Energieprestatie 2.0 Workshop: van EPC naar BENG BREEAM-NL Studiedag ing. M.J. (Martin) Dunnink 1 oktober 2019
Het verandert! Energietransitie
Routekaart naar energieneutraliteit 1 juli 2018 2019 2020 2021 2022 2030 2050 Aansluitplicht aardgas nieuwbouw vervalt 1-7-2020 BENG nieuwbouw Regeerakkoord 49% CO2- reductie t.o.v. 1990 Landelijk CO2: 0 Warmteplan gemeenten Winning Gronings gas naar 0 1-1-2019 overheidsgebouwen BENG Gem. voorraad label B EI 1,40 (2021)
BENG de opvolger van de EPC Bijna EnergieNeutrale Gebouwen (BENG) Nieuw wettelijk minimum vanaf 1-7-2020 dus uitsluitend gebouwgebonden energie opvolger van de EPC Bron: Lente-akkoord Energiezuinige nieuwbouw 2019
Drie energieprestatie-indicatoren voor BENG Aparte eis energievraag gebouw: gebouwschil + 1. Energiebehoefte in kwh/m 2 Lijkt op de EPC, dus alles op één hoop 2. Primair fossiel energiegebruik in kwh/m 2 3. Hernieuwbare energie in % in de centrale niet vergelijkbaar met kwh op de meter Wordt dus verplicht
De reis van een kwh conversiefactoren kwh_primair BENG 2 kwh op de meter kwh_thermisch BENG 1
BENG 1: energiebehoefte Energiebehoefte wordt bepaald door: ruimteverwarming koeling Aandachtspunten: goede thermische schil / luchtdichtheid compact bouwen / zongeoriënteerd ontwerp (winter- én zomerperiode) LET OP: vastgesteld ventilatiesysteem: systeem C1 => is niveau bestaande bouw LET OP: vormfactor (A ls /A g ): vrijstaande woning / Tiny house, etc.
BENG 2: primair fossiel energiegebruik Primair fossiel energiegebruik wordt bepaald door: verwarming koeling/zomercomfort warmtapwater ventilatoren verlichting / bevochtiging (alleen utiliteitsbouw) minus opwekking door PV / WKK Opmerkingen: beperking koelbehoefte in Bouwbesluit ( BENG 4 ):
BENG 3: hernieuwbare energie Hernieuwbaar is de opbrengst van: warmtepomp (verwarming/tapwater) minus benodigde fossiele energie zonne-energie: zonnecollectoren, pv-panelen inzet van biomassa duurzaam aandeel warmtenet hernieuwbare koude maatregelen op gebiedsniveau (EMG), maar: fysieke koppeling => veelal warmtenet achter de meter aansluiten niet alloceren
BENG 4 : eis TO juli Nieuwbouwwoningen zonder actieve koeling?: Dan: eis TO juli TO juli is een waarde per oriëntatie van het gebouw TO juli bepaald volgens NTA 8800 (net als de BENG-berekening) Indicatiegetal temperatuuroverschijdingsrisico Eis geldt op woning-/appartementniveau Een BENG-berekening van het appartementengebouw in zijn geheel is dus niet voldoende! Geen actief koelsysteem: Op basis van NTA 8800-berekening eis aan TO juli < 1 Op basis van dynamisch simulatieprogramma GTO-uren < 450 uur Bij actieve koeling/bodemkoeling geen eis TO juli
