Jaarverslag centraal informatiepunt voetbalvandalisme

Transcriptie

1 Jaarverslag centraal informatiepunt voetbalvandalisme

2 Inhoud Voorwoord 3 2. Daders Aanhoudingen per leeftijdscategorie 34 Deel 1: Verslag van het 2.2 Strafbare feiten per leeftijdscategorie Profiel First offenders en recidivisten 36 Missie Buitenlandse supporters in Duidelijke koers 4 Nederland Nederlandse supporters in 2. Seizoen van het 5 buitenland 38 Betere risico-inschatting Samenvatting en conclusies 39 Voetbal volgsysteem 6 Focus op analyse en advies 6 3. Incidenten 40 Internationaal voorop 7 Voorbereiding WK Aantal incidenten en wedstrijdsoort 40 Informatiestromen tijdens WK Aard van de incidenten 42 Nederlands Politie Team Plaats van strafbare feiten 42 Op weg naar Euro Risico-inschatting en vervoersmaatregelen Opvallende incidenten 45 Deel 2: Seizoen Samenvatting en conclusies 47 Leeswijzer Handhaving en sancties Aanhoudingen Politie-inzet Stadionverboden Totale politie-inzet Vervolging en straffen Politie-inzet per soort competitie Samenvatting en conclusies Play-off wedstrijden Eredivisie Politie-inzet per club 20 Conclusies en aanbevelingen Politie-inzet per club in reguliere competitie Soort politie-inzet 24 Bijlagen 1.7 Opvallende ontwikkelingen Samenvatting en conclusies 29 Bijlage 1: Politiegegevens per club 69 Bijlage 2: Wedstrijden met incidenten 146 Bijlage 3: Lijst met afkortingen 151

3 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag van het Centraal expertisecentrum op het gebied van voet- Informatiepunt Voetbalvandalisme () over balvandalisme. En internationaal geniet het het seizoen Er is gekozen voor een hoog aanzien; binnen het Europese een andere opzet, zowel qua inhoud als qua netwerk van National Football Information uiterlijk. Dit jaarverslag is het resultaat van Points (NFIP s) bekleedt het een voor- het streven van het naar meer herken- trekkersrol. baarheid en transparantie van haar visie en diensten. Om nog slagvaardiger te worden in de strijd tegen voetbalvandalisme is een uitbreiding Kijkend naar het afgelopen seizoen zijn in van ondersteuning van onze ketenpartners de aanpak van voetbalvandalisme een aan- nodig. Het wil zich daarom meer richten tal duidelijke successen geboekt. Een van op het leveren van analyses en beleidsma- de voorwaarden voor de invoering van de tige bijdragen. Er is begonnen met de ont- Nieuwe Competitie Opzet (NCO) was dat de politie-inzet in de Eredivisie niet zou stijgen wikkeling van nieuwe diensten. Op het moment van schrijven is de implementatie van ten opzichte van het seizoen De een aantal hiervan al in gang gezet. Wat deze genomen maatregelen om dit te realiseren diensten inhouden leest u in dit jaarverslag. hebben hun vruchten afgeworpen. Maar er Uiteraard blijft het alle bekende onder- zijn ook een aantal punten waar we duidelijk steuning ook bieden. mee aan de slag moeten. Met we doel ik op alle partijen die onderdeel uitmaken van Hoe zit dit jaarverslag in elkaar? In het eerste de ketenaanpak voetbalvandalisme; het deel vindt u alles terug over het en haar is er hier een van. diensten. Het tweede deel bevat de cijfers en bijbehorende analyses van het voetbal- Ervaringen uit het verleden vormen de basis seizoen Het jaarverslag wordt voor acties in de toekomst. In dit jaarverslag afgesloten met onze conclusies en aanbeve- vindt u daarom niet alleen een cijfermatige lingen. Als bijlage treft u een overzicht van weergave van het seizoen , maar politiegegevens per club aan. ook een aantal concrete aanbevelingen waar we op kunnen bouwen in het seizoen Tot slot is een woord van dank verschuldigd 2007 en de verdere toekomst. aan het bureau DSP-groep dat een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan dit jaarver- Het afgelopen seizoen hield voor het slag. een koersverandering in. We hebben de behoefte van de ketenpartners en haar dienstenaanbod naast elkaar gelegd. Hieruit blijkt H.J. Groenevelt een hoge algemene tevredenheid over onze Hoofd Centraal Informatiepunt dienstverlening. Het is in Nederland hét Voetbalvandalisme

4 verslag van het civ 1. Profiel clubs, gemeentes, de Nederlandse Spoor- Het Centraal Informatiepunt Voetbalvanda- wegen en de KNVB, de benodigde maatre- lisme viert dit jaar haar 20-jarig jubileum. gelen nemen om voetbalvandalisme zoveel In 1986 is het als eerste expertisecen- mogelijk binnen de perken te houden. trum op het gebied van voetbalvandalisme binnen Europa opgericht. Deze lange staat Het heeft een duidelijke verandering van dienst heeft het een voortrekkersrol waargenomen in de vraag van de ketenpart- opgeleverd. Deze rol wil ze niet alleen be- ners naar ondersteuning. Naast operationele houden, maar ook uitbouwen nationaal én ondersteuning is er een toenemende be- internationaal. hoefte aan analyses en beleidsmatige bijdragen. Ook de behoefte aan uitwisseling van Missie ervaringen met collega s neemt toe. Het Het heeft de ambitie een bijdrage te le- speelt hierop in met een aantal nieuwe dien- veren aan het beheersbaar maken en houden van voetbalvandalisme en het verminderen sten. Deze diensten vormen geen vervanging van de oude werkzaamheden, maar zijn van politie-inzet bij wedstrijden. Dit doet het juist een verbreding. Het is op koers naar door het leveren van kennis en analyses de toekomst. De eerste resultaten worden aan primair politie Nederland en daarnaast weergegeven in het volgende hoofdstuk. aan de andere ketenpartners. Duidelijke koers Het seizoen bracht een aantal nieuwe ontwikkelingen met zich mee, zowel binnen de competitie als binnen de aanpak van voetbalvandalisme. De Nieuwe Competitieopzet (NCO) en het wereldkampioenschap in Duitsland hebben gezorgd voor een enerverend voetbaljaar met een zeer hoog Transparante communicatie Het streeft naar meer bekendheid en transparantie van haar visie en diensten. Hier is ook behoefte aan bij de diverse ketenpartners. Daarom zijn afgelopen seizoen de eerste stappen gezet om de communicatie te verbeteren. Een van de aantal wedstrijden. Meer wedstrijden betekent meer voetbalplezier, maar ook meer benodigde aandacht voor veiligheid in en om het stadion. Naast de bekende vormen van voetbalvandalisme zijn een aantal trends waarneembaar, waar in dit jaarverslag nader op wordt ingegaan. Op deze trends moet de aanpak van vandalisme worden afgestemd. eerste zichtbare resultaten is dit jaarverslag. In 2007 zullen nog meer mediakanalen een verbeterslag ondergaan, onder andere de website com. Ook in de voorlichting aan burgers, met name jongeren, voert het een aantal verbeteringen door, met name via Op basis van informatie en analyses van het kunnen betrokken partijen, zoals politie, een vernieuwde brochure en de website.

