Voorjaarsnota 2009 GGD Hart voor Brabant
1. Inleiding In dit stuk vindt u de kaders waarbinnen wij de begroting 2010 willen opstellen. Deze kaders passen binnen de besluiten die het Algemeen Bestuur (eind 2006) heeft genomen over de (omvang van de) GGD-activiteiten en de inwonersbijdrage van de gemeenten, de zgn. herijking. Deze herijking heeft geleid tot een scherpere afbakening tussen het basispakket (betaald uit de inwonersbijdrage) en de plustaken. Alle gemeenten betalen nu een gelijke bijdrage voor dezelfde wettelijke taken. Dit leidt tot het volgende overzicht: financieel Midden- Brabant regio s-hertogenbosch Brabant- Noordoost Bijdrage per inwoner 2009 14,11 15,10 14,23 Bijdrage per inwoner 2010 15,14 16,15 15,26 De oorzaak van de verhoging ligt in het extra werk voor de infectieziektebestrijding en de kosten van het elektronisch kinddossier. Zie verder blz. 3 en hoofdstuk 3. De uitleg voor het verschil in de (regionale) bijdragen staat op blz. 14. leeswijzer Na deze inleiding vindt u in hoofdstuk 2 eerst een schets van de beleidsthema s in de publieke gezondheidszorg, met daarna in hoofdstuk 3 de gevolgen voor de GGDprogramma s. Hoofdstuk 4 sluit deze nota dan af met de financiële aspecten. tijdig betrokken We betrekken de gemeente tijdig bij de besluiten over onze begroting. Via raad of commissie kan zij haar opmerkingen doorgeven aan de portefeuillehouder die ook deel uitmaakt van het Algemeen Bestuur van de GGD. tijdpad Na vaststelling door het Algemeen Bestuur (begin april) zijn deze kaders dan de basis voor de begroting 2010, die we begin mei naar de gemeenten sturen. De wet verplicht ons om deze begroting vast te stellen vóór 1 juli 2009. Het beoogd resultaat: een begroting 2010 met programma s die gericht zijn op de gezondheid van alle inwoners van onze gemeenten. s-hertogenbosch, 22 januari 2009, het Dagelijks Bestuur van de GGD Hart voor Brabant, F. Ronnes, P. van der Velpen, voorzitter secretaris Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 1
2. Beleidsthema s gemeenten zijn tevreden Ontwikkelingen bij de gemeenten Tevredenheid Uit het tevredenheidsonderzoek bij gemeenten (eind 2008) bleek dat wethouders en ambtenaren tevreden waren over de GGD Hart voor Brabant; niemand was ontevreden. Er waren minder verbeterpunten dan in het onderzoek uit 2006 én ze waren minder kritisch. De ontevredenheid over de informatievoorziening daalde flink: van 36% naar 9%. En bijna alle gemeenten herkennen de kernwaarden van de GGD: betrouwbaar, alert en klantgericht. In 2010 doen we weer een nieuw onderzoek, ook bij de (dan nieuwe) raadsleden. jeugd en CJG: steeds centraler Lokale accenten in het basispakket Elk jaar kiest elk college welke accenten hij wil in het basispakket van de GGD. Het overzicht over 2009 geeft het volgende beeld: - Gemeenten zetten iets meer accenten bij de netwerken en zorg(advies)teams. De spreekuren door de verpleegkundige blijven een aanzienlijk deel van de keuzes, hier en daar al in een Centrum voor jeugd en gezin (CJG). - Rond gezondheidsbevordering maken de gemeenten vooral een keuze voor voeding/overgewicht, activiteiten naar aanleiding van het project Gezonde en Veilige School en het grote alcoholproject 16- (in Brabant-Noord). aandacht voor ouderen en SEGV Nieuwe Wet publieke gezondheid In 2008 trad de Wet publieke gezondheid (Wpg) in werking. Deze wet vervangt de Wet collectieve preventie volksgezondheid, de Infectieziektewet en de Quarantainewet en bestaat voor een groot deel uit die wetten. Het rijk heeft hiervoor gekozen vanwege de samenhang in de infectieziektebestrijding en de daarbij horende verplichtingen en bevoegdheden. Bij de bespreking van de nieuwe wet heeft de politiek uitdrukkelijke aandacht gevraagd voor ouderen en voor sociaaleconomische gezondheidsverschillen (SEGV). In de wet staat nu ook een artikel over ouderengezondheidszorg. Dit is dus een nieuwe verplichting voor gemeenten, vergelijkbaar