de vrek persmap 11 12
inhoudsopgave inleiding 3 credits 3 rolverdeling 3 synopsis 4 auteur 5 regie 5 scenografie 6 biografieën 7 speellijst 9 ta-extra 10 persinformatie 11 2
inleiding De Vrek gaat op zo 25 sep 11 in première in Stadsschouwburg Amsterdam. Molières klassieke komedie uit 1668, wordt in de handen van Ivo van Hove het grimmige portret van een familie waarin alle relaties worden bepaald en geperverteerd door geld. De scrupuleuze vader Harpagon regeert zijn familie met ijzeren hand. Zijn levensdevies: winnen en het vrijwaren van het familiekapitaal. Geld is het enige wat Harpagon bindt met zijn zoon Cléante en dochter Elise. Wanneer Harpagon de huwelijkskandidate van zijn eigen zoon wil huwen uit louter materiële overwegingen, ontstaat er tussen vader en zoon een bikkelharde strijd De Vrek wordt in totaal 48 keer gespeeld, waarvan 24 keer in Amsterdam verdeeld over vier periodes (inclusief drie try-outs en een première). credits van regie met vertaling dramaturgie scenografie/licht muziek kostuums molière ivo van hove isis cabolet, fred goessens, marieke heebink, hans kesting, alwin pulinckx, eelco smits, leon voorberg, hélène devos gerardjan rijnders bart van den eynde, peter van kraaij jan versweyveld roeland fernhout, marc meulemans wojciech dziedzic rolverdeling hans kesting eelco smits hélène devos isis cabolet fred goessens marieke heebink alwin pulinckx leon voorberg harpagon cléante, harpagons zoon élise, harpagons dochter mariane jacques frosine valère la flèche 3
synopsis De scrupuleuze vader Harpagon (Hans Kesting) regeert zijn familie met ijzeren hand. Zijn levensdevies is er één uit de bedrijfswereld: winnen en het vrijwaren van het familiekapitaal. Geld is het enige wat Harpagon bindt met zijn zoon Cléante (Eelco Smits) en dochter Élise (Hélène Devos). Wanneer Harpagon de huwelijkskandidate van zijn eigen zoon wil trouwen uit louter materiële overwegingen, ontstaat er een koningsdrama waarin vader en zoon als rivalen tegenover elkaar komen te staan. In De Vrek zien we hoe Harpagon een utopie nastreeft: hij wil zoveel mogelijk geld vergaren om dat later aan zijn nazaten over te laten. Hij denkt over zijn familie als over een dynastie. Zijn opvoeding is conservatief, hij gelooft in de klassieke waarden. Hij wil dat zijn kinderen respect betonen aan hun vader. In het leven gelden rechten en plichten, waarden en normen. Het ouderschap is een zware opgave; fouten moeten bestraft worden. Om dat alles vlekkeloos te laten verlopen heeft Harpagon een geolied beveiligingssysteem in zijn luxueus tientallen kamers tellend appartement geplaatst. Zo kan hij zijn kinderen en bedienden voortdurend in het oog houden, zo kan de opvoeding en de bewaking van het familiekapitaal veilig verlopen. De kinderen van Harpagon hebben geleerd dit veiligheidssysteem te omzeilen (althans, denken ze) en hebben een heel eigen leven opgebouwd. Cléante is een fashion victim en gokt om geld te verdienen. Elise gaat een geheime, verboden relatie aan met een jonge man al was het maar om te bewijzen dat haar vader geen macht heeft over haar leven. Maar als deze man haar ten huwelijk vraagt, deinst ze terug. Ze heeft zich masochistisch in de rol van slachtoffer opgesloten en is vanuit deze zelf gecreëerde positie boos op de hele wereld. Als haar vader de geheime relatie ontdekt, smeekt ze hem menselijk te zijn, haar een leven voor zichzelf te gunnen. Maar hoe kan een vader zijn dochter iets geven wat ze zichzelf niet gunt? Waarom blijft Elise in deze zelf gebouwde gevangenis? Om het geld. Deze kinderen zijn in luxe groot geworden en kunnen niet meer zonder. Ze hebben kansen voor het grijpen, zijn niet door hun vader gecorrumpeerd. Ze hebben zelf keuzes gemaakt waardoor hun leven en hun relaties door geld bepaald worden. 4
