GGzE De Catamaran heeft TOPGGz keurmerk behaald. Cliënten doen arbeidservaring op bij GGzE Promenzo. Actief aan de slag met suïcidepreventie

jaargang 10 nummer 2 2015 www.ggze.nl GGzE De Catamaran heeft TOPGGz keurmerk behaald Cliënten doen arbeidservaring op bij GGzE Promenzo Actief aan de slag met suïcidepreventie

Colofon Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Tiende jaargang nr. 2 2015. Oplage: 1.250 exemplaren. Het volgende nummer verschijnt in juni 2015. Vormgeving/dtp Huisdrukkerij GGzE Drukwerk GrafiPrint BV De Catamaran heeft TOPGGz keurmerk 4-5 De Catamaran, kliniek voor forensische jeugdpsychiatrie en orthopsychiatrie, ontving het keurmerk TOPGGz. Een compliment voor de betrokkenen en een goed signaal aan verwijzers. Beeldmateriaal Karin Quint Afdeling Communicatie GGzE Tekst Arnold Otten, Karin Quint, José van der Waerden, Afdeling Communicatie GGzE Cliënten doen arbeidservaring op bij GGzE Promenzo 9 Voor mensen met ernstige psychische problemen is het belangrijk om een passende leer- en werkomgeving te vinden en te behouden. GGzE Promenzo, centrum voor leren en werken, begeleidt ze daarbij. Redactiesecretariaat GGzE, afdeling Communicatie Postbus 909, 5600 AX Eindhoven Tel. (040) 297 05 06 e-mail: vcw.mackus@ggze.nl Foto voorpagina: mensen aan het werk Actief aan de slag met suïcidepreventie 14-15 Met een omvangrijk nieuw opgezet trainings- en preventieprogramma worden 1.500 hulpverleners van GGzE ondersteund om signalen van suïcide nog beter te herkennen en op te volgen om suïcide terug te dringen. GGzE is de eerste GGZ-instelling in Europa die het Planetree-label heeft behaald. Dit label staat voor mensgerichte zorg in een helende omgeving. Het magazine wordt met zorg samengesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van GGzE. Verder in dit nummer Kijk, luister en doe mee bij GGzE...3 PSO-certificaat bewijs voor prestaties Social Return... 6 Rubriek: Waarom koos jij voor dit vak?...7 Onderzoek naar doelmatigheid training Brains4Use... 8 Cliëntensteunfonds GGzE maakt extraatje mogelijk... 10 Inspiratie voor samenwerking met familie in de jeugdpsychiatrie... 10 Wat kunnen wij voor elkaar betekenen?...11 Certificering is een mooie mijlpaal voor FACT-teams...12 Mensgerichte zorg in deze tijd kan wel!...12 Niet klacht- maar krachtgericht... 13 Medium Care afdeling biedt laagdrempelige crisisopvang...16 GGzE ACT... 17 Rubriek: GGzE betekent voor mij......18 Column Raad van Bestuur...19 2 GGzE Magazine

Kijk, luister en doe mee bij GGzE Kijken en klussen tijdens Publieksdag Eens een kijkje nemen achter de schermen op Landgoed De Grote Beek? Op zaterdag 21 maart 2015 kan het. Dan houdt GGzE haar tweejaarlijkse Publieksdag. En voor wie de handen uit de mouwen wil steken: in het kader van de landelijke vrijwilligersactie NLdoet, kan er ook bij GGzE geklust en getuinierd worden. Iedere twee jaar houdt GGzE een Publieksdag voor iedereen die meer wil weten over de organisatie en het werk dat er wordt verricht. Veel mensen hebben nog een beeld van de psychiatrie dat niet meer overeenkomt met de huidige realiteit. GGzE heeft zich ontwikkeld tot een organisatie die heel creatief allerlei wegen zoekt om de zorg voor kwetsbare mensen te verbeteren. Zo wordt er veel onderzoek gedaan en worden nieuwe technologieën ingezet. Onder het genot van een kopje thee willen we iedereen een kijkje in onze keuken geven; het is écht de moeite waard, zegt communicatieadviseur Betsy Strijbos. De Publieksdag wordt gehouden van 13.00 tot 17.00 uur op Landgoed De Grote Beek. De activiteiten zijn geconcentreerd rond Het Ketelhuis, het middenterrein en De Boerderij. Ontvangst is in Grand Café Het Ketelhuis, waar je ook het belevingscentrum kunt bezoeken en een idee krijgt wat het betekent als je een psychische aandoening hebt. Wie geïnteresseerd is in technologische vernieuwing moet zéker een bezoek brengen aan het E-lab, waar volop gewerkt wordt aan technologische toepassingen voor de geestelijke gezondheidszorg. Bij GGzE Centrum Psychose kunnen bezoekers zien hoe het dagelijks leven op een afdeling eruit ziet. En er staat nog veel meer op het programma, zegt Strijbos. We hopen dat onze bezoekers door hun bezoek meer begrip krijgen voor mensen met een psychische aandoening. Vrijwilligersactie Wie de handen uit de mouwen wil steken voor GGzE kan zich opgeven voor GGzE-doet. GGzE sluit hiermee aan bij NLdoet; de grootste vrijwilligersactie van Nederland, georganiseerd door het Oranje Fonds. Het is voor het eerst dat GGzE een Publieksdag combi- neert met GGzE-doet. De Publieksdag heeft als doel om buiten naar binnen te halen. Door mensen ook de mogelijkheid te geven om te klussen, kunnen ze nog intensiever kennismaken met GGzE. We zien in deze combinatie zeker een toegevoegde waarde, zegt communicatieadviseur Prisca Thijssen. Net als bij NLdoet kan er ook bij GGzE op vrijdag én zaterdag geklust worden. Inmiddels zijn er al wat karweitjes bekend. Zo kunnen vrijwilligers helpen bij het aanleggen van een moestuin voor een afdeling, het schilderen van een houten schuurtje en het opknappen van kunstwerken op Landgoed De Grote Beek. Meer informatie over de Publieksdag vindt u op www.ggze.nl Wilt u zich aanmelden voor een klus op vrijdag 20 of zaterdag 21 maart? Dat kan via www.nldoet.nl. GGzE Magazine 3 GGzE Magazine 3