definitieve BENG-eisen (gepubliceerd 7 juni 2019) Energiebehoefte kwh/m 2 /y Primair energiegebruik kwh/m 2 /y Hernieuwbare energie % Woning 55 + *) 30 50 Woongebouw 65 + *) 50 40 Kantoren 90 + *) 40 30 Scholen 190 + *) 70 40 Zorg zonder bed 90 + *) 50 40 Zorg met bed 350 130 30 Winkel 70 + *) 60 30 *) Toeslag A ls /A g : zie vervolg NB overzicht gebruiksfuncties niet compleet
definitieve BENG-eisen (gepubliceerd 7 juni 2019) A ls /A g verhouding BENG -1 kwh/m².jr BENG -2 kwh/m².jr BENG -3 % woongebouw A ls /A g 1,83 1,83 < A ls A g 3,0 A ls /A g > 3,0 65 55 + 30* (A ls /A g -1,5) 100 + 50*(A ls /A g -3,0) 50 40 andere woonfunctie A ls /A g 1,5 1,5 < A ls /A g 3,0 A ls /A g > 3,0 55 55 + 30* (A ls /A g -1,5) 100 + 50*(A ls /A g -3,0) 30 50 kantoorfuncti e A ls /A g 1,8 A ls /A g > 1,8 90 90 + 30* (A ls /A g -1,8) 40 30 NB overzicht gebruiksfuncties niet compleet
definitieve BENG-eisen (gepubliceerd 7 juni 2019) NB overzicht gebruiksfuncties niet compleet
Hoe zit t nu? Bouwvergunning EPC NEN 7120 Nieuwbouw Bestaande bouw NV Verkoop Verhuur E-label Huurptn + E-label ISSO 75/82
Hoe wordt het vanaf 2020? Aardgasvrij! Nieuwe eisen voor nieuwbouw Bouwvergunning BENG Nieuwbouw Bestaande bouw Nieuwe rekenmethode voor alle gebouwen NTA 8800 Verkoop E-label Verhuur Huurptn + E-label In stappen per wijk van (aard)gas
Tijdlijn Eind 2019 Rekensoftware beschikbaar Vanaf eind 2019 Examens adviseurs Certificering organisaties 1 juli 2020 Verplichting BENG bij Aanvraag Omgevingsvergunning 2023 Nieuwe studie naar grenswaarden
Van EPC naar BENG
Disclaimer Resultaten op basis van: Definitieve eisen BENG-definities en beleidsuitgangspunten in NTA 8800 NTA 8800:2019-06 Validatietool mei 19 Alle rekenresultaten daarom onder voorbehoud
Hoekwoning BENG 2019 NTA 8800 Vloer R c : 3,50 m 2 K/W BENG 1 ( 73,7 kwh/m²) : 69,2 kwh/m² Gevel R c : 4,50 m 2 K/W BENG 2 ( 30 kwh/m²) : 29,7 kwh/m² Dak R c : 6,00 m 2 K/W BENG 3 ( 50 %) : 70 % Ramen glas U w : 1,65 W/m 2 K TO juli : 0,99 Glas HR ++ -glas Voordeur U d : 1,65 W/m 2 K Zonwering geen zonwering A ls /A g = 2,12 Infiltratie Verwarming/tapwater Ventilatie Zonne-energie q v;10 : 0,84 dm 3.s/m 2 (forfaitair) Lucht/water warmtepomp natuurlijke toevoer en mechanische afvoer (C4a) 3 panelen á 295 Wp minder bouwkundige maatregelen dan bij EPC 0,4 BENG-eisen zijn eenvoudig te behalen maar: TO!