molière auteur Jean-Baptiste Poquelin (1622-1673) was als zoon van een welgestelde hofstoffeerder voorbestemd om de familiezaak over te nemen. Na zijn studie rechten kiest hij echter resoluut voor het theater. Hij sticht zijn eerste toneelgezelschap l Illustre théâtre en neemt het pseudoniem Molière aan. Met zijn satires waarin hij zelf vaak de hoofdrol speelt, oogst hij toenemend succes in het land. Koning Lodewijk XIV biedt hem bij terugkeer in Parijs een plek als hofleverancier aan. Hij herdoopt zijn gezelschap tot Troupe de Monsieur en krijgt een eigen zaal ter beschikking, de Petit - Bourbon. Zijn komedies worden een kwart eeuw lang aan het hof opgevoerd, tot grote ergernis van rivaliserende schrijvers en tot vermaak van de aristocratie. Eeuwige roem verwerft hij met zijn meedogenloze portretten in stukken als Tartuffe, Don Juan, De Misantroop en De Vrek. Molière sterft na een longaandoening in 1673. Zeven jaar na zijn dood wordt door Lodewijk XIV de Comédie Française opgericht in de geest van Molières werk. ivo van hove regie De Vrek is voor Ivo van Hove geen komedie over een fatale karakterstoornis, maar de kille observatie van een gezin waarin alle warmte ontbreekt en onderlinge relaties zijn aangetast door de afhankelijkheid van geld. De vader leidt het gezin met strakke hand. Nergens is de afwezigheid van de moeder zo sterk voelbaar als in de scènes waarin hij zijn kinderen in hun kamers observeert en controleert en ze zo aan zich wil binden bij gebrek aan echte intimiteit. Controle heeft het wederzijdse vertrouwen verdrongen, consumptie en geld hebben liefde en tederheid uitgevaagd. Van Hove leest een grote diversiteit aan stijlen en genres in De Vrek: van komedie en koningsdrama tussen vader en zoon, naar liefdesdrama à la Bergman tussen Mariane en Cléante, tot suïcidale scènes die zo uit het werk van Sarah Kane lijken te komen. Het is die verscheidenheid die hij als uitgangspunt in zijn regie heeft gebruikt: vol stijlbreuken, tempowisselingen en botsende klimaten. Bij Toneelgroep Amsterdam regisseerde Van Hove o.a. Angels in America (Tony Kushner), de marathonvoorstelling Romeinse tragedies (naar Shakespeare), Opening Night (John Cassavetes), Rocco en zijn broers (Luchino Visconti), Teorema (naar Pier Paolo Pasolini), Antonioni-project (Michelangelo Antonioni), Scènes uit een huwelijk en Kreten en gefluister (Ingmar Bergman), La voix humaine (Jean Cocteau), Kinderen van de zon (Maxim Gorki), Nooit van elkaar (Jon Fosse) en De Russen! (Tom Lanoye). In seizoen 11 12 gaan zijn regies van De Vrek (Molière) en Husbands (John Cassavetes) bij TA in première. Van Hoves werk wordt geregeld gelauwerd: onder meer tweemaal met een Obie Award voor de beste regie van een off-broadway productie in New York (voor More Stately Mansions en Hedda Gabler), de Oeuvre Prijs van Oost-Vlaanderen (1995), de Theaterfestivalprijs (1996), de Archangel Award op het Festival van Edinburgh (1999) en werd hij benoemd tot Chevalier dans l'ordre des Arts et des Lettres (2004) in Frankrijk. In 2007 ontving hij in Nederland de Prijs van de Kritiek. In 2008 ontving hij samen met Jan Versweyveld de Prosceniumprijs voor hun gezamenlijke oeuvre. 5