met het artikel over de jeugdgezondheidszorg (JGZ), die het rijk nog moet uitwerken, o.a. financieel. Naar aanleiding van de bepalingen in de nieuwe wet oriënteren we ons op de wenselijkheid van een deelprogramma ouderen en nemen SEGV als thema mee in alle programma s. We hebben geen plannen om het individuele zorgdeel voor ouderen in ons pakket op te nemen, maar willen de gemeenten wel advies geven, bijvoorbeeld op basis van de ouderenmonitor. Daarnaast blijven we (preventieve) producten aanbieden zoals rond valpreventie, eenzaamheid en mantelzorg. Ook in de nieuwe wet blijft de GGD de eerst aangewezen organisatie van de gemeenten voor de uitvoering van de publieke gezondheid. Ook andere organi- Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 2
GGD: keuze ligt voor de hand saties dan de GGD mogen de jeugdgezondheidszorg uitvoeren, al stelt de wetgever dat het voor de hand ligt om eerst naar de GGD te kijken; het college van B&W maakt de uiteindelijke keuze. Kiest de gemeente niet voor de GGD maar voor een externe partij, dan is dat uitbesteding, die mogelijk valt onder de Europese aanbestedingsplicht. Nog enkele punten uit de nieuwe wet: - De meldingsplicht van een aantal ziekten geldt nu ook voor de laboratoria en voor de arts, die nu ook gevallen van besmettelijke infectieziekten aan de GGD moet melden waarbij hij geen verklaring kan vinden. - De arts moet voortaan ook een ongewoon aantal gevallen melden van een infectieziekte die een gevaar vormt voor de volksgezondheid. - De verplichte afstemming door B&W met de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (GHOR). - De verplichte digitale opslag van JGZ-gegevens (elektronisch kinddossier). gemeenten vragen meer Extra taken Door de herijking zijn de taken van de GGD teruggebracht tot het wettelijk minimum, gebaseerd op een budget (2005) voor de feitelijke inzet en formatie. Sinds die tijd kwamen er vragen en taken bij, onder andere door de Centra voor jeugd en gezin en de verwijsindex risicojongeren. Het aantal taken wordt nu groter dan het herijkte basispakket mogelijk maakt: de inwonersbijdrage en de capaciteit zijn hiervoor niet toereikend. Het gaat hierbij om de volgende taken: - de extra taken voor de infectieziektebestrijding (zie blz. 10 en blz. 13). We stellen voor om deze te bekostigen uit een verhoging van de inwonersbijdrage. - de deelname in de zorg(advies)teams. Deze (mogelijke) taak voor de JGZ zal in de komende tijd duidelijker worden, onder andere na een conferentie over jeugdbeleid en JGZ in 2009. Op dit moment doen we nog geen voorstel voor een aanpassing van de inwonersbijdrage. Zie verder blz. 8. reële kosten, tekort in dekking Elektronisch kinddossier De wet (Wpg) verplicht de gemeenten om vanaf 2009 een EKD in te voeren. De JGZ-organisaties hebben hiervoor, op basis van landelijke normen, een kostenbegroting opgesteld, waarmee wij kunnen instemmen. Hoewel deze begroting reëel is (ook volgens de VNG en een ambtelijke werkgroep), is de geoormerkte rijksbijdrage niet voldoende voor de dekking van de kosten. De minister en de VNG hebben er echter op gewezen dat ook de brede doeluitkering jeugd (onder andere) bestemd is voor de financiering van het EKD. We stellen voor om het tekort in de EKD-begroting te financieren met een tijdelijke verhoging van de inwonersbijdrage (zie verder blz. 13). De portefeuillehouders kunnen hierover overleggen in hun regionale overleggen in maart. Het Algemeen Bestuur van de GGD kan dan een besluit nemen in april, direct vóór de vaststelling van de voorjaarsnota, waarin dan de gevolgen een plaats kunnen krijgen. Over dit onderwerp volgt dus nog een apart, goed onderbouwd, voorstel. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 3