5 2. Seizoen van het Het heeft zich ten doel gesteld om op analytisch en beleidsmatig gebied haar dienstverlening een flinke impuls te geven. Het afgelopen seizoen heeft dit geresulteerd in de vastlegging van een nieuw diensten- Samenwerking centraal Onmisbaar bij een wedstrijdvoorbereiding is een goede samenwerking tussen politie en clubs. Het Handboek Veiligheid van de KNVB benadrukt de verantwoor- pakket. Aan de ontwikkeling en implemen- delijkheid van de clubs zelf bij het zorg- tatie wordt hard gewerkt. Verder stond het seizoen natuurlijk in het teken van het wereldkampioenschap in Duitsland; het toernooi waar het veel voorbereidend werk voor heeft verricht. Uiteraard heeft ook het Voetbal Volg Systeem een aantal verbeterslagen ondergaan. In dit hoofdstuk leest u meer over al deze ontwikkelingen binnen het. dragen voor een veilige situatie tijdens wedstrijden. Om optimaal de risico s van een wedstrijd te kunnen inschatten is input van beide kanten nodig; zowel van de politie als van de clubs. Daarom is de ontwikkeling van de Risicoanalyse matrix een gezamenlijk traject van het, de KNVB, clubs en politie geweest. Betere risico-inschatting Om de juiste veiligheidsmaatregelen te kunnen treffen is het belangrijk de risico s van een wedstrijd goed in te schatten. Een van De matrix maakt transparant welke veiligheidsrisico s ten grondslag liggen aan bepaalde maatregelen die worden genomen omtrent wedstrijden. de diensten die het, in samenwerking met de KNVB en vertegenwoordigers van van de matrix de burgemeester van de ge- clubs en politie, in het seizoen meente waar een wedstrijd plaatsvindt over heeft geïntroduceerd is de Risicoanalyse ma- de benodigde politie-inzet. trix. Deze matrix maakt deel uit van de maatregelen voor de Nieuwe Competitie Opzet. In het seizoen zijn de voorbereidingen voor de Risicoanalyse matrix gestart. De Risicoanalyse matrix is een instrument Het proces wedstrijd organisatie politie is waarmee risico s van geplande wedstrijden toen in kaart gebracht. In dit proces staan kunnen worden ingeschat. Zowel de politie de stappen beschreven die onderdeel uitma- als de clubs vullen een deel van de matrix ken van de voorbereiding van een wedstrijd. in, waardoor een goed beeld ontstaat van de De aanleiding hiervoor was het gebrek aan veiligheidssituatie. De uitkomst van de Risi- eenduidigheid in deze voorbereiding en de coanalyse matrix bepaalt de classificatie (A, inschatting van risico s. Met de matrix wordt B of C) die vooraf toegekend wordt aan een uniformiteit gecreëerd in de werkwijze van wedstrijd. De matrix helpt bij het inzichtelijk zowel de politie als clubs, wat de kwaliteit maken van de te treffen maatregelen door van de wedstrijdvoorbereiding zal verho- politie en clubs. De politie adviseert op basis gen. De bedoeling is dat de Risicoanalyse

6 matrix ook wordt gebruikt door de clubs. Bij opgenomen in het VVS. Als onderdeel van de invoering van de NCO in de Eredivisie is het project Hooligans in Beeld is een mo- een duidelijke scheiding gemaakt tussen de dule toegevoegd waarin de politie de namen verantwoordelijkheden van de politie en de van de supporters van de zogenaamde top clubs. De clubs zijn verantwoordelijk voor 500 lijst kan vermelden. De bedoeling is dat hetgeen in het stadion gebeurt en de poli- zo alle politiekorpsen op de hoogte zijn van tie voor hetgeen daarbuiten gebeurt. Deze deze risicosupporters. verantwoordelijkheid betekent dat aan de organisatie en werkwijze van de veiligheids- De tweede module biedt de mogelijkheid organisatie van de clubs bepaalde, mogelijk spoorwegspecifieke informatie in te voe- andere kwalitatieve en kwantitatieve eisen ren en is speciaal ontwikkeld voor de Spoor- worden gesteld. Beide ketenpartners be- wegpolitie. De aanleiding was het incident in schikken vanuit hun eigen verantwoordelijk- april 2005 bij de wedstrijd Feyenoord - Ajax, heid over relevante informatie om risico s van waarbij de informatie-uitwisseling tussen de een wedstrijd in te schatten. Deze informatie Spoorwegpolitie en de politieregio s niet op- komt samen in de matrix. timaal was. De informatie in deze module is uiteraard ook beschikbaar voor de politiere- Voetbal Volg Systeem gio s. De core business van het is het verzamelen van informatie rondom voetbalwedstrij- Focus op analyse en advies den. Deze informatie vormt een kennisbank Diverse ketenpartners hebben aangegeven op basis waarvan veiligheidsmaatregelen meer behoefte te hebben aan periodieke voor nog te spelen wedstrijden worden be- rapportages over politie-inzet en trends bin- paald. Het Voetbal Volg Systeem (VVS) is het systeem waarin al deze gegevens worden nen het voetbalvandalisme. Ook de vraag om beleidsmatige ondersteuning en advies vastgelegd. In het afgelopen seizoen is het speelt sterk. Dit komt mede door de ontwik- VVS op een aantal punten gewijzigd. kelingen gerelateerd aan de NCO. Het heeft in het afgelopen seizoen een start ge- Bij de introductie van de NCO is afgesproken maakt met de ontwikkeling van twee nieuwe dat alle Betaald Voetbal Organisaties (BVO s) diensten waarmee ze tegemoet komt aan op het VVS aangesloten moesten worden. deze behoeftes. Samen met de KNVB en enkele vertegenwoordigers van de clubs is bekeken wat no- Managementrapportage dig is om dit te realiseren. Uitgangspunt is Met name de Stuurgroep Voetbalvandalisme dat de BVO s hun eigen gegevens zelfstandig heeft de behoefte om middels managemen- in het VVS moeten kunnen invoeren, zodat trapportages periodiek geïnformeerd te wor- er per wedstrijd een beter inzicht in de geno- den. Het afgelopen seizoen is besproken men maatregelen, de personele inzet en de hoe dit vormgegeven kan worden. Binnen- gebeurtenissen rondom die wedstrijd ont- kort wordt gestart met een inventarisatie van staat. De noodzakelijke systeemaanpassin- de gewenste informatie en de beste manier gen zijn inmiddels gereed. Een aantal laatste om deze informatie te verspreiden. Er is af- zaken, zoals opname van convenanten, Ser- gesproken dat het tijdens het seizoen vice Level Agreements en het privacyregle samen met het Auditteam een ment worden in de eerste helft van het sei- blauwdruk voor de managementsrapporta- zoen afgerond. De verwachting ges gaat opzetten. In het seizoen is dat begin 2007 wordt begonnen met het komt de zorg voor de managementrapporta- aansluiten van de BVO s op het VVS. ges geheel te liggen bij het. Daarnaast zijn een tweetal andere modules