De Catamaran heeft TOPGGz keurmerk Keurmerk geeft boost aan kwaliteit van zorg Op 18 december van het afgelopen jaar was het feest bij GGzE. Op die dag kregen de medewerkers van De Catamaran, onderdeel van GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, het keurmerk TOPGGz uitgereikt. Een groot compliment aan alle betrokkenen. En een goed signaal aan de verwijzers in het land. De Catamaran is de kliniek voor forensische jeugdpsychiatrie en orthopsychiatrie. De afdeling is gespecialiseerd in de behandeling van jongeren met meervoudige, complexe ontwikkelings- en gedragsproblemen. Voor de start van het certificeringstraject moeten we ruim tweeëneenhalf jaar terug. Frans van Schijndel, coördinator Behandelzaken bij De Catamaran: We hadden net de HKZ-audit gehad. Ook een kwaliteitskeurmerk, alleen meer gericht op het feit of je alles rondom je processen goed op papier hebt staan. Men gaf aan dat we al dicht tegen het TOPGGz keurmerk aan zaten. We zijn dat toen gaan onderzoeken en wilden de uitdaging wel aangaan. Een uitdaging bleek het zeker te zijn. Het is niet niks. Dit is niet iets wat je er als afdeling even bij doet. Aan de andere kant bleven we gemotiveerd omdat we vanaf de start al zagen dat dit traject van toegevoegde waarde was. Waardoor het ook niet zo moeilijk was om ons enthousiasme op de verschillende teams over te brengen. Olievlek Er werd gekozen voor een kleine stuurgroep die het traject begeleidde. Daaronder geen subgroepen, werkgroepen of andere overlegstructuren. In de loop van het proces is iedereen er op een natuurlijke wijze bij betrokken. Er was duidelijk sprake van een olievlekwerking. Het TOPGGz keurmerk krijg je niet zomaar. Dat weten de medewerkers van De Catamaran ondertussen ook. Wie ervoor in aanmerking wil komen, moet voldoen aan bijzonder strenge eisen. Centrummanager Marian van Engelenburg: Er zijn twaalf criteria, die zijn afgeleid van drie overkoepelende componenten: behandeling, onderzoek en opleiding. Het gaat erom dat je aantoont dat je met deskundige medewerkers werkt aan de best mogelijke behandeling en dat je die behandeling structureel onderzoekt op effectiviteit. Een ander aspect is het innovatieve karakter van je behandeling. Om de vorderingen binnen De Catamaran inzichtelijk te maken, koos de stuurgroep voor een even simpel als doelmatig visualisatiemiddel: het stoplicht. Onderzoeksprogrammaleider/behandelaar Chijs van Nieuwenhuizen daarover: We hebben de twaalf criteria op een rij gezet en per criterium aangegeven waar we stonden. Bij rood moesten we nog beginnen, bij oranje waren we goed op weg en bij groen was het afgerond. Heel simpel, maar wel mooi om te zien dat die lijst langzaam maar zeker steeds groener werd. Dat motiveert. De visitatiecommissie die ons kwam beoordelen was er zo enthousiast over dat ze vroegen of ze het systeem over mochten nemen. Veel concreet gebeurd Over nut en noodzaak van wéér een keurmerk waren de directbetrokkenen het snel eens. Het behalen van dit predicaat geeft een enorme boost aan de kwaliteit van de zorg en aan de wens om continu te blijven verbeteren en vernieuwen. Maar wat is er dan in die twee jaar concreet gebeurd? Frans: Erg veel. Een paar voorbeelden? We hebben twee erkende gedragsinterventies toegevoegd en er zijn acht mensen getraind in Brains4Use, een gedragsinterventie voor het behandelen van drugsproblematiek (lees meer hierover op pagina 8). Verder hebben zeven mensen een opleiding agressiebehandeling gevolgd. Dat zijn ook de dingen die de medewerkers enorm aanspraken. Ze zagen dat ze ervan konden profiteren, dat ze meer kennis kregen, waardoor ze nog betere zorg kunnen leveren. Volgens Chijs van Nieuwenhuizen brengt 4 GGzE Magazine

Chijs van Nieuwenhuizen en Frans van Schijndel het keurmerk nog meer. Zo is een van de voorwaarden voor het behoud ervan dat er altijd iemand in opleiding is bij de afdeling. Het feit dat je een opleiding in huis hebt, is heel belangrijk voor de cultuur binnen je afdeling, vindt Chijs. Ik zie dat als een cadeautje. Mensen in opleiding stellen continu kritische vragen. Ze houden je scherp. Ik ben daar erg blij mee. Tips? Het behalen van het keurmerk is volgens Marian van Engelenburg een belangrijke mijlpaal. Maar ook een mijlpaal die aan- geeft dat we niet achterover mogen leunen. Integendeel! De verkeerslichten staan op groen, maar die kunnen altijd weer op oranje springen. Daarom blijft de stuurgroep bij elkaar komen - zij het minder vaak- om de processen te monitoren. Frans van Schijndel: We hebben een kroon op het werk gezet, maar we moeten ervoor zorgen dat we die kroon behouden. We hebben met z n allen een bewustwordingsproces doorgemaakt, waardoor we ons werk nog beter kunnen doen. Het keurmerk is een mooi moment om even bij stil te staan, maar niet te lang. En heeft Frans nog een tip voor andere afdelingen of centra die de stap naar het TOPGGz keurmerk overwegen? Jazeker, zegt hij direct, dit proces vergt gemotiveerde kartrekkers, veel tijd en veel energie. Ik ben blij dat wij er ruim twee jaar voor uitgetrokken hebben. Met dit keurmerk als mooi eindresultaat. GGzE Magazine 5

PSO-certificaat bewijs voor prestaties Social Return GGzE krijgt erkenning voor sociaal werkgeverschap Het is een hot item: ervoor zorgen dat mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt zo volwaardig mogelijk mee kunnen doen. Termen als Participatieladder, Social Return en sociaal ondernemen vliegen je om de oren. Voor GGzE is sociaal werkgeverschap vanzelfsprekend. Toch is het behalen van het PSO-certificaat een belangrijke mijlpaal. Werk voor mensen met een kwetsbare achtergrond varieert van schoonmaker tot financieel deskundige. PSO staat voor Prestatieladder Sociaal Ondernemen. Het is een meetinstrument waarmee organisaties kunnen zien in welke mate ze bijdragen aan werkgelegenheid voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. De PSO kent vier niveaus: een aspirant-status en de treden 1, 2 en 3. GGzE behaalde onlangs trede 1. Dit houdt in dat minimaal 1% van de werknemers een kwetsbare achtergrond heeft. Langer dan een jaar WW of een Bijstandsuitkering, een Wajong- of WIA-uitkering, of een opleiding op BOL 1 of 2-niveau, legt HRM manager Conny Bödeker uit. Het idee om met PSO aan de slag te gaan, kwam van de gemeente Eindhoven. Die nodigde ons uit om mee te doen met een pilot. We hebben ja gezegd omdat we dit vanuit goed werkgeverschap een belangrijk onderwerp vinden. GGzE heeft van nature oog voor kwetsbare mensen en we weten hoe belangrijk werk kan zijn als onderdeel van herstel. Het sluit ook helemaal aan bij de Planetree-visie, zegt relatiebeheerder Hans Marechal, bij het PSO-traject betrokken vanwege zijn ervaring bij GGzE De Boei. Social Return Gaandeweg bleek dat PSO ook interessant was door het toenemend aantal aanbestedingen waarbij GGzE betrokken is, vertelt Conny. Gemeenten stellen daarbij voorwaarden op het gebied van Social Return. Je moet kunnen aantonen dat je je inspant voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Tot nu toe moesten we telkens opnieuw vertellen wat we op dat gebied doen. Nu is het PSO-certificaat een tastbaar bewijs. Je hoeft dan geen extra informatie meer aan te dragen. Bij GGzE werken op diverse plekken mensen met een kwetsbare achtergrond. Dat varieert van schoonmakers tot een financieel deskundige met een autistische beperking; en van ervaringsdeskundigen tot mensen met een leerwerktraject. De PSO-organisatie heeft GGzE kwantitatief en kwalitatief beoordeeld. Conny: Het was lastig om informatie boven tafel te krijgen omdat bepaalde zaken rondom arbeidsverleden jarenlang niet geregistreerd zijn. Vanaf nu gaan we dat beter bijhouden. Hans benadrukt dat de cijfers niet voorop staan. Het kwalitatieve onderzoek, de gesprekken die de PSO-auditor met medewerkers voerde, vond ik veel belangrijker. Daaruit bleek dat de mensen zich volwaardig medewerker voelen en blij zijn met de kansen die ze hebben gekregen. Mini-symposium in Het Ketelhuis Ter gelegenheid van het behalen van het PSO-certificaat organiseert GGzE op 14 april een mini-symposium. Dit gebeurt in samenwerking met de gemeente Eindhoven en de andere pilot-deelnemers: Novadic-Kentron, Lumens Groep en Eindhoven365. Het symposium vindt plaats in Het Ketelhuis op Landgoed De Grote Beek. 6 GGzE Magazine

