V1.1-2/5/2014 DOCENTENHANDLEIDING METROPOLE ORKEST IN DE KLAS Op maandag 12 mei gaat het Metropole Orkest een deel van hun repetitie voor het concert Games in Concert live uitzenden (streamen) voor scholieren. Deze uitzending is een pilot voor een project dat vanaf volgend schooljaar 3x per jaar zal worden aangeboden. Per keer staat een ander thema en een andere muziekstijl centraal. Dit lesmateriaal is bedoeld als voorbereiding op deze uitzending. DOELSTELLINGEN VAN HET PROJECT: Leerlingen weten welke instrumentensecties er in een orkest spelen Leerlingen begrijpen de taken van de dirigent Leerlingen leren wat de functie van muziek in games is Door zelf een videomontage te maken van het ruwe videomateriaal luisteren leerlingen gerichter naar de verschillende muzikale uitvoeringen van het orkest Voor het behandelen van het lesmateriaal is een digibord nodig. Daarnaast bevat het materiaal opdrachten waarvoor door de leerlingen op internet gezocht moet worden. Er worden twee sites gebruikt om informatie op te zoeken: http://www.mo.nl en http://static.digischool.nl/mu/leerlingen/mt/instrumenten/instrum3.htm In deze docentenhandleiding staan uitleg en tips over het aangeboden materiaal. Ook worden klassikale opdrachten uitgelegd en antwoorden gegeven op vragen in het lesmateriaal. HET LESMATERIAAL VOOR DE LEERLINGEN VINDT U OP: http://www.mo.nl/educatie/voortgezet-onderwijs Klik op het blok Streaming. Het materiaal bestaat uit acht deelblokken en neemt in totaal één uur in beslag. Tijdens de streaming op 12 mei kunnen leerlingen via Twitter vragen stellen over orkest, musici en de muziek. De vragen zullen door musici en/of de dirigent beantwoord worden. Het Twitteradres is: @metropole_live
BLOK 1. HET METROPOLE ORKEST INTRODUCTIE Met een film wordt het orkest voorgesteld aan de leerlingen. We beginnen bij de oprichting van het orkest in 1945 en zien fragmenten van toen en nu door elkaar gevlochten. Er komen verschillende muziekstijlen voorbij. De chefdirigent, Jules Buckley, vertelt wat het orkest zo bijzonder maakt. Ter aanvulling kan verteld worden dat dit orkest uniek is in Nederland, omdat dit het enige orkest is dat pop-, jazz- en wereldmuziek muziek speelt. Daardoor wijkt de samenstelling af van een klassiek symfonieorkest. Jazz, pop, filmmuziek, game muziek, wereldmuziek. Viool, altviool, cello, contrabas, fluit, hobo, klarinet, saxofoon, hoorn, trompet, trombone, harp, piano (synthesizer), drum, (elektrische) gitaar, basgitaar, percussie. BLOK 2. SECTIES STRIJKERS Het Metropole Orkest is verdeeld in een aantal secties: strijkers blazers ritme harp en percussie De secties worden ook wel instrumentengroepen genoemd. In het Metropole Orkest is het aantal blazers bijna net zo groot als het aantal strijkers. Blok 2 t/m 5 behandelen de verschillende secties. De zoekopdrachten kunnen ook over verschillende groepjes in de klas worden verdeeld en allemaal tegelijk worden uitgevoerd. Laat dan wel alle leerlingen de video s van de verschillende secties bekijken. Viool (1 en 2), altviool, cello en contrabas Contrabas (is ook het grootste instrument)
BLOK 3. SECTIES BLAZERS Het Metropole Orkest heeft een uitgebreide sectie blazers. Ze worden in twee groepen verdeeld: koperblazers en houtblazers. De benaming is al vrij oud want de huidige houtblaasinstrumenten zijn niet allemaal meer van hout. Trompetten 4x Trombones vlnr: bastrombone, trombone 3x Hout vlnr: hoorn, fluit 2x, hobo Saxen vlnr: baritonsax, altsax 2x, tenorsax 2x Koperblazers: trompet, trombone, hoorn Houblazers: fluit, hobo, saxen BLOK 4. SECTIES RITME Het Metropole Orkest heeft als enige orkest in Nederland een ritmesectie in het midden van het orkest. Deze ritmesectie stuurt als het ware het hele orkest aan, zij is de motor van het orkest, zoals Jules in de video zegt. Er zijn twee soorten ritmesecties, die te maken hebben met de muzieksoort: Jazz drum, contrabas, elektrische gitaar, piano Pop - drum, basgitaar, elektrische gitaar, piano In het eerste gedeelte speelt een contrabas, in het tweede gedeelte een basgitaar. Contrabas wordt voor de jazz ritmesectie gebruikt en basgitaar voor de pop ritmesectie. De drums worden anders bespeeld: bij jazz wordt zachter gespeeld dan bij pop. Bij pop is het gezamenlijke ritme eenduidiger.