7 Collegiale consultatie Binnen de Adviesgroep Voetbal is de idee geboren om een nationale variant op de internationale Peer Reviews te introduceren: de collegiale consultatie. In het afgelopen Champions League meeting Hoe is overeenstemming te bereiken over veiligheidsmaatregelen bij internationale wedstrijden? Voor alle wedstrij- seizoen is het begonnen met het in den in de Champions League gebeurt dit kaart brengen van deze nieuwe dienst. De collegiale consultatie biedt de mogelijkheid om binnen een veilige omgeving feedback te ontvangen. De verantwoordelijke districtschef nodigt drie collega s uit het land uit om samen kritisch te kijken naar de situatie rond een bepaalde wedstrijd en de genomen maatregelen. De genodigden kunnen door hun eigen ervaring nieuwe ideeën en inzichten bieden. In 2007 wordt begonnen met de implementatie van de collegiale consultatie. Het faciliteert de collegiale consultatie door de organisatie van een auditgroep. door onder andere de organisatie van Champions League meetings. Dit seizoen heeft het voor de vijfde keer de Champions League meeting georganiseerd. Ruim 80 politiemensen uit heel Europa namen deel aan deze bijeenkomst ter voorbereiding op de nieuwe Champions League competitie. Van vrijwel alle wedstrijden in de Champions League worden inmiddels verslagen gemaakt die bij het in het VVS worden opgeslagen. Inmiddels is er een bestand van ruim 800 verslagen. Twee landen kunnen Internationaal voorop die verslagen zelfstandig raadplegen. De politiesamenwerking en uitwisseling van informatie bij internationale voetbalwedstrijden en -toernooien zijn de afgelopen jaren sterk verbeterd. Het speelt hierin, als Andere landen hebben aangegeven dit op korte termijn ook te willen. oudste National Football Information Point, het VVS opgenomen en dragen bij aan een een belangrijke rol. Een belangrijk onderdeel snelle en adequate informatie-uitwisseling. van de verbeterde samenwerking is de Peer Daarnaast heeft het op verzoek van een Review. Deze internationale collegiale audit aantal andere NFIP s een onderzoek gedaan wordt wetenschappelijk begeleid door prof. naar de kwaliteit van de wedstrijdverslagen. dr. Adang van de Politie Academie; het is verantwoordelijk voor de organisatie. Afgelo- Voorbereiding WK 2006 pen seizoen zijn er Peer Reviews geweest in Afgelopen zomer waren alle ogen gericht op Schotland, Engeland en Bulgarije. het wereldkampioenschap (WK) in Duitsland. Doordat het toernooi in een buurland plaats- Op verzoek van het ministerie van Binnen- vond was de impact op Nederland groot; landse Zaken is het wederom actief Nederland was deelnemend land, buurland betrokken geweest bij de besprekingen en transitland. Al sinds 2002 is het actief van de Police Working Coorporation Group betrokken geweest bij de voorbereiding op (PWCG) te Brussel. Nederland heeft hier het WK. Er vond regulier overleg plaats met een aantal activiteiten geïnitieerd die deels Duitsland en het organiseerde voorlich- onder verantwoordelijkheid van het zijn tingssessies voor Duitse collega s over de uitgevoerd. Een voorbeeld is de actualisa- werkwijze van spotters en het creëren van tie van het Handboek Internationale Politie heldere verwachtingen rondom internatio- Samenwerking. Het heeft samen met nale politiesamenwerking. enkele andere NFIP s de formulieren voor internationale informatie-uitwisseling verder Tijdens het seizoen heeft het ontwikkeld. Deze formulieren zijn digitaal in zich vooral gericht op de inrichting van de