Waarom koos jij voor dit vak? Je moet niet te snel uitgedacht zijn Ellen Renders (45) Trainer bij afdeling Preventie Werkt 23 jaar bij GGzE Ellen Renders tijdens een van haar trainingen Waarom koos jij 23 jaar geleden voor de psychiatrie? Ik heb van jongs af aan een grote interesse in mensen. Waarom doen ze wat ze doen? Als kind reed ik met mijn ouders langs wat toen de RPI (Rijks Psychiatrische Inrichting) heette en vroeg me dan af: wat is dat, wat gebeurt daar? Altijd vanuit een positieve nieuwsgierigheid. Dat heeft ook met mijn opvoeding te maken, daar werd geen onderscheid gemaakt tussen normaal en abnormaal. Toch koos ik niet meteen voor de psychiatrie. Ik ben eerst grafisch ontwerpster geworden, een creatief beroep. Al snel kwam ik erachter dat het dat niet was. De psychiatrie bleef trekken. Bij GGzE ben ik de inservice opleiding B-verpleegkundige gaan doen. Het paste helemaal bij mij. En ook dit werk is creatief, want in de psychiatrie moet je niet te snel uitgedacht zijn. Wat heb je in de loop van de jaren zien veranderen? Om je heen gebeurt er natuurlijk van alles in een organisatie, maar persoonlijk heb ik daar nooit zoveel last van. Het samenwerken met cliënten en hen helpen, daar draait het bij mij om. En dat is altijd goed gebleven. Ja, de bureaucratie nam toe, maar aan de andere kant begrijp ik dat we moeten verantwoorden waar we het geld aan uitgeven. Verder zijn reorganisaties niet leuk, ik heb dat zelf ervaren toen ik op de herplaatsingslijst kwam. Toch gaf me dat ook een prikkel. Ik ging solliciteren en werd aangenomen bij een huisartsenpraktijk als ondersteuner vanuit GGzE. Dat voelde heel goed. Uiteindelijk kon ik bij GGzE blijven en daar ben ik blij om. Op welke manier probeer je de passie voor je werk te behouden? Ik heb in verschillende functies gewerkt en geef nu trainingen aan groepen cliënten en naasten. Onder andere emotieregulatietraining en Omgaan met Borderline. Dat is ontzettend leuk om te doen. Sinds kort ondersteunen we als GGzE ook huisartsenpraktijken door op locatie de training Mentaal Fit te geven aan mensen met onder andere burn-out klachten. Zo n nieuwe activiteit, daar geniet ik van. Pas mailde een cliënt hoe fijn ze de training vond; dat ze na twee bijeenkomsten al een drempel over was en er een deurtje was opengegaan. Dat geeft een kick. Kunnen nieuwe ontwikkelingen bij GGzE, zoals Planetree of zelforganisatie, je werkplezier verhogen? Zeker. Zo vind ik het erg fijn dat de wachtlijsten bij onze afdeling zo goed als verdwenen zijn. Vroeger waren die soms zo lang dat ik me ervoor schaamde. Ik vond het echt erg dat mensen die heel hard hulp nodig hadden, soms nog maanden moesten wachten. Ook ben ik blij met de toenemende aandacht voor ervaringsdeskundigen en naasten, want daar liggen nog zoveel kansen. Hopelijk zorgt de ontwikkeling naar zelforganiserende teams ervoor dat ik meer ideeën kan uitvoeren over bruggetjes leggen met naasten. Daar ligt op dit moment zeker mijn passie! GGzE Magazine 7

ONDERZOEK EN INNOVATIE Onderzoek naar doelmatigheid training Brains4Use Zon opgeheven vinger praten over middelengebruik training? En kunnen jongeren beter omgaan met hun problemen (coping)? Omdat de training pas een jaar wordt gegeven, is de onderzoeksgroep nog beperkt. In totaal hebben nu zo n twintig jongeren meegedaan aan Brains4Use. We kunnen daarom nog geen volledig onderzoek doen. In dit eerste jaar gaan we voor de kleine resultaten. In de toekomst willen we bijvoorbeeld ook het sociale netwerk in dit onderzoek meenemen. Middelengebruik komt veel voor bij jongeren met psychiatrische problemen. Bij GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie wordt nu ruim een jaar de training Brains4Use gegeven. Hierin leren jonge cliënten controle te krijgen over hun gebruik. Onderzoek moet uitwijzen hoe doeltreffend deze training is. Brains4Use is een vrij nieuwe training met een goede theoretische basis, maar er is nog weinig onderzoek naar gedaan, zegt Esther van Schaijk, orthopedagoog en locatiecoördinator Brains4Use. Binnen de justitiële wereld is er al wel wat onderzoek gedaan, maar het is nog heel beperkt. Bovendien is onze doelgroep anders. Gesprekken Brains4Use wordt ingezet bij jongeren met problematisch middelengebruik in combinatie met delict- of probleemgedrag. De training bestaat uit twaalf tot zestien individuele gesprekken van drie kwartier. Daarin wordt bijvoorbeeld besproken wat de vooren nadelen van gebruik zijn en op welke momenten iemand gebruikt. De deelnemers moeten hun gebruik bijhouden in een weekstaat en krijgen aan de hand daarvan veel tips over hoe ze moeten omgaan met moeilijke momenten. Vaak weten ze heel goed dat drugs of drank niet goed voor ze is, zegt Van Schaijk. Met de training geven we ze handvatten om er meer controle over te krijgen. Vragen Er zijn twee vragen waar Van Schaijk en de onderzoekers Ilja Bongers en Marilyn Peeters antwoord op willen vinden: neemt het gebruik af na een Brains4Use Van Schaijk durft nog geen voorschot te nemen op die eerste resultaten. Maar wat ik wel zie, is dat jongeren het heel prettig vinden om te praten over hun gebruik zonder dat daar consequenties aan zitten. Het zijn vertrouwelijke gesprekken, zonder opgeheven vingertje. Dat is sowieso een meerwaarde van de training. Of ze het na de training kunnen volhouden om minder te gebruiken, dat weet ik niet. Ze hebben te maken met forse problematiek, dat is niet zomaar te veranderen. Van Schaijk en haar collega s hopen halverwege 2015 met de eerste analyses te komen. 8 GGzE Magazine

Cliënten doen arbeidservaring op bij GGzE Promenzo Leren in een veilige omgeving Voor mensen met ernstige psychische problemen is het belangrijk om een passende leer- en werkomgeving te vinden en te behouden. GGzE Promenzo, centrum voor leren en werken, begeleidt ze daarbij. En tegenwoordig kunnen cliënten ook arbeidservaring opdoen bij een van de leer-/werkbedrijven. GGzE Promenzo begeleidt mensen met ernstige psychische of psychosociale problemen bij het vinden en behouden van werk, vormen van onderwijs en arbeidsmatige daginvulling. We bemiddelen bijvoorbeeld mensen direct naar betaald werk of laten ze ergens werkervaring opdoen. Ook begeleiden we mensen naar vrijwilligerswerk of ondersteunen hen bij (dreigend) verzuim, vertelt Josje Taabe, programmamanager/ arbeidsdeskundige van GGzE Promenzo. Deelnemers komen op allerlei manieren bij GGzE Promenzo terecht. Ze worden aangemeld vanuit hun behandeling bij GGzE, door gemeenten, het UWV of andere re-integratiebedrijven. Ook schakelen werkgevers GGzE Promenzo in tijdens een verzuimtraject. Leer-/werkbedrijven Sinds september 2013 heeft GGzE Promenzo er nieuw aanbod bij: werkervaring opdoen bij een van de leer-/werkbedrijven. Cliënten kunnen aan de slag bij Groen, Hout en Transport (voorheen de Klussenbus), de Schildersbus of Grand Café Het Ketelhuis. Bij ons kunnen mensen eerst de basisarbeidsvaardigheden leren in een veilige omgeving, zegt groepstrajectbegeleider Clément Giesen. En wie wil en aanleg heeft, kan zelfs een beroepskwalificerend traject doorlopen: cliënten die bij de Schildersbus Josje Taabe en Clément Giesen werken, kunnen via het Summa College het schildersvak leren. De leer-/werkbedrijven werken in opdracht voor GGzE, maar ook voor particulieren en bedrijven. Cliënten voeren onder begeleiding van professionals klussen uit zoals tuinaanleg en -onderhoud, schilderwerk en bijvoorbeeld het maken van meubels. Prijstechnisch zijn wij erg interessant, zegt Giesen. Maar ik zeg er wel altijd bij: het kan iets langer duren. Niet vreemd voor een bedrijf waar de medewerkers bepaalde dingen nog moeten leren. Maar zie onze dienstverlening niet als een vorm van liefdadigheid, benadrukt Taabe. We doen geen concessies aan de kwaliteit. Haalbaar De werkervaring die cliënten opdoen, kan uiteindelijk resulteren in een betaalde baan. In een enkel geval zelfs bij GGzE. Een ` goed voorbeeld is de leer-werkbegeleider van onze Schildersbus, vertelt Giesen. ` Die is bij ons begonnen als cliënt. Hij heeft een opleiding gevolgd en toen er een vacature vrijkwam, bleek hij gewoonweg de beste kandidaat. Giesen heeft meer van dat soort succesverhalen. Zoals over de cliënte die bij Het Ketelhuis aan de slag ging en een topper in de horeca blijkt te zijn. Maar het werkt niet altijd zo, zegt Taabe. Soms is een betaalde baan nog een stap te ver, maar is vrijwilligerswerk of een andere vorm van arbeidsmatige daginvulling wel realiseerbaar. We kijken altijd naar wat haalbaar is. Heeft u een klus te klaren? Kijk voor mogelijkheden op www.ggze.nl/promenzo. GGzE Magazine 9

