Deal van het jaar betrokken advocaten over dé deal van 2012 Hollands glorie Een strategische deal die twee oerhollandse bedrijven tot een nog sterkere speler smeedt. Een openbaar bod dat aan Dockwise een ondernemingswaarde toekent van 1,3 miljard euro. De overname van Dockwise door Boskalis is door de lezers van Mr. verkozen tot deal van het jaar. De totstandkoming van deze deal was juridisch gecompliceerd. Mr. kijkt terug met een aantal betrokken advocaten. Deze deal is puur Hollands glorie. De business van beide bedrijven is bijzonder indrukwekkend. door Michiel Rohlof foto s Geert Snoeijer 40 040-049_MR06_BWA-1.indd 40 A an de overname van zeetransporteur Dockwise door baggeraar en maritiem dienstverlener Boskalis, die in april 2013 werd afgerond, gingen twee interessante deals vooraf. Allereerst de overname van Smit Internationale door Boskalis, een deal die na een lang, soms wat stekelig voortraject uiteindelijk in 2010 succesvol werd afgerond. Reeds in het kader van haar avances in 2008 had Boskalis een flink belang in Smit Internationale opgebouwd waarna, mede door bestuurswisselingen bij Smit en gewijzigde strategische inzichten, beide bedrijven an-
Deal van het jaar V.l.n.r. Matthijs Noome (NautaDutilh), Hanneke Rothbarth (Freshfields), Jan Willem van der Staay (Freshfields) en Christiaan de Brauw (NautaDutilh) derhalf jaar later overeenstemming bereikten over een samengaan. Jan Willem van der Staay (Freshfields Bruckhaus Deringer): De overname van Smit was niet zonder meer de blauwdruk voor de overname van Dockwise, maar een positionering op grond van zelfvertrouwen en daadkracht was Boskalis in de Smit transactie goed bevallen. Dat was de spirit die men ook in de Dockwise-deal wilde uitstralen. Dockwise werd op zijn beurt eind 2012 verrast door de overnameplannen van Boskalis, in een jaar waarin het zelf zeer druk was met de eigen M&A-strategie. Na een bloedi- ge overnamestrijd was net de overname van branchegenoot Fairstar afgerond. Een vijandige deal, die in de nasleep zelfs leidde tot een rechtszaak van Dockwise tegen de voormalige top van Fairstar, die zo rapporteerde het Financieele Dagblad van vermeende misleiding en roverij werd beschuldigd. Christiaan de Brauw (NautaDutilh) was ook toen adviseur van Dockwise, samen met litigator Paul Olden, Joost den Engelsman en onder meer Frans Overkleeft. De Brauw: De overname van Fairstar was een vrij agressief proces, er werd scherp aan de wind gezeild. Dockwise maakte gebruik 040-049_MR06_BWA-1.indd 41 41
van het simpele gegeven dat je aandelen via pakketten of via de beurs kunt kopen. Zodra je een meerderheidsbelang hebt, zul je uiteindelijk de controle verkrijgen, mits de te nemen stappen op zorgvuldige wijze worden gezet. Het idee was om in één weekend toezeggingen voor het kunnen verkrijgen van 54% van de aandelen in Fairstar te bemachtigen van grotere aandeelhouders, en zo een onomkeerbare situatie te creëren. Dat is nog een uitdaging op zich, omdat je de De adviseurs Bij de deal tussen Boskalis en Dockwise waren de volgende dealmakers betrokken: Royal Boskalis Westminster NV Principalen: Peter Berdowski, Hans Kamps, Tom Bennema, Frank Rousseau, Martijn Schuttevaer, Else Buijs Adviseurs: Freshfields Bruckhaus Deringer (Jan Willem van der Staay, Hanneke Rothbarth, Marike Kuin, Jacobus van Essen, Robert ten Have, Lisa Hees, Winfred Knibbeler, Paul van den Berg, Brechje Nollen, Thijs Flokstra, Wouter Jongen, Axel van der Staak), Wiersholm (Oslo - Jarle Kvam, Simen Mejlænder), Conyers Conyers Dill & Pearman (Bermuda - David Cook), Kempen & Co (John Hak, Arjan