jan versweyveld scenografie Voor De Vrek ontwierp Jan Versweyveld een luxueuze penthouse waarin van echte privacy geen sprake is. Het appartement bestaat uit kamers die rond een open lichtschacht zijn gebouwd. Een ruimte zonder centrum waarin geen grens meer te trekken valt tussen werk- en leefplek. Het puilt uit van consumptiegoederen, kleding, luxeartikelen: voorwerpen die als surrogaat dienen voor de ontbrekende warmte en liefde. Soms lijkt het appartement op een gouden kooi waaruit de gezinsleden niet kunnen ontsnappen omdat ze zich de wereld zonder materiële welvaart niet meer durven voorstellen. De inkijk in de kamers biedt een beeld van volstrekte eenzaamheid en leegte: als kleine planeten rondtollende personages die uit hun baan raken door het ontbreken van een middelpunt, samenhang, liefde, een moeder. toneeljubileum hans kesting Harpagon wordt gespeeld door Hans Kesting die dit seizoen 25 jaar in het vak zit. Kesting, sinds 1987 verbonden aan het gezelschap, ontving voor zijn Roy Cohn-vertolking in Angels in America de Louis d Or en werd voor zijn rollen in Kruistochten en Romeinse tragedies genomineerd voor deze prijs. 6
biografieën Hans Kesting (1960) speelt sinds 1987 met enkele onderbrekingen bij Toneelgroep Amsterdam. Hij was onder meer te zien in Romeinse tragedies, Kruistochten, Angels in America, Antonioni Project en Zomertrilogie. Voor zijn rol in Angels in America ontving Kesting de Louis d'or. Voor zijn rollen in Kruistochten en Romeinse tragedies was hij genomineerd voor deze prijs. In 11 12 is hij, naast reprises van De Russen!, Spoken en Angels in America, ook te zien in de premières Husbands naar de gelijknamige film van John Cassavetes (regie Ivo van Hove) en als Macduff in Macbeth (regie Johan Simons, juni 2012). Eerder speelde hij onder meer in Othello, Rouw siert Electra en de titelrol in Ajax. Naast zijn werk bij TA was Kesting onder meer te zien in diverse films, voorstellingen bij Het Zuidelijk Toneel en in zijn eigen tv-programma s Circus Pavlov en de Hans Kesting show. Recent was hij te zien in de films Win/Win (Film Festival Rotterdam 2010), Amsterdam (regie Ivo van Hove), 't Spaanse Schaep, Spion van Oranje, Van god los en Code Blue van Urszula Antoniak (Cannes/Film Festival Utrecht 2011). Verder is hij vaste acteur in Het Klokhuis. Voorjaar 12 verschijnt hij in de titelrol van telefilm Oom Henk (regie Elbert van Strien). Eelco Smits (1977) is sinds seizoen 2005 aan Toneelgroep Amsterdam verbonden. Hij speelt in Angels in America, Opening Night, Romeinse tragedies, Antonioni project, Teorema, Zomertrilogie, Spoken en Phaedra. In 11 12 speelt hij in de reprises Spoken en Angels in America en in Tartuffe, de eerste regie van gastregisseur Dimiter Gotscheff. Voor zijn vaste aanstelling was hij als gastacteur te zien in Keetje van Heilbron en Oom Wanja. In 2010 speelde hij de rol van Prins Friso in de bioscoopfilm Majesteit: De droom van Beatrix. Voor zijn komst naar TA was Eelco Smits vast verbonden aan het Ro Theater. Hier was hij onder andere te zien in Leonce en Lena, Portia Coughlan en als de jonge Marcel Proust in de imposante theatercyclus Op zoek naar de verloren tijd. Hélène Devos (1989) startte in 2007 haar opleiding aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen en studeert in 2011 af. Eerder speelde Devos in Mama zegt neen tijdens het Theaterfestival Antwerpen in 2006 en Het spijt me, mijnheer tijdens De Nachten in Antwerpen 2008. Ook was zij te zien in de jeugdvoorstelling Nasreddin van Uil&Spiegel, Het Verjaardagsfeest van FC Bergman en Because the world is round van MARS. Bij Toneelgroep Amsterdam vervult zij haar stage en speelt zij naast De Vrek ook in Phaedra (seizoen 10 11) en Nooit van elkaar. Isis Cabolet (1986) studeerde dit jaar af aan de Maastrichtse Toneelschool. Zij vervulde een stage bij TA en speelt mee in Phaedra en Spoken. Nu keert zij als gastactrice terug in De Vrek. Eerder speelde zij rollen in De Overtrokkenen en Apocalypso. Ook was zij te zien in verschillende televisieseries zoals Onderweg naar morgen, Van Speijk en Deadline. Tevens was zij te zien in Sterke Verhalen en Sekjoeritie. 7
