FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK Hoe kunt u de voorwaarden voor de follow-up van het energieverbruik in uw milieuvergunning naleven? WAAROM? U bent de beheerder van een gebouw en u wilt de exploitatievoorwaarden van de milieuvergunning en meer bepaald de voorwaarden in verband met de follow-up van uw verbruik beter kennen. Na het lezen van deze informatiebrochure zult u beter begrijpen hoe u de milieuvergunning moet naleven. Het bijhouden van een energieboekhouding heeft op verschillende vlakken gunstige gevolgen. Zo kunt u het verbruik diagnosticeren, vaststellen waar er energie wordt verspild of beoordelen welke verbeteringen er mogelijk zijn. Het stelt u ook in staat uw facturen te controleren. Bovendien is het een eerste stap naar een audit, een investeringsplan enz. OM WELKE GEBOUWEN GAAT HET? Deze voorwaarden zijn van toepassing wanneer de vergunning toestemming geeft voor een verbrandingsinstallatie (rubriek 40), of voor koelgroepen (rubriek 132) of ventilatoren (rubriek 153). Woongebouwen vallen buiten het toepassingsgebied. Gebouwen met zowel kantoren als woningen moeten een follow-up van het energieverbruik doen voor het kantoorgedeelte. BEHEERSGEDEELTE Ongeacht de oppervlakte van het gebouw, dient de exploitant het bruto-energieverbruik over te maken aan het BIM, hetzij door de gegevens in te voeren op de website van het BIM of door de energievragenlijst op te sturen. Indien het gebouw ten minste 3500 m² groot is, moet bovendien een meer gedetailleerd rapport worden bezorgd aan het BIM. Over welke oppervlakte gaat het? De oppervlakte omvat alle overdekte vloeren met een vrije hoogte van ten minste 2,20 m in alle vertrekken, met uitzondering van de ruimten die onder het grondniveau gelegen zijn en een bestemming hebben als parking, kelder, of voor de technische uitrustingen en opslag bestemd zijn. Welke informatie kan uit de verbruiksgegevens worden gehaald die zijn ingevoerd op de website van het BIM? Door de verbruiksgegevens in te voeren op de website van het BIM http://www.ibgebim.be/energiebalans kunt u uw eigen gebouw situeren in vergelijking met de andere gebouwen van uw sector. De webpagina van het BIM ziet er als volgt uit voor de sector van de openbare kantoren van minder dan 10 000 m²: BLADZIJDE 1 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
Openbaar kantoor (< 10 000 m²) Brandstof Verbruik (kwh aardgas Sector "Openbaar kantoor (< 10 000 m²) Uw verbruik Verwarmde oppervlakte (M2) Hoe kunt u een nauwkeuriger follow-up van het verbruik doen voor een oppervlakte van meer dan 3500 m²? Er moet een controle- en rapportagesysteem voor het verbruik worden uitgewerkt. De meters worden ten minste elke maand opgenomen. Het follow-uprapport van het verbruik wordt jaarlijks naar het BIM gestuurd en bestaat uit: BLADZIJDE 2 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
1) Een schema van de energiestromen per energietype (vector) en per gebruik, met aanduiding van de meters Voorbeeld van schema's van de energiestromen voor een tertiair gebouw: Meter Gas K. 1 Verwarming gebouw K. 2 Warm water K. 3 Boiler Verlichting Computer Meter Koelgroep Ventilator 2) De overzichtstabellen van het verbruik Op basis van het onderstaande voorstel kunnen de parameters worden bepaald. Het betreft hier een aanbevolen gedragslijn en geen verplichting; er kunnen bijvoorbeeld andere omzettingsfactoren worden voorgesteld. Als u hiervoor een programma gebruikt of uw eigen Excel-rekenbladen, mag u deze gebruiken. Hoe kunt u het brandstofverbruik in liter stookolie of m³ gas omzetten in kwh in tabel 2? Om de verschillende energietypes (energievectoren) met elkaar te kunnen vergelijken, moeten de gemeten hoeveelheden worden omgezet in een gemeenschappelijke fysieke eenheid, de kwh. Hierdoor kunnen de verschillende verbruikswaarden worden vergeleken in een duidelijke eenheid. Het volstaat niet een follow-up te doen van de kosten. De gebruikte coëfficiënten voor de omzetting tussen deze eenheden en kwh zijn de volgende: 1 m³ gas = 1 l stookolie = 10 kwh BLADZIJDE 3 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