8 informatiestromen tijdens het WK en de sa- voordat het bij het, dan wel bij de liaisons menstelling en training van het Nederlands in Duitsland, terecht kwam. De voetbalcoör- Politie Team (NPT). Het heeft Duitsland dinatoren, die de supporters van hun club periodiek geïnformeerd over de Nederlandse en hun gedrag goed kennen, konden nu niet belangstelling voor wedstrijden, het aantal altijd rechtstreeks communiceren met het supporters van het Nederlands elftal, hun. Hierdoor ontstaat vertraging in de infor- reisbewegingen en hun gedrag rondom matiestromen. wedstrijden. De voetbalcoördinatoren binnen de politie zijn vanwege hun kennis van Het heeft het ook als een nadeel ervaren (risico)supporters actief betrokken bij de dat in het hele proces de informatie niet al- voorbereidingen. Het hield hen op de tijd door materiedeskundigen werd bekeken hoogte van de organisatie in Duitsland en en verstuurd. Meer dan eens moest worden heeft een werkbezoek van enkele dagen in afgegaan op geruchten in plaats van beves- Duitsland georganiseerd. tigde informatie. Dit heeft meer dan eens tot een discussie in het Nationale Coördinatie In de aanloop naar het WK is het belang Centrum in Duitsland en in de speelsteden van een landelijke coördinatie van de voor- geleid. De vertegenwoordiger van de Regi- bereiding besproken met het ministerie van onale Inlichtingen Diensten die verbonden Binnenlandse Zaken. In de tweede helft van was aan het Nederland Politie Team (NPT) 2005 is zowel een landelijk coördinatiepro- heeft de meeste geruchten kunnen ontze- ject opgezet als een politieproject voor de nuwen. voorbereiding op het WK. Daar waar mogelijk heeft het de groep Informatiestromen tijdens WK Binnen de Europese Unie (EU) is de interna- politiemensen die de Bundespolizei ondersteunden van de nodige informatie voorzien. tionale informatie-uitwisseling bij toernooien Het bleek dat zij nagenoeg niet over de infor- geregeld in het Handboek Aanbevelingen matie beschikten die de liaisons en het NPT Internationale Politiesamenwerking Voetbal- wel hadden, terwijl dat voor hun functione- wedstrijden. Sinds EURO 2000 loopt infor- ren wel wenselijk was. matie-uitwisseling met betrekking tot gedrag en reisbewegingen van supporters via Het is in april 2006 begonnen met het de NFIP s. Tijdens het WK 2006 had het opzetten van een informatie-uitwisselingssy- dus vooral contact met de zusterorganisatie steem om de informatie van en naar Duits- in Duitsland, het ZIS. land in goede banen te leiden. Snelheid en actualiteit stonden daarbij centraal. Het in- De informatievoorziening in Nederland tij- formatiecentrum van het in Nederland dens het WK liep voor een belangrijk deel via voedde dit systeem met onder andere actu- de zogenaamde RIK-NIK lijn. De regionale ele reisbewegingen van supporters. De le- informatie knooppunten (RIK) verzamelden den van het NPT en de liaisons in Duitsland alle lokale informatie die uiteindelijk via het konden via een beveiligde internetverbinding nationale informatie knooppunt (NIK) bij het snel over deze informatie beschikken. Daar- kwam. Het stuurde haar informatie naast kon het direct de resultaten lezen op haar beurt weer naar het NIK. Zowel het van de inzet van het NPT. Tijdens het toer- als de voetbalcoördinatoren, de vaste nooi werden de Spoorwegpolitie en de Ko- aanspreekpunten van het bij de korpsen, ninklijke Marechaussee ook op dit systeem hebben hinder ondervonden van deze struc- aangesloten, aangezien deze informatie voor tuur. De informatie ging over teveel schijven hen ook belangrijk was.

9 Aanpak risicosupporters WK Nederlandse supporters, en dus ook risicosupporters van de clubs, konden Taak van deze groep was het surveilleren op spoorwegstations en luchthavens. De gemaakte afspraken over het werkgebied werden echter niet altijd nagekomen, waardoor tijdens het WK gemakkelijk van en naar verwarring ontstond over de taakverdeling. Duitsland reizen. Voor het toernooi deden diverse verhalen de ronde over mogelijke confrontaties tussen groepen supporters, waaronder supporters uit Nederland. De taak van het Nederlands Politie Team bij het voorkomen van deze confrontaties bestond met name uit het Tevens bleken een aantal politiemensen die geen lid waren van het NPT zich, samen met de Duitse collega s, ook bezig te houden met het spotten van risicosupporters in de speelsteden. Deze overlap kwam de efficiëntie van de diverse politieteams, waaronder het NPT, niet ten goede. spotten van potentiële risicosupporters. Enkele onderlinge confrontaties, bijvoorbeeld in Frankfurt, konden door het NPT in de kiem worden gesmoord. Ook konden door de goede voorinformatie geruchten soms worden ontzenuwd, Op weg naar Euro 2008 De verbeterpunten die de evaluatie van het WK in Duitsland naar voren bracht, zoals de informatiehuishouding en de soorten operationele ondersteuning, vormen waardevolle input voor de voorbereiding op het Europees waardoor spanningen afnamen en kampioenschap 2008 in Oostenrijk en Zwit- de lokale politie hun inzet daarop kon afstemmen. serland. Deze voorbereiding is inmiddels van start gegaan. Er zijn enkele bijeenkomsten geweest in Oostenrijk en er is regelmatig bi- Nederlands Politie Team lateraal overleg geweest waarbij een beroep is gedaan op de deskundigheid van het. Het Nederlands Politie Team (NPT) dat mee Het verwacht dat beide landen politieon- is afgereisd naar Duitsland bestond uit 18 dersteuning vragen als het Nederlands elftal politiemensen uit heel het land. De taken van zich kwalificeert. Daarom is al begonnen met dit team waren gebaseerd op het Handboek de basissamenstelling van het Nederlands Internationale Politie Samenwerking. In 2004 Politie Team. De verwachting is dat eind is het al begonnen met de samenstelling 2007 de definitieve invulling van het NPT van dit team. Na de kwalificatie van het Ne- plaatsvindt. derlands elftal vond de definitieve invulling van het NPT plaats. Het NPT is ingezet bij enkele oefenwedstrijden, waarvan een keer in samenwerking met Duitse collega s. Tevens is er een tweedaagse bijeenkomst georganiseerd waar teambuilding centraal stond. Naast de vele voorbeelden van succesvolle samenwerking waren er ook een aantal zaken die als aandachtspunten voor de voorbereiding op het Europees kampioenschap in 2008 moeten worden meegenomen. Zo was er naast het NPT een andere groep van zo n 40 geüniformeerde politiemensen aanwezig op verzoek van de Duitse nationale politie.