Fred Goessens (1953) speelt sinds de oprichting in 1987 bij Toneelgroep Amsterdam. Hij was in tientallen stukken van TA te zien Hij speelde in Kruistochten, Romeinse tragedies, Zomertrilogie, Antigone-Kreon-Oidipous, Antonioni Project, Opening Night, Al mijn zonen en De Russen! In seizoen 11 12 is hij te weer zien in Al mijn zonen, Spoken (reprise) en de nieuwe productie Na de zondeval van Arthur Miller in regie van Eric de Vroedt. Naast zijn werk bij TA was Goessens onder meer te zien in de films Spion van Oranje (2009), De griezelbus (2005) en De Jurk (1996) en van 1980 tot 1991 in diverse stukken bij onder andere Theatergroep Piek en Stichting Theater la Luna. Marieke Heebink (1962) werkt sinds 1994 bij Toneelgroep Amsterdam. Zij was te zien in Romeinse tragedies, Kruistochten, Antonioni Project, Angels in America en Zomertrilogie. Voor haar rol van Vittoria in Zomertrilogie werd ze genomineerd voor de Colombina 2010. In 11 12 is ze naast de reprises Al mijn zonen, Spoken en De Russen! ook te zien in de premières Na de zondeval en Kat op een heet zinken dak. Eerder speelde ze andere in Madame de Sade, Oresteia en Britannicus. In 1999 ontving ze een Theo d'or voor haar rol van Constance Middleton in Een ideale vrouw. Heebink speelde voor haar komst naar TA bij De Trust. Hiernaast was zij onder meer te zien in de televisieseries Mevrouw de minister en Bij ons in de Jordaan en in de film Eilandgasten; in 2011 in de televisieserie Rembrandt en ik, regie Marleen Gorris. Voor haar rol in de film 1000 Rosen won ze een Gouden Kalf (1993). Alwin Pulinckx (1979) is sinds 2001 verbonden aan Toneelgroep Amsterdam. Hij was te zien in Glengarry Glen Ross, Scènes uit een huwelijk, Antonioni Project en Ubu. In seizoen 11 12 speelt hij naast in de reprises van Al mijn zonen, De Russen! en Angels in America ook in Husbands van John Cassavetes (première). In 1999 liep hij stage bij TA in The Massacre in Paris. Hij was verder te zien in onder andere Con Amore, Britannicus en Rocco en zijn broers, Romeinse tragedies, Rashomon-effect en de Tamtam voorstelling Carrefour. Voordat hij een vaste plek in het ensemble kreeg, speelde Pulinckx in Romeo en Julia en Hamletmachine bij jeugdtheater Bronkx en in Dagen en Nachten bij Verwanten. In 2011 is hij naast Paul de Leeuw en Karina Smulders te zien in Alle tijd, de debuutfilm van Job Gosschalk. Leon Voorberg (1969) is sinds 1999 aan Toneelgroep Amsterdam verbonden. Hij was te zien in Rashomon-effect, Antonioni project, Scènes uit een huwelijk, Al mijn zonen, Glengarry Glen Ross, Ubu en De Russen! Eerder speelde hij ondermeer in Het temmen van de feeks, A Streetcar Named Desire en Rocco en zijn broers. In seizoen 11 12 speelt hij in Al mijn zonen, De Russen! (reprises) en de premières Na de zondeval en Kat op een heet zinken dak. Voorberg bewerkte en regisseerde ook diverse junior-voorstellingen en Barry Atsma s solo Denne. Naast zijn werk bij TA speelt Voorberg een hoofdrol in het Vara-actiedrama Deadline. Ook is hij te zien in de speelfilm Win/Win (Film Festival Rotterdam 2010). 8