Bijvoorbeeld: voor het jaar 2007 hebt u 40 000 l stookolie verbruikt. Om deze waarde om te zetten in kwh, vermenigvuldigt u 40 000 l met de omzettingsfactor 10, d.w.z. 40.000 kwh. Andere energietypes: Energietype Gebruikelijke Omzetting in kwh eenheid Pellets 1kg 4,9 kwh Hout 1 stère 1800 kwh Propaan 1m³ 6,6 kwh Koolzaadolie 1 liter 9,5 kwh Steenkool 1 kg 8,5 kwh Hoe kunt u dit omzetten in primaire energie in de tabellen 2 en 4? De primaire energie is de hoeveelheid energie van de grondstof (gas, steenkool,...) waarmee de elektriciteit is geproduceerd. We gebruiken de factor 2,5 om het elektriciteitsverbruik om te zetten in primaire energie. Voor fossiele brandstoffen bedraagt de omzettingsfactor 1. Er wordt een uitzondering gemaakt voor warmtekrachtkoppelingsinstallaties (die elektriciteit en warmte produceren), waarvoor de omzettingsfactor 1,8 bedraagt. Bijvoorbeeld: 1500 kwh elektriciteit wordt geproduceerd door 1500 kwh X 2,5 of 3750 kwh primaire energie. Wat is een seizoensrendement in tabel 3? Het seizoensrendement wordt enkel gevraagd indien er 2 energiemeters aanwezig zijn: brandstofmeter en meter die de hoeveelheid energie meet die aan het distributienet van de installatie wordt afgegeven. ŋ= geproduceerde energie in kwh verbruikte energie in kwh De verbruikte energie wordt gemeten door de brandstofmeter en omgezet in kw. De geproduceerde energie wordt gemeten door de meter die de hoeveelheid energie in kw bijhoudt die wordt afgegeven aan het distributienet van de installatie. Het seizoensrendement wordt berekend over de werkingsperiode van de installatie (verwarmingsseizoen, koelseizoen bijvoorbeeld). BLADZIJDE 4 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
Hoe kunt u het verbruik voor verwarming van het gebouw in tabel 4 normaliseren? Om rekening te houden met de invloed van het buitenklimaat op het energieverbruik, wordt dit laatste "genormaliseerd" op basis van de gecumuleerde graaddagen (GD) in de loop van de verwarmingsperiode. De gecumuleerde graaddagen (GD) over de verwarmingsperiode zijn de som van alle dagverschillen tussen de buitentemperatuur en de temperatuur waarbij de verwarming wordt uitgeschakeld. De graaddagen (GD) op basis 15/15 worden het vaakst gebruikt. Dit betekent dat men niet meer moet verwarmen wanneer het buiten 15 C is en dat men binnen 15 C moet halen (de zon en de aanwezige personen zorgen ervoor dat de temperatuur stijgt tot 20 C). GD 15/15= 15 - Tgemiddeld Bijvoorbeeld: -5 C komt overeen met 20 GD Het met behulp van de graaddagen genormaliseerde verbruik is het volgende: Genormaliseerd verbruik = (waargenomen verbruik x normale GD) GD voor de beschouwde periode. De normale graaddagen vertegenwoordigen een gemiddeld klimaatjaar, namelijk 1869. De verbruiksgegevens en de graaddagen kunnen worden ingevoerd in een tabel zoals hieronder: Maand / Jaar Energieverbruik in kwh Graaddagen 15/15 Genormaliseerd verbruik Januari 2006 408,7 Februari 2006 345,3 Maart 2006 320,0 April 2006 163,6 Mei 2006 44,0 Juni 2006 19,0 Juli 2006 0,0 Augustus 2006 5,3 September 2006 0,6 Oktober 2006 31,4 November 2006 170,6 December 2006 286,6 Totaal 2006 0 1.795,1 0 Januari 2007 245,0 Februari 2007 232,6 Maart 2007 217,0 April 2007 73,7 Mei 2007 31,8 Juni 2007 4,3 Juli 2007 3,3 Augustus 2007 5,8 September 2007 36,6 Oktober 2007 140,4 November 2007 251,4 December 2007 335,7 BLADZIJDE 5 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
Totaal 2007 0 1.577,6 0 Januari 2008 263,2 Februari 2008 258,0 Maart 2008 268,8 April 2008 174,9 Mei 2008 23,6 Juni 2008 20,1 Juli 2008 1,4 Augustus 2008 1,9 September 2008 46,6 Oktober 2008 140,9 November 2008 243,6 December 2008 379,0 Totaal 2008 0 1822,0 0 Normale graaddagen 1.869,0 Met deze tabel kunnen we makkelijker overgaan tot het genormaliseerd jaarlijks verbruik. Wat is een specifiek verbruik of verbruiksverhouding? Verbruiksverhoudingen worden opgesteld op basis van verbruikswaarden. U kunt de verhouding kiezen die u van belang lijkt met betrekking tot de activiteit: - verbruik / verwarmde m² - verbruik / bed - verbruik / leerling - verbruik / werknemer - verbruik / productie-eenheid - verbruik / gewerkt uur 3) Analyse van de verbruikswaarden Hoe kunt u energieverspilling waarnemen? U vergelijkt de maandelijkse en jaarlijkse verbruikswaarden van een gebouw. U kunt bijvoorbeeld de energiehandtekening gebruiken voor de verbruikswaarden voor verwarming en een gebouw beoordelen in de loop van de tijd. Deze wordt grafisch voorgesteld door de verhouding tussen het verbruik en het aantal graaddagen. Deze methode maakt het mogelijk een verbruiksdiagnose op te stellen, eventuele energieverspilling te analyseren, storingen vast te stellen, de effecten van energierenovaties te meten. BLADZIJDE 6 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