10 10

11 Seizoen Leeswijzer De analyses in dit hoofdstuk geven een beeld van het voetbalvandalisme en de maatregelen van de verschillende ketenpartners tijdens het seizoen Welke informatie vindt u in de diverse hoofdstukken? l In het eerste hoofdstuk wordt de politie-inzet geanalyseerd. Speciale aandacht gaat uit naar de politie-inzet bij de play-offs in de Eredivisie. l In het volgende hoofdstuk staat de aard van het voetbalvandalisme centraal. De soorten incidenten en de plaats waar delicten plaatsvonden worden beschreven. Tevens is aandacht besteed aan de risico-inschaling van een wedstrijd vooraf en de ingestelde combiregelingen. l In hoofdstuk drie wordt een gezicht gegeven aan de plegers van voetbalvandalisme. Per leeftijdscategorie is in beeld gebracht welk soort overtredingen er worden gepleegd. Ook is gekeken naar de aantallen first offenders en recidivisten en het effect dat het project Hooligans in Beeld heeft op het aanpakken van de harde kern. 11 l In hoofdstuk vier wordt gekeken naar het aantal aanhoudingen per gemeente en per club. Vervolgens wordt een beeld gegeven van het aantal en de soorten opgelegde stadionverboden, de vervolgingen en de opgelegde sancties door politie, het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht. Ook wordt toegelicht welke stappen er worden genomen nadat iemand is aangehouden en welke sancties er kunnen worden opgelegd. Speciale aandacht gaat uit naar de taakverdeling tussen de verschillende partijen bij het opleggen van stadionverboden. Achterin dit jaarverslag zijn overzichten opgenomen, waarin gedetailleerd wordt ingegaan op de inzet van de politiekorpsen bij de diverse clubs tijdens het seizoen

12 1. Politie-inzet Eind 2004 introduceerde de KNVB een Nieuwe Competitie Opzet (NCO) voor de Eredivisie met aan het eind van de competitie zogenaamde play-offs. Bij de introductie van de NCO is afgesproken dat de totale politie-inzet op de wedstrijddag in de Eredivisie niet mocht stijgen, ondanks de toename van het aantal wedstrijden. Uit de cijfers van het over het seizoen blijkt dat dit is gelukt. Er is zelfs een daling van politie-inzet opgetreden ten opzichte van het seizoen De invoering van de NCO heeft geleid tot een duidelijke scheiding van verantwoordelijkheden tussen de clubs en de politie. De club is verantwoordelijk voor de handhaving van de orde, rust en veiligheid binnen het stadion. De politie draagt die verantwoordelijkheid buiten het stadion. In theorie zou deze taakverdeling naadloos op elkaar aan moeten sluiten. Een probleem is dat er weinig gegevens over de genomen maatregelen door de clubs voorhanden zijn. De discussie concentreert zich op de inzet van de politie en de actie die de politie heeft genomen. Inzet en maatregelen van clubs kunnen nog niet vergeleken worden met die van de politie, waardoor het moeilijk blijft om de zwakke schakels van de maatregelen-keten op te sporen. Een vergelijking van de maatregelen van beide ketenpartners is van wezenlijk belang om de kwaliteit van de maatregelen te optimaliseren. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de totale politie-inzet bij de verschillende competities, zowel nationaal als internationaal. Speciale aandacht gaat uit naar de play-offs. De inzet van politie bij de play-offs en bij dezelfde wedstrijden in de reguliere competitie zijn naast elkaar gezet om inzicht te krijgen in de mogelijk extra politiecapaciteit die de play-offs vragen. Vervolgens wordt ingegaan op de politie-inzet per Betaald Voetbal Organisatie en worden er een aantal ontwikkelingen bij de BVO s beschreven die van invloed kunnen zijn op de politie-inzet. Tenslotte wordt een overzicht gegeven van het soort politie dat is ingezet tijdens wedstrijden en de mate waarin gebruik is gemaakt van multi-tasking. 1.1 Totale politie-inzet Tijdens het seizoen zijn totaal politie-uren ingezet; een daling van 9,6% ten opzicht van het seizoen ervoor. Dit aantal heeft betrekking op de politie-inzet op de wedstrijddag zelf. Eventuele inzet van de recherche achteraf is dus niet meegenomen. In onderstaande tabel is de politie-inzet van de afgelopen jaren naast elkaar gezet waardoor een goed beeld ontstaat van stijgingen en dalingen. Ondanks een daling van 9,6% in het afgelopen seizoen ten opzichte van het seizoen is de totale politie-inzet nog steeds 9% hoger dan het gemiddelde van de periode Dit komt door de toename van het aantal gespeelde internationale wedstrijden en de uitbreiding van de eerste divisie met twee nieuwe clubs.

13 Grafiek 1.1a Totale politie-inzet in uren Totale politie-inzet in uren Totale politie-inzet in uren Opmerking: de waarde is berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , Totale politie-inzet in personen en Uit onderzoek van het is gebleken dat in het verleden bij diverse politiekorpsen bepaalde uren politie-inzet werden geboekt onder een andere post, waardoor een vertekend beeld van de daadwerkelijke inzet ontstond. Door te kijken naar politie-inzet in aantallen personen wordt 42000voorkomen dat deze registratie-effecten kunnen optreden. Terugblikkend op het seizoen ontstaat het volgende beeld: Grafiek b Totale politie-inzet in personen Totale politie-inzet in personen Politie-inzet (uren) Eredivisie Opmerking: de waarde is berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , Politie-inzet (uren) Eredivisie en Gemiddelde politie-inzet (uren) Eredivisie per wedstrijd

14 De totale politie-inzet in personen is het afgelopen seizoen 10% gedaald ten opzichte van het seizoen Opvallend is dat de inzet in personen weer terug is op het niveau van het gemiddelde in de periode terwijl de inzet in uren 9% hoger ligt. In het seizoen is de politie-inzet in aantal personen sterk gestegen. De twee seizoenen daarna bleef deze inzet redelijk constant. Deze cijfers geven een ander beeld dan de cijfers van de politie-inzet in uren. Deze verschillen zijn verklaarbaar door de registratie-effecten als gevolg van het wegboeken van de politie-uren. In het afgelopen seizoen is de politie-inzet in aantal personen met 9% gedaald ten opzichte van In aantal uren was de daling 10%. Dat betekent dat er in het afgelopen seizoen nagenoeg geen sprake was van een registratie-effect. 1.2 Politie-inzet per soort competitie De daling van de totale politie-inzet tijdens het afgelopen seizoen is niet een ontwikkeling die zichtbaar is in alle competities. De cijfers van de politie-inzet per competitie laten verschillende beelden zien. In onderstaande tabellen zijn de aantallen uren politie-inzet in de verschillende competities tijdens de afgelopen seizoenen opgenomen. In deze cijfers zijn de recherche-uren achteraf meegenomen. 14 Tabel 1.2a Totale en gemiddelde politie-inzet Eredivisie Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en Tabel 1.2b Totale en gemiddelde politie-inzet Eerste divisie Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en