KORTJES Cliëntensteunfonds GGzE maakt extraatje mogelijk Een keer naar de bioscoop of het theater, uit eten in een restaurant, een bezoek aan museum of pretpark. Voor cliënten die langdurig psychiatrische zorg nodig hebben, is dat niet vanzelfsprekend. Vaak hebben ze zo n laag inkomen dat dit soort extraatjes er bij inschieten. De Stichting Cliëntensteunfonds GGzE ondersteunt deze mensen met een financiële bijdrage. Cliënten kunnen hiervoor elk jaar één aanvraag indienen. Bij goedkeuring ontvangt de aanvrager een bedrag van maximaal 50 euro. Het cliëntensteunfonds is in 2003 opgericht op initiatief van oud-bestuurder John Tibben. Hij wilde bij zijn afscheid iets tastbaars voor cliënten achterlaten. Het fonds wordt gevuld door donaties. Ook de jaarlijkse vergoeding die GGzE ontvangt voor de zendmast op Landgoed De Grote Beek wordt als donatie aan het fonds overgemaakt. In 2013 ontving het cliëntensteunfonds 192 aanvragen, waarvan er 135 positief werden beoordeeld. Hoeveel geld uitgekeerd wordt, hangt af van de schriftelijke motivatie van de aanvrager, vertelt Christ Wesenbeek. Hij is een van de bestuursleden die de aanvragen beoordeelt. Het verzoek moet een relatie met amusement hebben. Het geld mag bijvoorbeeld niet besteed worden aan nieuwe kleding. Het bestuur bestaat verder uit Jos Terhaag en Toon Walravens. Aanvraagformulieren en folders zijn verkrijgbaar bij het Cliëntenbelangenbureau (Landgoed De Grote Beek). Donaties zijn welkom op NL90 INGB 0009517107 t.n.v. Stichting Cliëntensteunfonds GGzE. Meer informatie via E: clientenbelangenbureau@ggze.nl en (040) 261 39 58. Inspiratie voor samenwerking met familie in de jeugdpsychiatrie De overheid zet steeds meer in op een samenleving met een grote rol van familie, ook wanneer kinderen psychische problemen hebben. Hierdoor moeten hulpverleners in de jeugdpsychiatrie meer samenwerken met naasten. Maar hoe doe je dat? Dit wordt aan de hand van twee thema s uitgewerkt in het boek Op zoek naar de sleutel. Het is geschreven door Jeanne van Loon, systeemtherapeut bij GGzE, en Wil Hermans, systeemtherapeut bij orthopedagogisch behandelinstituut Gastenhof (onderdeel Koraal Groep). Het boek werd op 22 januari bij GGzE gepresenteerd tijdens een symposium over triadisch werken in de kinder- en jeugdpsychiatrie. Het gevarieerde programma trok circa 140 belangstellenden, onder meer van Bureau Jeugdzorg, Combinatie Jeugdzorg, GGD en huisartsenpraktijken. Sprekers waren onder andere Jacobine van Geel (voorzitter GGZ Nederland), kinder- en jeugdpsychiater Glenn Helberg, familietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt en Erna Hooghiemstra, lector Jeugd, Gezin en Samenleving. In een van de workshops vertelde een GGzE-cliënt over zijn ervaringen. Jeanne van Loon blikt tevreden terug. Veel mensen zeiden na afloop dat het ze geïnspireerd heeft om echt meer met naasten samen te werken. Iedereen ziet in dat je kinderen niet los kunt zien van hun familie. Ook onze Planetree-visie sluit hierbij aan. Wel is het vaak lastig om de juiste aanpak te vinden. Elk gezin heeft een eigen verhaal. Sommige ouders schamen zich of voelen zich schuldig. Dan kan het moeilijk zijn om hun eigen kracht aan te boren. Het boek van Van Loon en Hermans biedt handvatten om de theorie om te zetten in praktisch handelen. Het is te bestellen via www.hermansenvanloon.nl. 10 GGzE Magazine

Wat kunnen wij voor elkaar betekenen? Op welke manier kunnen GGzE en de met individuen. Mensen die bijvoorbeeld maatschappij elkaar helpen? Het is een een maatje van een cliënt willen zijn, of vraag waarmee relatiebeheerder Hans op een andere manier een steentje willen Marechal zich dagelijks bezighoudt. Hij bijdragen. Maar wat kan GGzE voor hen legt contacten met organisaties, bedrijven betekenen? Dat moeten we ze vragen, en medeburgers die iets willen betekenen zegt Marechal. Zo heb ik onlangs een voor GGzE en haar cliënten. Maar bij Community Partnership, zoals dit heet, gaat op het landgoed uitgenodigd voor een buurtgenoot die regelmatig foto s maakt het om wederkerigheid. Marechal: Bijna kop koffie. Wat bleek: hij zou het leuk niemand verwacht de vraag: wat kan vinden als we hem een seintje geven als GGzE betekenen voor jou? er iets te doen is op het terrein. Kijk, luister en doe mee bij GGzE Het netwerk van relatiebeheerder Marechal is de laatste tijd nog uitgebreider geworden dan het al was. PSV, het Parktheater, de High Tech Campus, het Leefbaarheidsteam van de Achtste Barrier: met al deze partijen en vele andere heeft hij de laatste tijd contact gehad over samenwerking. Bijvoorbeeld met een koor dat op Landgoed De Grote Beek zijn try-out wil doen, vertelt Marechal. En soms gaat het ook om bestaande relaties die we aan het uitdiepen zijn, zoals bij PSV. Individuen PSV is een grote organisatie, maar GGzE is ook geïnteresseerd in samenwerking Begrip Meer samenwerking zal vaak leiden tot meer begrip en sympathie voor de doelgroep van GGzE, denkt Marechal. We willen ook laten zien welke mogelijkheden er op Landgoed De Grote Beek zijn. Nog steeds zijn er mensen die denken dat het een gesloten terrein is. Terwijl we iedereen juist uitnodigen om hier bijvoorbeeld activiteiten te bezoeken of lekker te komen wandelen. Hans Marechal is op zoek naar veel meer samenwerkingspartners. Interesse? Neem contact op via tel. 06-22909750 of e-mail gja.marechal@ggze.nl. zaterdag 21 maart 2015 GGzE-doet van 9.00-17.00 uur en Publieksdag van 13.00 17.00 uur Je bent van harte welkom! Informatie op www.ggze.nl en www.dewoenselsepoort.nl WEEK VAN DE PSYCHIATRIE 23 t/m 29 maart VOLG ONS OP TWITTER, FACEBOOK EN YOUTUBE GGzE Magazine 11

