Echtscheiding Goe afspraken maken met ourschapsplan Kleinkinren kunnen steun opa en oma goed gebruiken Cursus: als papa en mama uit elkaar zijn Bijlage bij:
Bijlage bij Kinren krijgen echt een knauw als ours schein De ours van Floor en Niels zijn geschein. Daarom hebben ze meegedaan aan cursus Jij en scheiding van OptiMent en SGJ. Floor (10): Ik heb veel geleerd tijns cursus. Bijvoorbeeld hoe ik aan anren kan laten zien hoe ik me voel. Niels (9): Na cursus was ik minr verdrietig. Door Ellen Schuit- Kruijf Moer Marjolijn is heel blij met cursus. Als je var en moer gaan schein, is dat een heel ingrijpen ervaring. Als our kun je soms zo met jezelf en je eigen verdriet bezig zijn, dat je niet weet hoe je je kinren in dit proces moet begelein. Toen ik bij Eleos een folrtje van cursus Jij en scheiding zag, besloot ik Floor en Niels aan te meln. Ik vind het heel belangrijk dat ze kans krijgen om te praten over echtscheiding, dat ze leren omgaan met hun gevoelens en ze ook erkenning krijgen voor hun ervaringen. Het kennismakingsgesprek voor cursus n ze met z n drieën tegelijk. Maar om te zorgen dat Floor en Niels zich niet geremd zoun voelen door elkaars aanwezigheid, werd besloten om kinren in een verschillen cursusgroep te plaatsen. Niels vertelt: Ik was het meest verdrietig en moest vaak huilen, daarom zou ik als eerste cursus volgen. Dat is inmidls al weer een jaar gelen. Verdrietig Voordat we aan cursus begonnen, hebben we thuis gekeken hoe verdrietig we waren. Ik zei toen: Een negen, dat is bijna het meest verdrietig. Na cursus was het nog een zeven, vertelt Niels en hij vervolgt: Eerst wil ik eigenlijk helemaal niet meedoen met Jij en scheiding, maar na kennismaking kreeg ik er wel zin in. Het was een leuke groep met kinren. En allemaal hadn we voetbal als hobby. Zus Floor heeft Jij en scheiding net afgerond. Bij cursus hebben we veel over onze gevoelens gepraat. We hadn ook petjes waarmee je kon aangeven hoe je je voel. Het ro petje was voor agressief, schreeuwen en scheln, het blauwe voor bang zijn om te zeggen wat je nkt en het gele voor als je op een rustige manier voor jezelf opkwam. We hebben geoefend met hoe we konn reageren als we een bepaald petje op hadn. Na die opdracht kregen we allemaal een geel petje om ons te herinneren aan het verhaal van petjes. Floor laat ook het werkboek zien waarin opdrachten staan die ze tijns cursus heeft gedaan. We moesten bijvoorbeeld een brug bouwen. ene kant stond dat wat bij papa is, aan anre kant dat wat bij mama is. Bij papa had ik bijvoorbeeld staan pyjama en bed en bij mama veel lief. En als brug daartussen had ik: als er goed voor je gezorgd wordt. Knauw Het zou goed zijn als overheid ours die gaan schein verplicht om hun kinren naar een cursus sturen, suggereert Marjolijn. Toen ik feiten gepresenteerd kreeg over wat een scheiding met kinren doet, schrok ik daar enorm van. Kinren Jij en scheiding Jij en scheiding is een preventieve cursus, speciaal voor kinren van 8-12 jaar van wie ours zijn geschein of gaan schein. De cursus telt zeven bijeenkomsten. Daarin komen diverse onrwerpen rondom echtscheiding aan bod, bijvoorbeeld: (h)erkennen en uiten van gevoelens, samen praten over scheiding, hoe kun je overgang tussen mama s en papa s huis zo goed mogelijk maken, oplossingen zoeken voor moeilijke situaties, christelijke waarn met betrekking tot huwelijk en echtscheiding. Voor ours zijn er