15 De gemiddelde politie-inzet in de Eredivisie lijkt over z n hoogtepunt heen. In het afgelopen seizoen is er voor het eerst een sterke daling gerealiseerd ten opzichte van de drie voorgaande seizoenen. Deze daling is bij de Eerste divisie al een paar jaar eerder ingezet. Na een sterke stijging in het seizoen , daalde de gemiddelde politie-inzet elk daaropvolgend seizoen. Deze daling heeft voor een deel te maken met het promoveren van ADO Den Haag naar de Eredivisie in het seizoen Deze promotie is ook zichtbaar in de fors gestegen politie-inzet in de Eredivisie tijdens het seizoen Tabel 1.2c Totale en gemiddelde politie-inzet bekerwedstrijden Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en De politie-inzet bij bekerwedstrijden is aan sterke schommelingen onderhevig. Dit heeft deels te maken met het karakter van deze competitie; elk seizoen staan er andere clubs in andere rondes tegenover elkaar. Indien PSV, Feyenoord of Ajax ver komen in het toernooi zullen er meer risicowedstrijden worden gespeeld en is dus ook meer politie-inzet nodig. Tabel 1.2d Totale en gemiddelde politie-inzet play-offs promotie en degradatie 15 Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en Opvallend is de sterke stijging van de gemiddelde politie-inzet tijdens de play-offs voor promotie en degradatie (de vroegere nacompetitie). In is het gemiddeld aantal uren per wedstrijd meer dan verdubbeld ten opzichte van Hiermee is de dalende lijn, die in de seizoenen ervoor zichtbaar was, verbroken. Een oorzaak van deze schommelingen in politie-inzet is het wisselende karakter van deze competitie. Elk jaar kunnen andere clubs uitkomen in deze play-offs. Ook de historie van het seizoen kan invloed hebben op de politieinzet.

16 Tabel 1.2e Totale en gemiddelde politie-inzet Europacup Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en De cijfers van Europacupwedstrijden geven een schommelend beeld. Reden hiervoor is dat ieder seizoen het aantal Nederlandse clubs dat uitkomt in Europees verband kan verschillen. Ook hangt de hoogte van de politie-inzet af van de prestatie van de Nederlandse clubs in deze competitie. Tabel 1.2f Totale en gemiddelde politie-inzet interlands 16 Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en Tabel 1.2g Totale en gemiddelde politie-inzet vriendschappelijke en oefenwedstrijden Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en De politie-inzet bij interlands is afgelopen seizoen verder gedaald. Deze positieve ontwikkeling was tijdens het seizoen al zichtbaar. Daar staat echter tegenover dat de gemiddelde politie-inzet bij oefen- en vriendschappelijke wedstrijden sterk is gestegen in het afgelopen seizoen.

17 Tabel 1.2h Totale en gemiddelde politie-inzet voorbereiding Seizoen Uren inzet Aantal wedstrijden Inzet per wedstrijd Opmerking: de waardes zijn berekend uit de gemiddelden van de seizoenen , en De gemiddelde politie-inzet voor de voorbereiding van bepaalde wedstrijden is constant gebleven. Voor sommige voetbalcoördinatoren is het lastig om precies vast te stellen hoeveel uren er worden besteed aan voorbereiding. Dit geldt vooral voor de korpsen waar de coördinator full-time met voetbal bezig is. Met ingang van het seizoen is uitgegaan van de urenopgave van voetbalcoördinatoren, terwijl in de seizoenen ervoor een aanname werd gedaan door het. 1.3 Play-off wedstrijden Eredivisie Afgelopen seizoen zijn de play-offs voor de Eredivisie geïntroduceerd. De verwachting was dat de totale politie-inzet zou stijgen door toename van het totaal aantal wedstrijden. Ook het finale -karakter van de play-offs was aanleiding voor een verwachte hogere politie-inzet. Zoals uit de voorgaande paragrafen is gebleken is dit niet gebeurd. De gerealiseerde daling is voor een groot deel te danken aan de sterk verminderde politie-inzet in de reguliere competitie. Om inzicht te krijgen in de verschillen in politie-inzet tussen de play-offs in de Eredivisie en de reguliere competitie hebben we de cijfers van wedstrijden die in beide competities zijn gespeeld naast elkaar gezet. 17 Wat uit de gegevens van het VVS niet naar voren komt zijn de problemen met de logistiek en de bedrijfsvoering rondom de NCO. De logistieke druk bij diverse wedstrijden was hoog. Redenen hiervoor waren het feit dat ze gespeeld werden op een doordeweekse dag en de veelal verplicht ingestelde combi s. Busbedrijven, maar vooral de Nederlandse Spoorwegen hebben voor de nodige faciliteiten zorg moeten dragen, waarbij de spits vaak als een extra handicap gold. De politie moest haar inzet hierop afstemmen. De politie is gebonden aan bepaalde planningsvoorschriften. Minimaal acht weken van tevoren moet de planning van de politie-inzet worden vastgesteld. Gezien de onzekerheid rondom sommige wedstrijden was het niet altijd mogelijk om te voorzien welke capaciteit nodig zou zijn. Wijzigingen van de planning hebben organisatorische en financiële consequenties gehad. Het maakt daarbij geen verschil of de planning werd gewijzigd voor de voetbalwedstrijd of voor andere taken. Een gevolg was dat diverse keren de Arbeidstijdenwet werd overtreden, omdat volgens andere roosters gewerkt moest worden. Door de voetbalcoördinatoren en de Adviesgroep Voetbal is aangegeven dat problemen rondom de planning nog onvoldoende belicht zijn. Mede door de vele overuren is de inzet bij de play-offs duurder geweest dan bij de normale wedstrijden. Kortom, de play-offs hebben in diverse korpsen een grote impact gehad op de bedrijfsvoering, mede dus door de vele wijzigingen op het laatste moment.

