVO s Voor de wedstrijden in de ere- en eerste divisie zijn in totaal 330 verplichte combi s opgelegd. De overige combi s zijn opgelegd bij bekerwedstrijden en play-offs. Nog steeds blijkt dat sommige BVO s graag zien dat bezoekende supporters georganiseerd de wedstrijden bezoeken. Zij zouden dan graag een verplichte combi opgelegd zien. Een dergelijk verzoek wordt mede ingegeven door de kortingsregeling van de BVO s op de toegangskaarten in geval van combivervoer. De politie honoreert een dergelijk verzoek meestal ondanks het feit dat het volgens de risicoanalyse niet noodzakelijk is. Als voordeel ziet men echter wel de geplande aankomst van de supporters en dus een mogelijk lagere politie-inzet. Dit blijkt in enkele politiekorpsen de verklaring te zijn voor een combiregeling bij een A-wedstrijd. Nog een aantal constateringen met betrekking tot de verhoging van het aantal combi s: l De slechte resultaten van de thuisclub zorgen ervoor dat de bezoekers georganiseerd moeten komen om confrontaties tussen supportersgroepen te voorkomen. l De infrastructuur zorgt er voor dat de bezoekers in auto s of bussen moeten komen en vrij vervoer niet mogelijk is. l De komst van de bezoekende supporters in een verplichte combi zorgt ervoor dat er minder politie-inzet nodig is. CIV 22 Combinatie combiregeling met categorisering wedstrijden Het CIV heeft de combiregeling gecombineerd met de categorisering van de wedstrijden bij de reguliere wedstrijden, dus excl. play-offs, in de ere- en eerste divisie: Een C-wedstrijd wordt als een hoog risicowedstrijd beschouwd. Een verplichte combi is daarbij standaard. Een B-categorie wedstrijd is maatwerk waarbij een combi opgelegd kan worden. Een A-categorie wedstrijd is een wedstrijd waarin o.a. vrij reizen en een vrije kaartverkoop centraal staat. Eredivisie In tabel 8 geven we een overzicht van de categorie wedstrijd in combinatie met een verplicht opgelegde combi in de eredivisie. De betekenis van de letters en de kleuren is als volgt: 1 A autocombi A-wedstrijd A/B 1 auto- en buscombi B-wedstrijd B buscombi C-wedstrijd T treincombi 1 Supporters kunnen met de eigen auto naar een verzamelpunt buiten de speelstad reizen. Daar moeten de vouchers voor toegangskaarten worden omgewisseld en vervolgens gaat men met de auto of de bus, al dan niet onder begeleiding van de politie, naar het stadion.

23 Tabel 8 ADO Den Haag Ajax AZ De Graafschap FC Groningen FC Twente FC Utrecht FC Volendam Feyenoord Heracles Al NAC Breda NEC PSV Roda JC SC Heerenveen Sparta Vitesse Willem II Totaal ADO Den Haag B B B B B B B B B B B B B B B B 16 Ajax T B T T T B B T B B 10 AZ A/B A/B A/B A/B A/B A/B A A/B A/B A A/B A/B A/B A/B 14 De Graafschap B A A A/B B A/B B B 8 FC Groningen B B B B B A A/B A/B A/B A/B 10 FC Twente A/B B B A/B B B B A B B B 11 FC Utrecht B B A/B A/B B A/B B B A/B A/B B B B A/B A/B B A/B 17 FC Volendam B A/B B A B A/B A A A/B A 10 Feyenoord T T B B B B B 7 Heracles Almelo B A/B A/B A/B A/B B B A/B A/B A A A/B A/B A/B A/B A/B A/B 17 NAC Breda B B A/B A/B A A/B B A B A/B A/B A/B B 13 NEC B B A/B B B B A B B B B B 12 PSV B T B A/B A/B B T A/B B A/B A/B A/B 12 Roda JC B A A/B A/B A/B A/B A/B A/B A/B A/B A/B B 12 SC Heerenveen A/B B A 3 Sparta B B B 3 Vitesse B B B A B A/B A/B B A/B B A/B A/B A/B 13 Willem II B B B A/B B B B B B B B B A/B 13 Totaal CIV Leesvoorbeeld We gebruiken Feyenoord als voorbeeld om te laten zien hoe de tabel moet worden gelezen: l Bij thuiswedstrijden van Feyenoord is bij 7 wedstrijden een verplichte combi opgelegd; l De wedstrijd Feyenoord FC Twente was een wedstrijd uit de B-categorie; l Bij Feyenoord waren 9 wedstrijden A-wedstrijden, 6 wedstrijden B-wedstrijden en 2 wedstrijden C wedstrijden; l Bij thuiswedstrijden van Feyenoord zijn 5 keer een verplichte buscombi en 2 keer een verplichte treincombi opgelegd; l Uitwedstrijden van Feyenoord waren 10 keer wedstrijden van de B-categorie en 7 keer wedstrijden van de C-categorie; l Feyenoord heeft bij uitwedstrijden zelf 14 keer een verplichte combi opgelegd gekregen, waarvan 1 keer een autocombi, 4 keer een auto/buscombi, 7 keer een buscombi en 2 keer een treincombi; Verplichte combi s eredivisie naar soort In de eredivisie zijn in totaal 201 verplichte combi s opgelegd en wel: l 18 autocombi s; l 74 auto- en buscombi s; l 100 buscombi s; l 9 treincombi s.