Vos) Dockwise Ltd Principalen: André Goedée, Peter Wit, Fons van Lith Adviseurs: NautaDutilh (Christiaan de Brauw, Joost den Engelsman, Paul Olden, Matthijs Noome, Paul Verkleij, Barbara Nijs, Charles van Sasse van Ysselt, Petra Zijp, Arjan Pors, Antonia Netiv), Thommessen (Oslo - Lars Eirik Gåseide Røsås, Christian Grüner Sagstad, Håkon Berge), Appleby (Bermuda -James Bodi), Morgan Stanley (Marius Brinkhorst, Peter Krowinkel, Harold Joanknecht) Adviseurs Executive Committee Dockwise: Clifford Chance (Jeroen Koster) aandeelhouders moet vinden, contracten moet tekenen en moet manoeuvreren binnen de toepasselijke regelgeving. Veel aandeelhouders waren Noren die in het weekend in een cottage zitten, maar het team van Dockwise, vooral investment bank Pareto en Peter Wit, CFO van Dockwise en Fons van Lith, company secretary en investor relations wisten dit klaar te spelen. Toen genoeg deals waren gesloten, volgde een Sunday afternoon special richting Fairstar, een brief en telefoontje met de bekendmaking van de plannen. Dockwise wilde overleggen over het unsolicited, niet vooraf aangekondigde bod en mogelijke steun van Fairstar. Ook wilden ze afspraken maken ten behoeve van de werknemers en andere stakeholders; van meet af aan heeft Dockwise de belangen van die stakeholders voorop gesteld. We werden echter op zijn zachtst gezegd niet met open armen ontvangen en het proces kreeg vervolgens vijandelijke trekken met onder meer regelmatige litigation en dreiging daarvan. De overname van Fairstar door Dockwise werd door Boskalis beschouwd als een goede strategische beslissing. Met een schuin oog had Boskalis al eens naar Dockwise gekeken en de overname van Fairstar was het startsein om Dockwise mogelijk in te lijven. Binnen een paar maanden werd Dockwise van jager tot prooi. Van der Staay, die samen met Hanneke Rothbarth de leiding had over het team van Freshfields dat Boskalis adviseerde: Na afronding van de integratie van Smit Internationale, dat drie jaar geleden door Boskalis is overgenomen, was er ruimte voor verdere groei. De combinatie Dockwise-Fairstar was een ideale aanvulling op de activiteiten van Boskalis. Dockwise had strategisch de juiste koers ingezet, maar financieel wat tegenslagen achter de rug. Daardoor leek de timing goed; de overname van een target die op het absolute hoogtepunt van zijn beurskoers wordt gedaan, is immers maar zelden succesvol. Dubbelaandeelhouder HAL Vanuit governance-perspectief had HAL, de beursgenoteerde investeringsmaatschappij waarin de familie Van der Vorm een aanzienlijk belang heeft, misschien een lastige po- 42 040-049_MR06_BWA-1.indd 42
sitie. HAL, die als dubbelaandeelhouder een belang van meer dan 30% had in zowel Boskalis als Dockwise, was niet actief betrokken in het proces, maar had wel de sleutels in handen die opening zouden geven aan een succesvol overnametraject. Van der Staay: Boskalis zou de deal niet willen doen als HAL er niet achter zou staan. Het was dan ook geen optie om naar buiten te gaan zonder irrevocable van HAL. Het is bekend dat HAL sterk hecht sterk aan transparantie en correcte governance. Als aandeelhouder wil zij niet in een sturende positie worden gebracht en het liefst wil zij ook geen informatie ontvangen die niet ook op korte termijn met alle aandeelhouders wordt gedeeld. Uit oogpunt van reputatie wilde HAL uiteraard ook niet bekneld kraken in een ruzie tussen twee bedrijven waarin zij grootaandeelhouder was. Daarom was het van belang dat al in het eerste gesprek dat tussen de CEO s van Boskalis en Dockwise plaatsvond, door beiden de strategische rationale