drie ourbijeenkomsten waarbij zij onr anre handvatten voor opvoeding in ze moeilijke perio krijgen aangereikt. De cursus wordt gegeven door mewerkers van OptiMent en SGJ, in Zwolle, Amersfoort en Dordrecht. Kijk voor meer informatie (bijvoorbeeld over kosten en data) op www.optiment.eu of op www.sgj.nl>ours>cursusaanbod. krijgen echt een knauw en ook effecten die een echtscheiding op latere leeftijd kan hebben, zijn heftig. Ze dragen ervaring rest van hun leven mee. Bovendien is er een stukje onbezorgdheid - van gewoon kind mogen zijn - weg. Dat hoort nog niet zo te zijn als je jong bent. Je kinren naar een cursus sturen, is dat geen teken van het falen van je eigen opvoedkundige vaardighen? Marjolijn vindt van niet. Als our zit je vanwege scheiding vaak zelf nog in een moeilijk pakket, laat staan dat je precies weet wat op zo n moment goed is voor je kinren. Je kunt dan maar beter gebruik maken van hulp die je gebon wordt. En, ook belangrijk, cursus is een objectief iets. Kinren kunnen er vrij praten over papa en mama. Marjolijn vond het aangrijpend om te zien wat scheiding met haar kinren ed: Ze waren heel verdrietig en gingen aan alles twijfelen. Niels vroeg bijvoorbeeld of hij nog wel mocht voetballen als zijn var ergens anrs woon. Ours volgen parallel aan cursus van hun kind een eigen programma. Daar leer ik bijvoorbeeld ook wat je tegen je kind kunt vertellen als het our wordt, vertelt Marjolijn. Geloof Tijns Jij en scheiding is er ook een belangrijke plaats ingeruimd voor het geloof. Floor: We hebben geleerd dat we al ons verdriet en al onze vragen bij God mogen neerleggen. Tijns bijeenkomsten werd er altijd geben en werd er een verhaal uit Bijbel verteld. De cursus van OptiMent en SGJ besteed aandacht aan christelijke waarn met betrekking tot huwelijk en echtscheiding. Floor laat een opdracht uit haar werkboek zien. Hier staat iets wat is gebeurd, en daar achter heb ik opgeschreven wat God ervan zou kunnen vinn. Bijvoorbeeld: Papa en mama wonen niet meer bij elkaar. En dan heb ik opgeschreven: nu hebben ze geen ruzie meer en dat is goed. Marjolijn: De kinren hebben veel geleerd bij Jij en scheiding, maar ik zelf ook. Op sommige momenten werd ik echt aan het nken gezet. De kinren verteln mij bijvoorbeeld dat ze het zo vervelend vonn dat ik, als ze terugkwamen van mijn ex, altijd zei dat ze stonken. Zijn auto ruikt namelijk nogal. Ik had me voorgenomen geen negatieve dingen over hem te zeggen waar ze bij waren, maar op ze manier ed ik dat in ogen van kinren toch. Het was goed dat ze mij daarop durfn te wijzen. De namen van geïnterviewn zijn vanwege hun privacy veranrd.
Bijlage bij Vrijdag ga ik naar mijn var. Ik hoop dat ik mag blijven slapen. Hij heeft het beloofd, maar soms voelt hij zich niet zo lekker en dan kan het niet. Ik vind dat niet zo erg, maar mama is dan altijd heel boos op papa. (Jessica, 8 jaar) Opvoen doe je samen ook als je geschein bent Een echtscheiding is een ingrijpen gebeurtenis voor alle gezinslen. Voor kinren stort hun wereld als het ware in. Jonge kinren leven in het vaste vertrouwen dat papa en mama altijd bij elkaar blijven. Dat geeft hen veiligheid die ze nodig hebben om gezond op te groeien. Als ours schein, kunnen ze niet voorkomen dat het leven plotseling vol onzekerheid is. Ze kunnen wel proberen goe afspraken te maken over zorg voor kinren. Door Nella van Dijke-Reijnoudt We waren al een jaar