3. Programma s basis en plus Net als in 2008 zijn onze activiteiten en de inwonersbijdrage gebaseerd op een herijking door een extern bureau die heeft geleid tot bestuursbesluiten daarover. Deze herijking leidde tot een helder onderscheid in: - Het basispakket: de wettelijk verplichte taken uit de Wet publieke gezondheid, bepaald aan de hand van landelijke richtlijnen. Het pakket geldt voor alle gemeenten en wordt betaald uit een bijdrage per inwoner. - De plustaken: de diensten die een gemeente (of een andere klant) afneemt boven/buiten het basispakket. Als alle gemeenten collectief een plustaak willen afnemen, worden de kosten ook deel van de inwonersbijdrage. lokale accenten: niet óf, maar hoe Binnen het basispakket is ook ruimte voor lokale accenten; daarbij gaat het er niet om òf ze worden uitgevoerd, want dat is wettelijk verplicht. Het gaat om het hóe: voor welke doelgroepen, binnen welke thema s en met welke methodes. Over die accenten overlegt de gemeente met de GGD en stelt ze dan vast. Wil een gemeente meer dan het basispakket, dan kan zij kiezen voor plustaken. Innovatie Naast het herijkte pakket is het nodig dat de GGD blijft vernieuwen om zo aan de top van de publieke gezondheidszorg te kunnen meedraaien. Voorbeelden: - het (verder) ontwikkelen van toekomstverkenningen en sociale kaarten; - het aanbieden van algemene websites of websites voor de Centra voor jeugd en gezin. Vaak financieren we deze innovatie uit geld van externe organisaties of vanuit onze eigen reserve. Soms doen we hiervoor een beroep op (plus-)geld van een of meer gemeenten. We zullen in de begroting 2010 een investeringspost opnemen voor (mogelijke) innovatieprojecten in 2010 en latere jaren; dit leidt dus niet tot een hogere inwonersbijdrage. Hierna volgende de GGD-programma s met nieuwe en/of aangepaste activiteiten. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 4
Zicht op gezondheid Nieuwe of aangepaste activiteiten (in 2010): Thema Activiteit Gezondheidsmonitors Nieuwsbrief gezondheidsmonitor -- Gezondheidsmonitors Doelgroepsegmentatie uniform Ondersteuning lokaal Pilot integraal gezondheidsbeleid uniform gezondheidsbeleid Sociale kaart Thematische sociale kaarten uniform -- Beleids-/projectmedewerkers plustaak Toelichting - Nieuwsbrief gezondheidsmonitor: deze vervalt vanaf 2009; de info staat voortaan in de reguliere publicaties (o.a. in de digitale Nieuwsflits gemeenten). - Doelgroepsegmentatie: afhankelijk van de ervaringen van de pilot alcohol bij jeugd gaan we meer doelgroepen segmenteren. - Pilot integraal gezondheidsbeleid: in 2009 ontwikkelen we een handboek lokaal gezondheidsbeleid, waarmee we in 2010 in twee gemeenten een pilot doen. We onderzoeken dan of dit handboek een positieve invloed heeft op de nota s gezondheidsbeleid waarmee in 2011 veel gemeenten weer starten. - Thematische sociale kaarten: in 2010 moet de sociale kaart gaan werken waaraan we sinds 2009 samen met de bibliotheken en MEE werken. Er is dan één gezamenlijke sociale kaart in Brabant. Daarnaast werken we in 2009 aan thematische sociale kaarten, zoals rond dementie, WMO, overgewicht en alcohol. Ook gaan we in 2009 sociale kaart gegevens toevoegen aan de gezondheidsdossiers op www.gezondbrabant.nl. In 2010 ontwikkelen we deze sociale kaarten verder en breiden ze mogelijk uit. Ook gemeenten kunnen ons verzoeken om taken op dit vlak uit te voeren. - Beleids-/projectmedewerkers: we zullen vaker GGD-medewerkers detacheren, op verzoek van gemeenten. Zij hebben immers regelmatig nieuwe projecten en (tijdelijke) vacatures. Bijvoorbeeld voor het CJG of bij volksgezondheid/zorg. Mits goed ingepland en op beperkte schaal kunnen wij hen daarbij helpen door GGD-medewerkers tijdelijk te detacheren. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 5