18 18

19 Tabel 1.3 Politie-inzet per wedstrijd tijdens de play-offs en de reguliere competitie in Play-offs Reguliere competitie Wedstrijd Politie-uren Categorie Politie-uren Categorie Heracles NEC 190 A 65 B NEC Heracles 147 B 184 B RKC Vitesse 105 A 148 B Vitesse RKC 318 A 272 A Ajax - Feyenoord 2142 C 2064 C Feyenoord Ajax 7175 C 3035 C Groningen AZ 274 B 180? AZ - Groningen 472 B 725 B Twente - Utrecht 726 B 590 B Utrecht Twente 1910 C 767 C Roda JC Heerenveen 128 A 140 A Heerenveen Roda JC 152 A 151 A Ajax - Groningen 1494 B 381 B Groningen Ajax 874 B 991 B Vitesse NEC 963 C 1529 C NEC Vitesse 1083 C 1128 C Twente Heerenveen 168 A 16 A Heerenveen Twente 792 B 186 B Twente Vitesse 306 B 216 B Vitesse Twente 736 B 805 B Totaal De totale politie-inzet in uren tijdens de play-offs in de Eredivisie bedroeg uur voor twintig wedstrijden. Per wedstrijd komt dit dus neer op gemiddeld uur. Het betreft hier alleen uren op de wedstrijddag zelf. Eventuele recherche-uren zijn niet meegenomen. Tijdens de play-offs zijn er 6 A-wedstrijden, 9 B-wedstrijden en 5 C-wedstrijden gespeeld. Confrontaties tussen dezelfde clubs in de reguliere competitie leverden 4 A-wedstrijden, 10 B-wedstrijden, 5 C-wedstrijden en één wedstrijd met onbekende status op. Het aantal uren politie-inzet tijdens de play-offs lag 48% hoger dan de inzet bij dezelfde twintig wedstrijden in de reguliere competitie. Play-off wedstrijden die met name hebben bijgedragen aan dit grote verschil zijn: l Feyenoord Ajax: in de play-offs 236% meer politie-inzet l FC Utrecht FC Twente: in de play-offs 249% meer politie-inzet l Ajax FC Groningen: in de play-offs 392% meer politie-inzet l Heerenveen FC Twente: in de play-offs 426% meer politie-inzet Er zijn een aantal duidelijk aanwijsbare oorzaken voor deze hoge cijfers. Sommige wedstrijden vonden plaats op een doordeweekse dag. Ook was er sprake van een korte voorbereidingstijd en werden de wedstrijden gekarakteriseerd door het knock-out -systeem. In sommige gevallen werd door de lokale driehoek, bestaande uit de burgemeester, de hoofdofficier van justitie en de korpschef, besloten dat de politie-inzet verhoogd moest worden. Dit gebeurde

20 meestal naar aanleiding van ernstige incidenten in het verleden. Men wilde een herhaling voorkomen en dus voldoende capaciteit beschikbaar hebben. Bij Feyenoord was ook sprake van een dergelijke verhoging van politie-inzet naar aanleiding van recente incidenten bij de wedstrijd Feyenoord Ajax. Er zijn echter ook wedstrijden geweest waarbij tijdens de play-offs minder uren zijn ingezet dan in de reguliere competitie, namelijk AZ Groningen, Groningen Ajax, NEC Heerenveen, NEC Vitesse, RKC Vitesse, Roda JC Heerenveen, Vitesse Twente en Vitesse - NEC. 1.4 Totale politie-inzet per club De hoogte van de politie-inzet bij clubs is van een aantal factoren afhankelijk. Allereerst geldt natuurlijk dat meer gespeelde wedstrijden leiden tot een hogere politie-inzet. Daarnaast speelt de risicofactor van de wedstrijd een rol. Ook hebben de infrastructuur van en rondom de stadions, de plaats op de ranglijst en de omvang en professionaliteit van de veiligheidsorganisatie van de club invloed op de hoogte van de politie-inzet. Deze veelvoud aan factoren, welke niet in het VVS zijn terug te vinden, maakt het moeilijk de precieze aanleiding van veranderingen in politie-inzet aan te wijzen. 20 In onderstaande tabellen wordt de totale politie-inzet in uren bij alle clubs in de Ere- en Eerste divisie weergegeven. Het betreft de uren op de wedstrijddag zelf. Eventuele recherche-uren achteraf zijn niet opgenomen. Wel zijn de nevenuren in dit totaal opgenomen. Tevens zijn de gemiddelde uren per wedstrijd opgenomen. Tabel 1.4 Totale en gemiddelde politie-inzet per club in het seizoen Eredivisie Aantal Uren Neven Wedstrijden Gem.uren ADO Den Haag Feyenoord Ajax PSV AZ FC Utrecht NAC Breda Vitesse FC Groningen NEC Sparta FC Twente Roda JC Willem II SC Heerenveen Heracles Almelo RKC Waalwijk RBC Roosendaal Totaal

21 Eerste divisie Aantal Uren Neven Wedstrijden Gem.uren De Graafschap FC Omniworld Go Ahead Eagles TOP FC Zwolle MVV FC Den Bosch Haarlem FC Eindhoven Cambuur Leeuwarden AGOVV FC Volendam Fortuna Sittard Emmen Helmond Sport VVV BV Veendam FC Dordrecht Excelsior Stormvogels/Telstar Totaal Opmerking: De cijfers van de drie voorgaande seizoenen zijn opgenomen in de bijlage van dit hoofdstuk (tabel 1 t/m 3). 21 Het afgelopen seizoen was de gemiddelde politie-inzet in de Eredivisie het hoogst bij ADO Den Haag. Bij Feyenoord lag het gemiddelde bijna uur lager dan in het seizoen De Graafschap had de laagste gemiddelde politie-inzet. In de Eerste divisie was nieuwkomer FC Omniworld de club met de hoogste gemiddelde politie-inzet en Stormvogels/Telstar de club met de laagste gemiddelde inzet. Opvallend is ook dat Excelsior, kampioen van de Eerste divisie, de op een na laagste gemiddelde politieinzet had. 1.5 Politie-inzet per club in reguliere competitie De politie-inzet per club is sterk afhankelijk van het aantal wedstrijden dat die club heeft gespeeld. In deze paragraaf wordt alleen de politie-inzet bij reguliere competitiewedstrijden weergegeven, wat het maken van vergelijkingen tussen clubs makkelijker maakt. De clubs zijn verdeeld in drie groepen: clubs die de laatste jaren alleen in de Eredivisie hebben gespeeld, clubs die de laatste jaren alleen zijn uitgekomen in de Eerste divisie en clubs die in de afgelopen jaren in beide competities hebben gespeeld.