van een fusie werd onderschreven. Dat, samen met een biedprijs op een aanvaardbaar niveau, was voor HAL een voldoende basis omeen irrevocable af te geven voor de 32% die door haar werd gehouden in Dockwise. Direct na aankondiging besloot Boskalis bovendien aandelen Dockwise te gaan kopen in de markt. Rothbarth: Dat is een belangrijk signaal: je geeft aan dat je intenties serieus zijn en dat je er niet voor terugdeinst bij een eventueel mislukken van de deal met een fors aandelenpakket te blijven zitten. Op de eerste dag was al meer dan 25% aangekocht en na de tweede dag bezat Boskalis al 33% van de Dockwise-aandelen. Tezamen met de 32% van HAL was dat een duidelijke boodschap: deze deal gaat door. Het bestuur was vastberaden; er was geen behoefte aan een plan B. De genomineerde deals Dit jaar konden de lezers van Mr. via www.mr-online.nl stemmen op hun favoriete deals uit 2012. De genomineerde deals waren: Ahold koopt bol.com Blackstone neemt trustbedrijf Intertrust over van Waterland Boskalis neemt Dockwise over Chore-Time Brock neemt Meyn Groep over Det Norske Veritas neemt meerderheidsbelang KEMA over Fox International neemt 51% belang in Eredivisie CV Fugro verkoopt merendeel Geoscience-divisie en gaat samenwerken met koper CGGVeritas Intel, Samsung en TSMC investeren in ASML Jumbo neemt C1000 over Ziggo gaat naar de beurs in Amsterdam De overname van Dockwise door Boskalis werd met 26% van de stemmen winnaar van de verkiezing. Op een gedeelde tweede plaats eindigden Ahold koopt bol.com en Jumbo neemt C1000 over (beiden 22%). Verplichte bieding Volgens De Brauw is de manier waarop Fairstar is overgenomen een effectieve manier van beursovernames. Dit soort unsolicited transactiestructuren past in de lijn van Boskalis- Smit en meer in het verleden bijvoorbeeld ABN AMRO en Corporate Express. De Brauw: Door stakebuilding en helemaal indien daarmee de verplicht-bod-grens wordt overschreden, kan de bieder een min of meer onomkeerbare situatie creëren en zo verdere ontwikkelingen afdwingen. Stakebuilding is een van de meest effectieve vormen van deal protection. Zo kunnen door stakebuilding mogelijke interlopers worden afgeschrikt en kan een initieel belang een mooie opstap zijn voor een volledig bod, zoals nu JAB bij DE Master Blenders en Johnson & Johnson bij Crucell. In dergelijke structuren kiest de bieder meer voor dealzekerheid. Bij een verplicht bod als dat van Dockwise op Fairstar geeft de bieder de mogelijkheid op om voorwaarden te bedingen. De bieder kan de afweging maken tussen de vaak deels theoretische bescherming van gestanddoeningsvoorwaarden en een dichtgetimmerd proces. Verplichte biedingen waar de bieder voor of tijdens het bod controle verwerft, zijn inmiddels een nog steeds uitzonderlijk maar realistisch alternatief: ik was afgelopen jaar betrokken bij drie verplichte biedingen. Dockwise-Fairstar, Boskalis- Dockwise en de deal tussen SAAB en HITT, waar SAAB het vrijwillig bod heeft omgezet in een verplicht bod toen er een mogelijke Chinese interloper opdook. Belang van de aandeelhouders Voor Dockwise kwam de overname door Boskalis min of meer als verrassing, maar Boskalis was geen onbekende. De Brauw: Recent was er een redelijk intensieve samenwerking geweest in een aantal gezamenlijke tenders. Die samen- 43 040-049_MR06_BWA-1.indd 43