Certificering is een mooie mijlpaal voor FACT-teams De acht FACT-teams van GGzE werken allemaal op een goede manier volgens de FACT-methodiek. Dat heeft de Stichting Centrum Certificering ACT en Flexible ACT (CCAF) vastgesteld. Onlangs ontvingen de teams het CCAFkeurmerk, een mooie mijlpaal in de nog niet zo lange historie van FACT bij GGzE. De meeste teams zijn vorig jaar gestart. FACT-teams zitten in de wijk en helpen daar cliënten van GGzE, vertelt Sebastian van Beek, casemanager en contactpersoon bij het FACT-team Woensel-Noord. Kenmerkend voor FACT is dat cliënten een vaste begeleider hebben, maar dat er vanuit het team snel meer hulpverlening ingeschakeld kan worden als dat nodig is. Op die manier kunnen opnames voorkomen worden. Om voor het keurmerk in aanmerking te komen, moet een FACT-team aan voorwaarden voldoen. Je moet bijvoorbeeld laten zien dat je outreachend werkt, dat je dagelijks met behulp van een FACT-bord bespreekt welke cliënten extra aandacht nodig hebben en die hulp vervolgens organiseert. Bij de toetsing wordt ook gelet op de samenwerkingsrelatie met andere organisaties. Want voortaan zijn we samen verantwoordelijk voor passende hulp aan de cliënt. De certificering zorgt ervoor dat de teams en de GGzE-organisatie scherp worden gehouden, vindt Sebastian. Elk team heeft aandachtspunten voor verbetering meegekregen. Zo is bij ons de huisvesting, op het terrein van het Catharina-ziekenhuis, niet ideaal. Zelf vinden we dat ook, dus we hopen dat we snel kunnen verhuizen naar een plek die meer in de wijk zelf ligt. Het keurmerk is drie jaar geldig. Mensgerichte zorg in deze tijd kan wel! De media staan vol van voorbeelden waarbij het niet goed gaat in de zorg. Door te weinig tijd krijgen de cliënten niet de aandacht die ze verdienen, zo lijkt het. Maar, mensgerichte zorg in deze tijd kan wel! Elke dag doen wij onze best om écht goede en mensgerichte zorg te bieden. We laten cliënten in hun waarde, laten hen waardevol zijn voor hun omgeving en helpen ze zelf de regie te nemen over hun eigen leven. En dat we daar in slagen blijkt wel uit het feit dat wij de enige GGZ in Europa zijn die het internationale Planetree-label heeft behaald. We kunnen die mensgerichte zorg bieden doordat we betrokken medewerkers en vrijwilligers hebben die met hart en ziel hun werk doen. En we hebben maar één doel: de zorg van vandaag nóg beter maken voor morgen. Door alle negatieve publicaties in de media vonden we het belangrijk om een tegengeluid te laten horen. Daarom hebben GGzE en Sevagram (ouderenzorg Zuid-Limburg, en ook drager van het Planetree-label) een bericht in de krant geplaatst en is er een ansichtkaart verstuurd naar huisartsen en overige stakeholders. Want mensgerichte zorg in deze tijd kan wel en wij zijn daarvan het bewijs! Mensgerichte zorg in deze tijd? Het kan wél! De media staan vol van voorbeelden waarbij het niet goed gaat in de zorg. Door te weinig tijd krijgen de cliënten niet de aandacht die ze verdienen, zo lijkt het. Maar, mensgerichte zorg in deze tijd kan wel! Elke dag doen wij, GGzE en Sevagram (ouderenzorg Zuid-Limburg), ons best om écht goede en mensgerichte zorg te bieden. We laten cliënten in hun waarde en we laten hen waardevol zijn voor hun omgeving. Ook helpen we ze zelf de regie te nemen en te houden over hun eigen leven. En, dit doen we élke dag het hele jaar door. Planetree is daarvoor onze kapstok. Deze zorgvisie staat voor het beste tussen een hotel, een zorgorganisatie en thuis. Oftewel gastvrije en goede zorg die goed aansluit bij de behoefte van de cliënt. En dat we daar in slagen blijkt wel uit het feit dat wij de enige twee organisaties in het zuiden van het land zijn die het internationale Planetree-label hebben behaald. Dit internationale label is een erkenning voor het bieden van mensgerichte zorg; mensgerichte zorg voor de cliënt en zijn naasten maar óók voor de medewerkers en de vrijwilligers. We kunnen die mensgerichte zorg bieden doordat we betrokken medewerkers en vrijwilligers hebben die met hart en ziel hun werk doen. Ze komen zelf met ideeën over de manier waarop de zorg beter kan. Iedereen benadert het vanuit zijn eigen perspectief. Vanuit hun eigen kracht voegen zij wat toe aan de zorg. We kijken naar mensen en hun mogelijkheden. En we hebben maar één doel: de zorg van vandaag nóg beter maken voor morgen. Mensgerichte zorg in deze tijd? Het kan wél! www.ggze.nl/planetree www.sevagram.nl 12 GGzE Magazine

Niet klacht- maar krachtgericht Op les bij The Iceman Wim Hof, alias The Iceman Zo n tachtig medewerkers van De Woenselse Poort stapten onlangs in een bad gevuld met ijsklontjes. Tijdens een workshop van Wim Hof, alias The Iceman, leerden zij dat ze tot meer in staat zijn dan ze zelf dachten. Nu wordt bekeken of de technieken van Hof ook voor cliënten ingezet kunnen worden. Wim Hof is een wereldwijd fenomeen. Met zijn ademhalings- en focustechnieken is hij in staat om zijn immuunsysteem bewust te beïnvloeden. Daardoor kan hij zelfs in een ijsbad bijna twee uur zijn lichaamstemperatuur op peil houden; een prestatie die hem zijn bijnaam opleverde. In een twee uur durende workshop leerde hij medewerkers van De Woenselse Poort hoe zij dat ook kunnen doen. Hof was op initiatief van directeur Lucian van Heumen naar De Woenselse Poort gekomen. Ik had al eens een workshop bij hem gevolgd in Amsterdam en vond dat fantastisch, vertelt Van Heumen. Wim is een bijzondere man met een bijzonder verhaal en bijzondere methodes. Ik had bijvoorbeeld nooit gedacht dat ik in staat zou zijn om twee minuten mijn adem in te houden. Cadeau Omdat GGzE op allerlei manieren medewerkers en cliënten in hun kracht willen zetten, leek het Van Heumen een mooi cadeau om Hof een workshop te laten geven. Het enthousiasme was groot. Ik merkte dat meedoen aan de workshop voor verbondenheid zorgde; iedereen was gelijk en iedereen had hetzelfde gepresteerd. Tijdens het bezoek bleek dat Hof graag wil meedenken over wat zijn methodes voor de psychiatrie zouden kunnen betekenen. Wim is ervan overtuigd dat zijn technieken een medicijn kunnen zijn, bijvoorbeeld tegen depressie. Zo stellig wil Van Heumen het niet brengen, maar hij denkt wel dat de technieken kunnen bijdragen aan het welbevinden van cliënten. Daarom gaat hij bekijken of GGzE hier onderzoek naar kan doen. Niet klachtgericht maar krachtgericht Tom Kienhuis en Joep Kolijn, psychomotorisch therapeuten bij De Woenselse Poort, willen de workshop van Wim Hof ook aan cliënten aanbieden. Ze denken dat de technieken van Hof van grote waarde kunnen zijn. Tom Kienhuis vertelt: Wanneer je in het ijsbad stapt, aan het einde van de workshop, krijg je een paniekprikkel. Je ademhaling stokt en die moet je weer onder controle zien te krijgen. Tijdens de workshop leer je dat je die prikkel niet hoeft te verdoven of te vermijden, maar dat je hem moet accepteren. Dan merk je ook dat de heftigheid verdwijnt. Ik vind dat een gegeven waar cliënten iets aan kunnen hebben. Wat ik ook een mooi aspect vind, is dat dit niet klachtgericht is, maar krachtgericht. Het gaat over de kracht van binnenuit. Je merkt tijdens zo n workshop dat je tot meer in staat bent dan je zelf dacht. Ik denk dat cliënten zich hierdoor een krachtiger mens kunnen gaan voelen. GGzE Magazine 13