Jeugd, gezin en school Het kabinet wil dat er in 2011 in elke gemeente minstens één Centrum voor jeugd en gezin (CJG) is en dat er overal in het onderwijs zorg- en adviesstructuren zijn. Er komen twee wetten die hieraan bijdragen: over het CJG (begin 2009 naar de Tweede Kamer) en over passend onderwijs (waarschijnlijk in 2011). Gemeenten en rijk hebben afgesproken dat in de CJG s zowel de jeugdgezondheidszorg als de opvoedondersteuning plaatsvinden. Nieuwe activiteiten (in 2010): Thema Activiteit Gezondheidsonderzoek SDQ-vragenlijst plustaak Gedrag en opvoeding Antipestprogramma Gezondheidsonderzoek Vroegsignalering plustaak Gezond en veilig op school Ketencoördinatie/kindermishandeling plustaak -- Scholing plustaak Toelichting - SDQ-vragenlijst 1 : in 2010 komen de resultaten van een landelijk onderzoek of deze vragenlijst ook kan gelden op andere momenten dan groep 7 basisonderwijs. Op verzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg onderzoeken we nu al of we deze vragenlijst kunnen gebruiken in groep 2 en in klas 2 van het voortgezet onderwijs. In 2009 leggen we een voorstel aan u voor, met daarin ook onze voorkeur voor een (nieuw) contactmoment op 17-jarige leeftijd. - Antipestprogramma: PRIMA is een landelijk, effectief programma voor basisscholen, dat we in 2009-2010 aanbieden. - Vroegsignalering: vanuit het Basispakket JGZ moeten we (kwetsbare) kinderen monitoren, maar de JGZ heeft tussen 4 en 12 jaar weinig contactmomenten. In onze notitie over sluitende monitoring 2 staan veel mogelijkheden om kwetsbare kinderen op te sporen en varianten voor het volgen van deze kinderen. In alle varianten brengt de JGZ de opgespoorde kinderen in het zorg(advies)team en dit team spreekt dan acties af. De varianten variëren van extra activiteiten (vóór het eerste onderzoek of een in bepaalde wijk) tot het screenen van de dossiers van alle contactmomenten. In 2009 doen we een pilot in Boxmeer en Oss en evalueren we de resultaten. In 2010 komen ze als plustaak in de begroting. 1 SDQ = Strenghts and Difficulties Questionnaire, een vragenlijst voor het opsporen van psychosociale problemen om zo actief op te kunnen treden of door te verwijzen. 2 De notitie Het kwetsbare kind tijdig in beeld - sluitende monitoring van kinderen van 4-12 jaar is te vinden op www.ggdhvb.nl onder 'Informatie voor Gemeenten, Producten'. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 6
- Ketencoördinatie/kindermishandeling: de Brabantse gemeenten hebben in de convenanten voor de verwijsindex risicojongeren gesteld dat de JGZ een bijdrage moet leveren aan de ketencoördinatie. Ketencoördinatie speelt bij complexe problemen en bij het coördineren van zorg bij niet (eerder) bekende kinderen. Binnen het zorgadviesteam spreekt men dan af wie hier coördineert. We willen in 2009 een medewerker opleiden en vrijstellen voor ketencoördinatie, gekoppeld aan de functie van aandachtsfunctionaris kindermishandeling (een eis van de Inspectie). Later doen we dan een voorstel voor de financiering van deze taken als collectieve plustaak; het gaat in totaal om 32 uur per week. - Scholing: gemeenten vragen om onze medewerkers op te leiden voor bijvoorbeeld Triple P en zorg-/ketencoördinatie. We hebben per gemeente 10 dagdelen (grote gemeenten) en 5 dagdelen (kleinere gemeenten) voor deze scholing. Gemeenten die meer willen, kunnen dit afnemen als plustaak. Eind 2009 bekijken we of we deze normen moeten bijstellen. Aangepaste activiteiten (in 2010): Gezondheidsonderzoek Deelname Centra voor jeugd en gezin Gedrag en opvoeding Relationele en seksuele vorming uniform + Gezondheidsonderzoek Training vroegsignalering plustaak Gedrag en opvoeding Opvoedondersteuning uniform + Gezond en veilig op school Zorg(advies)teams basispakket + plustaak Gezond en veilig op school Preventie schoolverzuim -- Werkgroepen Toelichting - Deelname Centra voor jeugd en gezin: in overleg met de gemeenten willen we de uniforme taken (zoals gezondheidsonderzoeken) en de WMO-taken zoveel mogelijk uitvoeren in de CJG s. We maken dan met hen afspraken over onze inzet en de eventuele (meer)kosten die we daardoor maken. We verwachten dat er in ons werkgebied minstens 40 CJG s komen. In 2009 hebben we ruimte voor activiteiten in 10 centra en in 2010 in 20 centra en in 2011 werken de jeugdverpleegkundigen in elke gemeente in minstens één CJG. - Relationele en seksuele vorming: jongeren vrijen nog steeds te vaak onveilig en vertonen te vaak grensoverschrijdend gedrag. Het gevolg: SOA en ongewenste zwangerschappen. Daarom startten we in 2008 met aanvullende hulp, waarbij jongeren twee gratis consulten kunnen krijgen. We willen hieraan ook preventief aandacht schenken, met daarin de positieve kanten van seksualiteit, maar ook het meer weerbaar maken van jongeren. