Ouder, Kind en Eten Onderzoek Informatiebrochure
Voorwoord Fijn dat u interesse heeft in het Ouder, Kind & Eten onderzoek. Op dit moment doen er al 165 ouders mee aan het onderzoek en we zoeken nog 40 ouders die in september 2012 willen beginnen met het onderzoek. In deze brochure kunt u lezen waar het onderzoek over gaat en wat we van u vragen als u besluit om mee te doen. In ons onderzoek willen wij nagaan of een nieuwe aanpak om voedingsgewoonten te verbeteren effect heeft op het eetgedrag van het gezin. Zo hopen wij de gezondheid van gezinnen in Nederland te bevorderen. Door mee te doen aan dit onderzoek helpt u om volwassenen en kinderen gezonder te laten eten. We kunnen van u leren hoe we onze aanpak om voedingsgewoonten te verbeteren het beste in de praktijk kunnen toepassen. Als onze aanpak succesvol blijkt te zijn kunnen we hiermee het aantal ouders en kinderen met overgewicht, hart- en vaatziekten of suikerziekte verminderen. Het is erg belangrijk dat u deze brochure goed leest voordat u besluit deel te nemen aan dit onderzoek. Afhankelijk van uw huidige eet- en leefgewoonten kan deelname meer of minder ingrijpen in uw leven. Het is belangrijk de gevolgen daarvan met partner, vrienden en familie te bespreken. Heeft u na het lezen van de informatie nog vragen, dan kun u terecht bij Eveline Hooft van Huysduynen. Haar contactgegevens staan onder aan deze pagina. Wij zijn erg blij met uw interesse en wij hopen dat u wilt deelnemen aan ons onderzoek. Met vriendelijke groet, Het onderzoeksteam: Eveline Hooft van Huysduynen, MSc Dr. Jeanne de Vries Prof. dr. Cees van Woerkum Contactinformatie Eveline Hooft van Huysduynen Afdeling Humane Voeding, Wageningen Universiteit Telefoon: 0317-485278 E-mail: oke.onderzoek@wur.nl Postadres: Postbus 8129 6700 EV Wageningen 1
Ouder, Kind en Eten onderzoek Steeds meer volwassenen en kinderen zijn te zwaar. Kinderen die te zwaar zijn zullen later veel eerder ziekten zoals suikerziekte en hart- en vaatziekten krijgen. Overgewicht ontstaat meestal door het eten van te veel ongezonde producten en te weinig bewegen. In een gezin kan dit ongezonde gedrag door de jaren heen een gewoonte worden. Deze ongezonde gewoonten willen wij veranderen in gezonde gewoonten. Gezond eten en meer bewegen zorgen ervoor dat het lichaam minder vet opslaat en zo krijgt u een gezonder lichaam en wordt u minder gauw te zwaar. Ook uw weerstand tegen ziekten verbetert en u voelt zich fitter. Stuk voor stuk goede redenen om gezonder te gaan eten en voldoende te bewegen. Waarom het Ouder, Kind en Eten onderzoek? Het is als ouder niet altijd even gemakkelijk om gezond te eten. Vaak hebben ouders weinig tijd om voor een gezonde voeding te zorgen want ze hebben het druk met werk, school, sport en andere activiteiten. Binnen ons onderzoek hebben we een aanpak ontwikkeld om u te helpen in het maken van gezonde keuzes voor u en uw kind(eren). Een diëtist zal u hierin begeleiden. Wij willen onderzoeken wat het effect van onze aanpak is op gewicht, cholesterol en bloeddruk. Daarbij gaan we ook na wat de invloed van onze aanpak is op het eetgedrag van u en uw kind(eren). Door deel te nemen aan dit onderzoek draagt u dus bij aan de gezondheid van uzelf en van uw kind(eren). Hoe ziet het onderzoek eruit? Als u interesse heeft, vult u de vragenlijst voor deelname in, wij kijken of u naar aanleiding van de antwoorden op de vragen deel mag nemen aan het onderzoek. Daarna komt u bij ons op een informatieavond waar wij ingaan op wat het onderzoek voor u inhoudt. Het onderzoek duurt in totaal 25 weken. Eén ouder per gezin neemt deel. De deelnemers aan het onderzoek worden in twee groepen verdeeld. Er wordt geloot wie in welke groep terecht komt. Zowel u als de onderzoeker kunnen dus niet kiezen in welke groep u komt. De deelnemers in de ene groep spreken met een diëtist af wat zij gaan veranderen om gezonder te eten, deze groep wordt de interventiegroep genoemd. Daarvoor krijgen zij 5 keer (verspreid over 5 maanden) een gesprek met de diëtist. De eerste afspraak zal ongeveer 45 minuten duren, de volgende afspraken elk minder dan een half uur. Tussendoor krijgen deze deelnemers nog advies en tips via e-mail. Het advies zal aangepast worden aan de gezinssituatie en de gewoonten van het gezin. De andere helft van de deelnemers gaat niet naar de diëtist. Zij vormen de zogenaamde controlegroep. We hebben deze groep deelnemers hard nodig om te zien of veranderingen in onze metingen veroorzaakt worden door onze aanpak of door andere factoren. Beide groepen deelnemers krijgen na het onderzoek informatie over hun cholesterol en bloeddruk. De groep die niet naar de diëtist is geweest krijgt naast deze resultaten ook nog resultaten over hun voedingsinname plus tips om gezonder te gaan eten voor zichzelf en hun gezin. 2