geschein, maar soms hadn we nog meer ruzie dan voor scheiding. Vooral over kinren. Het ourschapsplan is een goed hulpmidl, maar wij gingen er steeds over in discussie. Een preventiewerker van OptiMent gaf toen een folr over een coachingstraject om beter met elkaar te leren communiceren over opvoeding en gemaakte afspraken. We hebben het aangevraagd en er veel van geleerd. Het grootste winstpunt is dat we kinren buiten onze meningsverschillen kunnen houn. Geschein ours houn in principe samen het gezag over kinren. Sinds maart 2009 zijn ours die gaan schein verplicht om een ourschapsplan te maken. Daarin staan afspraken over opvoeding van hun kinren. Ze leggen bijvoorbeeld vast wanneer kinren bij var en wanneer ze bij moer zijn, wat hoogte is van ourlijke financiële bijdrage, hoe ze omgaan met kerkbezoek en vakanties. Het kost meeste ours veel moeite om tot een gezamenlijk ourschapsplan te komen. In perio rond scheiding worstelen ze zelf met veel vragen, boosheid en verdriet. Dan lukt het soms niet om het belang van het kind centraal te stellen. Veel ours vragen daarom een advocaat of mediator te helpen bij het opstellen van een ourschapsplan. Als het ourschapsplan er eenmaal is, moeten ours zich er natuurlijk aan houn. Ook dat gaat niet altijd vanzelf. Samen kinren opvoen is altijd een uitdaging, maar na een scheiding is het echt ingewikkeld. Er ontstaan gemakkelijk conflicten. Dat is schalijk voor kinren. Kinren hebben behoefte aan stabiliteit en veiligheid. Daarvoor hebben ze bei ours nodig. Als ours laten merken dat ze anre our eigenlijk niet meer kunnen verdragen, raakt dat kinren heel persoonlijk. Het afwijzen van var of moer betekent dat een el van het kind zelf wordt afgewezen. Ours kunnen scha van een scheiding voor kinren beperken door kinren uit echtelijke strijd te houn. Dat is een lastige opgave, maar het is wel te leren. Als het ours lukt om op een goe manier te overleggen, krijgen kinren rust om scheiding te verwerken. Dat geeft hen ruimte om weer verr te groeien. Coachingstraject In het coachingstraject Ours schein niet leren ours samen verantwoorlijkheid voor opvoeding van hun kinren te blijven nemen. In vier sessies leren ours om opvoedingstaken samen te verlen en om over opvoeding in gesprek te blijven. Ours krijgen handvatten om het geleer in het dagelijks leven toe te passen. Doel Het doel van het coachingstraject is dat ours leren om respectvol en zorgvuldig met elkaar om te gaan, in het belang van het kind. Ours leren onrhanlen als ze van mening verschillen over regels en afspraken rond opvoeding van kinren. Met als uiteinlijk doel dat kinren lief, zorg en aandacht zoveel mogelijk van bei ours blijven ervaren. Informatie en aanmelding Voor meer informatie, het aanvragen van een folr of voor aanmelding van het coachingstraject, kunt u terecht bij het secretariaat van OptiMent via telefoonnummer: 088-12 63 000 of via e-mail: info@optiment.eleos.nl. Werkwijze Het basisaanbod bestaat uit vier sessies van 75 minuten, in een tijdsbestek van vier tot zes weken. Elke sessie heeft een duilijke doelstelling. Sessie 1 - Oriënterend kennismakingsgesprek met ours en coach, met onrwerpen als communicatie, zorgverling en (verschillen in) opvoedingsstijlen. Sessie 2 - Gesprek met het kind / kinren; inventariseren wat zij nodig hebben. Sessie 3 - Coaching van ours, aanleren van vaardighen. Sessie 4 - Coaching van ours, gericht op verdieping, evaluatie en praktische handvatten. De mogelijkheid bestaat om dit uit te brein met nog twee sessies.