speelperiode de vrek do 22-sep 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal try-out vr 23-sep 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal try-out za 24-sep 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal try-out zo 25-sep 16:00 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal première wo 28-sep 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal inleiding do 29-sep 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal boventiteling vr 30-sep 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal nagesprek za 1-okt 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal zo 2-okt 16:00 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal do 20-okt 20:00 Antwerpen desingel België vr 21-okt 20:00 Antwerpen desingel België za 22-okt 20:00 Antwerpen desingel België di 25-okt 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal wo 26-okt 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal inleiding do 27-okt 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal boventiteling vr 28-okt 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal nagesprek za 29-okt 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal ma 31-okt 20:00 Utrecht Stadsschouwburg Utrecht di 1-nov 20:00 Utrecht Stadsschouwburg Utrecht vr 4-nov 20:30 Brussel Kaaitheater België za 5-nov 20:30 Brussel Kaaitheater België di 8-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal wo 9-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal inleiding do 10-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal boventiteling vr 11-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal nagesprek za 12-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal di 15-nov 20:30 Eindhoven Parktheater wo 16-nov 20:30 Eindhoven Parktheater za 19-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal zo 20-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal ma 21-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal di 22-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal wo 23-nov 20:30 Amsterdam Stadsschouwburg Amsterdam - Grote Zaal inleiding za 26-nov Kortrijk NEXTFestival België zo 27-nov Kortrijk NEXTFestival België wo 30-nov 20:15 Maastricht Theater aan het Vrijthof do 1-dec 20:15 Maastricht Theater aan het Vrijthof vr 2-dec 20:30 Breda Chassé Theater za 3-dec 20:15 Den Haag Koninklijke Schouwburg zo 4-dec 14:00 Den Haag Koninklijke Schouwburg wo 7-dec 20:15 Groningen Stadsschouwburg Groningen do 8-dec 20:15 Leeuwarden Schouwburg de Harmonie za 10-dec 20:15 Arnhem Stadsschouwburg Arnhem ma 12-dec 20:00 Den Bosch Theater aan de Parade besloten di 13-dec 20:00 Den Bosch Theater aan de Parade wo 14-dec 20:15 Tilburg Theaters Tilburg do 15-dec 20:15 Rotterdam Rotterdamse Schouwburg vr 16-dec 20:15 Rotterdam Rotterdamse Schouwburg wijzigingen voorbehouden 9
ta-extra inleidingen Elke woensdagavond is er een beknopte inleiding op het stuk door dramaturg Peter van Kraaij. De inleidingen zijn gratis toegankelijk en beginnen 45 min. voor aanvang van de voorstelling. wo 28 sep wo 26 okt wo 9 nov wo 23 nov nagesprekken Elke vrijdagavond gelegenheid tot een informeel nagesprekken met de acteurs. vr 30 sep vr 28 okt vr 11 nov sterren kijken zo 25 sep 18h00 Wat vindt Burgemeester Eberhard van der Laan van De Vrek? Rik van de Westelaken vraagt hem naar zijn theaterervaring. engelstalige boventiteling De Vrek wordt op donderdag in het Engels boventiteld zodat niet-nederlandstalige geïnteresseerden