Vragenlijst voor deelname Informatiebijeenkomst Groep 1 Week 1&2 Voedingsadvies Week 3 - Week 23 en Week 24 & 25 Groep 2 n Rustperiode en Wanneer vindt het onderzoek plaats? U kunt in september 2012 starten met het onderzoek. De meetochtenden vinden plaats op woensdag- en vrijdagochtend tussen 7 en 10 uur in de ochtend. In overleg kan er indien nodig op andere ochtenden gemeten worden. Er staan twee informatieavonden gepland, één op maandag 28 augustus en één op 3 september. Beide informatieavonden beginnen om 20u en duren ongeveer 45 minuten. Waar vindt het onderzoek plaats? Het onderzoek vindt plaats in Wageningen en omgeving. Voor de lichaamsmetingen wordt u 4 keer in Wageningen verwacht bij de universiteit in het Biotechnion op het Dreijenplein. De diëtisten zitten op verschillende plaatsen in en rondom Wageningen. U krijgt een afspraak met de diëtist die het dichtst bij u in de buurt zit. Wat wordt er gemeten? Er worden lichaamsmetingen verricht en vragenlijsten afgenomen. Lichaamsmetingen: De metingen worden alleen bij de ouder gedaan, niet bij de kinderen. De lichaamsmetingen bestaan uit het meten van gewicht, lengte, middel- en heupomtrek en de bloeddruk. Ook nemen we wat bloed bij u af om cholesterol te kunnen meten. Daarnaast vragen we u iedere keer als u komt een beetje urine in te leveren. Hierin meten we de hoeveelheid zout. De lichaamsmetingen zullen plaatsvinden aan het begin (week 1&2) en einde (week 24&25) van uw deelname aan het onderzoek, zie de volgende tabel. Deze metingen zullen per keer ongeveer 30 minuten in beslag nemen, daarna krijgt u van ons een ontbijt aangeboden. 3
Week Week Week Week Uitleg over de meting 1 2 24 25 Gewicht X X Voor het meten van uw gewicht zal u worden gevraagd uw schoenen uit te trekken en uw broekzakken leeg te maken. Lengte X X Voor de lengtemeting zal u worden gevraagd uw schoenen uit te trekken. Middel- en heupomtrek X X Met behulp van een meetlint worden uw middel- en heupomtrek gemeten. Bloeddruk X X X X Uw bloeddruk wordt gemeten met een bloeddrukmeter nadat u 5 minuten rustig heeft gezeten. Bloeddruk wordt 3 keer gemeten met steeds 2 minuten er tussen. Bloedafname X X X X Een ervaren medisch laborante zal 3 buisjes bloed per keer afnemen. Urine inleveren X X X X We vragen u de dag voor de metingen wat urine te verzamelen. U verzamelt deze urine net voor de avondmaaltijd in een door ons geleverde fles. Deze fles neemt u de volgende dag mee als u voor de andere metingen naar de universiteit komt. Vragenlijsten Behalve deelname aan de metingen zal u worden gevraagd om aan het begin en eind van het onderzoek 6 vragenlijsten in te vullen. Deze vragenlijsten gaan over wat u heeft gegeten en uw gewoonten rondom eten. We vragen u ook een vragenlijst in te vullen over wat uw kind eet. Daarnaast willen we weten hoeveel u beweegt en wat u vindt van de kwaliteit van uw leven. Aan het einde van het onderzoek vragen we de deelnemers die in de interventiegroep zaten om een oordeel te geven over onze aanpak. Alle vragenlijsten kunt u thuis via het internet invullen en direct versturen. Naast de vragenlijsten vragen we u ook om 4 maal (2 maal aan het begin en 2 maal aan het einde) via het internet in te vullen wat u de dag ervoor heeft gegeten. Dit is geen vragenlijst maar een voedingsprogramma dat u door de dag heen begeleidt en u zo helpt te herinneren wat u heeft gegeten. Wat wordt er van u verwacht? Zoals hiervoor beschreven verwachten wij dat u 4 keer naar de universiteit komt voor een aantal metingen en dan ook de verzamelde urine meeneemt. Daarbij is het noodzakelijk dat u nuchter verschijnt. Dit betekent dat u de avond voor de meting vanaf 10 uur s avonds, behalve water, niets mag eten en drinken. Na de metingen ontvangt u een ontbijt van ons. Daarnaast verwachten wij dat u, verspreid over een aantal weken, de genoemde vragenlijsten invult. Als u in de groep zit die naar de diëtist gaat, bent u voor deze bezoeken in totaal 2 uur extra tijd kwijt. We verwachten dat als u aan dit onderzoek begint u ook van plan bent om het hele onderzoek mee te doen. 4