Stel je op als een De training Pastoraat en opvoen leert kerkelijk werkers dialoog aan te gaan op een Open, Eerlijke en Nieuwsgierige manier. Door Nelleke Hegeman-Mekking Opvoen en opgroeien gaat niet vanzelf. Zeker niet wanneer er sprake is van een echtscheiding tussen ours. Wanneer ours gestimuleerd worn om vroegtijdig zorgen en vragen rondom hun opvoeding met anren te len, kan (in veel gevallen) worn voorkomen dat er serieuze problemen ontstaan. Voor gelovige mensen kunnen ambtsdragers en anre kerkelijk werkers uit hun gemeente hierin een belangrijke rol spelen. Maar praten over opvoen en opgroeien vraagt wel om specifieke vaardighen. Daarom komen op een donrdagavond drie mannen en drie vrouwen naar het kantoor van SGJ voor vier en laatste bijeenkomst van training Pastoraat en opvoen. Ze zijn allemaal actief in een christelijke gemeente en hopen door training problemen rond opvoen en opgroeien beter te kunnen signaleren en bespreekbaar te maken. OEN De sfeer is hartelijk als cursisten elkaar begroeten. Ze hebben er al drie gezamenlijke avonn op zitten en hebben duilijk zin in ze laatste bijeenkomst. Een van cursisten opent avond met een geelte uit Bijbel en gebed. Het tekent open, vertrouwelijke sfeer van avond. Het thema van ze bijeenkomst is Ik heb geluisterd, en dan? Of zoals trainer Maria Vermeulen het samenvat: De eerste drie bijeenkomsten waren gericht op anr, gingen over ourschap, luisteren en werken met ours. Vanavond gaat het om adviseren. Hoe doe je dat op een goe manier? Er volgt een korte toelichting op theorie rond vaardighen die nodig zijn om op een goe manier te kunnen adviseren. In het cursusboek dat alle elnemers aan het begin van training hebben ontvangen, wordt theorie afgewisseld met korte opdrachten. Een aantal opdrachten wordt in groep besproken. Het blijkt dat meeste aanwezigen vooral moeite hebben met het vervolg van adviseren, namelijk activeren. Ze herkennen het gegeven dat veel ambtsdragers en kerkelijk werkers neiging hebben om zelf te gaan redren. Maria Vermeulen: Het is moeilijk om op je hann te blijven zitten, maar het is wel in het belang van anr. Die moet zelf actief iets gaan veranren. Jij kunt aansporen, bemoedigen, het netwerk activeren of als dat nodig is helpen professionele hulp te zoeken. De theorie sluit af met grenzen van (ambtelijke) verantwoorlijkheid en het stellen van juiste prioriteiten. Een ambtsdrager of kerkelijk werker moet zijn of haar eigen gezin voorrang geven, ook goed voor zichzelf zorgen en blijven bidn tot God om kracht en aanwezigheid van Heilige Geest. het eind van avond wordt er kort teruggeblikt op training. De elnemers zijn allemaal positief. Ze waarern het cursusmateriaal en manier waarop ze praktische vragen en ervaringen konn len met groep. De meesten hebben verschillen vaardighen ook al met succes toegepast in hun werkzaamhen. Maria benadrukt nog maar eens: Stel je, vooral bij jongeren, op als een OEN. Oftewel: wees open, eerlijk en nieuwsgierig, dan komt er ruimte voor dialoog. Pastoraat en opvoen De training Pastoraat en opvoen is bedoeld voor predikanten, voorgangers, ourlingen, diakenen, jeugdourlingen, pastoraal werkers en anre kerkelijk werkers. De training bestaat uit vier bijeenkomsten van twee uur. De elnemers krijgen zowel achtergrondinformatie over