ook TA kunnen bezoeken. do 29 sep, do 27 okt, do 10 nov www.tga.nl/english wish you were here zo 16 okt 15h00 In De Vrek en In ongenade weigeren vaders plaats te maken voor de nieuwe generatie of vechten ze met de keuzes die hun kind maakt. TA wil ook weten hoe een generatieconflict vorm en betekenis krijgt onder koks, libellen, typografen, chimpansees, regisseurs of tussen de regels van een gedicht of een lied. Daarom nodigen we u en o.a. designhistoricus Kirsten Algera, schrijver Asis Aynan, entomoloog Klaas-Douwe Dijkstra, stand-up philosopher Laura van Dolron, schrijver Sacha Hilhorst, econoom Bas Jacobs, acteur Hans Kesting, ontwikkelingspsycholoog Rita Kohnstamm, acteur Gijs Scholten van Aschat, bioloog Liesbeth Sterck, saxofonist/componist Bart Suèr en de koks Nadia Zerouali en Merijn Tol uit om een heerlijke zondagmiddag samen door te brengen en onder het genot van een drankje het generatieconflict te beslechten. theaterweekend i.s.m. crea Ervaar een weekend lang hoe het is om acteur te zijn bij het grootste gezelschap van Nederland en repeteer De Vrek onder leiding van een TA-theaterdocent. za 29, zo 30 okt www.crea.uva.nl toneelcursus bij de volksuniversiteit Drs. Mieke Taat gaat dieper in op het werk van Molière, bezoekt samen met u de voorstelling en TAdramaturg Peter van Kraaij geeft toelichting op de bewerking. wo 2, wo 9, wo 16 nov www.volksuniversiteitamsterdam.nl masterclass acteren i.s.m. tokodrama In deze masterclass ontvangen gevorderde amateurspelers spelaanwijzingen van Hans Kesting. ma 3 okt www.tokodrama.nl cursus van idee tot voorstelling 1 Stadsschouwburg Amsterdam geeft een blik achter de schermen bij De Vrek. ma 3, ma 10, ma 17, ma 31 okt www.ssba.nl 10
persinformatie De voorstelling duurt ongeveer 1 uur en 50 min zonder pauze. Voor algemene informatie, interviewverzoeken en perskaarten, kunt u contact opnemen met Winnie Boegborn, afdeling Marketing & Publiciteit van Toneelgroep Amsterdam (t: 020 795 99 36 e:winnie@tga.nl). Het voorpubliciteitsbeeld en de scènefoto s Jan Versweyveld zijn in hoge resolute van het persgedeelte van de website te downloaden. Instructies: www.toneelgroepamsterdam.nl >>>login (rechts bovenaan) >>>naam: pers wachtwoord: 1112 >>>seizoen 1112 >>>de vrek >>>voorpubliciteitsbeeld (na muisklik opent het beeld in hoge resolutie) >>>scènefoto s (vanaf 24 sep) Toneelgroep Amsterdam is het stadsgezelschap van Amsterdam en het grootste toneelgezelschap in Nederland. Met gemiddeld 350 voorstellingen en 20 producties per seizoen is TA een toonaangevend en innovatief repertoiregezelschap van internationale allure dat wordt geleid door Ivo van Hove. Kern is een ensemble van 20 acteurs. Bekende voorstellingen zijn Angels in America, Romeinse tragedies, Het temmen van de feeks, Opening Night, Kinderen van de zon en La voix humaine. TA-2 is het platform van TA voor de ontwikkeling van (regie)talent. TA-junior verzorgt educatieprojecten en juniorvoorstellingen voor en door jongeren. TA-extra is de verzamelnaam voor alle randprogrammering zoals inleidingen en workshops. ta-alliantie werkt samen met mightysociety van eric de vroedt en met female economy van adelheid roosen. ensemble barry atsma, kitty courbois, jacob derwig, roeland fernhout, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink, fedja van huêt, marwan chico kenzari, hans kesting, hugo koolschijn, chris nietvelt, celia nufaar, frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, gijs scholten van aschat, eelco smits, karina smulders, leon voorberg 11