Signature énergétique de la consommation gaz 2007 C o n s o m m a tio n s e n k W h p c s 200.000 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 y = 351,31x + 58014 60.000 R 2 = 0,7196 40.000 20.000 0 0,0 50,0 100,0 150,0 200,0 250,0 300,0 Degrés-jours en base 15/15 Energiehandtekening van het gasverbruik 2007 Verbruik in kwh pcs Graaddagen 15/15 Als u bij 0 graaddagen een verbruik hebt en u geen andere behoeften hebt dan verwarming van de ruimten, betekent dit dat uw verwarming in de zomer werkt terwijl u geen verwarming nodig hebt. Als u een punt hebt dat zich buiten de rechte bevindt, betekent dit dat u een technisch probleem hebt met uw verwarmingsinstallatie, zoals een storing van het regelsysteem. De onderstaande grafiek laat zien dat de koelgroepen in de winter werken, terwijl dit niet nodig is. 2,400 2,200 2,000 1,800 1,600 (kwh) 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 2000 2001 werkelijk Hoe kunt u nagaan of uw vestiging elektriciteit verbruikt in de daluren? BLADZIJDE 7 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
U kunt ofwel de tweevoudige meters gebruiken of de meterstanden opnemen in de daluren. Hoe liggen de verbruikswaarden van uw gebouw in vergelijking met de gebouwen van dezelfde sector (benchmarking)? De verbruiksverhoudingen worden vergeleken met andere gebouwen van hetzelfde type. De verbruiksverhoudingen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vindt u in de bijlage bij deze gids. Ze zijn overgenomen uit de energiebalans 2006 van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gemiddeld specifiek verbruik per oppervlakte-eenheid, per arbeidsplaats, per leerling en per bed (2006) Bron: energiebalans Sector Brandstoffen Brandstoffen kwh/m² kwh/m² MWh/ MWh/ arbeidspla arbeidspla ats ats kwh/ leerling Brandstoffen kwh/ leerling kwh/bed Brandstoffen kwh/bed Groot- en kleinhandel LS < 5000 m² 76 125 Groot- en kleinhandel HS < 5000 m² 74 112 Groot- en kleinhandel HS > 5000 m² 91 73 Handel HS alle oppervlakten samen 89 76 Supermarkten HS 838 309 Hotel HS 150 166 Restaurant HS 422 554 Restaurant LS 396 946 Privékantoren HS van 2 tot 10 000 m² 113 102 Privékantoren HS > 10 000 m² 157 85 Privékantoren HS 151 89 5 198 2 972 Privékantoren LS 177 146 Openbare kantoren HS van 2 tot 10 000 m² 83 114 Openbare kantoren HS > 10 000 m² 97 101 Openbare kantoren HS 95 107 2 971 3 841 Gemeenschapsonderwijs 20 158 306 1 678 Officieel onderwijs 21 180 150 882 Vrij of privéonderwijs 19 80 235 955 Onderwijs 20 121 223 1 066 Ziekenhuizen 148 190 7 512 9 660 20 853 26 721 Tehuizen 56 214 4 664 14 824 2 253 7 767 Zwembaden 1 124 4 546 4) Een actieplan Wat is dat? Dat is bijvoorbeeld het opstellen van een energieaudit, het aanduiden van een energieverantwoordelijke, een vergadering tussen de onderhoudsfirma en de technisch verantwoordelijke om doelstellingen vast te leggen om het verbruik te verlagen, de bewoners te sensibiliseren. ONTWERPGEDEELTE Op de HVAC-installaties moeten meters worden geplaatst waarmee het verbruik van de verschillende uitrustingen kan worden gemeten en bijgehouden. Ze moeten worden geplaatst volgens de voorschriften van de fabrikant. Voor grote vermogens is een dubbele meting verplicht. De verhouding van de aan het medium (warm water en ijswater) overgedragen energie tot de verbruikte energie maakt een follow-up mogelijk van het gemiddelde rendement per periode of gecumuleerd sinds het begin van het seizoen. MEER WETEN "Energieboekhouding Waarom? Hoe?: BLADZIJDE 8 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK
http://energie.wallonie.be/servlet/repository/comptabilit%c3%a9_%c3%a9nerg%c3%a9.pdf?i DR=391 http://www-energie.arch.ucl.ac.be/cdrom/comptaenergetique/comeindicateurderive.htm De energiefacilitator van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan u eveneens helpen in verband met de premie of om u wegwijs te maken, en is bereikbaar op het nummer 0800/85.775. BLADZIJDE 9 VAN 9 - FOLLOW-UP VAN HET ENERGIEVERBRUIK.