ourschap, gezinsdynamiek en veel voorkomen opvoedvragen bij (christelijke) ours, als over communicatietheorieën en verschillen gespreksfasen. Er wordt inzicht verkregen in eigen houding richting ours en er wordt geoefend met specifieke vaardighen en gespreksthema s. De training wordt gegeven door hulpverleners van SGJ. Kijk voor meer informatie over kosten en aanmelding op www.sgj.nl>ours>cursusaanbod. Na ours, zijn grootours mensen die het meest met een kind verbonn zijn. Een verbonnheid die er is dankzij een bloedband. Degene uit wie je bent voortgekomen, en gene uit wie je ours zijn voortgekomen, vormen onmisbare schakels in iers leven. Door Maria Vermeulen Een echtscheiding is een ingrijpen gebeurtenis. Zowel voor betrokken ours en kinren, als voor grootours. Juist voor grootours. Zij hebben eigenlijk een driedubbele last: die van henzelf, van hun kinren en van hun kleinkinren. Allerlei emoties kunnen daarbij om voorrang strijn. Verdriet over het verlies van eenheid van het gezin. Boosheid richting betrokkenen. Schuld- en schaamtegevoelens over eigen opvoeding en onzekerheid over nieuwe verhoudingen. Behalve het eigen verwerkingsproces waar grootours in terecht komen, moeten zij zich na een echtscheiding van kinren ook opnieuw verhoun tot hun ex-schoonkind, hun eigen kind en hun kleinkinren. Als daar dan ook nog nieuwe partners en stief-kleinkinren bij betrokken raken, kan dat veel verwarring geven. Contacten tussen grootours en (klein)kinren kunnen na een scheiding onr druk komen te staan. Onrzoek heeft uitgewezen dat in een op tien gevallen een echtscheiding leidt tot een volledige contactbreuk tussen grootours en kleinkinren. Twee voorbeeln: Opa en oma zijn boos op hun ex-schoondochter die hun zoon verlaten heeft. Zij willen haar niet meer ontmoeten. De kleinkinren wonen bij hun ex-schoondochter. Opa en oma komen daarom niet meer op verjaardagen van hun kleinkinren. Alleen tijns bezoekweekeinn bij hun var kan er een ontmoeting gepland worn. Var woont echter inmidls bij zijn nieuwe Bijlage bij Opa en oma na scheiding partner. Deze is meer gericht op haar eigen familie dan op familie van haar man. De contacten tussen opa en oma en hun kleinkinren worn steeds schaarser Var Karel en moer Rita zijn na een moeizaam huwelijk uit elkaar gegaan. Alcoholverslaving speel een grote rol. Zij hebben drie kinren in leeftijd van 4, 7 en 8 jaar. De kinren zijn aan moer Rita toegewezen. De betrokken opa s en oma s waren door jaren heen vrienn van elkaar geworn. Zij wisten niet van problemen in het gezin van Karel en Rita. De scheiding van Karel en Rita kan een vechtscheiding worn genoemd. Zij hebben veel conflicten over alimentatie, bezoekregeling en opvoeding. Dit conflict breidt zich uit naar grootours. De verhouding verkilt. De kleinkinren durven nog bij ours, nog bij grootours onbevangen te praten over var, moer, opa en oma. Grootours verdienen aandacht en steun na echtscheiding van kinren. Zowel binnen pastorale contacten, als binnen (jeugd)hulpverlening dient aandacht te zijn voor pijn en moeilijkhen die zij onrvinn. Dit is niet alleen in het belang van grootours zelf, maar zeker ook in het belang van betrokken kleinkinren. Want opa s en oma s kunnen voor hen een belangrijke bron van steun vormen. Juist omdat zij in zo n nauwe familierelatie staan. Enkele tips hoe grootours kunnen helpen Heenwijzer zijn naar Here God, door bijvoorbeeld