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 7
In 2010 start hiervoor een landelijke campagne, aangevuld met regionale activiteiten. Er komt extra geld van het rijk voor het thema seksuele gezondheid van allochtonen; op dit moment is nog niet precies duidelijk wat daarvan de bedoeling is. - Training vroegsignalering: deze training voor leerkrachten in het basisonderwijs ondersteunt hen in het signaleren van bedreigingen in de ontwikkeling van kinderen. We bieden deze training breed aan. - Opvoedondersteuning: de minister voor Jeugd en Gezin vindt opvoedondersteuning belangrijk, o.a. bij echtscheiding en kindermishandeling. We bieden daarom de cursussen Opvoeden en zo en Beter omgaan met pubers breder aan. - Zorg(advies)teams 3 : gemeenten moeten zorgen voor (de bewaking van) sluitende afspraken over de zorgcoördinatie. We melden 'niet pluis' bevindingen uit onze onderzoeken en contacten standaard in het zorg(advies)team (ZAT). Ook andere signalen melden we altijd eerst in dat team. Het kabinet wil dat een zorg(advies)team minstens bestaat uit een intern begeleider, een schoolmaatschappelijk werker en een jeugdverpleegkundige. We denken dat de deelname aan het ZAT thuishoort in het uniform deel van het basispakket 4 en zouden daar graag een gefaseerde invoering zien, waardoor de JGZ in 2011 deelneemt in alle zorg(advies)teams in ons werkgebied. Dit willen wij, samen met de andere ontwikkelingen rond het jeugd- en JGZbeleid, bespreken in een conferentie voor de wethouders. Afhankelijk van de uitkomst worden dan de mogelijke financiële gevolgen duidelijk na 2010. Totdat er duidelijkheid is over de (structurele) deelname aan de ZAT s blijft deelname tot het volume 2009 een onderdeel van het basispakket. Wil een gemeente in 2010 meer dan het bestaand volume, dan is dit een plustaak. - Preventie ziekteverzuim: we verbeteren het huidige project en willen het aanbieden aan meer scholen voor voortgezet onderwijs en aan ROC's. - Werkgroepen: gemeenten vragen ons steeds vaker om deel te nemen aan stuuren werkgroepen zoals rond het CJG, sluitende zorgstructuur en brede scholen. Het gaat om ongeveer 20 soorten overleggen per regio waar de JGZ aanwezig moet zijn en dat kost steeds meer tijd. Daarom hanteren we in 2009 als norm: 20 uur per gemeente per jaar (voor heel grote gemeenten: 40 uur). Gemeenten die meer overlegtijd willen, kunnen dit betalen uit hun budget voor het lokaal accent of als plustaak. Eind 2009 evalueren we of deze norm moeten aanpassen. 3 In dit stuk staat, voor de leesbaarheid, het begrip zorg(advies)team (of: ZAT) voor zowel het bovenschools team in het basisonderwijs, het zorgadviesteam in het voortgezet onderwijs, als voor het zorgteam per basisschool. 4 In het voortgezet onderwijs was de deelname aan de zorgadviesteams een in het basispakket. In 2009 zitten deze, vanwege de solidariteit tussen gemeenten, toch in het uniform deel van het basispakket; kosten 0,15 per inwoner. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 8