24 Overige constateringen Bij 20 wedstrijden in de A-categorie werd een combi opgelegd; l De meeste combi s werden opgelegd bij wedstrijden in de B-categorie (136); l Het aantal opgelegde combi s steeg met ruim 6% ten opzichte van vorig seizoen. Eerste divisie In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de categorie wedstrijd in combinatie met een verplicht opgelegde combi in de eerste divisie. A autocombi A-wedstrijd A/B 2 auto- en buscombi B-wedstrijd B buscombi C-wedstrijd T treincombi 2 Tabel 9 AGOVV BV Veendam Cambuur Excelsior FC Den Bosch FC Dordrecht FC Eindhoven FC Emmen FC Omniworld FC Oss FC Zwolle Fortuna Sittard Go Ahead Eagles Haarlem Helmond Sport MVV RBC Roosendaal RKC Waalwijk Telstar VVV Totaal CIV 24 AGOVV B B B B 4 BV Veendam B B B 3 Cambuur A/B B B B B B 6 Excelsior A 1 FC Den Bosch A B B A B A/B B A/B 8 FC Dordrecht B A A A B B B B 8 FC Eindhoven A/B B 2 FC Emmen B B B B 4 FC Omniworld B A B 3 FC Oss B B B B B B B B B B B B B B B B B 17 FC Zwolle B B A/B B B B B 7 Fortuna Sittard B B 2 Go Ahead Eagles B B B B B B B B 8 Haarlem B A/B B A/B B A A B B A/B 10 Helmond Sport B A/B B B A/B B B B B A/B 10 MVV B A/B B B B B B A/B 8 RBC Roosendaal A/B B A B 4 RKC Waalwijk B B B B B B B B B A/B 10 Telstar B A/B B A/B 4 VVV B A/B B B A/B A A B B A 10 Totaal Verplichte combi s eerste divisie naar soort In de eerste divisie zijn in totaal 129 combi s opgelegd en wel: l 13 auto combi s; l 19 auto- en buscombi s; l 97 buscombi s. 2 Supporters kunnen met de eigen auto naar een verzamelpunt buiten de speelstad reizen. Daar moeten de vouchers voor toegangskaarten worden omgewisseld en vervolgens gaat men met de auto of de bus, al dan niet onder begeleiding van de politie, naar het stadion.

25 Overige constateringen l Bij 12 wedstrijden in de A-categorie werd een combi opgelegd; l De meeste combi s werden opgelegd bij wedstrijden in de B-categorie (102); l Het aantal opgelegde combi s steeg met ruim 4% ten opzichte van vorig seizoen. Combivervoer nauwelijks toegepast bij internationale wedstrijden/andere landen Combivervoer bij internationale wedstrijden en combivervoer in andere landen wordt nauwelijks toegepast. Het blijkt praktisch onmogelijk te zijn dergelijke afspraken te maken met buitenlandse clubs. Los nog van de praktische haalbaarheid om grote hoeveelheden supporters verplicht georganiseerd te vervoeren van het ene land naar het andere land. Wekelijks overzicht combiregelingen voorafgaand aan wedstrijden Voor Nederland verzorgt het CIV iedere week voorafgaande aan de wedstrijden een overzicht van de combiregelingen met daarin het soort combi, auto-bus-trein, de opstapplaatsen en de eventuele omwisselplaatsen. Op deze wijze wordt aan de regio s de mogelijkheid gegeven tijdig te anticiperen op het vervoer (de doorreis) van voetbalsupporters. Mogelijke stopplaatsen, zoals benzinestations en/of grote parkeerplaatsen kunnen dan extra in de surveillance worden opgenomen. 1.7 Incidentele uren In tabel 10 staan de uren incidentele inzet 2008/2009. Dit betreft een voetbalgerelateerde inzet op niet-wedstrijddagen. Te denken valt aan de inzet van supportersbegeleiders bij een dancefeest omdat supporters daar hebben afgesproken. Of inzet op de avond voor de wedstrijd omdat informatie is binnengekomen dat supporters van plan zijn om een dag eerder naar de speelstad af te reizen. 25 CIV Incidentele inzet hoger dan het seizoen 2007/2008 De incidentele inzet is hoger geweest dan het vorige seizoen. Die stijging is voornamelijk veroorzaakt door de inzet bij de clubs Roda JC en AZ. De inzetten bij Roda JC zijn te verklaren door de perikelen rond een mogelijke fusie met Fortuna. De inzet bij AZ is de inzet rond het kampioensfeest. Tabel 10. Incidentele inzet Seizoen 2007/ /2009 Totaal