samen te bidn en bij Hem troost te zoeken. Betrokken zijn bij leefwereld van het kleinkind. Bijvoorbeeld door naar een kijkavond op school te gaan. Troost bien bij het eigen verdriet van het kind. Dit is een anr verdriet dan volwassenen hebben! Kies geen partij. Niemand kent tails van anrmans relatie. Loyaliteit van het kleinkind richting ours respecteren. Wees mild over ours tegenover uw kleinkinren. Uw kleinkind helpen door uw kinren te helpen. Praktisch en steunend aanwezig zijn voor uw kinren ontlast kleinkinren van zorg over hun ours. Houd contact met uw ex-schoonkind. Hij of zij is var of moer van uw kleinkind! Grootourbijeenkomsten De Grootourbijeenkomsten zijn bedoeld voor grootours van kinren van wie ours (bijna) geschein zijn. Tijns ze cursus ontmoeten grootours elkaar, vinn zij herkenning bij elkaar en worn grootours bevestigd in hun mogelijkhen om steun te bien aan (klein)kinren. Daarnaast ontvangen ze richtlijnen voor omgang met (klein)kinren. Er zijn twee bijeenkomsten van ongeveer twee uur. In eerste bijeenkomst wordt er ingegaan op volgen onrwerpen: echtscheiding, scheidingssignalen en gevolgen van echtscheiding voor kinren. In twee bijeenkomst gaat het vooral over het contact met (stief)kleinkinren tijns en na scheiding van ours, waarbij grootours toegerust worn in houding en vaardighen die nodig zijn om als hulpbron voor (klein) kinren beschikbaar te zijn. De cursus wordt gegeven door mewerkers van Optiment en SGJ op locaties in Zwolle, Amersfoort en Dordrecht. Kijk voor meer informatie (bijvoorbeeld over kosten en data) op www.optiment.eu of www.sgj.nl>ours>cursusaanbod.
Om het welzijn van kinren, jongeren en ours te bevorren bien OptiMent en SGJ Christelijke Jeugdzorg gezamenlijk preventieprogramma s aan. Kijk op websites voor gezamenlijke productcatalogus met informatie over het gehele aanbod. 4 Hulp bij psychische problemen 1 op 4 Nerlanrs krijgt te maken met een psychisch probleem, en 1 op 6 kinren. De kans is groot dat je er in je omgeving mee te maken krijgt, of er zelf mee te maken hebt. Eleos is een gereformeer instelling voor ggz (geestelijke gezondheidszorg). Kinren en volwassenen met een psycho-sociaal of psychiatrisch probleem kunnen terecht voor behanling of begeleiding. Eleos biedt hulp vanuit een christelijke intiteit. Meer weten over Eleos? Bel (030) 600 85 40 of mail info@eleos.nl www.eleos.nl OptiMent is een onrel van Eleos. Je kunt er terecht voor psycho logische hulp verlening, voor preventieve cursussen en anre activiteiten en voor dienstverlening. Meer weten over OptiMent? Bel 088-126 30 00 of mail info@optiment.eleos.nl www.optiment.eu 4 Hulp bij opvoen en opgroeien Opvoen en opgroeien kan heel fijn, maar ook heel moeilijk zijn. Ours en jongeren kunnen behoefte hebben aan een steun in rug. Iereen die vragen, zorgen of problemen heeft met betrekking tot opvoen en opgroeien kan terecht bij SGJ Christelijke Jeugdzorg. SGJ is hiervoor elke werkdag bereikbaar tussen 8.30 17.00, via telefoon: 033 475 3300 of via e-mail: toegang@sgj.nl SGJ biedt hulp vanuit een christelijke intiteit. Naast geïndiceer hulpverlening biedt SGJ ook preventieve cursussen, trainingen en workshops aan met het oog op preventie en dienstverlening. Meer weten over het cursusaanbod van SGJ? Bel (033) 422 6900 of mail pend@sgj.nl Meer weten over SGJ? Bel (033) 422 6900 of mail info@sgj.nl www.sgj.nl illustraties door Hiky Helmantel