Actief aan de slag met suïcidepreventie participatie centraal Het begint met beter inzicht in de wanhoop Het aantal zelfdodingen in ons land stijgt en circa 40% wordt gepleegd door GGZcliënten. Om suïcide terug te dringen, is het van belang dat hulpverleners signalen nog beter herkennen en opvolgen. GGzE ondersteunt hen daarbij met een omvangrijk nieuw opgezet trainings- en preventieprogramma. suïcidegedachten en mogelijk -plannen zijn er? Hulpverleners hebben de neiging om snel met oplossingen te komen, maar dat moet je juist niet doen. Blijven doorvragen is veel belangrijker, want alleen dan kun je goed inschatten hoe wanhopig iemand is. Bovendien voelt de cliënt zich daardoor beter gehoord. Het nieuwe suïcidepreventieprogramma start in maart. In twee jaar tijd krijgen 1500 hulpverleners een gecombineerde ( blended ) training. Eerst volgen zij individueel een e-learning module, daarna doorlopen ze met hun team een eendaags klassikaal trainingsprogramma. Psychiater Cornelis van Houwelingen is gespecialiseerd in suïcidaliteit. Hij geeft al enkele jaren klassikale trainingen, maar die bleven tot nu toe beperkt tot de GGzE centra Spoedeisende Psychiatrie en Ouderenpsychiatrie. Dat nu veel meer hulpverleners getraind worden, vindt hij erg belangrijk. Zo kan iedereen zijn bestaande vaardigheden updaten volgens de nieuwste inzichten, om zo doeltreffender gesprekken te kunnen voeren. Want er valt veel winst te behalen, is zijn overtuiging. Wanneer zo n verdiepend gesprek inzicht geeft in de ernst van de suïcidale gedachten, volgt stap twee: praten over de aanleiding. En over onderwerpen zoals: heeft iemand eerder zulke gedachten gehad of een hele moeilijke fase doorgemaakt? Is dat toen opgelost en zo ja, hoe? Is er al ooit een suïcidepoging gedaan?, vervolgt Van Houwelingen. De volgende stap is het in kaart brengen van risicofactoren (bijvoorbeeld ernstige depressiviteit of de beschikbaarheid van dodelijke medicatie) en beschermende factoren (bijvoorbeeld toezicht door naasten, voldoende afleiding). Als dat allemaal in beeld is, maak je als hulpverlener een samenvattende analyse die je met de cliënt en naasten bespreekt. Pas daarna leg je een behandelvoorstel voor. Hij kan het niet genoeg benadrukken: hoe beter je de wanhoop kent, hoe beter het behandelplan te maken is. Doorvragen Essentieel voor goede hulpverlening is inzicht krijgen in wat suïcidale mensen écht beweegt, stelt Van Houwelingen. Het begint daarom met goed doorvragen: wat denkt iemand, wat houdt hem bezig, welke Vinger aan de pols Bij elk intakegesprek bij GGzE moet aan de orde komen of mensen nog wel enige toekomst voor zichzelf zien, vindt Van Houwelingen. Eerst oriënterend, net zoals we standaard vragen naar 14 GGzE Magazine

Actuele cijfers suïcide In 2013 steeg in Nederland het aantal zelfdodingen voor het zesde achtereenvolgende jaar, aldus cijfers die het CBS in december vorig jaar publiceerde. Het waren er 1.854, een toename van 101 ten opzichte van 2012. Een belangrijke oorzaak voor de stijging is de economische crisis. Zelfdoding komt vooral meer voor bij 40- tot 65-jarigen. Bij GGzE schommelt het aantal jaarlijks tussen de tien en twintig. Dat aantal is te klein om er trends aan te ontlenen. Om de stijging een halt toe te roepen, heeft de minister van VWS met veldpartijen een landelijke agenda suïcidepreventie 2014-2017 opgesteld. Daarnaast heeft de minister besloten om Stichting 113Online te financieren. Deze organisatie biedt via internet en telefoon contactmogelijkheden aan voor suïcidale mensen, hun naasten en andere betrokkenen. Bij GGzE zal 113Online meer onder de aandacht worden gebracht. middelengebruik. En als daar aanleiding toe is, kan de hulpverlener daar dieper op ingaan. Ook van belang: bij mensen met suïcidale gedachten moet je de vinger aan de pols houden. Dus herhaaldelijk vragen hoe het ermee staat. Zeker in perioden waarvan bekend is dat mensen het extra moeilijk hebben, zoals de eerste weken na opname en de weken voor en na ontslag. Dat zijn perioden met veel gevoelens van onzekerheid en falen. Praten over zelfdoding zet mensen niet aan tot zelfdoding, benadrukt Van Houwelingen. Sommige hulpverleners zijn daar bang voor. Daarom vermijden ze zo n gesprek. Of ze hebben het gevoel dat als ze erover beginnen, ze automatisch verantwoordelijk zijn voor de oplossing. Nee dus. Het gaat in eerste instantie om begrijpen en de cliënt duidelijk maken dát je hem begrijpt. Richtlijn De blended training is ontworpen door de Vrije Universiteit in Amsterdam, vertelt Yvonne Gerrits van afdeling Onderzoek en Ontwikkeling. Binnen het team Opleiden en Deskundigheidsbevordering coördineert zij de organisatie van het suïcidepreventieprogramma. De geaccrediteerde training, genaamd PITSTOP, is gebaseerd op de belangrijkste punten uit de multidisciplinaire richtlijn Diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag. Deze richtlijn is bij veel hulpverleners relatief onbekend. Aan deelnemers vragen we daarom om, naast het doorlopen van de e-learning module, een samenvatting van de richtlijn te lezen. En verder het boekje Wie zorgt praat mee van familie- en naastenvereniging Ypsilon. Het e-learning gedeelte laat via zes videocasussen zien hoe een gesprek met een suïcidale cliënt eruit kan zien. Tijdens het klassikale vervolg wordt onder meer geoefend via rollenspel. Juist een blended leermethode slaat aan, is uit landelijk onderzoek gebleken. De training is al getest onder 45 afdelingen psychiatrie verspreid over heel Nederland. Drie maanden na de training passen verpleegkundigen vaker de richtlijn toe. Verder hebben psychiaters, psychologen en verpleegkundigen meer zelfvertrouwen en kennis over suïcidaal gedrag. Ook GGzE gaat deelnemen aan dit onderzoek, waardoor per team de resultaten van de training zichtbaar worden. Nieuwe trainers Om het ambitieuze programma uit te voeren, heeft GGzE intern tien nieuwe trainers opgeleid. Yvonne Gerrits: We hebben nu in totaal twaalf trainers, van verpleegkundigen tot en met de geneesheer-directeuren. Bij de selectie hebben we gelet op didactische vaardigheden en ervaring met het onderwerp. Aanvullend aan de training wordt de registratie van mogelijke suïcidaliteit verbeterd. Voortaan kan elke behandelaar op een apart formulier in het digitale cliëntdossier hierover rapporteren. Hierdoor komt deze belangrijke informatie voor alle behandelaars beter beschikbaar. GGzE Magazine 15