Deal van het jaar werking verliep uitstekend en dat onderschreef de strategie van een overname en het grote potentieel van samenwerking. Dockwise en Boskalis hebben uiteindelijk op CEO-niveau afspraken kunnen maken over de toekomst na het bod, wat naast de uiteindelijk verhoogde prijs mede heeft geleid tot een aanbeveling van de transactie door de Board of Directors van Dockwise. Voordat het echter zover was, moest eerst nog een aantal aandeelhouders aan boord komen. Hoe belangrijk zijn aandeelhouders eigenlijk in zo n dealproces? De Brauw: In het initiële proces van zo n deal op deze manier, zijn ze leidend. De relevante grootaandeelhouders wil je als eerste aan boord krijgen. Vervolgens gaan veel kleinere aandeelhouders overstag; als die denken dat de deal doorgaat verkopen zij liever direct dan bijvoorbeeld na een half jaar in het bod. De derde horde aandeelhouders is een lastige groep: dat zijn de aandeelhouders die een bod te laag vinden, herstructureringen kunnen frustreren om voor een hoger bod te gaan. Een hedge fund met meer dan 5% kan een volledige overname van een Nederlandse NV bemoeilijken door de uitkoop bij 95% onmogelijk te maken. Dat is altijd een laatste uitdaging. Rothbarth: In die zin was deze deal vrij extreem; in feite was er na twee dagen al bijna een tweederde meerderheid en nog vóór het bod werd uitgebracht was al circa 90% gecommitteerd. Dat is een ongekend hoog percentage. Van der Staay: Boskalis stond na twee dagen op 65% en als er nog twee grootaandeelhouders aan boord zouden komen, zou 84% gecommitteerd zijn. Dan heb je zo n deal ei- Who s Who in Independent Legal mr. Rutger van der Meer mr. Dina Duijm Ruimtelijke procedures Water(schaps)recht Omgevingsrecht Arbeidsrecht 06 46 55 82 25 meer@raakjuristen.nl 06 22 93 83 24 dina@duijmadvies.nl Werkte eerder voor: overheden, bedrijven en brancheorganisaties.. Expertise: ontzorgt opdrachtgevers bij de voorbereiding van bestemmings- en inpassingsplannen. Verzorgt zorgvuldige, maar vooral ook praktische implementatie van nieuwe regels en beleid. Levert maatwerk bij hanteren complexe regelgeving. mr. Femkje ter Kuile mr. David Renkema Internationale contracten Gezondheidsrecht Verbintenissenrecht Contractenrecht 06 53 58 41 15 femkjeterkuile@gmail.com 06 83 24 22 61 renkema@rade-advies.nl Werkte eerder voor: Nedlloyd, Interpay, DSM, ABN AMRO, Staatsloterij, Zwitserleven. Expertise: goede onderhandelaar. Praktisch en nuchter met oog voor commercie. Leidinggevende ervaring. Geregistreerd NMI mediator. Werkte eerder voor: MediRisk, VvAA, Dexia Nederland, Sluyter Advocaten. Expertise: praktisch ingestelde, breed ontwikkelde jurist met speciale belangstelling voor de gezondheidszorg. mr. Anneke Meulenveld mr. Jacqueline Krabben Arbeidsrecht Privacyrecht IT-recht ehealth 06 55 79 05 98 info@annekemeulenveld.nl 06 14 89 15 89 info@privacycare.nl Werkte eerder voor: Van Doorne, AWVN, Nuon, Blokker, eerlijkarbeidsrecht, diverse grote en kleine werkgevers en werknemers. Expertise: pragmatisch en helder arbeidsrechtadvies tegen een scherpe prijs. Ook beschikbaar voor interimopdrachten en het verzorgen van workshops over diverse arbeidsrechtelijke onderwerpen. 040-049_MR06_BWA-1.indd 44 Werkte eerder voor: Leaseplan, Martinair, de Persgroep Distributie, Shell, Unilever, diverse advocatenkantoren waaronder L&A Advocaten. Expertise: ruime ervaring met individueel en collectief ontslag, CAO s, reorganisaties, overnames, sociaal plan, medezeggenschap. Werkte eerder voor: ministeries, provincie en gemeenten, CBP, bedrijfsleven, (internationale) organisaties, zorgaanbieders en beroepsorganisaties, IT-sector. Expertise: deskundige begeleiding bij vragen over verwerken persoonsgegevens en privacy, Wbp, gegevensbeveiliging en IT-ontwikkeling, gezondheidsrecht. Management advies, compliance onderzoek, PIA, gerichte oplossingen, overeenkomsten.