26 2 Incidentenoverzicht De politie heeft het afgelopen seizoen 403 incidenten binnen en 286 buiten het stadion geregistreerd. Het is mogelijk dat er bij één wedstrijd meer dan één incident heeft plaatsgevonden, zowel binnen als buiten het stadion. Aantal incidenten zegt niets over ernst van de feiten Het aantal incidenten in onderstaande overzichten geeft geen enkele indicatie over de ernst van het feit. Vuurwerk kan zowel betekenen dat er een fakkel is afgestoken als een vuurwerkbom. Incidenten geregistreerd door lokale politie De incidenten uit de overzichten 11, 12 en 13 zijn alleen die incidenten die de lokale politie heeft geregistreerd, zowel binnen als buiten het stadion. CIV 26 Nog niet alle clubs eredivisie aangesloten op VVS Het overzicht van geregistreerde incidenten binnen en buiten het stadion is het resultaat van de aanpassing van het VVS als gevolg van de aansluiting van de clubs uit de eredivisie op het VVS. Helaas kon door diverse oorzaken nog geen gebruik worden gemaakt van de registratie van deze clubs, omdat niet alle clubs voor het begin van de competitie op het VVS waren aangesloten. In de loop van het verslagseizoen is dat wel het geval en de verwachting is dat na het seizoen de registratie van de politie en de clubs naast elkaar gelegd kunnen worden. Op deze manier kan een beter inzicht worden gekregen van het aantal incidenten binnen en buiten het stadion en kan er mogelijk aan de hand van een gezamenlijke analyse van KNVB en het CIV de nodige aanbevelingen worden gedaan. Tabel 11. Totaal aantal incidenten Binnen stadion Buiten stadion 06 / / / / /08 08 / 09 Anders Bedreiging Brandstichting Mishandeling Spreekkoor Vechtpartij Vernieling Vuurwerk Totaal

27 2.1 Geregistreerde incidenten thuiswedstrijden Het overzicht geeft het aantal incidenten aan dat de politie heeft geregistreerd bij wedstrijden waarbij een BVO de thuisspelende club was. Er is geen uitsplitsing gemaakt naar competitie, beker of Europees voetbal. Definities diverse incidenten In het jaarverslag van 2006/2007 is een definitie gegeven naar wet- of regelgeving van de diverse incidenten die hierboven staan in tabel 11. Sommige definities, bijvoorbeeld die van de spreekkoren, zijn nog niet voor een ieder helder beschreven. Er wordt echter verwezen naar de richtlijnen van de KNVB hoe op treden bij spreekkoren. In de bijlage is in het zogenaamde management A4 tje per BVO een overzicht gegeven van onder andere het aantal incidenten binnen en buiten het stadion in de reguliere Nederlandse competities. 27 CIV 2.2 Incidenten binnen het stadion Het blijkt dat vuurwerk het meest is geregistreerd het afgelopen seizoen, gevolgd door spreekkoren. Uit onderstaande tabel blijkt dat de meeste incidenten in het stadion zijn geregistreerd bij Feyenoord. Het beeld van dit seizoen komt overeen met het beeld van het vorige seizoen. Opvallend is het aantal geregistreerde incidenten bij Cambuur Leeuwarden, Roda JC en Willem II. Dat ligt hoger dan het vorige seizoen. Vanuit de eerste divisie valt het aantal incidenten bij Cambuur (22) en MVV (19) op. Tabel 12 geeft een overzicht per BVO van het aantal door de politie geregistreerde incidenten binnen het stadion.