Hoekwoning BENG 2019 NTA 8800 Vloer R c : 3,50 m 2 K/W BENG 1 ( 73,7 kwh/m²) : 72,1 kwh/m² Gevel R c : 4,50 m 2 K/W BENG 2 ( 30 kwh/m²) : 27,6 kwh/m² Dak R c : 6,00 m 2 K/W BENG 3 ( 50 %) : 73 % Ramen glas U w : 1,65 W/m 2 K TO juli : 0,41 Glas HR ++ -glas Voordeur U d : 1,65 W/m 2 K Zonwering Zonwering op zuidoost gevel A ls /A g = 2,12 Infiltratie Verwarming/tapwater Ventilatie Zonne-energie q v;10 : 0,84 dm 3.s/m 2 (forfaitair) Lucht/water warmtepomp natuurlijke toevoer en mechanische afvoer (C4a) 4 panelen á 295 Wp
Analyse: Hoek- en tussenwoning Rekenresultaten Hoekwonin g Vloer R c : 3,50 m 2 K/W EPC 0,382 0,386 Gevel R c : 4,50 m 2 K/W BENG 1 ( 73,7 kwh/m²) : 60,5 kwh/m² Tussenwonin g Dak R c : 6,00 m 2 K/W BENG 1 ( 55,0 kwh/m²) : 48,4 kwh/m² Ramen glas U w : 1,30 W/m 2 K BENG 2 ( 30 kwh/m²) : 28,7 kwh/m² 24,6 kwh/m² Glas HR ++ -glas BENG 3 ( 50 %) : 59% 55% Voordeur U d : 1,20 W/m 2 K Zonwering geen zonwering Infiltratie q v;10 : 0,4 dm 3.s/m 2 A ls /A g = 2,12 1,39 Verwarming/tapwate r Ventilatie Lucht/water warmtepomp Gebalanceerd met WTW (D2) Zonne-energie 1 paneel á 295 Wp
Éénlaags senioren woning BENG 2019 NTA 8800 Vloer R c : 3,50 m 2 K/W BENG 1 ( 93 kwh/m²) : 80,6 kwh/m² Gevel R c : 4,50 m 2 K/W BENG 2 ( 30 kwh/m²) : 28,0 kwh/m² Dak R c : 6,00 m 2 K/W BENG 3 ( 50 %) : 77 % Ramen glas U w : 1,65 W/m 2 K TO juli : 0,59 Glas HR ++ -glas Voordeur U d : 1,65 W/m 2 K A ls /A g = 2,61 Zonwering Infiltratie Bouwsysteem Verwarming/tapwater Ventilatie Zonne-energie Zonwering op oost- en westgevel q v;10 : 0,588 dm 3.s/m 2 (forfaitair) houtskeletbouw Lucht/water warmtepomp natuurlijke toevoer en mechanische afvoer (C4a) 5 panelen á 280 Wp Thermische massa laag: HSB-woning Verhouding A ls /A g > 1,5 Geen forse maatregelen (meer) noodzakelijk door hogere grenswaarde BENG-1 Zonder A ls /A g -correctie is lichte bouwwijze kritisch
Woongebouw met externe warmtelevering BENG 2019 NTA 8800 Vloer R c : 3,50 m 2 K/W BENG 1 ( 65 kwh/m²) : 53,8 kwh/m² Gevel R c : 5,00 m 2 K/W BENG 2 ( 50 kwh/m²) : 43,1 kwh/m² Dak R c : 7,00 m 2 K/W BENG 3 ( 40 %) : 9 % Ramen glas U w : 1,05 W/m 2 K TO juli : 1,50 Glas triple-glas Voordeur U d : 1,65 W/m 2 K Zonwering Zonwering op zuidoost- en zuidwestgevel Infiltratie q v;10 : 0,300 dm 3.s/m 2 Verwarming/tapwater Externe warmtelevering (η = 1,25) Ventilatie Zonne-energie Gebalanceerde ventilatie met WTW 90 panelen á 360 Wp
Woongebouw met externe warmtelevering BENG 2019 NTA 8800 Vloer R c : 3,50 m 2 K/W BENG 1 ( 65 kwh/m²) : 56,0 kwh/m² Gevel R c : 5,00 m 2 K/W BENG 2 ( 50 kwh/m²) : 45,0 kwh/m² Dak R c : 7,00 m 2 K/W BENG 3 ( 40 %) : 9 % Ramen glas U w : 1,05 W/m 2 K TO juli : 0,72 Glas triple-glas Voordeur Zonwering U d : 1,65 W/m 2 K Infiltratie q v;10 : 0,300 dm 3.s/m 2 Zonwerend glas op alle gevels + zonwering op zuidoostgevel Verwarming/tapwater Externe warmtelevering (η = 1,25) Ventilatie Gebalanceerde ventilatie met WTW 0% hernieuwbaar door externe warmtelevering onhaalbaar aantal pv-panelen nodig voor BENG 3 => minimaal 450 pv-panelen Zonne-energie 90 panelen á 360 Wp