Medium Care afdeling biedt laagdrempelige crisisopvang Soms is een kortdurende opname toch nodig Portaal 040 sloot in april 2014 zijn deuren, maar de behoefte aan laagdrempelige crisisopvang bleef. Daarom ging vorig jaar bij GGzE Centrum Spoedeisende Psychiatrie een Medium Care afdeling van start. Hier kunnen volwassenen met ernstige psychiatrische, verslavings- of psychosociale problematiek terecht voor een kortdurende opname. Na de sluiting van Portaal 040, dat een gezamenlijk initiatief was van GGzE, Novadic-Kentron (verslavingszorg) en NEOS (daklozenopvang), zijn de samenwerkingspartners ieder hun eigen weg gegaan. GGzE startte een nieuwe laagdrempelige opvang met een meer medisch model in een klinische omgeving, namelijk bij de High Care naast het Catharina Ziekenhuis aan de Michelangelolaan in Eindhoven. Wie er terecht wil, heeft een medisch-psychiatrische indicatie nodig. Crisis voorkomen De redenen voor opname zijn divers, maar het doel is altijd hetzelfde: een ernstige crisis voorkomen. Mensen komen hier bijvoorbeeld voor een time-out om te voorkomen dat het thuis uit de hand loopt, of voor een alcohol-detox, zegt verpleegkundig specialist Magreet Roijakkers. Ook is de Medium Care een tussenoplossing voor cliënten die van de High Care afdeling komen maar nog net niet goed genoeg hersteld zijn om naar huis te gaan. Omdat het een open afdeling is, is opname op de Medium Care niet voor iedereen geschikt, zegt Roijakkers. Je moet met de open deur om kunnen gaan. Als je een gevaar voor jezelf of anderen vormt, is dit niet de juiste plek. Ambulant De meeste mensen die gebruikmaken van de Medium Care afdeling zijn al cliënt bij GGzE via een ambulante behandeling. Ze worden bijvoorbeeld door hun FACT-team doorverwezen. GGzE is heel goed in ambulant behandelen, zegt psychiater Joachim Mertens. Maar soms blijkt dat een kortdurende onderbreking van het ambulante traject toch nodig is. Cliënten verblijven maximaal een week op de Medium Care, met soms een uitloop naar twee weken. Mertens: Het behandelaanbod is bewust laag, want we willen het niet overnemen van het ambulante team. Als er een psycholoog nodig is, dan komt de psycholoog bij wie de cliënt al onder behandeling is hier naartoe. Behoefte Nu de afdeling enkele maanden draait, blijkt dat er zeker behoefte is aan Medium Care. De afdeling is zich daarom verder aan het ontwikkelen. Zo wordt er gewerkt aan modules voor detox, suïcidepreventie, time-out en rehabilitatie, waarin duidelijk staat wat er aan zorg nodig is. Vlak na de start konden in de avond- en weekenduren geen cliënten opgenomen worden. Nu is de afdeling 24 uur per dag en 7 dagen per week geopend voor opnames. 16 GGzE Magazine

GGzE ACT Een kijkje in de keuken Landelijk gezien wordt per jaar 1 op de 10.000 mensen voor de eerste keer psychotisch. De meeste cliënten zijn tussen de 17 en 35 jaar wanneer de klachten voor het eerste optreden. GGzE ACT behandelt en begeleidt mensen de eerste drie jaar (kritieke periode) nadat zij voor het eerst een psychose hebben meegemaakt. Zij komen veelal via de huisarts, psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis, particuliere instelling, GGzE Direct of de crisisdienst van GGzE bij het ACT-team terecht. De aanpak van het GGzE ACT is erop gericht een opname te voorkomen. Er wordt sterk geïnvesteerd in goed contact met de cliënt. Familie of andere belangrijke anderen worden bij de begeleiding betrokken. Voor een kijkje in de keuken liepen we een hele dag mee bij GGzE ACT. 9.00 uur Ochtendbespreking bij één van de twee ACTteams op de Stratumsedijk. Aan tafel een ervaringsdeskundige, psychiater, sociaal psychiatrisch verpleegkundige, psycholoog, woonbegeleider, trajectbegeleider en verpleegkundige in opleiding. De vraag die centraal staat is: Hoe helpen we cliënten vooruit? 10.15 uur Een cliënt wil een bepaalde opleiding gaan volgen en vrijwilligerswerk gaan doen. Hij heeft hierover een afspraak met zijn trajectbegeleider, die uitgezocht heeft wat mogelijk is en wat de toelatingseisen zijn. 11.25 uur Een bezorgde ouder belt naar GGzE ACT met de vraag of de medicatie van haar zoon kan worden aangepast. Na kort overleg met de aanwezige teamleden schrijft de psychiater een recept uit. Hij kan de medicatie in het Catharina Ziekenhuis op halen. 12.10 uur De woonbegeleider bezoekt de begeleidende woonvorm. De cliënten hebben geen specifieke vragen. Op naar de volgende afspraak. 13.00 uur Op huisbezoek bij een cliënte in Waalre die moeite heeft met het vinden van een goed dagritme. Via de ipad wordt inkomensondersteuning aangevraagd. Deze week gaat ze een kijkje nemen bij de inloop van GGzE De Boei, samen met de trajectbegeleider. Op eigen verzoek komt cliënte volgende week in de ochtend naar het kantoor van GGzE ACT. Dan komt ze lekker in beweging en is ze op tijd uit bed. 13.45 uur De woonbegeleider vertrekt voor een huisbezoek aan haar volgende cliënt. 14.00 uur Op de bank bij de volgende cliënt. Samen met GGzE ACT heeft deze cliënt geregeld dat ze eten ontvangt van de voedselbank, kleding van de kledingbank en dat ze enkele ochtenden leuk werk heeft. Over niet al te lange tijd zal haar financiële schuld iets minder zijn. Ze gaat zelf bellen met haar zorgverzekeraar over een brief die niet klopt. Ze is inmiddels mondig genoeg! 15.00 uur Zorgplanbespreking op kantoor met een cliënt die nu drie maanden ondersteund wordt. De cliënt heeft last van paranoïde psychotische klachten. Zelf omschrijft hij het als méér dan gezonde achterdocht. Op het televisiescherm aan de muur is zijn dossier zichtbaar, waarin zorgvragen en zorgdoelen staan, zichtbaar. Samen met zijn psychiater, zijn psycholoog en een sociaal verpleegkundige neemt hij stap voor stap de zorgvragen door. Aanpassingen worden meteen in zijn dossier doorgevoerd. Daarbij is het belangrijk dat de cliënt zich kan vinden in de formulering. Als een doel nog niet bereikt is wordt gezamenlijk bekeken hoe GGzE hem kan helpen dit doel te bereiken. De cliënt regisseert zijn zorg zelf. Er worden mogelijkheden geboden, maar hij bepaalt wat voor hem goed voelt. Met een concreet actieplan, ondertekend door hemzelf en de behandelaren, gaat hij de deur uit. De volgende zorgplanbespreking is over een half jaar. 16.15 uur Een cliënt heeft geld nodig om boodschappen te doen. Hij heeft pas de begeleidende woonvorm verlaten en moet nog erg wennen op zijn nieuwe stek. Een dag eerder wilde hij de deur niet opendoen voor het ACT-team. Hij stapt in de auto en we gaan samen boodschappen doen. Hij is erg in zichzelf gekeerd en gaat in de winkel, verscholen achter zijn petje, zijn eigen weg. Hij wordt met zijn boodschappen thuis afgezet. Voordat de werkdag erop zit en de woonbegeleider naar huis rijdt pleegt ze in de auto nog enkele telefoontjes. GGzE Magazine 17