Leefstijl Risicogedrag komt vaak in samenhang voor; we pleiten daarom voor het combineren van leefstijlthema s. Gemeenten hebben ook steeds meer belangstelling voor een integrale aanpak van het preventiebeleid, bijvoorbeeld rond overgewicht. Uit het buitenland komen voorbeelden van integrale lokale programma s. Ook het ministerie van VWS heeft plannen om gemeentelijke initiatieven te ondersteunen. Nieuwe of aangepaste activiteiten (in 2010): Thema Activiteit Publieksinformatie Aansluiting op landelijke campagnes uniform + Diverse activiteiten Doelgroepsegmentatie uiform + Diverse activiteiten Pilot beweeg- en leefstijladvisering uniform + Diverse activiteiten Preventie in pakket zorgverzekering uniform + Toelichting - Aansluiting op landelijke campagnes: door landelijke campagnes wil de overheid de gezondheid van de bevolking bevorderen. In 2010 start een nieuwe leefstijlcampagne, waarbij lokale/regionale afstemming van de publieksinformatie nodig is. We sluiten dan meer aan op de publieksinformatie in het gemeentelijk beleid en benutten de instrumenten voor advies op maat en zelfmanagement (mensen nemen zelf de regie over hun gezondheid). - Doelgroepsegmentatie: 60% van de bevolking heeft slechte leefgewoonten: twee of meer risicofactoren (zoals roken, voeding en weinig bewegen). Een ongezonde leefstijl komt overal voor, niet alleen onder groepen met een lage sociaaleconomische status. Het segmenteren van doelgroepen kan nieuwe aanknopingspunten bieden voor gezondheidsbevordering. In 2009 stellen we doelgroepprofielen op over het alcoholgebruik bij jongeren. - Pilot beweeg- en leefstijladvisering/preventie in pakket zorgverzekering: we willen aansluiten op concrete initiatieven zoals de handleiding Leefstijl en bewegen in de eerste lijn en de pilots rond preventie-interventies in het basispakket van de zorgverzekering (o.a. stoppen met roken, beweegkuur en depressiepreventie). Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 9
Infectieziektebestrijding De infectieziektebestrijding is versterkt door een centrale aansturing via het Landelijk Centrum Infectieziektebestrijding (RIVM). De samenwerking met het RIVM wordt daardoor intensiever. Ook het samenwerken met andere GGD en vergroot de kwaliteit en de service en vermindert de kwetsbaarheid. Toch blijft de deskundigheid van de plaatselijke GGD nodig omdat die goed bekend is met de lokale situatie, de risicogroepen en het zorgnetwerk. De nieuwe Wet publieke gezondheid maakt optreden met meer daadkracht mogelijk, bijvoorbeeld bij een grieppandemie. Een risico waarmee we serieus rekening moeten houden: door toenemende mobiliteit verspreiden infectieziekten zich sneller over de wereld. We moeten alert blijven op nieuwe bedreigingen door bijvoorbeeld het veranderende klimaat, de resistentie van antibiotica en de uitbreiding van de bio-industrie. Aangepaste activiteiten (in 2010): Thema Activiteit Infectieziektebestrijding Meldingen, outbreakmanagement, etc. uniform Toelichting De maatschappij is anders gaan aankijken tegen de risico s van infectieziekten: zij wil dat de overheid alerter is en optreedt. De nieuwe wet geeft de burgemeester nieuwe mogelijkheden om op te treden. Dit vraagt een andere rol van ons: adviezen geven om al dan niet maatregelen te nemen en een nog directere communicatie met de gemeente, ook als er geen maatregelen volgen. Er zijn zeven meldingsplichtige ziekten bijgekomen en artsen moet ook ziekten melden met een onbekende oorzaak. En ook laboratoria moeten ziekten melden. Bij de vaststelling van de missie/visie van de GGD stelde het Algemeen Bestuur al dat het aantal infectiezieken zal toenemen. Dit is al gebeurd bij de Q-koorts: we hebben in de afgelopen jaren veel meer meldingen gekregen. Vroeger waren dit er jaarlijks 2 tot 5, in 2007 waren het er 141 en in 2008 bijna 700 (op een totaal van bijna 1.800 meldingen). We verwachten dat meldingen van (bijvoorbeeld) de Q-koorts niet zullen afnemen, ondanks de genomen maatregelen. De inentingen (van geiten) in 2009 zijn vooralsnog eenmalig en geven nog geen zekerheid op langetermijneffecten, zoals het wegblijven van de Q-koorts. Dit alles zal leiden tot meer meldingen en meer activiteiten, zeker in ons werkgebied, waarin veel mensen en dieren samenleven. Er is dan een reëel risico op overdracht van ziekten tussen dier en mens. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 10