Utiliteitsgebouw Bouwkundig Beganegrondvloer Gevel Dak Gevelopeningen Infiltratie Installatietechnisch Verwarming Koeling Tapwater Ventilatie PV-panelen Kantoor (4400 m²) 3,50 m²k/w 4,50 m²k/w 6,00 m²k/w 1,30 W/m²K + zonwering 0,42 dm³/s m² Bodem warmtepomp Vrije koeling (warmtepomp) Elektrisch doorstroomtoestel LBK met WTW (koeling en verwarming) 100 stuks 320Wp NTA 8800 BENG 1 61,0 kwh/m² (<90 kwh/m²) BENG 2 39,6 kwh/m² (<40 kwh/m²) BENG 3 51 % (>30 %)
BENG 1 vraag aandacht! Aparte eis aan energiebehoefte is nieuw sluit aan bij Trias Energetica waarderen kwaliteit thermische schil (isolatie, luchtdichtheid, zoninstraling) Vast ventilatiesysteem (C1) Geen compensatie met installatie lekke tent met dak vol pv-panelen scoort goed in EPC, maar niet in BENG Lage energiebehoefte is voorwaarde voor duurzame installatie LT-verwarming en HT-koeling rendement warmtepomp
BENG 2 en 3 = 100% installaties Jaarbalans Bepalende factoren type en rendement opwekker distributie- en afgifte-systemen rendement warmteterugwinning aandeel hernieuwbare energie Hernieuwbare energie lokaal opgewekte elektriciteit (in, aan, op ) gebruikte omgevingsenergie (bron warmtepomp) inzet biomassa duurzame fractie warmtenet
BENG 4 vraag aandacht! Aparte eis aan risico temperatuur overschrijding (zomercomfort) is nieuw Eis geldt voor woningen (indien er niet actief gekoeld wordt): TO juli < 1 Eis geldt op woning-/appartementniveau Belangrijke invloed op TO juli heeft: Oriëntatie Warmte accumulerend vermogen Zonwering Transparantie ZTA-waarde Zomernachtventilatie Ventilatiesysteem TO juli voldoet niet? Escape: berekening GTO-uren (eis < 450 uur)
BENG vs. BREEAM-NL
Huidige eisen BRL 2014 ENE 1 energie efficiëntie: Waar een EPC-berekening is uitgevoerd voor het gebouw waaruit een EPverbetering resulteert van % ENE 5 toepassing hernieuwbare energie: CO 2 -reductie > 5%
Voorstel ENE 01 o.b.v. BENG ENE 01 energie efficiëntie: BENG 1: Energiebehoefte minstens 10% lager BENG 2: Punten indien primair energiegebruik lager is t.o.v. eis uit Bouwbesluit. Hierbij is onderscheid gemaakt in: tien punten: zo laag mogelijk primair energiegebruik vijf punten: geen primair energiegebruik
Voorbeeld kantoorgebouw Voor BREEAM optimaliseren: betere schil? meer pv-panelen? detailoptimalisatie (verlichting, ventilatie, etc.)?
Industriële gebouwen Vergelijkbaar met huidige werkwijze Industriefunctie is geen onderdeel van NTA 8800, maar sportfunctie wel Twee opties om aan deze credit te voldoen: maximaal 10 van 15 punten o.b.v. beoordeling volgens Checklist A7 (geactualiseerd) maximaal 15 van 15 punten door BENG-berekening conform NTA 8800 met als referentie een gebouw met een sportfunctie Koel- en vriesruimten (> 250 m 2 ): Technische checklist A8
Randvoorwaarden en consequenties Op weg naar nieuwe standaard in de markt. geen standaardoplossing Nieuwe randvoorwaarden voor Bouwer Installateur Bewoner / gebruiker Zorg voor robuuste oplossingen en gezonde gebouwen
BEDANKT VOOR UW AANDACHT ZIJN ER NOG VRAGEN? @ m.dunnink@nieman.nl T (038) 467 00 30