genlijk al dichtgetimmerd. Hedge funds en andere speculanten weten dan dat het niet meer de moeite is om in te stappen om een hoger bod af te dwingen. In openbare biedingen heb je na aankondiging van de transactie altijd te maken met een vrij drastische wijziging van het aandeelhoudersbestand. Veel aandeelhouders van het eerste uur pakken hun winst en daarvoor in de plaats komen aandeelhouders die hopen er nog wat meer winst uit te slepen. Rothbarth: De derde horde is altijd ingewikkeld; zeker bij een vijandig bod kan het bestuur van een target samen met de overgebleven aandeelhouders gaan dwarsliggen en zo zorgen dat niet meer dan 95% wordt behaald. Bij private equity deals speelt dat risico voor de bieder veel meer, omdat de financiering vaak uitgaat van een scenario waarbij 100% van de aandelen wordt verkregen. Bij de Dockwise-deal wisten we dat deze problematiek in veel mindere mate speelde; ook als de 95% niet zou worden behaald, zou Boskalis door fusies of andere herstructureringen naar het recht van Bermuda de volledige controle over Dockwise kunnen verwerven. De financiering van de overname was voor Boskalis geen probleem. Van der Staay: Boskalis heeft een solide cashflow en een fabuleuze track record ten aanzien van groei door overnames. De acquisitiefinanciering van Smit was al voor een groot deel uit de boeken en de verhouding tussen eigen en vreemd vermogen was zeer solide. Banken waren dus graag bereid om te financieren, ook in deze lastige tijd. Toezichthouders De technische afwikkeling van de deal had, in tegenstelling tot de financiering, wel aardig wat voeten in de aarde. De deal was juridisch gezien een complexe overname, doordat In onze onschuld hadden we aangenomen dat de AFM het toezicht aan de Noren zou overlaten Dockwise statutair op Bermuda gevestigd was, met een hoofdnotering aan de beurs in Oslo en een secundaire notering in Amsterdam. Zaken die betrekking hadden op de governance aspecten van de deal moesten dus naar het recht Ingezonden Mededeling mr. Cheryl G. de Meza ICT Telecommunicatie Contracten 06 20 42 39 55 cheryl@demezalegal.com Werkte eerder voor: KPN en MKB ondernemingen. Expertise: jarenlange bedrijfsjuridische ervaring inclusief beleidsmatige advisering, graafrechten, (complexe) commerciële contracten, privacy, e-commerce, social media. Maken en verzorgen van trainingen, werkt grondig maar pragmatisch, zakelijk en betrokken, ondernemer. mr. Jelle J. Martens mr. Kaj Weber Bank- en effectenrecht (corporate & private banking) Compliance Duitstalige projecten 06 30 64 07 66 kaj.weber@wbr-legalservices.nl Werkte eerder voor: ABN AMRO, Bank Insinger de Beaufort, Staalbankiers, GMAC RFC Deutschland, NIBC, FGH Bank, Aareal Bank (Frankfurt), Syntrus Achmea Vastgoed, Triodos Investment Management en IBUS Asset Management. Daarvoor: advocaat bij AKD. Expertise: implementatie van MiFID, AIFMD, ESG en FATCA (CDD, privacy). Financieringen/ bijzonder beheer (LMA), hypotheken en vermogensbeheer (collectief en institutioneel). Legal awareness creëren. Grotius Effectenrecht. General Counsel 06 54 90 56 70 j.martens@jemalema.nl Werkte eerder voor: Boekel de Neree, IBUS, Houthoff, Bouwfonds, SNS Property Finance, Homburg Invest. Expertise: internationale fi nancieringen en herstructurering, corporate secretary, managen van een juridische afdeling, bruggenbouwer tussen verschillende stakeholders. mr. Marieke de Vlaam Algemeen bestuursrecht Ambtenarenrecht 06 18 06 83 50 mdvlaam@gmail.com Werkte eerder voor: Nederlandse Mededingingsautoriteit (Energie en Vervoer), Ministerie van Defensie, gemeenten (Haarlem, Westland, Servicepunt71, Haarlemmermeer). Expertise: besluitvorming zowel in