22 Tabel 1.5a Totale politie-inzet per club die alle seizoenen in de Eredivisie speelden Eredivisie Feyenoord Ajax AZ FC Utrecht Vitesse PSV NAC Breda FC Groningen NEC Roda JC FC Twente Willem II RKC Waalwijk SC Heerenveen Opmerking: de cijfers over de periode zijn een gemiddelde van de twee seizoenen en De politie-inzet bij competitiewedstrijden van AZ lag afgelopen seizoen 157% hoger dan tijdens de periode Deze stijging is in het seizoen begonnen en heeft in de daaropvolgende seizoenen doorgezet. Ook de politie-inzet bij SC Heerenveen, NAC Breda en RKC Waalwijk is toegenomen ten opzichte van de periode De inzet bij SC Heerenveen en NAC lag afgelopen seizoen echter wel lager dan in het seizoen Bij de overige clubs is in in de competitie minder politie ingezet dan in de periode Bij FC Groningen is de totale politie-inzet zelfs gehalveerd in vergelijking met de inzet in de periode Ten opzichte van vorig seizoen is vooral de daling bij Feyenoord opvallend. Tabel 1.5b Totale politie-inzet per club die alle seizoenen in de Eerste divisie speelden Eerste divisie FC Omniworld 3630 Go Ahead Eagles MVV Haarlem Cambuur Leeuwarden AGOVV Emmen TOP FC Eindhoven Helmond Sport BV Veendam VVV FC Dordrecht Stormvogels/Telstar Opmerking: de cijfers over de periode zijn een gemiddelde van de twee seizoenen en

23 De eerste divisie is de afgelopen jaren uitgebreid met twee clubs. In het seizoen debuteerde AGOVV in het Betaalde Boetbal, gevolgd door FC Omniworld in het afgelopen seizoen. Dit betekent dat in het seizoen alle clubs twee competitiewedstrijden meer speelden dan tijdens de seizoenen Deze extra wedstrijden hebben uiteraard invloed op de hoeveelheid politie-inzet. FC Omniworld had in de hoogste politie-inzet, gevolgd door Go Ahead Eagles en MVV. AGOVV, dat in voor het eerst betaald voetbal speelde, had in haar eerste seizoen ook een zeer hoge politie-inzet in vergelijking met de seizoenen die daarop volgden. Onervarenheid van de club, gemeente en politie met Betaald Voetbal speelden hierbij een rol. De verwachting is dat dezelfde dalende trend bij FC Omniworld zichtbaar zal worden. Stormvogels/Telstar had afgelopen seizoen de laagste politie-inzet, gevolgd door FC Dordrecht en VVV. Bij VVV lag de politie-inzet het afgelopen seizoen 37% hoger dan in de periode Ook bij Go Ahead Eagles en Emmen was de totale politie-inzet in het afgelopen seizoen hoger dan in de periode De rest van de clubs heeft een daling weten te realiseren ten opzichte van Bij FC Dordrecht was de totale politie-inzet afgelopen seizoen zelfs 91% lager dan in het seizoen Tabel 1.5c Totale politie-inzet per club die in beide competities speelden Promotie/degradatie De Graafschap Excelsior FC Den Bosch FC Volendam FC Zwolle Fortuna Sittard ADO Den Haag RBC Roosendaal Sparta Heracles Almelo Opmerking: De donkere vlakken hebben betrekking op een Eredivisieseizoen Bovenstaande tabel maakt de zeer grote verschillen tussen een seizoen in de Eredivisie of Eerste divisie duidelijk. Zo was bij Excelsior de politie-inzet in het seizoen , toen in de Eredivisie werd gespeeld, vijf keer hoger dan tijdens het seizoen , toen in de Eerste divisie werd gespeeld. Bij FC Volendam was de politie-inzet tijdens het Eredivisieseizoen van acht keer hoger dan in het afgelopen seizoen in de Eerste divisie.

24 1.6 Soort politie-inzet Er worden zo n 25 soorten politie-inzet gebruikt bij voetbalwedstrijden. Hiermee worden zowel de verschillende politie-eenheden, zoals ME, bereden politie en hondenbrigade, als de soorten werkzaamheden, zoals surveillance en recherche, bedoeld. Vanwege de grote variëteit in soorten politie, is gekozen om een cijfermatig overzicht van de afgelopen drie seizoenen weer te geven. Nevenuren zijn niet in deze overzichten inbegrepen, maar komen verderop in dit hoofdstuk aan bod. 24 Tabel 1.6a Soorten politie-inzet, seizoen Soort politie Aantal Uren Percentage ME in ME tenue ,7 Algemene Politie Dienst ,6 Aanhoudingseenheden ,9 Supporters begeleiding ,4 Supp. begeleiding ADOPTIE ,1 Verkeerspolitie ,8 Bereden Brigade ,6 Hondenbrigade ,9 Diversen ,3 Rechercheuren achteraf ,1 Voorbereidingsuren ,1 OG Groepen ,9 Arrestantenafhandeling ,5 Politiesurveillanten ,3 Video Observatie ,2 Verbindingen ,1 Overig ,6 Vrijwillige politie ,0 Totaal incl vrijw.pol Totaal excl vrijw.pol Tabel 1.6b Soorten politie-inzet, seizoen Soort politie Aantal Uren Percentage ME in ME tenue ,9 Algemene Politie Dienst ,5 Aanhoudingseenheden ,7 Supporters begeleiding ,1 Rechercheuren achteraf ,8 Supp. begeleiding ADOPTIE ,9 Verkeerspolitie ,3 Bereden Brigade ,4 Hondenbrigade ,1 Voorbereidingsuren ,4 Diversen ,3