28 Tabel 12. Geregistreerde incidenten binnen het stadion CIV 28 Thuisclub Anders Bedreiging Brandstichting Mishandeling Spreekkoor Vechtpartij Vernieling Vuurwerk Eindtotaal AGOVV 1 1 1e BV Veendam e Cambuur Leeuwarden e Excelsior e FC Den Bosch e FC Dordrecht e FC Eindhoven e FC Omniworld e FC Zwolle e Fortuna Sittard e Go Ahead Eagles e Haarlem e Helmond Sport 1 1 1e MVV e RBC Roosendaal 1 1 1e RKC Waalwijk 1 1 1e Telstar e VVV e Emmen e FC Oss e ADO Den Haag Ere Ajax Ere AZ Ere De Graafschap Ere FC Groningen Ere FC Twente Ere FC Utrecht Ere FC Volendam Ere Feyenoord Ere Heracles Almelo Ere NAC Breda Ere N.E.C Ere PSV Ere Roda JC Ere SC Heerenveen Ere Sparta Ere Vitesse Ere Willem II Ere

29 2.3 Incidenten buiten het stadion Net als binnen het stadion, bleek ook buiten het stadion vuurwerk het meest geregistreerde incident te zijn. Wat opvalt, is dat er vaker dan het vorige seizoen bedreigingen zijn geregistreerd. Dat zou kunnen wijzen op meer agressie voor of na een wedstrijd. Uit tabel 13 blijkt dat de meeste incidenten buiten het stadion net als vorig jaar bij Ajax (25) zijn geregistreerd, gevolgd door Willem II (23). Onderstaande tabel geeft een overzicht per BVO van het aantal door de politie geregistreerde incidenten buiten het stadion. Tabel 13. Geregistreerde incidenten buiten het stadion Thuisclub Anders Bedreiging Brandstichting Mishandeling Spreekkoor Vechtpartij Vernieling Vuurwerk Eindtotaal AGOVV 1 1 1e BV Veendam e Cambuur Leeuwarden e Excelsior e FC Den Bosch e FC Dordrecht 1 1 1e FC Eindhoven e FC Omniworld e FC Zwolle e Fortuna Sittard e Go Ahead Eagles e Haarlem e Helmond Sport e MVV e RBC Roosendaal e RKC Waalwijk e Telstar e VVV 1 1 1e Emmen e FC Oss Ere ADO Den Haag Ere Ajax Ere AZ Ere De Graafschap Ere FC Groningen Ere FC Twente Ere 29 CIV

30 Thuisclub Anders Bedreiging Brandstichting Mishandeling Spreekkoor Vechtpartij Vernieling Vuurwerk Eindtotaal FC Utrecht Ere FC Volendam Ere Feyenoord Ere Heracles Almelo Ere NAC Breda Ere N.E.C Ere PSV Ere Roda JC Ere SC Heerenveen 1 1 Ere Sparta Ere Vitesse Ere Willem II Ere 2.4 Opvallende ontwikkelingen en incidenten CIV 30 In de hierna volgende pagina s is een overzicht opgenomen van een aantal belangrijke incidenten met een korte beschrijving van het incident zelf en de gevolgen daarvan. Het CIV wil hiermee inzicht geven in de bijzonderheden welke zich hebben voorgedaan in het afgelopen seizoen. Het betreft incidenten zowel binnen als buiten het stadion. Gedragingen risicosupporters Fusie Roda Jc en Fortuna Sittard Het afgelopen seizoen is er veel commotie geweest over een op handen zijnde fusie tussen voetbalclubs in het zuiden van het land. Supporters van Roda JC en Fortuna Sittard hebben zich hier op allerlei manieren tegen verzet. Dit heeft geleid tot veel meer politie-inzet dan normaal gesproken het geval was. Sportieve resultaten Bij een groot aantal clubs ontstonden het afgelopen seizoen problemen doordat trainers werden ontslagen in verband met de sportieve resultaten. Deze situaties leidden tot reacties van supporters. Informatie om gedrag supporters voorspelbaar te maken De onvoorspelbaarheid in het gedrag van supporters blijft de nadrukkelijke aandacht vragen van de ketenpartners in het informatieproces voorafgaand aan de te spelen wedstrijd. Goede informatievergaring, informatie-uitwisseling en een goede informatiepositie van de politie en de BVO s kunnen voorkomen dat men voor verrassingen komt te staan.