de primaire fase als in de bezwaarfase, advisering over complexe juridische vraagstukken, ruime ervaring als secretaris van bezwaarschriftencommissies, procesvertegenwoordiging. Veelzijdig, analytisch, resultaatgericht en sociaal. Het Netwerk van OndernemendeJuristen Een unieke community bestaande uit ruim 450 van de beste zelfstandige advocaten en juristen van Nederland. Met autonomie en onafhankelijkheid als uitgangspunten faciliteert het netwerk kennisdeling en samenwerking. Het resultaat: netwerkleden bieden organisaties meer toegevoegde waarde, meer kennis en meer service. Ben je goed in je vak en onafhankelijk? Maak een afspraak voor een kennismaking: bel Marijn Rooymans 06 46 44 35 45. Of kijk voor meer informatie op: www.ondernemendejuristen.nl. 45 040-049_MR06_BWA-1.indd 45
van Bermuda worden bekeken, terwijl het Noors én Nederlands recht van toepassing waren op het openbaar bod. Aanvankelijk werd gedacht dat het toezicht van zowel de Noorse financiële toezichthouder (OSE) als de Nederlandse toezichthouder (AFM) onwenselijk zou zijn. Van der Staay: In onze onschuld hadden we eigenlijk aangenomen dat de AFM afstand zou doen van haar bevoegdheid, aangezien de transactie onder adequaat toezicht stond van een andere Europese toezichthouder. Twee Europese toezichthouders die dezelfde Europese richtlijn hanteren leek ons dubbelop en daarom is door ons namens Boskalis aan de AFM een volledige vrijstelling van de Nederlandse biedingsregels verzocht. Die vrijstelling is echter niet verleend. Wij vinden dat de AFM in dit geval wel wat soepeler had kunnen omgaan met haar ontheffingsbevoegdheid. Aan de andere kant weten wij ook wel dat de AFM in algemene zin terughoudend is ten aanzien van het scheppen van precedenten: liever bevoegdheden handhaven ook al is niet meteen duidelijk of die bevoegdheid iets toevoegt dan daarvan in zijn totaliteit afstand doen. De AFM is dealgerichter wanneer het gaat om ontheffingen die zien op een specifieke situatie, zoals wij bijvoorbeeld hebben gezien bij de problematiek rondom de doorlooptijd van het bod van UPS op TNT Express. Executive Committee Dockwise Jeroen Koster, hoofd van de M&A-praktijk van Clifford Chance in Amsterdam, trad op als adviseur voor de Executive Committee van Dockwise. Koster over de deal: In een traject als dit hebben vennootschap en board ieder hun eigen verantwoordelijkheid, maar ook zeker Jeroen gezamenlijke verantwoordelijkheden. De adviseurs en advise- Koster ring dienen daarbij aan te sluiten. Dockwise heeft een one tier board waarin ook CEO André Goedée zitting heeft. Samen met CFO Peter Wit vormt hij het Executive Committee. André heeft uiteindelijk de deal met Peter Berdowski onderhandeld en bezegeld. André en ik kennen elkaar al jaren. De ene keer adviseert hij mij en de andere keer adviseer ik hem bij het bevaren van een voor de ander onbekend water. Overigens was ook de samenwerking met Christiaan uitstekend. Er waren qua beursregels en timing een aantal uitdagingen en onderling sparren leidt dan vaak tot een goed resultaat. En er zijn natuurlijk een aantal tactische zaken waarin we hebben geadviseerd. Ik zal daarover hier niet uitweiden maar ze zijn naar aard in ieder openbaar bod relevant. Matthijs Noome (NautaDutilh): De AFM heeft een bepaalde huivering voor het innemen van standpunten over haar formele bevoegdheid. Bij het verlenen van ontheffing ging het de AFM om de vraag of het voldoen aan de Nederlandse regels naast de Noorse regels kort gezegd onevenredig bezwarend is en of het naleven van die regels onmogelijk is. Onmogelijk was nakoming in veel gevallen niet, maar het was bepaald onpraktisch om twee verschillende stelsels