Door de werkdruk door de Q-koorts kunnen we andere kerntaken niet of minder dan nodig oppakken, zoals: - het oefenen met de GHOR en de gemeenten 5 ; - de voorbereiding op grootschalige epidemieën, zoals de grieppandemie; - de netwerk- en regiefunctie naar instellingen die infectieziekten moeten melden; - het zorgnetwerk: juist naar instellingen moet de GGD actiever optreden, wil hij tijdig de meldingen ontvangen. De huidige formatie is voor dit alles te krap; een continurooster is niet mogelijk. De GGD zit met zijn formatie onder de landelijke zgn. VISI-norm 6 uit 2004, zoals de Inspectie voor de Gezondheidszorg die ook hanteert. In deze norm zitten ook geen activiteiten voor oefenen en voor de (stijging van de) meldingen zoals van de Q- koorts. Als de normen worden aangepast, zit de GGD er fors onder. Voor het (structurele) meerwerk is een formatie-uitbreiding nodig, waarvoor wij een voorstel doen voor een verhoging van de inwonersbijdrage, zie blz. 13. 5 Tijdens een visitatie in 2007 is geconstateerd dat oefenen (o.a. met de GHOR) en preparatie, verbeterd moesten worden. 6 VISI = versterking Infrastructuur Infectieziektenbestrijding Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 11
Geestelijke gezondheidszorg en crisisaanpak Nieuwe of aangepaste activiteiten (in 2010): Thema Activiteit Depressie Vergroten bereik interventies uniform + Depressie Aanpassing aanbod Vangnet en advies Uitbreiding uitvoerende taak uniform + Huiselijk geweld Vroegsignalering kindermishandeling Huiselijk geweld Inzet bij huiselijk geweld Toelichting - Vergroten bereik interventies: in de handleiding Preventie van depressie in lokaal gezondheidsbeleid staat ook een overzicht van effectieve of veelbelovende interventies. In ons werkgebied zijn er wel genoeg interventies, maar het bereik is nog laag. In overleg met de GGZ-instellingen gaan we onderzoeken hoe we dat bereik kunnen vergroten. - Aanpassing aanbod: vanaf 2009 passen we ons aanbod rond depressie waar nodig aan, met een nadruk op ouderen, de eerste lijn en de relatie met eenzaamheid en leefstijlthema s zoals bewegen, valpreventie, obesitas, en diabetes. - Uitbreiding uitvoerende taak: bij onze vangnet- en advies richten we ons vooral op de sociaal-medische zorg voor sociaal kwetsbare mensen, op woningvervuilingen en op gevallen waarbij gevaar is voor de volksgezondheid. Vooral hier kan de GGD een toegevoegde waarde hebben. In Tilburg en de regio Midden-Brabant hebben we producten aangeboden of in ontwikkeling die mogelijk ook in de andere regio s van waarde zijn. Voorbeelden hiervan zijn de inzet van de OGGZ-verpleegkundige bij de opvang en begeleiding van straatprostituées en een sociaal-medisch spreekuur in een sociaal pension. We gaan onze expertise op het terrein van de sociaal-medische zorg vergroten. - Vroegsignalering kindermishandeling: we gaan onze voorlichting en training voor leerkrachten in het basisonderwijs uitbreiden en verbreden. - Inzet bij huiselijk geweld: we onderzoeken de mogelijkheid van de inzet van een arts, nurse practitioner en/of verpleegkundige bij sociaalmedische taken rond huiselijk geweld (letselspreekuur, medische verklaring, e.d.). Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 12
4. Financiën Inwonersbijdrage 2010 Bij de vaststelling van de begroting 2009 heeft het Algemeen Bestuur ook een besluit genomen over de meerjarenbegroting 2009-2012: deze is voor de GGD (en de gemeenten) een vast financieel kader, waarbij bij gelijkblijvend beleid alleen de nominale ontwikkelingen tot aanpassing mogen leiden. In 2010 is er echter sprake van extra taken. De inwonersbijdrage 2010 ziet er daarom als volgt uit: regio Midden- 's-hertogen- Brabant- Brabant bosch Noordoost Inwonersbijdrage 2009 14,11 15,10 14,23 Inwonersbijdrage 2010 - basispakket (waarvan lokale accenten: 1,55) 14,11 14,11 