BLOK 5. SECTIES PERCUSSIE Naast de ritmesectie is er ook een percussiesectie. Hier worden alle slagwerkinstrumenten behalve drum bespeeld. Veel daarvan zullen de leerlingen al kennen. Als je slagwerk speelt in een orkest moet je verschillende instrumenten kunnen bespelen en goed kunnen organiseren. Je loopt tijdens een concert meestal heen en weer tussen de verschillende instrumenten en moet wel precies op tijd weer bij de juiste staan. Opdracht 1 en 2. Instrumenten en bespeling op volgorde in de video: pauken - 2 zachte stokken, pauken hebben verschillende toonhoogtes grote trom 2 zachte grote stokken gong (tom) 1 grote stok buisklokken houten hamers snare drums drumstokken (hout) vibrafoon - 2 of meer middelharde stokken xylofoon - 2 of meer middelharde stokken marimba - 2 of meer zachte stokken bongo s - handen conga handen beatring handen shaker hand triangel metalen stokje chimes handen cabassa handen timbales drumstokken koebel drumstok cymbel drumstok of zachte stok Vraag de leerlingen na het zien van al de secties welk instrument ze nu nog niet hebben gezien. Dat is de harp. Daarvan is een film in de maak.
BLOK 6. DE DIRIGENT Het Metropole Orkest heeft meerdere dirigenten. Voor ieder programma staat er een andere dirigent voor het orkest. Jules Buckley dirigeert de meeste programma s met popmuziek. Tijdens de video over de dirigent legt Jules uit hoe hij dat doet en zie je hem aan het werk tijdens een concert. Vraag de leerlingen welke secties ze voorbij zien komen. Antwoord Met de ene hand geeft hij de beat aan en met de andere de expressie (hard/zacht). Opdracht - tips Laat de leerlingen in de klas eerst bij iedere handbeweging (van boven naar beneden) één klap geven. Dit moet in een regelmatig tempo gebeuren. Begin vanuit stilte en aandacht, laat dan de leerling vóór de klas eerst een diepe ademhaling doen en dan pas de eerste beweging maken. De taken kunnen ook verdeeld worden, met 2 leerlingen voor de klas: één geeft de beat aan en de ander de expressie.
BLOK 7. MUZIEK BIJ GAMES Tijdens de repetitie die jullie live in de klas gaan volgen, speelt het orkest muziek uit de game: LA Noire. Vraag aan de klas welke games de leerlingen zelf spelen en welke muziek daarbij hoort. Zetten ze het geluid wel eens af en hoe is het dan om het spel te doen? Bekijk de trailer en bespreek met de klas waar deze game over gaat. Laat ze letten op: waar de game zich afspeelt wanneer de game zich afspeelt en waar zie je dat aan, wat gebeurt er in de game,welke muziekstijl horen ze bij deze game? Het verhaal van L.A. Noire speelt zich af aan het eind van de jaren 40 in Los Angeles, nog voordat er snelwegen waren. Naoorlogse corruptie, drugs en jazz waren in die tijd alom vertegenwoordigd en die zaken bepalen dan ook de achtergrond van de game voor een belangrijk deel. L.A. Noire combineert achtervolgingen, schietgevechten, onderzoek en een complexe verhaallijn om de speler in de game te trekken. In dit verhaal, dat een open einde heeft, is het aan de speler om een aantal moorden op te lossen. Dit doet hij onder andere door plaatsen delict te onderzoeken, op zoek te gaan naar aanwijzingen en bewijsmateriaal en mensen te ondervragen. De speler moet als agent Cole Phelps een aantal misdaden oplossen in de stad Los Angeles. Het gaat om moordzaken, maar ook om diefstal, mishandeling, zedenzaken, drugs- en wapenhandel en brandstichting. Jazz (hoort bij de jaren 40 in de VS) Antwoord 3 Welke sfeer heeft de muziek? Spannend, onvoorspelbaar, rustig Bij welk spel onderdeel past dit? Onderzoek, iemand wordt geschaduwd, er kan ieder moment iets gebeuren Welke elementen in de muziek bepalen de sfeer? (denk hierbij aan: instrumenten, klank, tempo) Heel langzaam tempo, af en toe gebeurt er iets, er zit geen vast ritme in, veel percussie en piano, trompetten glijden van de ene toon naar de andere, melodie marimba blijft vragend in de lucht hangen. Extra opdracht: Laat de leerlingen een ander muziekfragment uit LA Noire zoeken (YouTube) met een hele andere sfeer.
BLOK 8. STREAMING OP 12 MEI Enkele dagen voor de streaming wordt er doorgegeven via welke site en met welke inlog de streaming te volgen is. Tijdens de streaming op 12 mei van 11.15-11.40 uur is er voor de leerlingen een mogelijkheid om via Twitter vragen te stellen over de muziek en het orkest aan musici en dirigent. We zullen de vragen tijdens de uitzending beantwoorden. Twitteradres: @metropole_live Spreek de eventuele vragen via Twitter en de opdracht hieronder vóór de streaming door met de leerlingen. Met deze opdrachten zullen ze gerichter naar de repetitie kijken. De mooiste momenten kunnen zijn: stukken die goed bij elkaar passen of juist dingen die helemaal misgaan. Opdracht Kijk de streaming terug (inlog wordt doorgegeven) en maak van de mooiste momenten een kort filmpje van maximaal 1 minuut. Die kun je sturen naar: educatie@mo.nl Het mooiste filmpje wordt beloond met een gratis repetitiebezoek aan het Metropole Orkest met jouw klas! Na 12 mei zullen wij iedere docent een evaluatie sturen over het project. Vriendelijk verzoek om die in te vullen zodat we volgend schooljaar meer scholen blij kunnen maken met ons project!