te combineren. Zo moet je in Noorwegen na een vrijwillig bod altijd een verplicht bod doen, in tegenstelling tot in Nederland. Een ander verschil is bijvoorbeeld dat de aanmeldingsperiode in Noorwegen twee tot zes weken is, in Nederland minimaal acht. Natuurlijk verleende de AFM op bepaalde punten wel ontheffing, maar een en ander liep toch vertraging op. De AFM had ook wat ons betreft meer ruimte kunnen nemen door een praktische benadering te kiezen in het belang van het transactieproces. Daarin zou toepassing van de Nederlandse regels niet nodig zijn nu de Noorse regels voldoende bescherming bieden op basis van de Europese Overnamerichtlijn. De wetgever had ook onderkend dat een ontheffing bij dubbel toezicht mogelijk zou kunnen zijn, maar misschien moet de AFM van de wetgever nog explicieter de ruimte krijgen de ontheffingsvoorwaarden praktischer uit te leggen. De AFM was overigens zoals altijd wel zeer goed benaderbaar en bereid tot overleg. Het besluit van de AFM om naast de Noorse toezichthouder als volledig bevoegde parallel-toezichthouder te fungeren, leidde wel tot irritatie bij Peter Berdowski, topman van Boskalis. In een interview met het FD noemde hij de Autoriteit Financiële Markten een overjarige sovjetkip die op een windei zit te broeden. Rothbarth: 84% van de aandelen was gecommitteerd, er was geen sprake van een vijandelijke deal en Dockwise ondersteunde toepassing van de ontheffing. Toepassing van de Noorse en Nederlandse regelgeving zou bij reguliere verdere uitvoering van het biedingsproces betekenen dat het nog ruim drie maanden zou duren voordat het bod afgerond kon worden; voor een cliënt is dat best lastig te begrijpen. Uiteindelijk is alles toch redelijk op z n pootjes terecht gekomen door op creatieve wijze de meest in het oog springende hurdles te om- 46 040-049_MR06_BWA-1.indd 46
zeilen: het vrijwillig bod werd omgezet in een verplicht bod. Dit was mede mogelijk doordat de business van Dockwise weinig strategische overlap had met Boskalis en er dus geen substantieel mededingingsrisico was. Bermuda Dockwise is een op Bermuda gevestigde vennootschap met eigen regels van corporate governance. Het belang van de aandeelhouders als geheel staat voorop, maar ook de stakeholders zoals wij die in Nederland kennen zijn van belang, Bermuda incorporeert in zekere zin de rechtsregels van betrokken jurisdicties. Noome: In Nederland en Noorwegen moet de Board een standpunt innemen over het bod. Dat werd in Bermuda als bijzonder vreemd ervaren; aandeelhouders moeten zelf bepalen wat ze doen. Over het algemeen is het recht van Bermuda vrij simpel en praktisch, met bijvoorbeeld een korte oproepingstermijn voor aandeelhoudersvergaderingen en een uitkoopprocedure die binnen een maand kan worden afgerond. Ondanks alle horden is het met name de vastberadenheid van de bestuurders geweest die alle betrokkenen het gevoel gaf dat de overname hoe dan ook zou doorgaan. Van der Staay: De baggerdivisie, de traditionele Boskalis-business, maakte vijftien jaar bijna 100% van de business uit. Nu is dat nog ongeveer de helft. Activiteiten op het gebied van transport, container terminals, olie en gas, haven, infrastructuur, heavy lifting en reddingsoperaties zijn erbij gekomen en hebben Boskalis omgevormd tot een all-round maritieme dienstverlener. Het is ongelooflijk inspirerend om bij zulke oer-hollandse bedrijven betrokken te zijn en dat maakt zo n deal ook bijzonder; de business is indrukwekkend en het management heeft een enorme drive. De Brauw: Dockwise is een prachtbedrijf, met gigantische schepen. Hun recent gedoopte schip Vanguard, is een monument. De combinatie van eerst Dockwise met Fairstar en nu