14,11 - incidentele kosten EKD (toelichting: zie onder) 0,48 0,48 0,48 - extra IZB-taken (toelichting: zie onder) 0,19 0,19 0,19 - autonome verschillen (toelichting: zie onder) --,-- 0,99 0,12 Correctie nominale ontwikkeling 2008/2009 0,16 0,17 0,16 Indexering 2010 (toelichting: zie onder) 0,20 0,21 0,20 Totaal inwonersbijdrage 2010 15,14 16,15 15,26 Toelichting Incidentele kosten EKD Vanaf 2009 zijn de gemeenten wettelijk verplicht om een elektronisch kinddossier te gebruiken. De JGZ-organisaties hebben hiervoor een begroting opgesteld die het Algemeen Bestuur van de GGD in april zal bespreken. Deze begroting laat nu nog een incidenteel tekort van 1,5 miljoen zien. We konden de gemeenten niet meer vragen om dit mee te nemen in hun begroting voor 2009 en hebben een deel van deze kosten daarom voorgefinancierd. We stellen nu voor dat de gemeenten deze voorfinanciering bekostigen met een tijdelijke verhoging van de inwonersbijdrage. Extra IZB-taken Er is een stijging van de meldingen van infectieziekten en er zijn nieuwe wettelijke taken, zie blz. 10 en 11. Deze leiden tot (een voorstel voor) een formatie-uitbreiding (met 1,0 fte arts, 0,3 fte verpleegkundige en 0,5 fte administratieve kracht 7 ). Totale kosten: 190.000 structureel, dit is 0,19 per inwoner (prijspeil 2009). 7 Kosten respectievelijk 85.000, 15.000, 21.000 + indirecte kosten 69.000. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 13
Autonome verschillen Bij de fusie van de GGD'en in 2001 stelden de Algemene Besturen vast dat er nog verschillen waren tussen de regio s, vooral in het automatiseringsniveau en huisvestingskosten. Vooral voor de gemeenten in de regio s-hertogenbosch leidt dit tot hogere kosten; de gemeente s-hertogenbosch zou met een voorstel komen om dit op te lossen. Indexering 2010 Conform de besluiten van het Algemeen Bestuur corrigeren we voor de prijs- en looninflatie, op basis van de meest actuele indexcijfers van de gemeente Tilburg: - Prijzen: voor de raming van de prijsontwikkeling hanteert de gemeente Tilburg de prijsmutatie van het Bruto Binnenlands Product. - Lonen: Tilburg raamt de loonontwikkeling zelf, op basis van circulaires van het Ministerie van BZK, het Centraal Planbureau en aanvullende bronnen. De ramingen voor het nieuwe jaar krijgen (zo nodig) nog een correctie voor het structureel deel van mogelijke bijstellingen op de ramingen van het lopende jaar. Zie voor de uitwerking van deze cijfers: bijlage 1. Korting voor plustaken Naast het basispakket kunnen gemeenten plustaken van de GGD afnemen, die we op basis van een uurtarief in rekening brengen. We willen vanaf 2010 een kortingsregeling voor deze plustaken invoeren bij contracten van minstens 4 jaar en vanaf een bepaald budget. Deze korting leidt dan niet tot een lager factuurbedrag, maar tot extra plustaken. Het tarief zal kostendekkend zijn maar ook concurreren met markttarieven. Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 14
Bijlage 1 - Inwonersbijdrage GGD 2010 nominale ontwikkelingen Nominale ontwikkelingen 2008 2009 2010 Prijzen Begroting 2009 2,00 % 2,00 % 0,00 % Begroting 2010 2,50 % 1,75 % 0,50 % 0,50 % - 0,25 % 0,50 % Lonen Begroting 2008 4,30 % 2,50 % 0,00 % Begroting 2010 3,80 % 4,75 % 2,00 % - 0,50 % 2,25 % 2,00 % Correctie prijsontwikkeling 2008 en 2009 0,25 % Correctie loonontwikkeling 2008 en 2009 1,75 % Gewogen correctie nominale ontwikkeling 2007/2008 1,12 % Gewogen nominale ontwikkeling 2010 1,37 % Totaal toe te rekenen index inwonersbijdrage 2010 2,50 % Index tarieven aanvullende dienstverlening Prognose gemeente Tilburg februari 2008 2008 2009 2010 Prijzen 2,50 % 1,75 % 0,50 % Lonen 3,80 % 4,75 % 2,00 % Wegingsfactor prijs- en loonindexcijfer Totale kosten beheersbegroting 2008 (*1000) 32.214 Personele lasten 18.790 58,3 Materiële lasten 13.424 41,7 Gewogen index gemeente Tilburg 2010 1,37 % Voorjaarsnota 2009 concept GGD Hart voor Brabant 2 februari 2009 15