GGzE BETEKENT VOOR MIJ... Het leven is een stuk gemakkelijker geworden Dineke Broos liet altijd gemakkelijk over zich heenlopen. Tot het haar op een dag teveel werd. Ze kreeg last van paniekaanvallen, werd depressief, maakte met iedereen ruzie en zag het niet meer zitten. Via haar huisarts kwam ze bij GGzE Direct terecht. Zonder GGzE was ik hier niet meer geweest. Wie Dineke in haar Hondenboetiek in Valkenswaard aan het werk ziet, kan zich bijna niet voorstellen dat ze nog maar twee jaar geleden geen zin meer in het leven had. Er is ontzettend veel veranderd. Laatst was er hier een vertegenwoordiger op bezoek. Mijn zoon zag hoe ik met hem in gesprek was en vroeg mij later: waarom ben je niet je hele leven zo geweest? Maar ja, zo was ik niet. Ik was veel te labiel om een eigen bedrijf als dit te hebben. Nu ben ik veel sterker. Dineke Broos Huiverig Jarenlang kropte Dineke allerlei frustraties op. Toen het twee jaar geleden misging, werd ze door haar huisarts doorverwezen naar GGzE. Ze was er eigenlijk een beetje huiverig voor. Van vroeger uit dacht je: wie bij GGzE loopt, is gek. Maar toen zat ik daar in de wachtkamer en zag dat het allemaal mensen waren zoals ik. En als je dan zulke goede hulp krijgt waarvan je sterker wordt ik kijk er nu heel anders naar. De belangrijkste les die Dineke bij GGzE heeft geleerd is praten. In de eerste periode van haar individuele therapie was dat erg moeilijk. Wat ik heel prettig vond, was dat ik in mijn waarde werd gelaten. Als ik niet wilde praten, dan hoefde dat ook niet. Dan mocht ik toch gewoon een uur blijven zitten. Maar toen de gesprekken op gang kwamen, merkte ze dat er heel wat los kwam. Na zo n gesprek moest ik altijd eerst tot rust komen. Dan zat ik een uurtje in de auto, of ging ik even winkelen. Ik vond het niet fijn om het thuis meteen te delen, dat kon ik nog niet. De laatste periode van haar behandeling kreeg ze groepstherapie. Goede vrienden Inmiddels is haar behandeling afgerond en is Dineke een ander mens. Als haar iets dwarszit, dan zegt ze dat ook. Ik heb geleerd om mijzelf te uiten. Om even iemand apart te nemen en het erover te hebben. Dan is het uit de wereld en zijn we even goede vrienden. Het is zo n verandering, ik vind het nog steeds ongelooflijk. Het leven is een stuk gemakkelijker geworden. 18 GGzE Magazine

Column Raad van Bestuur Chaos in zorgland Inmiddels komen er bij mijn ouders acht verschillende hulpverleners over de vloer. Thuiszorg, twee tot drie keer per dag, de diabetes-verpleegkundige, de Parkinsonverpleegkundige, de ergotherapeut, de logopedist en de praktijk-ondersteuner van de huisarts voor mijn vader. Daarnaast gaat mijn vader ook nog twee keer per week naar een opvang en twee keer per week naar de fysiotherapeut, bezoekt hij minimaal één keer per maand de huisarts en minimaal twee keer per maand het ziekenhuis. Vervolgens komt er nog een maatschappelijk werker voor mijn moeder, omdat zij de mantelzorger is en het eigenlijk niet meer kan overzien. En zij heeft ook chronische klachten na een CVA. Coördinatie tussen deze hulpverleners vindt niet plaats; de een geeft aan dat er met onmiddellijke ingang een traplift moet komen, de ander vindt dat er een nieuw elektronisch bed moet komen, weer een ander is van mening dat er een verpleeghuisindicatie aangevraagd moet worden, enzovoorts, enzovoorts. Inmiddels hebben meerdere instanties mijn ouders bezocht, omdat er nieuwe indicaties gesteld moesten worden. De uitkomst was dat ze nu meer zorg van de wijkverpleging mogen krijgen dan ze nu hebben. En de gemeente vond het noodzakelijk dat ze vanuit hen huishoudelijke hulp zouden krijgen. Ik begin te kreunen van ellende, want ik weet uit ervaring dat de eigen bijdrage voor deze huishoudelijke hulp meer is dan wat ze nu aan een vriendin betalen Kortom, de zorgconsumptie is bijzonder hoog. En door de versnippering, die alleen maar groter is geworden, is het overzicht op het totaalplaatje afwezig en is er sprake van sub-optimalisatie. Wat de eigen bijdrage en de overige kosten zijn vanaf 1 januari? Niemand weet het! Het is wachten tot er een factuur op de mat valt en dan maar hopen dat er geen fouten gemaakt zijn. Je weet immers niet wat het referentiepunt is. Stiekem denk ik dan: WIJ-Eindhoven is zo slecht nog niet. Wat zou het fijn zijn als er één coördinatiepunt is die niet alleen naar de medische kant kijkt, maar ook naar de sociale en maatschappelijke kant. De zorg is in transitie en de kwetsbare doelgroep, zoals mijn ouders maar ook andere kwetsbare burgers, zijn onderzoeksobjecten in de living labs. We staan pas aan het begin van de zorgrevolutie. Onze generatie zal meer de regie naar zich toetrekken en zal andere verwachtingen hebben van de mogelijkheden voor begeleiding of ondersteuning. We zullen ons te zijner tijd meer laten omringen door technologische innovaties; de huidige domotica is gemeengoed geworden, een robot in het huishouden, nieuwe woon- en ontspanningsvormen. Kortom, een spannend vooruitzicht dat me veel energie geeft. Echter, de huidige burger met een kwetsbaarheid heeft het nu niet makkelijk. Ook voor de huidige mantelzorger is het intensief en soms ontmoedigend. Juist daarom is het zo belangrijk dat organisaties gezamenlijk hun verantwoordelijkheid nemen, iets meer lef hebben en risico s durven nemen om cliënten niet los te laten, maar te zorgen voor een warme overdracht en soms iets meer durven doen dan voorgeschreven. Dit vraagt bestuurlijke daadkracht, maar vraagt ook een mentaliteitsverandering van medewerkers. Hoe mooi zou het zijn als we allemaal, naast de uren die we betaald krijgen, iets terug doen voor de maatschappij door bijvoorbeeld een aantal uren vrijwilligerswerk te doen of een maatje te worden van een cliënt of kwetsbare burger. Dan dragen we ook persoonlijk een steentje bij aan het living lab van het zorgland in transitie, dat hopelijk meer toekomstbestendig is. Marie-Louise Vossen Raad van Bestuur GGzE Magazine 19

Willem Hollander, financieel medewerker team Opbrengsten Ik vind het erg leuk dat mijn collega Judith sinds enkele maanden onze nieuwe coördinator is. Eerst was ze op deze afdeling medewerker, daarna heeft ze twee jaar op een andere plek gewerkt en nu is ze doorgegroeid en terug als mijn baas. Goed voor de afdeling want het is een aardige collega met kennis van zaken. Iemand die ik met weinig woorden snel iets duidelijk kan maken. Jane, cliënt In mijn therapiegroep traumaverwerking zie ik mensen groeien. In het begin praten ze niet over hun gevoelens, maar na een tijdje durven ze die toch te delen. Dan merken ze dat ze het recht hebben om te spreken, dat hun gevoel telt. Dat geldt ook voor mezelf. In de groep leer je om je gevoelens serieus te nemen en word je door anderen serieus genomen. Wie sterker wordt, durft voor zijn gevoelens te staan en daarnaar te handelen. Neeske, cliënt Conny Beenders, voorzitter OR Anke Biermans, vice-voorzitter OR Ik kom graag in De Grijze Generaal een kopje koffie drinken. De medewerkers ontvangen me altijd heel vriendelijk. Daar word ik gelukkig van en zo houd ik de moed erin. Samen met een gastvrouw ga ik hier een breicafé opzetten. Ik brei al heel lang en vind het leuk om anderen daarmee te helpen, zodat zij er beter in kunnen worden. Wij hebben ons niet verkiesbaar gesteld voor de nieuwe Ondernemingsraad. Het is leuk om te zien dat door ons besluit andere mensen de stap durven nemen om zich via de OR te gaan ontplooien. We verlaten straks een OR die zich de afgelopen tijd enorm heeft ontwikkeld. Daar zijn we best een beetje trots op. Judith van Weert, coördinator Financiën Sinds kort worden onder andere opleidingen binnen Financiën en Informatie steeds meer afgestemd met de zorg: wat speelt daar en hoe kunnen wij daarop aansluiten en inspelen. Dat vind ik een goede ontwikkeling. Veel medewerkers bij ons krijgen de kans om zichzelf te ontwikkelen. Ambities worden serieus genomen en er zijn goede studie-faciliteiten. Zelf heb ik daar ook gebruik van kunnen maken.