met Boskalis is over de hele wereld actief en zeer succesvol, daar word je als vanzelf enthousiast van en eerlijk gezegd ook best een beetje trots. De bevlogenheid voor Dockwise en de business van bestuurders als André Goedée, de CEO van Dockwise die nu ook deel uitmaakt van het bestuur van Boskalis, is aanstekelijk. Mooie ervaring De aard van beide ondernemingen, het feit dat er door het samengaan een nog mooier bedrijf zou ontstaan, en het bijzondere transactieproces maakte de deal voor betrokken advocaten tot een mooie ervaring. Wat zien zij als het bijzonderste moment in het proces? De Brauw: De aanloop van de deal was de vijandige overname van Fairstar. Dat was een stoere deal, visionair en gedurfd van Dockwise, die zeer kundig is uitgevoerd door het dealteam onder leiding van Peter Wit. Ook hier was de steun van HAL zeer belangrijk. HAL stond Dockwise zeer professioneel met raad en daad bij. Het publieke speelterrein is altijd heel dynamisch, en het verschil tussen de rollen van enerzijds overnemer bij Fairstar en anderzijds target bij Boskalis doet je beseffen dat je nu eenmaal speelt met de kaarten die je uitgedeeld krijgt. Bijzonder was dat toen Boskalis in beeld kwam wat op zich de zelfstandige uitvoering van de plannen van Dockwise doorkruiste bij Dockwise snel werd omgeschakeld en men direct rationeel bleef denken en altijd in het belang van de onderneming, de aandeelhouders en andere stakeholders. Dat typeert goede bestuurders en management. Rothbarth: Het is bijzonder prettig om te werken met mensen die veel ervaring hebben in M&A-processen, weten waar ze aan toe zijn en vervolgens ook daadwerkelijk stappen durven te zetten. Zeker in deze complexe deal zorgden de deskundigheid en bekendheid met de materie bij bestuurders, management en betrokken adviseurs er uiteindelijk voor dat de transactie in een recordtempo kon worden afgerond en de volledige integratie nu, binnen vijf maanden na aankondiging van het bod, kan beginnen. Dit is juist het omgekeerde van de uitverkoop van de BV Nederland Van der Staay: In dit soort deals helpt het enorm om zeer snel na aankondiging een blokkerend belang op te bouwen. Vaak is tien à vijftien procent toereikend om het signaal af te geven I am here to stay. Maar Boskalis heeft in deze deal de nek nog verder uitgestoken, tot vlak onder de verplicht-bod-grens van eenderde naar Noors recht. en heeft er vervolgens ook nog voor gekozen het aangekondigde vrijwillig bod uit te brengen als verplicht bod. Verplichte biedingen zijn vaak onwenselijk; de prijsbepaling is wettelijk vastgelegd en een bieder kan geen voorwaarden stellen. In een strategische deal met een vastberaden overnemer kan een verplicht bod echter juist wel een bruikbaar instrument zijn. Je laat als bieder zien dat wat jou betreft het point of no return gepasseerd is. Bovenal was de aard en business van beide ondernemingen volgens Van der Staay bijzonder. Het is bijzonder om betrokken te zijn bij de verdere groei van een sterke Nederlandse onderneming die zich in korte tijd heeft versterkt met twee andere Nederlandse bedrijven. De kracht en historie van Nederland als zeevarende natie door de eeuwen heen, gecombineerd met stoere producten en innovatieve technieken en als derde het dienstverlenende aspect; alles samengebracht in één wereldwijd opererende maritieme dienstverlener. Men praat bij een verkoop van een Nederlands bedrijf aan het buitenland vaak over de uitverkoop van de BV Nederland, maar deze deal is juist het omgekeerde. Er is een sterkere Nederlandse speler gesmeed die tot de verbeelding sprekende projecten tot stand brengt, van Australië tot Zuid-Amerika. 49 040-049_MR06_BWA-1.indd 49