Wie kunnen er deelnemen? U mag deelnemen als u: 18 jaar of ouder bent. één of meer kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar heeft. een goede gezondheid heeft. U kunt helaas niet meedoen wanneer: uw partner al aan dit onderzoek deelneemt. u een dieet volgt bijvoorbeeld bij een diëtist of een instituut. u in de laatste 6 maanden meer dan 5 kg bent aangekomen of afgevallen. u suikerziekte (diabetes) heeft. u zwanger bent of borstvoeding geeft tijdens de onderzoeksperiode; ook als u plannen heeft om zwanger te worden tijdens de onderzoeksperiode kunt u niet mee doen. u een body mass index (BMI) van onder de 18,5 of boven de 35 heeft.* u onder behandeling van een arts bent voor te hoge bloeddruk of medicatie gebruikt om uw bloeddruk te verlagen. u onder behandeling van een arts bent voor een te hoog cholesterolgehalte of medicatie gebruikt om uw cholesterol te verlagen. Hoe weet u of u mag deelnemen aan het onderzoek? Als u denkt dat u op basis van het voorgaande kunt meedoen aan het onderzoek kunt u zich via e-mail of telefonisch aanmelden voor deelname. U krijgt dan een Internetlink naar lijst met vragen over uw gezondheid opgestuurd om te beoordelen of u inderdaad mee kunt doen. Deze gezondheidsvragen worden door een onafhankelijk persoon binnen de Afdeling Humane Voeding beoordeeld. De onderzoekers krijgen de uitkomsten niet te zien, zij horen alleen of iemand wel of niet mag deelnemen. Er wordt contact met u opgenomen of u wel of niet mag deelnemen. Als u deel mag nemen wordt u uitgenodigd voor een informatieavond die ongeveer 45 minuten duurt. Tijdens deze avond zullen wij ons voorstellen en ingaan op de praktische kant van het onderzoek. Als u tijdens de bijeenkomst besluit deel te nemen maken we vast de afspraken voor de lichaamsmetingen. Ook krijgt u dan de benodigdheden voor de urineverzameling uitgereikt. Deze informatieavond vindt ook op het Dreijenplein plaats. *U kunt uw BMI berekenen door uw lichaamsgewicht (in kg) te delen door het kwadraat van uw lichaamslengte (in meters):bmi = gewicht/(lengte x lengte) 5
Waarom zou u mee doen? Behalve dat u bijdraagt aan wetenschappelijk onderzoek, krijgt u informatie over uw eetgedrag, gewicht, body mass index (BMI), bloeddruk en cholesterol. De deelnemers die advies krijgen van de diëtist zullen geholpen worden om gezonder te kunnen eten waardoor zij de kans op het krijgen van bepaalde ziekten verlagen. Aan het einde van het onderzoek krijgt u de onderzoeksgegevens toegestuurd. De controlegroep krijgt informatie over hun voeding plus een voedingsadvies toegestuurd. Ook zullen we de resultaten van het onderzoek via een nieuwsbrief naar u toe sturen. Ten slotte kunnen wij u een vergoeding van 100 aanbieden voor uw deelname aan de meetdagen en het invullen van de vragenlijsten. Algemeen Mag u met het onderzoek stoppen als u dat wilt? U kunt op elk moment stoppen met het onderzoek. Wel kunnen de gegevens die tot dan toe verzameld zijn meegenomen worden in de resultaten van het onderzoek. Als u stopt heeft dit geen gevolgen voor uw gezondheid. Wij gaan er echter wel vanuit dat u als u start met het onderzoek ook van plan bent om het onderzoek af te maken. Hoe zit het met de privacy? Alle gegevens die wij van u verzamelen zullen met de gebruikelijke zorgvuldigheid worden bewaard en behandeld. Dit betekent dat persoonsgegevens en onderzoeksgegevens van elkaar gescheiden worden en alle onderzoeksgegevens onder een nummer bewaard worden. Niemand kan dus zien van wie bepaalde gegevens zijn. Alle onderzoekers die direct bij het onderzoek zijn betrokken hebben een Verklaring tot geheimhouding van privacygevoelige gegevens ondertekend. Mag u tegelijkertijd deelnemen aan ander onderzoek? Tijdens het onderzoek vragen we u niet deel te nemen aan andere onderzoeken. Als u bloeddonor bent vragen we u om in de 2 weken voor de metingen geen bloed te geven. Waar kunt u met vragen terecht? Heeft u nog vragen met betrekking tot dit onderzoek dan kunt u tijdens kantooruren bellen naar 0317-485278 of een e-mail sturen naar oke.onderzoek@wur.nl. Hoe nu verder als u wilt deelnemen? U kunt zich telefonisch of per e-mail opgeven. U ontvangt dan een lijst met vragen over uw gezondheid om te beoordelen of u deel mag nemen aan het onderzoek. Als u mag deelnemen wordt u uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst waar u met ons kunt kennismaken en waar nog eens nauwkeurig wordt uitgelegd wat we binnen ons onderzoek gaan doen. Pas daarna beslist u of u mee wilt doen. 6